3 Eylül 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Nişantaşında Karakol karşısında IŞIK ANA, LİSESİ ( KIZ ERKEK ) İLK, ORTA, LÎSE ( YATHJ . YATISIZ ) Türkiyenin en eski hususî lisesidir. Kayıd için her gün müracaat olunabilir. Tarifname isteyiniz. Telefon: 80879 umhuriyet 18 İnCİ Vll SâVI '. 61 31 ÎSTANBUL CAĞALO&LU Telgral ve mektub adresi: Cumhuriyet, istanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 ı: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 • 24290 r ÎÇKİSIZ SAZ BU AIKŞAM Cağaloğlu Ciftesaraylar Bahçesinde MÜNİR NUREAJyN VE ARKADAŞL Öâveten: ZENGİN Meşrubat dahil her yer 55 Aynca bahçemizde 5 eylul afcşamı çok zengin ve eğle Sünnet Düğünü tertib edi edenler çocuklarmı kaydetti? 3 EVİÛİ 1941 J Milli Şefin seyahatleri Cumhur Reisimiz dün Manisayı teşrif ederek tetkiklerde bulunduktan sonra Izmire avdet buyurdular Garbî Almanya üzerine son günlerde sık sık akınlar yapmakta olan Ingilizlerin son sistem bombardıman tayyarelerindenikisi uçvtş halinde Sovyet harb Cumhur Reisimiz Milli Şef Ismet İnönii Izmir Fuarında bır pavijonu tetkikten Sonra çıkıyorlar Alman harb tebliği Izmir 2 (a.a.) Reisicumhur lsmet Inönü bugün saat 1 1,45 te Izmirden hareketle Manisaya gitmişler, orada, müesseseleri gezmişler, halkın coşkun tezahür lerile karşılanmışlardır. Millî Şefimiz, akşam 20,40 ta Izmire dönmüşler ve Orduevine giderek orada şereflerine verilen ziyafette hazır bulunmuşlardır. Şiddetli hava hücumları tebliği Harekât inkişaf ediyor Şimalde Leningrada 50 kilometreye kadar yaklaşıldı Finler yeni bir taarruza geçtiler Berlin 2 (a.a.) Alman orduları başkuırıpndanhğının tebliği: Şark cephesinde harakât plân muci bir.ce dtvarr etmektedir. Alman hava ku\ vetlerinin muvaffaHyette neticelenen hücumları Çerkof mıntakasma ve Moskovanm cenubu garbisınde dernıryol larma tevcih edilmıştır. Stukalar Dinyeper üzerinde bir topçeker batırmış ve diğer 3 tanesını de y.ıkmışt;r. İki cahil Amerikalıya ders veriyoruz Garib Amerikan Bir amiral diyor ki; 'JJSoğazlara hücum •edip geçmek lâzımdır,, Tttrkiye hilaraftır Berlin ? (a.a.) D. N. B. büdiriyor: Türk resmî nıahfillerinde Tiirkijenin bitarafiık siyaseti bir kere daha ehemnıiyetle kaj dedilmekte ve her ne taraftan çelirse gelsin hicbir tazyikın bu siyaseti değistirenıiyeceği bildirilmektedir. Amerika ve tngiltereden Rusyaya mühim mıktardatayyare geldi Harbde bir Rus generali öldü Moskova 2 (Radyo) Sovyet istihbarat burosunun dun geceyarısı neşrettıği resmî teblığ: r l r j , 1 ağustos günü Sovyet kıt'atan. düşmana karşı bütün cephelerde muharebelere devam etmiştir. Sovyet hava kuvvetleri, düşman motörize, piyade ve topçu kuvvetlerine karşı muvaffakıyetli taarruzlarda bulunmuştur. 31 duşman tayyaresi düşürülmüştür. Bızım kaybımız 16 tayyaredir. Ij *^y emokrasi, yani hürriyet ve II J|İ müsavat rejimi, her zaman lSSS£r .cazib^ve mukenımel bir medeniyll sembolüdür. Genc Turkiye Cııınhuriyeti bunu daima boyle kabul etti ve biijuk garb demokrasilerinin güzel içtimaî idarelerine dujduğu hajranlığı hiç bir zaman gizlemedi. Fakat itiraf etmek lâzundır ki bu demokrasi rejimile jurüyen memleketlerde arada bir falsolu seslerin, az veya çok, salâbiyetle vukselmesine kimse mâni olamıvor. Bunların bü.vük halk kutlelerini temsil liyakatini ne dereceje kadar haiz olduklarını biz daima şiıphe ile karşılar ve münakaşa edebiüriz. Bununla beraber onların temsil değilse de, hitab ettikleri kimseleri ten\ir gajretile harekete geçtiklerinde şiiphe joklur. Bu itibarla Amerikadan dun aksam, Anadolu ajansı tarafından naklolunarak gelen ve bugünkü Cumhurıjetin konışu siıtununda okujacağınız iki lelgrafın, üzerinde durulma\a değer bir mahiyeti vardır. Bu telgraflardan biri sabık Amerika Deniz Genelkurmay Başkanının United Press ajansı tarafından nesrotunan bir makalcsi, diğeri de gene Amerikalı Star gazetesinde çıkan ve bizim Boğazlara dair olan bir \azının hulâsasım bildirişor. Bu iki makalenin manası birdir ve şo'yle hulâsa olunabibilir: Boğazlar bugün Sovyet Rusjanın ve İngilterenin emnne amade tutulmalldır. Eski Amerikan amiralına gore Almanya Rus\anın petrol mıntakalarma ancak denizden hucum edebilir ve buna mâni olmak için Turkijenin BoğazGarib Te yersiz fikirlerile bizl ları İngiliz deniz kuvvetlerine «kendi biraz sinirlendiren Amerikalı rızasile. açnıası lâzundır. Amerikalı Amiral Sterling amiral bir de tehdid savurujor: «Aksi Vaşington 2 (a.a.) Ünıted Press'de takdirde Boğazlara hücum ederek geçmek icab edecektir.» Star'a gelince; pek çıkan makalesinde sabık Amerika deniz azını bilip pek çoğunu bilmediği jakın genelkurmay başkanı Sterling, Almantarihten dem vuran bu Vaşington gaze jaıın Kafkasyaya yakııı pelrollere ancaK tesi 1878 Berlin kongresinden basiaja denizden hücum edebileceklerini, buna rak Boğazlarda Rusya lehinde birta mani olmak için Türkiyenin boğazları kım imriyazlar kabulile medenijet âle' (Mabadi Sa. 3 sütun 5 te) minin şimdije kadar rahat etmis olacağı ve etmekte devam edeceği, kanaatini Ueri snrüyor. Bir gazete yazıyor: Harbden sonra Avrupa ıtizamı Siyasî Alman mahfillerine göre " Boğazlarda Sovyet Rusyaya imtiyaz temin olunmalıdır „ Bütün Avrupa milletleri galib ve mağlub addedilmiyerek ayni haklan istifada edecekler Rusyaya mühim miktarda tayyare gönderildi Finler, Leningrada 50 kilometre yaklaştılar Stokhalm 2 (a.a.) Vipurinin sukutundan sonra Fin kuvvetleri. ıleri hareketlerine devam ederek Leningrad1* 50 kilometre mesafede bulunan Kıvannapa kasîtbasına varmışlardır. (Arkası sahife 3 sütun 1 de) Londra 2 (a.a.) Sovyet hava teşekkullerıni takviye içm Amerika ve İngiltereden muhim miktaıda tayyaıe gelmiş olduğu Moskovadan bildirilmektedir Ingilız pılotlarının da Rusyaya gönderılmiş oldukları haber verilmektedir Bu sevkiyat İngiliz Amerikan yarBerne 2 (a.a.) Harbin ikinci y.ldö dımının başlangıcıdır. Kış gelmeden evniımü, siyasî Alman mehafılHin harb vel yardım azami haddini buımuş olasonu Ai,Tupası hakkmdaki noktai nazar c^ktıı. (Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) larını tasrıh etmelerine vesıls teşkil etr^ı^tir. Gazette de Lausanne'ın Berün muhabinne gore Alman Hariciye Nezareti, bu babdaki fıkrmi dort nokta olarak tarıf etmiştir: 1 Mussolini ile Hitler, bütün mil)p*îer, bilâistisna, yannki Avrupanm eczasmdan olacaklardır. Yani ortada ne galib. ne mağlub, ne muttefik, ne inkıyed altına almmış milletler bulunacak, biuüh devletler Avrupanın yeni teşekkülüne iştırak edecekler ve ayni hukuktan müstefid olacaklardır. 2 Avrupa ailesi saadetin ancak harbin ortadan kaldırılmasımn neticesi obcağını anlayacaklardır. Yeni nizam, Avrupa kıt'asının mutlak emniyeti yani hsrjcden gelecek her türlü teîıdidin ortrdan kaldırılması esasına istinad etmelidir. Petıeri / r • ı ı I Şimal cephesinde son günlerde şiddetlenen harekâtm seyrini gösterir harita I ar mahsulâta el koydu Askert vaziyet Halk heyecan içinde Şimalde büyük harekât yapılıyor Yazan: Emekli General (Yazısı 3 Uncü sahifede) Fİn ordulan Başkumandanı Mareşal Mannerheim (Arkası sahife 3 sütun 6 da Sofya Parlamentosu bu gün fevkalâde bir içtima akdediyor H. Emir Erhilet Birkaç söx Şimdilik bunları yalnız muharrirlerinin şahsî kanaaılcri olarak kabul etnıek ve bu nispet dahilinde soğukkanhl'jrı muhafaza etnıek >erinde olur. Zaten ne o ne de bu kanaatin tevil götürnıtz birer zırvadan ba»ka bir şey olmacJıklarını, onları hulâsa ederken, göztiı.une koymuş bulunuyoruz. Bir defa sajın sabık Amiralın coğrafî niM'ıınıattan asla nasibi olmadığına isaret etmek lâzundır. Turkiye bugün Boğazları «gonul rızasile» açmajra kalksa bııradan geçecek olan Akdenı/deki Ingiliz filosıınun takib edeceği rota yalnız bir tanedir: Adalar denizi. Haîbuki artık su basit hakikati anlamak için zannederiz ne deniz genelkurmay baskanı, ne de haifa amiıal olmağa lüzıım voktıır Hava haldmiyetini elde etmeyince denizlerde ne rahat rahat. ne de rahaisız oldrak rolaşmağa imkân olmadığı ibaresile hulâsa edilen bu hakikati herkesten evvel 1 izzat getıe o İnKİliz donanması Alınan kuvvetlerınin Adaiar denizinin kıvmetli sdalarını kurabivc >er gibi birhıri pe'isıra zapt ve işgal ettiği sıralarda oğrendi Hatta Girid daha dun denecek kadar >akin bir zamunria Almanlar.ı geçmedi mi? Bugün Boğazlardan geçmesi zarure Inhisarlar idaresinde yapılan tahkikat Avrupa stajı VâNu, dünkü yazısınm bir yerinde .Avrupa stajını gormüş müne\ verlerimiz bile...» sozlerile basla\an bir cümle kullanınış. Arkadaşımın bu sdzleri, üzerinde şimdiden dikkat!e durmamız icab eden bir mevzuu bana hatırlattı. Şim" diden diyornm, çünkiı tahsil çağmdaki delikanhların cephelerde dovüştüğü, şehir ve kasabaların gece gündüz bombalandığı bir sfrada, Avrupaja staj görmeğe gitmek, bugün için tabîatile ne devletin, ne de ferdlerin neticesindeu fayda beklediği bir tesebbüs değildir. Fakat bu harb hali, ebediyen böyle sürüp gidemiyeceğine gore, bir | «sırdanberi bizde lüzumu anlaşılan Avrupada okumak, >ahud VâNu'nun dediği gibi Avrupada staj gormek meselcsüıi bir an bıtce bir nizama sokmayı bugunden ivice duşünmeliyiz. Tanzimattan sonra garba doğru açılan pencerelerimizden Avruu'aya birçok ger/cler uçurduk. Gerek devlet, gerek hali vakti yerinde aileler, bunlarm orada oku>up adam olmalarını ve işine girmeğe çahşüğımız yeni bir dünja gdrüşüniı bazniederek, do'nuşlerinde, yurda hizmet etmelerini beklijorlardı. Yuz senedenberi, bu ümidlerle on binlerce genc garb diyarına gönderildi. Acaba bunların kaçta kaçı istenilen vasıfları kazanabilmlştir? Kim ne derse desin, ben umumi verimin pek zayıf olduğunu zannediyorum. Şu sebeble ki, Avrupa memleketleı' > gönderiiecek genclerin haiz bul'.mmaları icab eden şar. iyice tesbit ctmiş bulunmuyoruz. ~ " Yabancı bir memlekette okuyacak bir delikanlı her şeyden önce çalıskan olmalıdır. Tembeller, hn\lazlar. kola>lıkla yoldan ^ıkar ve ilim muhitinden eğlence muhitine dalabilirler. Bu itibarla. kendi vasıtasile de yasasa ^alışmıyan talebelcri devlet cebren bııraya getirtmelidir.^ Çünkü, görünüşe na^aran babasının verdiği parayı, hakîkatte 4dvi/. olarak Türk ınilleti ödemektedir. Doğrudan doğruja lise mezunlannı göndertnek de yanlış bir düsünce. Liseyi bitiren bir genc henüz pek gencdir. Uzvi bünyesi gibi ruhî ve millî seciyesi de tamamile inkisaf etmemiştir. Bojle bir genc, ne kadar zeki ve çahşkan olursa olsun, bulunduğu muhitin tesirine kapılarak benliğini ve şahsiyetini vabancı dnjgulara kaptnabilir. * Yabancı memleketlerde okuyacak veya VâNu'nun dediği gibi staj japacak bir genc, yüksek tahsilini mutlaka yurdda basaımış olmalıdır. * Bu noktalara aldırmayışımız yüzünden, bir dejenere v« bir züppe halinde memlekete donen vatandaslara dair mısaller vermeye kalksaydım, listem, su koca gazetenin bır sahifesini her halde birkaç defa doldururdu. N. îdare için gstirilen çivilerin haricde satıldığı hakkındaki ihbar tahkik olunuyor Inhisarlar L'mum Miidürlüğü Levazım Müdürlüğünde İnhisarlar müfettişleri tahkikata başlamışlardır. Bu tahkikata zabıta da istirak etmektedir. Öğrendiğimize gore inhisarlar levazunı için ithal edilmiş olan çivilerden bir kısmınm haricde satıldığı görülmüş ve işe zabıta el koymuşrur.. Bu çivilerin le\azım ambarlarından haricdeki ellere nasıl intikal ettiği tahkik edilmektedir. Şiiphe edilen inhisar memurlarının dün ifadeleri alınmıstır. Bundan baska inhisarlar haricinden bazı çiviciler vesair kimselerin de sorguya çekildiği anlaşılmaktadır. Bulgar Başvekili M. Filof Sofya 2 (a.a.) Resmî bir membadan öğıenildiğine göre Sobranya Meclisi, 3 '9 da fevkalâde içtimaa davet edilmiştir. Pamuk ipliği tevzii işi de tetkik olunuyor Iktısad Vekâleti heyeti teftisiyesi kadrosundan bir grup şehrimize gelerek pamuk ipliği tevziat isini teftise başlamışlardır. Pamuk ipliği te\ziatında bir çok 29 ağustos tarıhınde toplanan Nazıryolsuzluklar cerejan ettiği, hattâ bir kooperatife verilen ipliklerin İzmire gon lar Meclisinın 1 teşrınıevvelden ıtibaren derilerek satıldığı ihbar edilmistir. Vekâlet müfettişleri bu tevziatla alâkadar bütün ziraî mahsulâtın musadere edılclan makamlarla müessesatta teftisler yapmaktadırlar. Bu meyanda piyasada mesıne muteallık olan karan, memleelden ele satılıp birkaç misli fiatla tezgâh sahiblerine vasıl olan iplikler meselesi kette heyecan tevlid etmiş olduğundan üzerinde ehemmiyetle durulmaktadır. Bilhassa istihkakından çok fazla iplik alanD. N. larla. hiç hakkı olmadığı halde iplik ticaretine kalkışanlar hakkında verilmiş matbuat, halkın endişesini teskin etmek için bu tedbirlerin ittihaza zarurî oldu(Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) olan isimler. bulunduğu söylenmektedir. gunu ileri sürmektedir.