3 Eylül 1941 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1
a ç SAN Evi >. İSTANBUL, Ankara Caddesi 102 3 EYLÜL 1941 Falsolu Sesler ' A. Sterling'in Daldığı Gaflet Uykusundan Uyanması Lâzımdır! TELGRAF; TAN, ISTANBUL TELEFON: 24310, 24318, 24319 ALTINCI YIL — No. 2773 5 KURUŞ Türkiye, Boğazlar Üzerinde Montreux Muahedesinin Kendisine : Verdiği Hakları Kullanmak Hususunda Bugüne Kadar Olduğu Gibi iŞimdiden Sonra da Kimsenin Müdahalesini Kabul Etmiyecekti A. Sterling'in Hayal Ettiği Tehlike Sabık Amerika deniz genelkurmay başka: Karadenizde gördüğü tehlike şimdiki halde bir hayalden ibarettir, Bir hayal ve vehim uğ- zana bir milletin istiklâl ve hâki- miyetine dokunacak © tavsiyelerde | bulunmaya cüret etmek en basit akıl ve mantık ile dahi t le- miyecek kadar sakat bir harekettir, M. Zekeriya SERTEL ekiz maddelik Roosevelt - Cburehill müşterek dekla- tasyonu plânı üzerinden daha bir ay geçmeden Amerikadan bu deklâirasyonun ruhuna müna- Hi garip ve hayretle şayan falsolu esler yükselmesine şahit Oluyo- “ruz, Iki büyük devlet adamı, yonlarında milletlerin istiklâl ve hükümranlık haklarına hürmet edileceğini vaadediyor ve devam- bir sülün temelini milletlerin istiklâl ve hürriyetine rlayette buldüklarmı bildiriyorlardı Halbuki, dün Anadolu Ajan sının Vâşingtondan naklen verdi- ği bir habere göre, orada bu ana prensiplere tamamen zıd ve Tür- kiyenin İstiklâl ve hükümranlık haklarına tecavüz teşkil eden mü talealar serdedilmeğe başlanmış- tar. Bunlardan bilhassa sabık Ame- rika deniz genel kurmay başka- ru Sterling'in “United Press, a- jansi vamtesile neşredilen müta- Iâası dikkate şayandır. Bu zatın #lkrine göre, Alman- lar Kafkasyaya yakın petrollere ancak denizden hücum edebilir ler, buna Mani olmak için Tür - kiye Kendi rizasile boğazları In- gilizlere #çmahdır. Aksi takdir de, boğazları cebren açmak lâzım gelecektir. Ve bugünkü harp şek- line nazaran bunda muvaffak ol- mak da Mümkündür. vaktile çok Yüksek bir mevki işgal etDİŞ Olmasına rağmen, bu zatın EZÜn müddet mesul mevki- den uzakta kalması, hadiseleri ya kından tâkip etmesine mani ol - mug olsa gerektir. Çünkü gördü- gü tehlike, ileri sürdüğü mütalâ alar DE İDEVCut vakıalara, ne bugün İSİNE bulunduğumuz ha- diselere, »* a siki vesikalara ayı 20 “barla, kendisini daldığı gaflet uykusundan uyan- dırmakta fayda vardır. Bir defa Sovyet Rusya, Mon - trö mus ile Türkiyeye veri- hâkimiyet bakı — > Ye kadar şikiyet ker akis, Boğazlarda Türklerin hâ - vkide bulunmasının ken- | menfastine uygun olduğunu kabul e'miştir. Nitekim, Montrö eransını müteakip, ,yyetlerin Ankara Büyük E) bulunan KR Hari gönderdiği di yyetler Birliğe 7 ile ürk mi #nip Boğazlar jizerinde hâkimi, yerini Ye tesis ve bunlarm eeeniyet gine kendi kuyvet- a emini hususunda i meşru hal ve hayati menfaa gi | Sovyet tankçıdarı, muharebe Baraka Fin Kıtaatı Leningrat'a Yaklaştı Dinyeper'in Garbına Rusların İhraç Teşebbüsü Püskürtüldü Berlin 2 (A. A) — Almanor duları başkumandanlığınn “teb - Yiği: Şark cephesinde harekât plân| mucibince devam etmektedir.Al| man hava kuvvetlerinin müvaf-| İskiyetle neticelenen : hücumları Çerkof mıntakasına ve Moskova- nın-cenubu garbisinde demir yol İ Sovyet tebliği! Dünkü 1 eylül gü hazırlık yaparken Ağır Hava Hücumları | Yapılıyor Bütün Cephe Üzerinde Şiddetli Muharebeler Devam Etmektedir Londra 2 (Radyo) - (Saat 8.15) Bü sabah' Moskovada neşredilen nü Sovyet kıtaları biğün cephe boyunca harp exnişlerdir. Sov - yet hava. küvveileri düşmanın topçu, mekanize -kıtalarına, pi desine ağır darbeler indirmiştir. Düşman “hava üslerinde bir çok larına tevcih edilmiştir. Stukalar Dinyepr üzrinde bir top çeker batırmış ve diğer 3. tanesini de yakmıştır. Bir Sovyet koluna hücüm Berlin 2 (A. A) — 1 eylülde Alman savas otayyarelerinden (Sonu; Sa: “ tayyareler tahrip edilmiştir. Cu- martesi günü 16 Sovyet tayya - resi kayıbına mukabil 31 Alman tayyaresi tahrip edilmiştir. Almanların tank zayiatı Londra, 2 (A.A.) — Sark cephesin- İde Alman tank zaylatınm pek | Sterling'in Türkiyeye Dair Garip Bir Yazısı Amerika Sabık Deniz! Genelkurmay — | Başkariı Diyor ki:| Almanya Kafkasyaya Denizden Saldırırsa İngilizler, Türkiyeye | Rağmen Boğazdan | Geçebilirmis ! Vaşington 2 (A.A) — “United Press, de çıkan makalesinde sa- bik Amerika deniz genel kurmay başkanı Sterling, Almanların Kaf| p, k kasyaya yakın. petrollere & denizden hücum edebilecekk buna mari olmak için Türkiye - pin Boğazları İn; lere rızas'le açması lâzım geleceğini, aksi tak dirde Boğazlara hücum etmek icap edeceğini ve şimdiki ahval ki harp gibi olmadığından bu- na İngilizlerin muvaffak olacağı nı yazmaktadır. Bu da başka türlüsü Vaşington 2 (A.A.)— “Star,, ga zetesi “Rusyaya İrandan kapı, İ başlığı altında neşrettiği bir ma kalede şunları yazmaktadır: “Rusyanın, dünyanın — aksamı) sairesile muvasalasını temin © - İden bir sicak su kapısma olan ih- tiyacı izhar edilmiştir. Sovyetler Boğazlara hâkim ol- mük imitiyazma nail olmuşlardı, Fakat zaferin şemeresinden mab-| tüm bırakılmışlardı. 1878 Berlin kongresi İstanbulu almağa matuf bir Rus teşebbüsü- nüde durdurdu. 1919 daVersay konferansı diğer bir Rus teşöb-| büsüne engel oldu.Ancak bu me seleyi tecmmül eden müşahitle- rin umumi kan göre Ist bul diye maru! şehir bir a- sır önce daimi olarak beynelmi- İelleştirilseydi bütün medeniyet âlemi için istifadeli bir şey olur- du. Bugünkü mücadele nihayete erip te insanlar sulh menfaatine olarak 0 maddeyi gerçekleştir - mek'üzere toplandıkları vakit bu mesele, hatta Türkler için faydalı olacak şekilde münakaşa edilebilir. , (Sonu; Sa: 2; Bü: 8) Leipzig Sergisinde Hüsrev Gerede Bir Nutuk Söyledi Berlin 2 (A, A.) — 19 Ecnebi devletin iştirak ettikleri Laip - İzig'de sonbahar sergisi dün sa - bah açılmıştır. b Büyük elçi Gerede, Sergi ri- yasetinin verdiği ziyafette sergi- Ye iştiruk eden ecnebiler adıma Söylediği nutukta Türk - Alman dostluk muahedesinin kıymetini tebarüz ettirerek iki memleket arasında yeni yapılacak ticaret muahedesinin bu dostluğa uygun ve iki tarafın menfaatini emin bir şekilde intacı ümidini izhar ve müzakerata memur heytlere muvaffakiyetler temenni eylemiş tir. Şimalde harekâtta bulunan Alman kıtaları Litunnyada bir şehire girerken Cümhurreisimizin Enter. İzmir 2 (A, A) —Reisicümhür çün saat 11,45 de İzmir'den ha saya gitmişler, orada müesseseleri gamma Saraçoğlu || Amerika | Sefiri İle | Görüştü Bu Ziyaret, İran Hâdistlerile Alâka! : Gibi Gösteriliyor ! Londra 2 (A. A.) — Daliy Tel İ graph'ın Ankata muhabiri, A - İmerika Büyük Elçisinin Şükrü Sa| raçoğlu'ya yaplığı ziyarete büyük bir ehemmiyet vermektedir. Bu ziyaretin maksadı münhan- siran maldmatıalmak»olduğu be- yan ediliyorsa da, Amerikalıların Almanyaya karşı harp eden mem leketlere yardım için icar ve tare İksnunu mucibince serfettikleri İ gayretler Türkler üzerinde tesir | yandırmaktadı Japonyanın Takip Edeceği Siyaset Amerikaya Karşı Daha Azimkâr Hareket Edilmesi İsteniyor Tokio 2 (9. A.) — Yeni şarki Asya birliği mütehassıslarından general, Hayaşi ile nâsyonalist mebuslardan .. Kuytaro. Nagal, prens Konoye'ye Japonyanın A- merikaya karşı daha azimkâr bir siyaset takip'etmesi talebini ha- vi bir karar suteti tevdi etmiş. lerdir. Bu siyaset karar suretine kın coşkun tezahürlerile karşılanmışlardır. Çocuğunuza verebileceğiniz en kıymelii bediyo YALNIZ Çocuk Ansiklopedisi Olabilir. Çünkü bütün hediyeler unutulabilir. Pakai ÇOCUK ANSİKLOPEDİSİ Çocuğun bütün haysur- da izini FİYATI (6) LTRAPIR nasyonal Izmir Fuarını ziyaretlerine ait iki intiba İsmet > İnönü reketle Mai gezmişler; hal Milli “Şefimiz, akşam saat 20,40 da İzmir'e dönmüşler ve Orduevine giderek orada şerefleri- ne verilen ziyafette hazır bulunmuşlardır. Almanlara Göre Harp Sonu Avrupası Sovyetlere Tayyare Sevkiyatı İlk Parti Olarak | Mühim Miktarda Tayyare Gönderildi Avrupanın Yeni Baştan Teşekkülüne Her Devlet İştirak Edecek Bu Yardım Azami| Fransa da Yakında Hadde Çıkarılacak | Yeni Nizama Girecek Zürih 2 (A.A.) — Reuter: Mus #olininin gazetesi olan Popolo d' Halia'da çıkan bir mukâleden an laşıldığına göre Hitler - Musso- lini mülâktını müteakip yeni ni- zama iltihak için Fransa üzerin de yeni bir tazyik yapılacaktır. Popolo d'italia diyor ki: , “Yeni Avrupada bütün millet ler için yer vardır. Fransa için şimdiye kadar. iştirak ettiği Av rupa tarihi önünde mesuliyetles rini yüklenmek sirası gelmiştir. , Harp sonu Avrupası Berne 2 (A. A) — Harbin i- kinci yıl dönümü, siyasi Alman mahafilinin harp sonu “Avrupası Bu sevkiyat Ingiliz - Ameri-| hakkındaki noktni nazarlarını tas kan yardımının başlangicidır. Kış|rih etmelerine vesile teşkil et (Sonu; Ba: 2; Su: 7). İmiştir, (Se Londra 2 (A. A.) — Sovyet ha va teşekküllerini takviye için A- merika ve Ingiltereden mühim miktarda tayyare gelmiş olduğu Moskovadan bildirilmektedir. In- giliz pilotların da Rusyaya gönde rilmiş oldukları haber verilmek- tedir, Gönderilen harp tayyarele- rinin miktari ve tipleri hakkinda pek tabii olarak hiç bir malümat verilmemektedir Ancak bu mülzeme ile hava müherebelerine başlandığı vakit Sovyet hava teşekküllerinin vu- racakları darbelerle bu sevki *- yatın ehemmiyet derecesi anla: İacaktır. VAL,. YANDIKTAN SONRA Yazan: REFİK HALİD Rööüür “Talln,, i ataşe verip çekilmişler; Almanların eline geçen bu koca liman ve koca şehir şimdi, bir. enksı yığını üstünde yalnız “bacaların sip sivri dikildiği korltünç ve uğursuz" bir yangın yerinden ibaret kalmış! Beni acı ve derin bi düşünce aldı. Şüphesiz ki orada emlâkim yoktur; dostum ve ak râbam dahi....Neyi ve kimi düşünüyorum? Şunu: Estonca oi simle'anilan şehrin eski adı “Reval,, İdi ve bundan otuz iki senc evvel'Türk kulaklarında “Reval,, endişe verici akislerie oğulda yıp gönülleri kasvete boğan kelimelerin başinda gelirdi. Içind Z sözü geçen kaç bin makale yazılmış, kaç bin nutuk Ve şti? Memleketimizin'dört bucağında, aylarca o isim tekrar > hususile İstanbul sokaklarında haftalarca * güvercini kumıruların, köpeklerin, bekçilerin, satıcılarm seslerini “bast tek sada ve tek feryat o idi: Reval ve Reval mülâkatı! Köşebaşı hatipleri, ellerini göğüslerine vura vüra haykırırlardı:. “Reva mülâkatinda Osmanir imparatorluğunun taksimi omukarrerdi meşrutiyetin ilânı bu felâketi önledi. Kahrolsun Reval! Yaşasır Hürriyeti, O itibarla Reval, . istibdadın yıkilıp nihayet Cümhuriyek varan 'yeni'bir devrin açılışında esasir bir vesile, bir âmil olmuş tur. Bir mühim cihet te şudur; Reval'de buluşup Osmanlı devle tini taksime yeltenenler, imparator Vilhelm ve Çar Nikola, hiç te hoş olmiyan següzeştler geçirdikten, karşılıklı bıçak bıçağı geldikten sonra, taç, biri menfâ, öbürü maktel yo Tundan ödem di temleri de kalp de; larını koruyamamış, saltanat parçalanmıştı. Maamafih parçala sanılan bu hal, bir iri tohumun kök salmak içir diş kabuk larım atmasından başka bir şey değildi. Artık ne eski Almanya ne eski Rusya, ne.de eski Türkiye kaldı. Bu dak'kada Reval de kalmamıştır. Bakı kalan bir şey var: Mülükat! Fükat “Tilsıt,. den ve “Reval, den başlıyarak tarihe yer ede ceği sanılan nice mülâkatların pek âksi, tamamile be netiteler verdiğini ürseniz dünyayı paylaşmak hususunda baş başa vermenin pek te müessir olmadı ğına tarihin tabii seyrini değiştiremediğine kuvvetle h göre aşağıdaki esaslara istinad edecektir: 1 — Üclü ittifaka sadakat, | (Sonu: Sa 2 Sü: 1) bilirsiniz. Şüphesiz kine mülükat, no mü'âkiler, re mülâkattak kararlar, hatta ne de mülâkat yerleri sağlam bir temele dayanı , Üstündeki yazı gibi yazan da kalmiyor, yazılan buz ta seflerin in pek — sahaya
