24 Temmuz 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

MUÂŞERET DERSLERİ Milli terbiye sistemlerine göre hazırlanmıştır. Yazan: İSKENDER F. SEBTELLİ Basan: TEFEYYÜZ KİTABEVI Fiatı: 75 kuruş Çocuklarımıza 18 inci yıl sayı: 6030 umhuriyet ÎSTANBUL CAĞAtOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhtıriyet, îstanbul . Posta fcutusu: İstanrjtıî No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 r Ingiliz muharrirlerinden eseri, aile fedakârlığı, insanlık hislerini ifade 224 sahife 50, cil GONU KÂHR Perşembe 24 Temmuz 1941 Ahmed Hali ozan zaferiıtıiz Tarih olmuş r mazının vesikası olmaktan ziyade hal ve istikbalimizin beratıdır Lozanın yaşayan canlı hâkimiyeti Bugün dünya eşsiz bir buhranın öniinde sarsıhrken Türk vatanı biitün şan ve çereffle ayakta ise bunu evlâdIarının hep Lozan ruhile hareket etmelerine borcludur. ugiin on sekizinci yılddnümünü idrak ettiğimiz Lozan sulh muahedemizi, memleketimizin de eczasından bulunduğu dünyanm eşsiz buhran safhaian içinde ne kadar taze, ne kadar canlı ve cazibeli gbrüyoruz. ve bu hali ne kadar tabii buluyoruz. Çiinkü hakikatte Lozan sulhumuz, taLozan zaferinden göğüsler kabartan bir hatıra: Lozan kahramanı rih olmuş bir mazinin vesikası olmakİnönü, memlekete donerken vatan timsali bir kızımızla beraber tan ziyade hal ve istikbalimizin beratıvagonunun penceresinde.. dır. Lozan millî Türkiyenin hürriyet ve istiklâlidir. Bugün işte bu hürriyet ve istiklâlin üzerine titreyoruz. Biitün tedbirlerimiz, bütün hazırlıklanmıe, icatnnda en ileri derecelerine varacak fedakârlıklarımız hep o hürriyet ve istiklâlin korunması içindir. Demek ki Lozan bizim için dün değil, daha ziyade bugün ve yanndır. O bizim hal ve istikbalimizin kendi aramiMİa daima canlı yaşayacak olan tarihidir. Lozan Türkün yeni hayatınuı ifadesidir. Türk, batan bir imparatorluktan milli Bugün Lozan sulhunun yıldöniimü şehrimizde de fevkalâde merasimle bir ^atan çıkardı: Tamamile hür ve katdlir. Türk mületınin, bütün dünya tes'id edılecektır. iyyen ıniisiakij bir vatan. İçte yjwn mületleri ^nünde kazandığı bu hakh Evvelce yazdığımız gibi Ünlverslte budur. ve büyük zaferln yıldönümü bugün Rektörlüğü bu sene, dığer senelerden Lozan Türklüğün hayatında bir döyurdumuzun her tarafında olduğu glbl ( Arkası sahife 5 sühın 6 da ) nüm noktası tcşkil etti. Bidayette çok kuvvetli İmparatorluğun inhitatı adeta bir inkıraza inkılâb etmek tehlikelerini gostermişken milli hamle tasfiye olunan bu çürümüs enkaz içinden yepyenı bir bina kurup yükseltti, ve artık millî lıayatın idbar devri kapanarak Veni bir j ükselme şehrahma çevrildik, ve bu l<akikati Lozanda bütün dünyaya tasdik ettirdik. Şimdi işte bu yeni hayatınıın yaşayoruz: Lozan hayatımızı. Hakikati bütün dünyaya tasdik ettirmiş olmaklığımızın krjmeti yok değil dir. Devletlerin istiklâlinde başka memJeketlerin teslim ve kabulleri yersiz bir is sayılamaz. Kaldı ki bütün dünya son birkaç asırlık hayatında Türkiyeye hasta adam demcğe alışmıştı. Garb âleminin benimsediği bu haksız telâkki imparatorluk içinde Türkün ayrı ve canlı bir varlık olabileceğini hatta düşünmeğe bile lüzum görmiyerek hasta adamm günün birinde sadece vefat edeceğini farzedip gidiyordu. Geçen Umumî Harbin sonunda kenPasifıkteki Amerikan donanmasının dilerini galib farzeden devletler hep o muharebeye hazır olduğunu ilân eden zihniyetle hareket ederek bilhassa TürAmerika Bahriye Nazırı Albay Knoks kiye için çok zalim olmuşlardı. Onların tanzhn ettiği Sevr muahedesi bir idam ilâmıydı. Saray ve Babıali kendi şahısları hesabuıa müebbed küreğe tahvil clunmuş mahiyetile bu idam hükmünü kabul etmek »lletini adeta canlanna minnet biliyorlardı. Burada Büyük BaşVaşington 23 (a.a.) Röyter: buğ Ebedî Şefin kılavuzluğile millet Ögrenildiğine göre Jtepon hükumeti ayaklandı. Bir taraftan harice karşı büHindıçininin tamamile Japonya tarafıntün bir husumet cihanile, dahilde de saray ve Babıalile mücadeleye girişe dan askerî işgal altına alınmasıru taleb rek her iki cepheyi mağlub etti, ve işte eden 24 saat mühletli bir ültımatomu ilâhî mahiyetli bu millî ddalden Lozan dün Hindiçinî hükumetiae vermiştir. f Sovyet harb 1 tebliği Sovyet Alman harbinden resimler: Alman kıt'alannın Kovvno sehrine girişinden bir intıba.^ Alman harb Cephelerde CAI tebliği yeni bir Ihata ve imha vaziyet yok harekâtı Noskovaya ikinci Alman akını da akim kaldı Askerî vaxiyet devam ediyor Noskova, yeniden ağır surette bombalandı Cenubda ve Fin cephesinde müttefik kıtalar ilerliyorlar, Smolensk'te bir Rus fırkası imha edildi Bcrlin 23 (a.a.) A;man ordulan başkumandanhğmın tebliği: Ukrayna'da Alman, Macar ve Slovak kıt'ahıTi durmadan düşmanı takibe devam etmişlerdir. Ş&rk cephesinin diğer kısımlannda büyük ve küçük Sovyet gruplannın ihalası ve imhasına devam edilmektedir. İhatadan kurtulmak için düşmanuı yaptiŞı bütün teşebbüsler akim kal mıştır. Şaşu tma taarruzlarımız neticesinde düşman son deıece zayiat vermiştir. Fin cephesinde harekât plân mucibince devam etmcktedir. Yeni arazi kazandık. Mühlm Alman tayyare teşekkülleri dün gece yeniden Moskovadaki askerî esisatı bombardıman etnjişlerdir. A ğır ve en ağır çapta bombalar hedeflere is.ıbet ettirilmi';tir. Çok büyük tahribat cîmuştur. Çok miktarda yanğın bom baian da atıhr.ıstır. Bur,dan evvelki gece çıkarılan yan pıniaıır el'an söndürülmemiş olduğu gorülmüştür. Bugünkü merasim Lozan günü Üniversitede törenle kutlanıyor "Almanlarm geniş mikyasta zehirli gaz kullanmasına dair vesikalar ele geçirilmiştir,, Moskcva 23 (a.a.) Sovyet isithbarat burosıı tarahndan dün neşredilen tebliğ: £2 temmuzds kıt'alarımız, Petroza vousk, Porkhof, Smolensk ve Jitomir istikametlerlnde büyük muharebeler verm"f?îer31r.T"" "" ' ''"" Cephenin sair kısımlarında kıtaatın vazıyetinde iş'ara değer ınühim deği şikakler olma*nı?tır. 22 temmuzda hava kuvvetlerimiz 87 duşmsn tayya'esi düşürmüşlerdir. 14 Uyyarenıiz kaybolmuştur. Muıemmim malumata göre 2 1 2 2 temmuz gecesi Alman tayyareleri taraf.nda/ı yapılmağa teşebbüs edilen kütle halinde akın esnasında 22 düşman tayyaresı düşürülırüştür. Gece avcı tayyarelerimizin maruz kaldığı şartları nazan itibara alarak düşman zayiatının j / Stalin hattı harbleri ve son vaziyetler H. Emir Yazan: Emekli General Erkilet Stalin hattmın, üç gün süren bir da Yıllarla inşa edilmiş ve Fin Sovyet yanmadan sonra yarıhnış bulunduğunu harbile 1940 Alman garb seferlerinin iki gün evvelki yazımda bildirmiştim. verdikleri kıymetli tecrübelerden istiAyni yazıda, Peipus gölünün doğusuna fade olunarak takviye, tadil ve ıslah Alman seri ve zırhlı kuvvetlerinin geç olunmuş bulunan Stalin hattınm, maddî meleri ve hattan 100 kilotnetre içerideld ve manevî kuvvetleri yerinde olan bir Smolensk sehrinin de düşmesi dolayısile ordu ile müdafaa edildiği takdirde uzun\aniı&nın büyük ve ehemmiyetli oldu ca bir müddet dayanması tabii iken tatğuna işaret etmiştim. ( Arkası sahife 5 sütun 1 de > Japonya Hindiçiniye saldırıyor! 24 saat mühletli bir nota verdi "V,, liarfiııi paylaşamıyor! Alman hariciyesi " Ingiltere V mücade"Garb nısıf küresini lesini acıklı bir surette Almanyanın tehdid kaybetmiştir,, diyor ettiği asılsızdır,, Berlin 23 (a.a.) Yan resmî bir kaynaktan bildiriliyor: <V> harfi için Alman propagandası tarafmdan gösterilen faalıyet Berlin siyasi mahfıllerinde yalmz bir mücadele değil, bir zafer telâkki edilmektedir. Ayni mahfıllere göre Mister Çorçil tarafından taklid edılmek istenüen bu faalıyet acıklı bir surette muvaffakiyetsizliğe ugramıştır. İngilizcede zafer manasına gelen victoıre kelımesinden başka intıkam manasına gelen vegcence kelimesi de «V» harfile başladığı için İngilizlerin «V> mücadelesinden vazgeçtiklerini bıldiren Londra radyosunun neşriyatı hatırlardadır. Alman Hariciye Nezaretinden bugün söylendiğine göre, şayet alfabenin bütün harfleri için yapılacak mücadele lerin hepsi bu neticeye varırsa, müsterih olabiliriz. Resmî mahfillerin kanaatince mü him olan şey «V» harfi için her hangi tarafın daha evvel propaganda yap mağa basladığı değildir. Meselenin enteresan olan tarafı, «V» harfinin bütün cephelerde Alman zaferinın remzi olarak ilân edilmek fikrinin Almanyada doğmuş ve hareketin bütttn Avrupada muvaffak olmus olmasıdır. Bundaıı böyle Mister Çörçilin küçük «V» si kendisi için kullanılacak yer bulamıyacaktır. Almanya Roosevelfe ateş püskürüyor • Vişi'ye Hatayda şenlik • Hanoide müzakereler devam ediyor Hindiçini Ingiliz işgaline maruz bulunduğu için Japonya müdafaa edecekmiş Japonya yeni tecavüze kalkışırsa ? Albay Knoks "Amerikan donanması vazifesini yapmağa hazırdır» dedi (Yazıs\ 5 »tıcı saı % <le) doğdu. Sevr memleketi parçalad&tan sonra geriye kalan kısun için de, milletin bir daha belini doğrultamıyacağı veçhile ecnebi hakimiyet ve müdahalesi tesis edijordu. Sevr'le Türk vatanı, herhangi bir YUNUS NADİ Japon generalinin Hindiçinî valisile mülâkah Tokyo 23 (a.a.) Hanoi'den alınan bir telgraf haberine nazaran Hındıçinide bulunan Japon askerî heyetinin reisi General Sumita dün akşam Hindiçini umumî valisi Amiral Decoux'yu ziyaret etmiştir. Mülâkat bir saat sür( Arkası sahife 5 sütun 7 de ) ( Arkası sahife 5 sütun 5 te ) Berlin 23 (a a ) Smolensk civannda ihata edilen Sovyet ordusuna mensub teşekküllerin, Alman kıt'alannın Antakya 23 (a a.) Hatayın kurtu kıskacından kurtulmak için yaptıkları luş bayramı bugün Hatayda en coşkun tezahüraüa kutkrımaktadır. Bu muıiE.sebetle Antakyada şehir baştan başs millî renklerimizle süslenmiş, Ebedî ve Millî Şeflerin büstlerine yüzlerce çelenk kcnmuş ve güzel bir geçid resmi yapılmıştır. Merasimde başta valimiz Sökmensüer olmak üzere Tuğbay Şukrü Kanadıi, Hatay meb'usları, Adan3 ve Maraş heyetlerile on binlerce halk h?zır bulunmuştur. Törene istiklâl mnrşile ve şanh bayrağımızın şeref direğin« çekilmesile başlanmış ve bunu valımizin bu ?iınü canl&ndıran çok he( Arkası sahife 5 sütun 6 da) Kurtuluş bayramı muazzam merasimle kutlandı Smolensk mmtakasında jiddetli muharebeler «Roosevell, emrinde bulunduğu mason ve yahudi kuvvetlerinin direkliflerini yerine getiriyor» Sarkî Afrikadaki İtalyan ordusu Dörtte biri derecesinde bulunan tngiliz ordusu tarahndan tamamen mağlub edildi Cenub cephesinde Alman ve müttefik kuvvetler başkumandanı Mareşal List Berlin 23 (a.a.) DJJ.B. bildiriyor: Deutsche Dıplomatische Und Politische Korrespondenz gazetesi, bir yazısmda Ruzvelt tarafından, Bırleşik Amenkanm tehlikede olduğu fıkruıi yayarak Amerikan efkân umumıyesmde yapılan endişe verici tahrikâttan bahsetmektedır. Gazete, Ruzveltin Almanya ile yalnız kendi memleketının değü, ayni zamanda bütün Lâtin Amenkaa memleketlerinin de münasebetlerini bozmak için yaptığı büyük gayretlerin asü sebebini de açık bir surette gös termektedir. Ruzvelt, Almanyadan gelen ve garb yarım küresini tehdid eden uydurma bır tehlikeden bahsetmektedir. Bunun için hiç olmazsa garb yarım küresini askerî harekât sahasına yaklaştırmak için aldığı bütün tedbirleri de say ması icab ederdi. Ruzveltin gayesi Birleşık Amerika devletlennin mudafaası ve emniyetinden çok başkadır. Bu, oTokadda ilk buğday nun cenubî Amerika memleketlerine karşı sanki bu kendisinın hakkı veya mahsulü teşkilâtı esasiyenin icabı imiş gibi yapTokad 23 (a a.) İlk buğday mah tıgı hareketlerle de ispat edilmiştir. sulu bugün Kunduz istasyonunda Top Ruzvelt, cenubî Amerikayı şimalî Arak Mahsulleri Ofisine merasimle sa( Arkası sahife 5 sütun 1 d e ) tılmıştır. Birkaç söx şartlar altında durduğu müddetçe, bcnim kendi elimle bahçeme yapacağım tahkimat da Siegfried ve Churchill hatler. Bunlann en kuvvetlisi sayılan Sta ları kadar neden dayanmasın? lin hattı da geçirdiği tehlikeli imtıhana Görülü\or ki Maginot'nun icad ettiişte bir haftadan fazla dayanamamış gö ği müstahkem müdafaa hattı usulü ınorünüyor. denı harblerde bir ordıınnn guveneceğî Suyısı düzineye yaklaşan bu hatların bir sistem değildir. Ve asnmızın en büsağlam kalanlarından başlıca iki tane jük dehası Büyük Atamızın bundan si ri hatırlayorum: Churchill hattı ve jirnıi sene evvel söylediği gibi er meySiegfried hattı ki hunların tahribi için daınnda hattı müdafaa yok, sathı müde şimdiye kadar hiç bir teşebbüse gi dafaa vardır. O satıh bütün vatan tnprişilmedi. Ne bir manga Ingiliz askcri raklandır. Karıs kans kanımızla sulaSiegfried'in beton kalelerini yokladı, ne mayı göze alnıak şartile yalnız ona bel •' de bir bölük Alman piyadesi bir mav bağlamak lâzım. naya binip Manşı geçmeyi denedi. Bu ' " N. Saygon şehrinden bir manzara: ffindiçini Bankası binası ve dvan Andre Maginot'nun bundan on iki sene evvel icad ettiği müstahkem müdafaa hattı kısa bir zaman içinde bütün Avrupaya model oluvermişti. Büyük, Nairobi 23 (a.a.) Resmen büdırildi küçük birçok devlet, muhtemel düşğine göre General Cuningham, 96 bin nıanlara karsı hududlannın icab eden asker ve 400 toptan mürekkeb İtalyan kısımlarınj böylece kalın duvarlarla çevirdi. Her türlü taarruza karşı kâS bır Şarkî Afrika ordusunu 20 bin kişüik bır mukavemet gösterebileceği zannedilen kuvvet ve 68 topla mağlub etmıştir. bu hatlardan son iki sene içinde kaç Ingiliz tebliği tanesi avakta kalabildi? Kchîre 23 (a.a.) Ingiliz umutnî Maginot'da baslayan büyük çöküntüknrargâhının tebliği: Ijbyada: Tobruk mmtakasında devri den sonra Mannerheim hattı, Karol hattı, Metaksas hattı gibi müstahkem müyeleıimızden biri dün gece çok derin dafaa vasıtalan sırasile birer birer ateş bir rüfu? hareKeti yapmıştır. Düşmanla ve çelik yağmuru allında eriyip gittimühun bir müstdeme vuku bulmuşsa da ( Arkası sahife 5 sütun 6 da ) Yıkılan hatlar