2 Ağustos 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r İÇKİSİZ SAZ Cağaloğlu Çifte Saraylar Bahçesi Bestekâr Tamburî SALÂHADDİN PINAB idaresinde MÜKEMMEL KÜME SAZ HEYETİLE birhkte Turkive bülbülü Müzeyyen Senar Her PAZAR saat 14 ten 19,5 kadar BASID RIZA tivatrosu" 4 ağustos pazartesi akşamı HALİDE PİŞKIîrie beraber (BİR ÂŞIK LÂZIM) komedi 3 perde j umhuri 18 inci yıl sayı: 6099 ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: tstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa lasmı: 24299 24290 r. IKTISADI YURUYUŞ Cumartesi 2 Ağustos 1941 SAYISI ÇIKTI. Prof. Şükru Baban, Pro' Muh ıed Ağaoğlu, Akmed Cem. Conk, .cım Çanklı, M. Abba. Doğuka: Tufan ve Selım Cavidin şayanı dıffat armdan maada Dr. Yusuf Saim A Yunus Nadiye cevabı, iktısaflP!IWr*pıri Adam Smith ve daha pek çok i k t ^ ^ e t ü d l e r ve makaleler vardır. Bütün^^ıu^vverlere hararetle tavsiye ederizî Hüsnü Çakır istifa etti EKMEK Yeni Vekil Sırrı Day • iktısad Vekili degişti itibaren Pazartesiden Yalnız buğday unundan yapılacak Dün gece Ankara Radyosunun ziraat postası neşriyahnda bildirdiğine göre, yeni mahsul idrak edildiği için, ekmeğin pazartesiden itibaren yalnız buğday unundan imaline karar verilmiştir. Ancak bu unun kepeği çıkanlmıyacağından, ekmeğin rengi gene esmer olacaktır. Tayini Reisicumhurun tasdikına iktiran ederek dün vazifeye başladı Şark cephesi harekâtmdan bir safha: Bir şose üzerinde mevzi alan Alman antitank bataryası ateşe nazırlamyor Harbiıı garib tecellileri I inlandiyanın Buz denizi sahillerindeki limanlarım Ingiliz tayyarelerinin bombardıman etmeleri Fin halkım hayrctle kanşık derin teessıvler içinde bırmknuştır. Fin halkı fimdi kendi limanlaruu bombardnnan eden Ingilterenin flu yıl önce Sovyet ler Uarruzuna uğrayan Finlandiyaya o kadar candan alâka göstermiş olan Ingiltere mi olduğunu kendi kendilerine sormakta ve şimdi Finlandiya 1940 bahannda uğradığı haksız zayiatı telâfne çahşıyorsa bunun İngilterede neden suç teşkil ediyor olduğunu anlajamamaktadır. Filhakika Sovyetler 1939 yılının sonlarında Finlandiyaya karşı malum harbi artıklannda hâdise butun dunya memleketleri arasuıda en ziyade ingilterede takbih olunmuş ve bu gayrimiısavi mücadeledc Fin halkına elden gelen yardımın azamisi yapılmak için hemen bütün İngiltere ayaklanmıştı. O zaman Londradaki husıısî muhabirimizin tafsilâtile bildirdiği bu muavenet hareketlerinde İngiliz milleti hakikaten civannıerdliğin en ulvî orneklerini vermişti. Arkalanndaki kıymetli kürkleri çıkarıp Finlandiyaya yardun komitesine tevdi eden asil İngiliz kadınları on yirnıi diye sayılamıyacak kadar çoktu. İngiliz halkı gibi İngiliz hükumeli de Finlandiyaya elinden gelebilen yardımlan ibzal etmekte gajet samimî ve ciddi davranıyordu. Fransa ile birlikte İngi 1lere Finlandiyaya oldukça mühim miktarda silâh ve mühimmat gönderdiler. İngiliz ve Fransız milletleri bu gayrimüsavi mücadelede Finlandiyaya askerce de yardun edilmesini istiyorlardı. Bu, hükumetler onun için de hazırlık yaptılar, ve günün birinde raüteveffa Çemberlayn ağzile Mareşal Manerhaymdan sordular: « Eğec resmen taleb ederseniz size bir s«ferî asker heyeti göndermeğe hazır bulunuyoruz.» Gayrimüsavi boğuşmanın bütün zorluklan içinde bunalan Mareşal Manerhaym, galiba askerce gonderilecek yardınun miktar itibarile derde deva olacak hadde olamıyacağını hesab ederek bu teklife teşekkürle mukabele etmiş ve kalbine taş basarak hasımlarile anlasmaya gitmeyi tercih eylemisti. İngiliz ve Fransız matbuatı, hatta Meclisleri ve hükumetleri o zaman Busya aleyhine ateşler püskürerek ileride Finlandiyanın uğradığı haksızlığın elbette (amir. olunacağını yüksek sesle bağırmak suretile temin ediyorlardı. Finlandiya zuhur eden bir fırsattan istifade ederek kendisinden cebren kopanlan vatan topraklannı, ayni Maregal Manerhaymın kumandası altında, kurtarmağa giden yeni bir sefere başlamış bulunuyor ve şimdi ingiliz husumetine uğruyor. Çünkü şimdi Almanya ile Busya arasında bir harb baslamıstır. Vaziyeti icabı Finlandiya Almanya tarahnda ve onunla birliktedir. İngiltere ise Busya ile anlasarak bir ittifak muahedesi akdeylemişlir. Fin halkınm ha\salasına sığmıyan garabetin izahı vaziyetlerin değişmesindedir. Milietten millete sempati, adalete muhabbet. hakka meclubijet... Bunlar shaset âleminde her milletin kendi menfaatlerine, kendi noktai nazarlarına gore ölçülen, binaenalcjh kâh boyle ve kâh da onun tamamen zıddı olarak şöjle tecelli edebilen şarta tâbi şeylerdir. Dünyayı herciimerc etmekte olan yeni dünya harbinin siklet metl^ezi| Jnlhassa Askeri vaziyet I Alman harb ] (Sovyet harb 1 Eski İktısad Vekili Hüsnü Çakır Yeni İküsad Vekili S ı m Day tebliği '1 tebliği aomesı Atlantik muharebesi İngiltere aleyhinde tekrar bombardıman ve ağır zayiata neticelenmedikçe böyle bir teşebbüs faaliyete geçti uğratılmıştır edildi hatıra getirilemez Sırrı Paşanın yeni Alman tumenlerinin Smolenskin şarkında Londraya göre Alman ' Yazan: Emekli General hükumetine, harbe ilerliyoruz, şehrin taarruzu durdurulmuş miktarı on beşe çıH. Emir Erkilet müdahale taraîtarı cenubundaki büyük ve yeni Rus tank karıldı Banatta Vç gun e\vel İngiltere Başvekili Çor hatta dünyanın mukadderatını ta>in olan Sa'adistler de meydan muhareları Almanları çilin bulumılan va7İyeti aslına mutabık eden büyük harb hâdiseleri olurken doksan komunist olarak, takdir eden ve jakın ati için sbjlemiş olduğu son sozlerinden, vazibesini kazandık girdiîer şaşırtmıştır bazı tahminlerde bulunan yeni ve veciz yeti tesbit hususunda. istifade etmek isEvvelki gece Moskova Düsman geri atılmış Ingilterenin istilâsı düşünülebilir mi ? . Şarkta 7 Rus Smolensk ile fırkası Zitomir imha edildi bölgelerinde Sırbistanda Ankara 1 (a.a.) Sıhhi durumunun müsaid olmama* sından dolayı tktısad Vekilliğinden 31 temmuz 1941 tari* hinde istifa eden Samsun meb'ugu Hüsnü Çaktrtn istifan* nın kabulü ile İktısad Vekilliğine Trabzon meb'usu Strrt Dayın tayini 1 ağustos 1941 tarihinde Reisicumhurun yük* sek tasdiklerine iktiran eylemiştir. *» ~*~> Yeni Mısır i te^ekkül etti 70 bin komitacı bir nııtkunu okumak fırsatını elde et terim. tik. Çorçilin nutukları, hemen hiç bir devlet adamınınkilcrine benzeraezler. Kendisi çok hazır cevab, güzel ve kuvvetli soz sojlemek hakikî kudretine malik olnıakla beraber mevzuu lâfa boğarak gıin kazanmak itiyadında değildir. Onun hiç bir zaman, me\cud hakikî bir tehlikeji hiç yokmuş veya hatta hafîfmiş gibi gostererek milletini muvakkaten olsun yatıştırıp avutmak gibi sakim yol tuttuğu gorülmemiştir. Çünkü bu yol zayıfların ve gıinlük siyaset marifetçilerinin çüruk yoludur. (Arkası sahife 3 sütun 5 te Rusyada teşkil edilecek Leh kıfaları Ingilizlerle beraber Yakınşarkta harbedeceklermiş Çorçilin en kuvvetli tarah. düsmanının kuvTetini ve tehlikenin hacmini olduklarından asla daha az tahmin etmemekle beraber milletinin rnanevî kuvvetlerini daima yüksek tutabilmenin çareleıini bıılabılmesidir. O, itimad telkin Ankara 1 (Ankara radyo gazetesi) eden kuvvetli bir adamdır; ve bu gibi Moskovadan bıldirildığine gore, Sovyetadamlar kendilerine ve milletlerine gü lerle Lehistan arasmda imzalanan son venerek ve muvaffakiyete de inanaıak anlaşma Kusyanın her tarafmda büyuk daima hedefe dosdoğru >ürürler. Sonra bir sevınc husule getirmiştir. Rusyada Çörçil, yalnız söyleyen değil, fakat büyük kurulacak olan yeni Leh ordusunun işler dahi başaran bir adamdır. Elhasıl Ortaşark Britanya ordusile birhkte Çörçilin bilhassa İngiliz Avam Kama harbetmesi de mumkün olacağı bildirilrasmda yaptığı beyanata, alelusul söy mektedır. Bu iki ordunun nerede muj, lenmis resmî sözler diye aldıramamaz terek hareket edecesji belli değildir. Inlık edemejiz. Bu sebeble her zamanki gilizler yeni Leh ordusunun nerede kul' nutuklarında gibi, bilhassa harbin şu 23 lanılması lâzımgeleceğıni Lehistan Başiincü ayınm sonunda Avrupanın ve vekili General Sikorski'nin. tensibine terkedileceğini bildiriyörlar. Berlin 1 (o a.) Alman resmî tebMoskova 1 (a.a.) Sovyet istıhbaral lığı. Şark rephesınde muharebeler Al burosunun tebliği: man teşeKKf'Heri için muvaffakiyetle 31 temmuz gunu. kıfalarımız duşmande\:ım etmck'edir. Dun Alman tayya la muharebeye devam etmiştir. Sınorelpn Moskcvajı bombardıman etmış lensk, Zitomir mıntakasında kanlı bir lerdır. muharebe cereyan etmıştjr. Burada kıtalarımız mukabil hucumlarla duşmanı 7 fırka îmha edildi gerı atmış bulunmaktadır. Duşmandan Berlin 1 (Ha jyo) Alman başku esır alınmış ve malzeme ığtınam edılmiştır. Hava kuvvetlerımız duşmanın maadanlıt l n n ı tebliği: Şark cepfesinde Alman kuvvetleri motorlü kuvvetlerile piyade kuvvetlePas firkaîerına tatbık ettıkleri çemberi rine hucum etmiştir. Hava muharcbctamamlamışlardır. Şimdive kadar yedi leri esnasmda 18 Alman tayyaresi düRus fırkaEi tamamile inıha edılmıştir. şurülmüştur. Bızim zayiatımız 8 tayyareden ibarettir. Bmeıce esıı alınmıştu:. Ele geçen harb Sovyet pike bombardıman ta>\rareleri ganaimi raubimdir. de bır filo halinde Baltık denizmde düşCenubda sahra mevzileri manın bir karakol gemısini batırmış ve dığor birlsı.1! de hasara uğratmıştır. Bır işgal edildi Perlin 1 (Radyo) Alman Başku duşman hava meydanında 9 Yunkers 83 ve 3 tane Messerschrr.ith tay>aresı tahmandanlığınm tebliği: rib edilmiştir. Cenub tephesinde Alman kıtaatı müLondraya göre Alman taarruzu bim yeni sahr? mevzilerinı işgal etmişdurdurulmuş ler ve şaıka doğru ileri hareketlerine devama başlamışıardır. Londra 1 (a.a.) Alman Rus cepSmclensk ilerisinde bulunan Rus ha hesinde Rus mukabil taarruzunun ilk va mtydanlnrı şiddetli bir surette bom bir muvaffakıyet elde etmiş olduğu abardıman edümiş, bu meydanlarda bu şıkârdır. Her tarafta Alman ileri hsrelunrın bütün tayyareler tahrib olun keti tevakkuf etmiştır. Bazı mahallerde, düşman püskürtülmüştür. rnuştur» kurşuna dizildi Montreal 1 (a a.) Yugoslavya başkonsolosu Vukmiroviç'in aldığı bır habere gore Almanya Yugoslavyada İŞÇPI kuvvetlerini 10 tumenden 15 e çıkarmıştır. İ=gai kuvvetlerinin arttırılması, geçen hafta zarfında Belgrada Alman ünıforması giyen Sırb çetelerınin Aiuıan askerlerini katletmeleri üzerine vvinn bulmuştur. Başkonsolosun soyîediğme gdre Sırb c^'eierınin mevcudü 70 bin raddesindedir. i Mısır Başvekili Huseıin Sırn Pasa Kahire 1 (a a ) Yeni kabine, düü oğleden sonra teşekkul etmiştir. Bu kabme, parlamentoda buyuk bır ekserıyet Belgrad 1 ( a a l Salâhiyettar mah kazanacaktır. fıllerden b'dirildiğine gore, hükumet Kabine şu suretle teşekkül etmıştir; Başvekil ve Dahilıye Nazın Hustyin makamları Banattaki komünistlere kareı tenkil tedbirleri almak mecburiye'.jıde Sırrı Paşa, Adi:ye Nazırı Mahmmud Ga c kalmıştır. Komünistler, son zamanlarda les ra a. Haricjye Nazırı Galib Sami Pa^ sa, Terbiye Naun Hüseyın Heykel Paşa, bu mıntakada bır takım sabotaj hareEvkaf Nazırı Şeyh Abdulezel Paşa, Maı ketleri yapmışlardır. Gross Betbeke lıye Nazırı Abdülhamid Bedevi Paja, ıe)ede, 90 komıinist elebasısı kurşuna Mıllî Mudafaa Nazın Hasan Sader Paşa, diziimıştir. Bunların hepsi Banathdır. Pasif Korunma Nazırı Abdülhadi Paşa, Harb başladığı sırada Almanlar tara Nafıa Nazırı Ibrahim Abdülhadi Bey, Gece harekâtı fından neşredilmiş olan vesikalardan dc Sıhhiye Nazırı Dr. Ahmed Mahmud Bey, (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Moskova 1 (a.a.) Sovyet istihbarat anlaşıldığı üzere Sırbistanda Moskova İçtimaî Işler Nazın Abaza de Saavi Bey, burosunun bugün öğlede neşrettiği teb nın tahriki ile yapılan komunist pro Kultür Nazırı Ragib Atiyya Bey, Levazım Nazırı Mehmed Üda Bey, Ticaret liğ: pagandası pek faal bir dereceyi bul ve Sanayi Nazırı Dr. Abdurrahman Perşembe gecesi Novorzhev, Smolensk CArkasi sahife 3 sütnn 4 te muştu. CArkası sahife 3 sütun 3 te> Banatta 9 0 komunist kurşuna dizüdi Birkac söz Boğaz elden gidiyorlf Yahya Kemalin 20 sene evvel yazdığı bir yazıyı okudum. Türk Istanbulu en ijn anlayan, en iyi duvan büyuk şairimiz, Boğaziçinin soysuzlasmaya ve benliğini kaybetmeye yüz futmuş halinden acı acı şikâyet ediyor. Sahilde yer yer türeyen benzin depoları, o narin kıyılann şiirini oldürüyor. Can çekişen harab yalılara bakarken, çöken bir âlemin bütün acısını yürcklerimizde duyuyoruz. Yirminci asır, kapitalistile, makinesi ve benzinile asıl Boğaziçini eziyor. Onu mahvetmek üzeredir. Öldurulen bu güzellik karşısında kalbinin kanadığını duyan hassas şair, yazısının sonunda «Bir gun gelecek bu kıyılarria Türklüğe dair hiç bir işaret kalmıyacak. diyor. O zaman, acaba burada bir medeniyetin can verdiğini hatırlayanlar bulunacak mı? Ar&dan 20 sene geçti. Bu müddet zarfında Boğaziçi biraz daha değisti, çirkinleştj ve kendi kendinden uzaklastı. Beningilterede yetiştirilen Leh ordususdan müirezeler, Kent Dükü öşıinde talim japıyorlar zin depolarınm sayısı bugün daha çok. Ustelik simdi kömür depoları da var. Kırmızı yalılardan artık hemen hiç kalmadı. Yıkıianlann yerine kübik duvarlar yukseldikçe ortalıkta şahsiyetsiz, milliyetsiz, kozmopolit bir manzara hasıl oluyor. Ustadın 20 sene evvel tahmin ertiği gün neredeyse gelip catacak. Emirgândaki meshur kahve de Belediye tarafından yjktırılırsa Boğazda Türklüğe dair Kanlıca koşesinden baska bir yer kalmıyacak gibi gorünüyor. Bu derbederliğin, bu kendi halinde yuvarlanısm devletçe onüne geçmeye çalısmalıyız, Yeni medeniyetin el değdirmediği yerleri muhafaza etmek, sivil mimari\i kontrol altında tutarak rastgele yapılara mâni olmak ve Boğazm hususiyetlerine ehemmiyet veren fitiz bir imar plânı hazırlamak herhalde artık geciktirilmenıelidir. Yoksa sonra pişman oluruz. N. YUNUS; NADİ (Baştarab Sa. 3 sütun 5 te)