30 Eylül 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YENİ İLK COĞRAFY Son tadilâtla ve fevkalâde bır nefasetle neşrolunan Abdülkadır Sadinın bu eseri. Maarif Vekâleti tarafınddn ilk mekteblerin 4 ve 5 inci smıflarma kabul olunmuştur. 4 üncü 25, 5 inci 36 kuruş. Toptan alanlara tenzilât yapılır. SEMİH LÛTFİ KİTABEVİ 18 inci yıl sayı: 6 1 5 2 u m h u r iyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, îstanbul . Posta kutusu: IstanbtJ No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290. Reşad Nuri Güntekin YAPRAK MİLLİ Üinci defa basılarak Tanesi 50, cildli AHMED HALİD KTT, Salı 30 Eylul 1941 Doğum yıldönümünü kutlayan 3 Rus tümeni imha edüdi, Ingiltere ve Danimarka Kral 13 bin esir almdı larına teşekkürde bulundular Finler, Ladoga gölündeki bütiin adaları zaptettiler Donetz havzası ve Moskova bölgesindeki demiryollan bombalarla tahrib ediliyor Berlin 29 (a.a.) Alman orduları başkumandanhgının tebliği: Dnıeperpetrov. k'un şımal doğusunda 3 Sovyet tumenı A'man italyan kıtalarının bır çevırme hareketi neticesinde hücuma uğramış VE imha edilmiştir. Şımdiye kadar gelen haberlere göre, 13 bın esır, 69 top ve çok mıktarda harb malzemesi ahnmıştır. Kısmen batakhk arazıye atılmış olan düşman kanlı kayıblar vermiştir. Millî Şefimiz Inönü, pazar günü Ankaradaki yanşları takib buyuruyorlar Kuvvetli Alman uçak teşekkülleri Ankara 29 (a.a.) Reisicumhur İsmet İnönü doğumu yıldonümü münasebetile Donetz havzasında ve Moskova b^gekendisine İn^iltere Kralı Aitıncı George ve Danimarka Kralı Christian tarafın smdeki duşman demiryolu tesisaüm mudan gönderilmiş olan tebrik ve iyi dilek telgraflarına tesekkürle mukabelede bu vaffakıyetle bombalamışlardır. hınmuştur. Kronştad açıkiarında bir Sovyet kruVEZörüne bombalar isabet ettirümişiir. Urfada İnönünün teşrifi günü kutlandı Urfa 29 (a a ) Urfalılar Millî Şefimizin buraya gelislerinin dokuzuncu yılLadofja gölündeki bütün döniımü olan dünkü günü, içten sevgi tezahüratile kutlamıslardır. adalar zaptedildi Bu munasebetle her taraf millî reııklerle süslenmistir. Halkevinde Vali, koHelsinki 29 (a a.) Finlandiya kıtmutan, vilâyet erkânı ve çok kalabalık bir halk kütlesinin istirak ettiğı topaları, Ladoga golundeki bütün adaları Teşebbüs hangi taraftan gelantıda sbz alan hatibler günün önemini ve halkımızın En Büyüğümüze olan işgal etmişler ve temizlemişlerdir. Fın lecek olursa olsun bu harbin sarsılmaz bağlılığını belirtmislerdir. CArkası sabife 3 sütun 5 te şimalî Afrikada tekrar başla MiLLî İMİZ Aintan harb tebliği I Şark cephesinden resimler: Ağır bir Rus tankı, bir köye girerken Akdeniz Mücadelesi yacak çarpısmalannın eli kulağındadır. Şunu şimdiden gözönünde tutmak lâzım ki şimali Afrikanın olmuş ve olacak savaşları büyük Akdeniz mücadelesinden bir parçadır. Baltık ffilosu 2 Alman harb Muhtemel harekât bir taraftan gemisi batırdı Cenubdaki Alman kıt'alarınında aşağıdan Rostofa yürürken Harkofu 11 Sovyet harb tebliği Askeri vaxiyet İki Rumen tugayı imha edildi, 300 esir alındı saracakları tahmin olunabilir Yazan: Emekli General îtalyanlar batırmışlar Âkdenizde 3 İngiliz kruvazörü / Zırhlı ile 7 kiiçük harb gemisi de hasara uğramış, İngilizlere göre batırdan bir gerruien ibaret Rus çeteleri, cephe gerilerinde büyük faaliyet gösteriyorlar H. Emir Erkilet N \ ir müddettenberi şark cephesi bütun dikkatleri kendine çekerek adeta jutmuş olmakla beraber harbin bundan sonra meydan alacak safhalan bazi zihinlcri kurcalamaktan geri durmujordu. Hususile son zamanlarda şimalî Afrikada her iki taraîça artan laalnet gozlere carpmakla ve Mısınn garb çoluntie askerî hareketlere ujgun mevsimin de gelmesi \eja pek zhade jaklaşmış oîması bu sahnede de mücadelelerin başlaması ihtiİran ve Kafkas>ada İngiliz . Rus ordularının müsterek müdafaa plânını malini kuvvetlendirmektedir. Mesclenin hazırlanıakta olduğu anlasılan Hindistan baskumandanı General \Vavell, bir Mısır meselesinden ibaret olmadığıİranda Rus kumandanı General Novikofla gorüsüvor nı, hatta ortada Mısır meselesi diye bir is bile mevcııd bulunmadığmı, orada bütün meselenin Akdeniz hakimiyeti etrafında toplandığını herkes bilir. Şark cephesi sava^larının Akdeniz üzerinde de rnüessir olmaktan hâli kalmamakta olduğunu ilâve etmek lâzınıdır. Bu tesir sebebiledir ki İngilizler İranı da Or Roma 29 (a.a ) İtalyan hususî tebliği: tasark sahasına soktmıs bulundular. Cebelitarıktan Akdenize açılmış olan Birkaç ajdanberi İngiliz deniz ve lıaİngıhz donanmasmın bulundugıı yeri va ku\ vetlerinin Italya ile simalî Afrıka keşfeden uçaklarımız torpiı ile müceharasındaki rnuvasalalan zorlaştırmak ve hez olarak havalanmışlııdır. Uçaklarıhatta kabilse bütun bütiin inıkânsız dalgalar halınde İngiliz fılo;una bale sokmak için pek btivük (aaiiyct saldınnışlardır. Tespit edılen vaziyete sarfettiklerine elbet dikkat olunmustur. gore, 2 ağır kruvazor, 1 hafif kruvazor, Trablus, Bingazi ve Derne limanlan muhakkak surette batmıştır. 1 zırhlı, hemcn her gün, hatta bazan günde bir diğer bir harb gemisi ve altı küçuk kaç defa ingiliz hava kuvtetleıi taraf\n • harb gemisi ile bir torpido rmhrıbi de dan ziyaret olunarak bombardıman edi ciddî surette isabe'ler almış'.ardır. • • • livorlar. ingiliz hava kuvvetleıi sık sıvt Bu harekât esnasında şiddetli hava Bicilya adasımn limanlaruıı ve uçak çarpışması olmuş, 6 düsman uçağı dumeydanlannı da bombardıman ed'yorşürulmüştür. Bizim kaybımiî 8 uçaktır lar. Bunlara ilâveten İngiliz deniz kuvHarekâtı idare eden albay ile hava vetleri İtalva ile şimalî Afrika arasınkumandanlarmdan 3 ü teşekkülleri badaki İtalyan deniz gidip gelmelerini sıkı şmda ölmüşVrdir. takibe tutarak fırsat buldukca gemi İngiliz tebliği kafîlelerine hücum ediyorlar. İngiüzleLondra 29 (a a ) IngıUere amiralrin bütiin bu faali> etlerde oldukça chcrnmijetli ban muvaffakiyetlcr elde lık daıresinin tebhği(Arkasi sahife 3 sütan 5 te etmiş olduklaruu ,da tebliğlerden ögfYazısı 3 üncü sahifede) (Yazısı 3 üncü sahifede) renegeldik. İki aydanberi daima artarak giden bu iki taraflı faaliyetlerin manası açıktır: İtaljadan şimalî Afrika kuvvetlerinı takviye etmek üzere mümkün olduğu ka>'ir fazla mıklarda asker ve siıâh nakline çahsılıyor, İngiltere bu takviye kıt'a ve malzcnıelerini deniz üzerinde veja limanlarda tahribe uğraşıyor. fiurada İtahanın naklivatında İngilterece Atlantikte tatbik olunan kafile usulü tatbik edilmektedir: Yani İtalva dahi İngiliz deniz ve hava kuvvetlerinin taarruzlarından ernin olabilmek için nakliye eemilerine harb gemilerinin ve ihtimal ki uçakların himayesinde ol^rak kafile halınde sefer yaptırıyor. Buna rağmen tıpkı Atlantikte olduğu gibi zaman zaman İtal\an kafileleri de asker ve malzeme yüklü gemi kp*ıblan vermektedir. Herhalde bu faalijetler simalî Afrikada baslayacak askerî hareketlerin hazırlıklannı teskil etmekte olduğuna şunhe yoktur. Altı >edi aydır ehemmiyetli askerî bareketler bakımından âtıl duran şimalî Afrikanın bu durgun durumunıın daha fazla süremiyeceği anlasıhyor. Artık Hından sonra daha zi Dün sehrimize gelen İrandaki İtalvan tebaası vapurdan çıkıvor İstanbul 29 (a.a.) İtalvanın Tahran Büvuk Elçisi ve yade gecikmiyeceği sanılan bir gun gozelcılik erkânile İrandaki İtalvan tebaasından 470 kişihk bir lerimizi açtığunız zaman harbin simalî kafile bu sabah Erzurumdan trenle sehrimize aelmistır. YUNUS NADI Kafile Havdarpasa istasyoryunda İtalvan konsolosluğu (Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) erkânı ve İtalyan kolonisi taraiından karşılanmışür. İngiliz tayyareleri 11 İtalyan şehrine birden gece baskını yaptılar General Vavel Rus Başkumandanile plân hazırhyor KaSkasyanın MOSKOVA müdafaası Konferansı TOPLANDI Moskova 29 (a.a.) İstıhbarat bütarafından neşredilen Sovyet geısı tebüğı: 27 eylulde kıt'alarımız bütun cephe boyunca duşmanla çarpışmağa devam tmışlerdır. 26 eylulde 98 düşman uçağı tahrib edilmiştir. Bız 36 uçak kaybetuk. Şımal fılosuna mensub gemiler düşmanın 8 bin ve 4 bin tonluk iki nakiye vapurunu batırmış'ardır. Sahil bataryalarıle Baltık fılosunun ;emileri bir düşman kmvazorü ile bir destroyerini batırmışlar ve dığer ıkı destroyeri hasara uğratm'şlardır. 1000 tonluk bir duşman petrol gemisi Bittabi Alman köprü başmın ilerisinKaradenizde batırılmıştır. deki Sovyet müdafaa mevzii muhafaza (Arkası sahife 3 sütun 6 da olunuyordu. Anlasılan Almanlann bir taraftan Dnieperpetrov sktan ansızm şarka ve şimale ilerlemeleri ve diğer cihetten Poltavadaki Alman kuvvetlerinden bir kısmının cenub doğu istikamctine yürümeleri neticesi Dnleperpetrovsk şimalinde üç Sovyet tumeni her taraftan sarıtmış olacak ki bunlar imha edilraişlerdir. Dnieperpetrovskta üç Sovyet tümeniAnkara 29 (Telefonla) Edirne Em nin esir ve imha edilmesi bundan evniyet Mudurluğune Kayserı Emniyet velki bü\ük sarma ve imha hareketleMuduru Kemal Kaya, Kayseriye Gerrine nisbetle ehenunijetsiz kalır, fakat uş Kaymakamı Nuri Güven, Çanakkabu kııçuk sa\as, Alnanlann adı geçen leye Recai Sözeri, Ağrıya Çanakkale mevkiden sarka doğru ilerlemek istemüdürü Mehmed Ali, Kocaehne Antalya Emniyet Müdürü Kenan Erol, An diklerini gostermesi itibarile ehemmitalyaya Afyondan Mehmed Tanyen. Af jetlidir. Buradan doğuya doğru ilerlea Aydm müdürü Ekrem Sokollu, yecek A'man kuvvetleri bir yandan Aydın Emniyet Müdürlüğüne Elnıniyet Harkofu cenubdan sarmağa ve diğer Umum Müdürluğü Emniyet Müdurle yandan Rostofa doğru yürümeğe yarar. inden Ekrem Rollak, Kırklarelıne To Dnieperpertovsktan Stalinoya, Taganrog kat Emnivet Müdürü Alâedcin Erıs, ve Rostof bölgesine ansızm yüıüyecej Tokata Bilecık müdürü Server Pmcer, Alman kuvvetleri ise ayni zamanda çele Elâzığ müdürü Hahm Saatçi, Elâ Mariupol dolaj larında bulunan Sovjet zığa Çankırı müdürü Avni Sumer, İz kuvvetlerini de sarmağa imkân bulamır Emniyet Müdürlüğüne Emmyet caklardır. Umum Mudurlutu Uç ı 'cu Da re Rt isı Ancak yeni büvük hamleler için yeni ılithat Oyguç, Çoruh Emniyet Müdürüğüne polis müfetti^lerinden Nazmı Se hazırlıklar lâzım olduğu gibi bahusus Kijef, Çerkoffi ve Dnieperpetrovsk gibi CArkası sahife 3 sütun 6 da büyuk Dinyeper sehirleruıin birer üs Alman başkumandanlığı iki gün ev haline getirilmeleri lâzımdır. Bunua vel Kijef me\dan muharebesinin sora için eovyet demiryollannı daraltaıak erdiğini ve Alman ordularının eline ge ve tamir ederek gerilerden buralara kaçen esir ve ganimetlerin miktarlarını dar getirmek ve Dinyeperi geçirrmek vo bildirmisti. Dun aksanı Dnieperpetrovs ilerilere surmek iktiza ediyor. kun şinıalinde de yenıden üç So\jet tu Sov\etlere gelince; cenub ordularının meninin imha edildiği tebliğ olundu. maruz kaldığı pek ağır zayiat sebeoiSe Dnieperpptro\ sk, Kijefin 400 ve Kremen Donetz bolgesini Mosko\» bolgesinden lug'un 130 kilometre cenub. doğusunda gundetecekleri kıt'alarla takviye etmeleve Dinjeper üzerinde Almanlarca bir ri pek tabiidir. Fakat bunun, merkez kaç hafta evel alınmış ve köprü başı bulgesini zâfa uğratmıjacak derecede tesis olunmuş l'kraynanın meşhur su olması zarurî olduğundan cenub, zanbendile elektrîk merkezinin bulunduğu noluuduğu kadar fazla kuvvetlenemiye» bü} ük sanayi şehridir. cek gorünmektedir. Buna nazaran ne Cenub Alman orduları. Kiyefin simal olursa olsun Almanların, böyle bir takve cenub uzaklarındaıı Dinyepeıi gcçe(Arkası sabife 3 sütun 4 te rek Kijeflc bunun 200 kilometre şarkındaki sahada Maresal Budienni'nin beş ordusunu çembcr içine almağa muvaffak olurken Dnieperpcrtovskta foir hareket gösterilmemisti. Emniyet Nüdürleri arasında tayin ve nakiller yapıldı •ji İran Rus münakale yolları alelâcele Amerikan murahhatamir ediliyor sı, daha şimdiden Şimalî Hindistanda bazı Rusyaya Amerikan uçağı ve petrolu yerlerin icabında lahüyesi geldigini söyledi için ledbir alınıyor Yardım kararları siir'atli verilecek Sovjetlerin cenub ordulan Baskumandanı Maresal Budienni Budienni hurşuna trn dizildi ? Macar radyosu tarafından verilen bir habere nazaran. Mareşal Budienni eylulun 23 üncü gunü kurşuna dizilmıştir. Bu haber başka taraftan teeyyüd etme. miştlr. (Fadyo gazetesi) I r {İrandaki îtalyanlar da dün geldiler j Birhac söx Bıldırcın Dün akşam bıldırcın yiyordum Pilâvdan bir şiltenin ortasma kurulup sırtüstü yatan o kızarmış tüysüz cesedi paralamadan evvel: « Ey kus, dedim, pirincden bir sarayın hazineleri arasındasm Sen nereden gelip nerede durmursun? Ukrayna \alarım kaplajan zengin buğday tarlalan içinde koca bir az geçirdin. Yedin, içtin, beslendin ve sonra bir uçusta Karadenizi asarak soluğu bizim Küçükçekmece kiMİarında aldın! Bununla beraber göruyorum ki yorgun değilsin. Etin, budun ytrinde. İ>i bir yaz geçirmişe benziyorsun semiz bıldırcın! Halbuki bu sene Ukrayna ovalarında kan gotdeji gutiırüvordu. Sen buğday tarlalan arasındaki sakin yuvanda çolıık cocuğunla gündelik hajatını yasarken, miHnnlarca insan oralarda boğaz boğaza idi. Uçaklar tepene bomba jajjdırnor. ıızun namlulu toplar etrafına ölıım saçıvordu. Şehirler, kö>ler, hatta seni orten ekinler ateş içindejdi. Haberin olmadı mı?» Semiz bıldırcuıı pilâv siltesinden kaldırdım. İki elimle hacaklarını ayırmaga hazırlanıyordum. O esnada kuscağız dile geldi ve dedi ki: Ey Âdem oğlu! Ukrayna ovalarınm altın basaklı tarlalarında enfes bir yaz geçirdim. İşte görüyorsun, rahatça beslenmi^ bir halde\im. Ve sonra bir uçuşta koca Karadenizi a?arak soluğu sizin Kilyosta aldım. Damarlanmdakî enerji beni Mısıra kadar da gcitıirecekti Fakat ne çare ki Küçukçeknıecede >akayı avcılara verdim. Bana Ukrayna ovalarındaki büvük faciadan havadis sorma! Insanlann do»üşü kanlı da olsa, tepemİ7de de japılsa, kendi aralarında kaldıkça bizi ilgilendirmez. Bır fabrikayı yerle bir eden uçak bonıbaM bir bıldırrına dokunamaz İnsan insanla boğuşhığu nıiıddetçe hur ha\\an rahat eder. Ah. bu yaz ne lyijdik bil'en! Çoluk çocuk istediğimiz gibi ekinlerın iç'iıe dalı\or, oradan oraya koşusan canını dişine takmıs bolukleıin, taburiarın ayakları dibınde kendi bayatımızı yasıjorduk. Her sene hicret mev.immdc juz binlprcemizi ora avcılarına kaptırdığımız halde. bu sene. hemen hıç zayialımız olmamıstı. Siz sulhta olmasav dınız buradrf da ka\bunız olmıyacaktı. Hepimiz yerimize yurdumuza donebılecektik. l'akat siz rahatsınız. Elinizdeki silâhla düsman değil, bıldırcın avlıj orsunuz. Üstelik bana harbe dair havadis soruyorsun? Rica ederim, derdimi kabartma simdi benim. Ayu şu bacaklar:mı da kurtula>ım artık. İnsan sakin olduğu müddetçe ha>\ana rahat yok. Yetmez mi bana ettiğin iskence?» Bıldırcın doğru söjlüyordu Onu fazla üzmek istemeditn. Ve tledipini >aptım. N.