19 Temmuz 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Dünya muharrirlerinden tercümeler serisi: 48 KAÇAK Türkçeye çevirenler : NEJAD SANDER FİKRET ÜBGÜB Fiatı 50 kuruş. SOMERSET MAUOHAM REMZİ KİTABEVİ m ıo • • ı nnnr İ 0 II1CI yil SaVI ! 6 0 8 5 u m h u r i yet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, îstanbul . Posta kurusu: îstanbul No 246 Teleion: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti; 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 . 24290 ^FİVE REVtİ ıin en fevkalâde eğlenceleri ARIN AKŞAM II BELEDİYE BAHÇESİNDE ilânları okuyunuz. . UUITiartBSl 1 9 TBmfliUZ 1 9 4 1 Almaıt fevkalâde tebliği açılaıt Bir Sovyet şehrine giren Alman kıtaları, lelörgüleri ve 1 arikadleri aşarak ilerleyorlar Fransadaki Sovyet ve Moskovadaki En kuvvetli Fransız sefirleri de Türkîyeye geliyorlaif yerlerden Rusyada bulunan bir îsveç heyeti Ankara yolunda Ankara 18 (a.a.) Almanyadan dönmekte olan Sovyet hukumetinin Berlın büyük elçisi Dekanozof Moskovaya gitmek üzere bu sabah tayyare Ue şehrimizden hareket etmiştir. Stalin hattı üzerinde Sovyetlerin Berlin Büyük Elçisi memlcketinc gitti Mohilev ve Vitebsk'ten Smolenskin ötesine kadar genişletildi Yunanistana yardım Türk kalbleri komşu ve dost memleketin bu katmerli felâketine karşı gayrihassas kalamaz ve kalmamaktadır Fakat miktan kiiçiik olmıyacak olan bir yardunı Yunanistana ancak tngiliz dominyonlarile Şimalî Amerika temin edebilir. Ve bu yardım Ingiltere M Amerikanın e tehir ve ihmali bir an bile 6lmıyacak borcudur. cau ylar ve ajlar imtidadınca hürriyet ve istiklâlinin mü i dafaast aşkile demokrasi saflannda kahramanhk efsaneleri yaratan muharebeler verdikten sonra nihayet Balkanlara tevcih edilen Alman seferile her cihetçe pek üstiin kuvvetler karşısında mütareke akdederek baştan aşağı işgal felâketine uğramış olan Yunanistanın bugiin iaşe bakımından büj'ük lorluklar içinde yüzdüğü anlaşılıyor. Türk kalbleri komşu ve dost memleketin bu katmerli felâketine karşı gayrihassas kalamaz ve kalmamaktadır. Ameli olarak memleketimizin Yunanistana yapabileceği yaıdım, komşu memleketin işine yarayacak gida maddelerinden mümkün olanlannın oraya ihracına muvafakat etmekten ibaret olur. Kendisine vuku bulan müracaatlere karşı hükumetimizin mübadelesi mümkün eşya ile bunların şekilleri üzerinde azami iyi niyet alâkasile müsbet cevablar vermiş olduğunu tahmin ediyornz. Halktan teberrüat toplayarak Yunanistana bu yolla yardımın ortadaki derdi hafifletcbileceğinden emin değiliz. Hallolunacak mesele sembolik yardım hareketlerile başanlarruyacak kadar büyük ve ciddidir. liinanistanı işgal eden devletler bu memleketin hayat ve maişetlerile meşgul olmazlar mı? Zannederiz ki meşgul olurlar. Müstevli devletlerin muvakkat bir müddet için emir ve idare leri altında tutacaklan memleketler halklarının maişetlerile meşgul olmaları hukukî ve insanl bir külfet ve hatta bir vecibedir. Fakat yeni Avrupa cidalinin aldığı şekillere göre taraf taraf ancak asgari hadlerinde yerine getirilecek bu külfet yoksul bir memleketin sefaletini gideremezse bunda pek fazla şaşılacak bir cihet bulunamaz. Harb ihtirasınm şiddetile beraber onun müstevlilere yüklettiği türlü mecburiyetler işgal altındaki nfemleketlerin ihtiyaclarına bakılmak imkânını bizzanıre azaltmış olur. Bunu başka türltisü yapılamıyan ancak o kadan yapılan bir realite olarak kabul etmek raruridir. ( Sovyet harb ^ Alman kıt'alarıKiye(, j 1 tebîîgi ' Noskova ve Letıingrad Kıtalarımızın vaziyeti değişmemiştir Beş gündur devam eden şiddetli muharebeler hetıüz netice vermedi üzerine yürüyorlar 107 kifilik Sovyet kafilesi Sankamıştan gitti Erzurum 18 (a.a.) 8ovyet Rusyanın Almanyadaki büyük elçilığl erk&nın dan 107 kiştlık bir kafüe bu sabah trenle buraya gelmiş ve bir müddet isttrahatten sonra ihzar edilen otobüslerle Sankamışa gitmislerdir. Misafirler, Sankamıştan itibaren yol( Arkası sahife 5 sütun 5 t e ) Sovyetler bir günde 551 tayyare ve bir musademede 210 tank kaybettiler Almanyadan gelen Sovyet kolonisi, Sirkeci gannda... Berlin 18 fa.a.) Alman ordıılan Başkumandanüğının fevkalâde teblifci: | Çok knyretle tahkim edilmiş bulunan Stalin hattında Mohilef ile Vitebsk a . rasında açılan gedik Smolensk'in ötesine kadar genişletilmiştir. Düşman tarafından mnannldane mudafaa edilen Smolensk şehri 16 trmmnzda laptedilmiştir. Şehri gtri almak Moskova 18 (a.a.) Sovyet istıh için düşmamn yaptıgı butün teşebbüsYerri Prens Konoye kabinesine dahil ler aiim kalmıştır. olmıyan Hariciye Nazın M. Matsuoka barat dairesinin tebliği: (Arkası »Hfe \t BOTHO Z de ) 17 tetnmuz günü kıt'alarımız Pskof, Porhof, Polotsk, Smolensk, Novograd ve Volinsk istikametlerinde ve Besarabya cephesinin bir kısmmda muharebelere devam etmişlerdir. Bu muharebeler neticesinde kıt'alarımızın cephedeki vaziyetinde mühim bir değişiklık olmamıştır. ».. "Hitler bir Yolsuz olarak sulh teklifi Bazı müesseselerin tecil edebilir,, Müstahdeminînden bir kısmı tecile tâbi olan hususî müessese veya fabrikalann teeil kadrolarına mezkur müesseselerle alâkası otmayan veya ihtisasları bulun" mıyan bazı eşhası ithal ettikleri hakkında vaki müteaddid ihbarlar üzerine bu M tctkik ve tahkik etmek uzere bir biiro kurulmuştu. Bu büro tarafından bu kabil müesseselerde maaş bordrolan, kazanc beyannameleri tetkik edilmek suretile yapılan tahkikatta 200 ü mütecaviz kimsenin bu şekilde bazı fabrikalara yerleşmiş veya müstahak olmadıklan halde tecil listesine girmiş olduklan anlaşılarak bunlar hakkında zabıt varakası tutulup evTakı tahkikiyesi alâkadar makamlara verilmiştir. Bu eşhas hakkında ağır cezaî hükümler vardır. Son olarak bunlardan bir musevinin ismini müslüman ismine tahvil etmek suretile bir fabrikada is alarak kendisini tecil ettirdiği anlaşılan bu şahıs hakkında da lizım gelen takibata girişihniştir. Matsuoha atlatüdı! listelerine giren iki yüz Lord Halifaks'ın v yeni nutku kişi takib ediliyor Yeni Konoye kabinesinde yalnız Hariciye Nazırı değişti 17 temmuzda hava kuvvetlerimiz yarısı motörlü olan düşman kuvvetlerine karşı harekâtta bulurunuş ve hava meydanlanndaki düşman tayyarelerini tahrib etmişlerdir. ( Arkası sahife S sütun 6 da ) «Fakat bu bir miitarekeden ibarettir ve Büyük Britanya mHletlerl bunH şimdiden reddetmektedir» " Başvekil, ciretli hareket için millî varlıkfa esaslı icraat yapılacağını bildiriyor Tokyo 18 (a.a.) Reuter: Yeni Japon huküraeti Prens Konoye tarafından kurulrruştur. Başvekil Prens Konoye ayni zamanda Adlıye Nazırıdır. Amiral Teijiro Toyoda hariciye ve denizaşın nezaretlerini deruhte etmiştir. İngilterenin HuH şehrine agırbirbaskın . * * Ingiliz hava kuvvetleri de Kolonya ve Sarrst Nazaire'i şid» detle bombaladılar Trablus ve Bingazi İspan>a Devlet Reisi General Franko Diğer Nazırlar Tokyo 18 (a.a.] Yeni Japon kabinesinin diğer azası şunla'dır: Münakale demıryollan Murata İçtimaî muavenet General Koizumi Devlet nazırlan eski Dahiliye Nazırı Londra 18 (a.a.) Hava Nezaretiain Baron Hiramuna. General Suzuki, eski tebhği: Adliye Nazırı General Yaniagaji. Devlet Nazırlığina tayin edilen Ge Bu gece Alman hava kuvvetleri İnu neral Suguki, plân meclisi reislığini uh giltere üzerinde büyük mikyasta faaliyette bulunmamıştır. Ada arazisi üzedesinde muhafaza etmektedir. Kabinenin diğer başlıca eıkânı yer rindeki düşman hava faalıyeti herjıen hemen yalnız İngilterenin şimali şarkilerini muhafaza ediyorlar. Yeni hükumet, ilk içtimamı yapti sinde bir şehir üzerindeki faaliyetc inTokyo 18 (a.a) Yeni Japon hisar etmiştir. Bu şehir şiddetli br hükabinesi bugün ilk toplanlısım cuma uğramıştır. Biraz hasar olmuş ve yapmıştır. 18 dakika süren bu bazı yangınlar çıknuştır. İnsanca :a>iat ilk içtimadsın sonra Başvekil Prens Ko hakkında henüz malumat alınmsmışsa Madrid 18 (a.a.) İçlerinde Amerinoye, kısa bir beyanatta bulunarak mü da fazla telefat olmasından korkulmak ka Birleşik Devletleri ve Büyük Britemadiyen vahameti artan dürya va tadır. Diğer bazı yerlere de bombalar tanya elçileri de olduğu halde bütîin ziyetine karşı kcymak üzere hükume atümıştır. Fakat buralarda insanca za kordiplomatik tarafından dinlenilen bir tin tespit ettiği hattı hareketin cüretle yiat olmadığı gibi hasar da yoktur. ( Arkası sahife 5 sütun 7 de) Yunanistandan çok evvel Fransa mah( Arkası sahife 5 sütun 3 te") ( Arkası sahife 5 sütun 4 te 1 rumiyetlerin türlüsüne maruz kaldı ve bundan çok mustarib oldu. Hâlâ bu elim vaziyetten tamamen kurtulmuş değildir. Almanyanın Fransız iasesine yardım etmek üzere oraya bol bol patates gönderdiğini zaman zaman gazetelerde okuduk. Ayni zamanda şunu da gönnüş ol.*' duk ki insanlartn iase ihtiyaclan tek patatesle hallolunamıyor. İşgal altında olan ve olmıyan Fransa pek ıstırablı ilk bir mütareke yılı geçirdi: Meselâ çoV şiddetli bir karakısta ekseriyetle kömürsüz, odsuz ve ocaksız olarak. Fransa, Yunanistana nisbetle büytık bir memleketür. Mevcud çoluğu çocuğu. kadım ve erkeğile fazla istihsale koyulduğu zaman derdlerini azaltacak sahalara ve imkânlara maliktir. Yunanistan, Fransaya benzemez. Çahsmak istese bütün ihtiyaclarını kendi fakır yurdundan cıkarmağa muktedir olmaz. Bu çalıskan millet kcndi hayatmın muvazenesini dal'»î îstihtaline üâveten evlâdlarının lıpmen hemen dünyanm her tarafında i'"ri ebtürdükleri tnesainin muhassalasile temin ediyordu. Bundan anlaşılır W Yunanlılar dahilde ne kadar çalışırlarsa çahşsmlar en zanırî ihtiyaclannda gene açık vennekten kurtulannyacaklaıdır. Franko'ya göre Mütemadiyen ve şiddetle bombardıman ediliyor Kahire 18 (a.a.) Ortaşark İngüiz hava kuvvetleri kumandanlığının tebliği: İngiliz hava kuvvetleri 15/16 ve 16'17 temmuz geceleri Bingazi, Trablus limanlarile düşmanın diğer mevzilerine şiddetli taarruzlarda bulunmuşlardır. Trablusta İspanyol rıhtımına müteaddid tam isabetler olduğu ve biri bir ticaret gemisine olmak üzere isabetleri bir çok şiddetli infilâkların takib ettiği müşahede olunmuşrur. Gene Trablus limanına yapılan ikinci bir akında bir bahriye tayyaresi 6000 tonilâtoluk bir petrol gemisinin ortasına bir torpil isabet ettirmiştir. Gemiyi siyah bir duman tabakası kaplamıştır. ispanyol rıhtımına gene müteaddid bombalar isabet etmiş ve müteakıben şiddetli bir infilâk olmuş tur. Bingazide, rıhtıma, kömür depolarına. atölyelere ve şimendifer depolarına tonlarla bombalar atılmıştır. Dernede de iyi neticeler almmıştır. Bombaların limana, posta bürosu yakı( Arkası sahife 5 sütun l d e ) «Kim tecaviiz ederse çarpişırız!» Irlanda Başvekili böyle söylüyor İngilterenin Vasington Büyük Elçisi Lord Halifaks Sanfrancisco 18 (a.a.) cCommon," wealth Club» ün bir toplantısında alan Büyük Britanya elçisi Lord ^ lifax Büyük Britanyanın Pasifikteki"* menfaatlerinin gayrimevcud telâkki edilmesine müsaade etmiyeceğini söylemiştir. Lord Halifax, Hitler'in bu sırada bir sulh teklifi yapmasına da intizar edilebileceğini beyan ettikten son s Dublin 18 (a.a.) Irlanda meb'usan ra şartları her ne olursa olsun bunların"" meclisinde haricî siyasete aıd müzake reddedileceklerini şimdiden söyliyebıle relerin sona ermesi münasebetüe baş ceğini ilâve etmiştir. vekil de Valera dun akşam şu beyanatta Bundan sonra Uzakşark vaziyetini bulunmuştur: mütalea eden Lord Halifax demiştır ki: «Biri biz« hücum ederse haklı oldu< Britanya hukumetinin ve şüphesiz ğtınu muhakkak surette bildiğimiz dava ugrunda hücum hsngi taraftan ge Amerika Birleşik devletleri hukumetilirse gelsın mücadele ederekjcab ederse nin de sivaseti Pasifikte sulhu idame ettirmek için elinden geleni yapmaköleceğiz. Yapacağımız iş budur. Bu iş de bir alçağın yapacafı iş değildir. Bize tır. Bu hükumetlerin kat'iyyen Japonya hücum edilirse bunu büyük devletlerden bırl yapacaktır. Bunu hesaba katarak ile herhangi bir mücadeleye atıhnak arhazırlanmalı ve böyle bir vaziyete gö zn^rı yoktur. Ve Japonya Uzakşarkta Nihaî zafer Mihverindir Neticenin bir üçüncü devletin müdahalesile değişebileceği iddiası caniyane bir deliliktir Şimalî İrlanda ise, Amerikanın harbe girmesini taleb etti < Arkası sahife 5 sütun l d e ) ( Arkasi sahife 5 sütun 7 de > Birkaç soz Tasarruf bonoları Millî müdafaaya ehemmiyet vermiyen milletler etmedik Türk vatandaşının bu mevzuda gösterdiği fedakârlığın derecesini anlamak için Maliye Vekili yıkılmaya mahkumdur. ile mülâkat yapmaya da lüzum yok. 1920 den itiBu düsturun riyazî bir şekilde isbat edilmiş nebaren bugüne kadar, Türkiye Cumhuriyeti, senelik ticesini görmek isterseniz şimdiki harbin iki senelik masraflarının en büyük kısmını millî müdafaaya ayırtarihçesini bir gözönüne getiriniz. Başta Fransa ol maktan kaçmmadı, kaçınmıyor ve yann da kaçmmak üzere Holanda, Danimarka ve Belçika gibi bü mıyacak. tün servet ve ihtişamlarına rağmen millî müdafaa Yeni çıkarılan Hazine bonoları sayesinde, içinde bütçelerini ihmal eden devletler bugün hâk ile yekyaşadığımız fevkalâde şartlara rağmen, fedakâr ha'san olmuş bulunuyorlar. kımızın mcnfaatlerini de gözetmek suretile millî mü« Dimdik ayakta duranlar, millî müdafaalarına lâdafaaya yeni bir varidat kaynağı bulunmuş oluyor. yık olduğu alâkayı gösterebilenlerdir. Türkiyeyi bun Bilhassa küçük tasarruf erbabının yüzünü güldürecek; ların başında saymak lüzumsuz bir tefahür olmasa olan bu yeni plasman şekli, Maliye Vekili Fuad Ağ« gerek. Vakıâ biz, birtakım zengin devletler gibi harb ralının dünkü beyanatında söylediği gibi, her bamasraflarımızı astronomik rakamlarla ölçemiyoruz. kımdan faydalı ve orijinal bir teşebbüstür. Fakat onlar gibi, neden sonra kendini toparlayarak Böyle bir teşebbüsün muvaffakiyetli netic'er paçaları sıvamış bir millet de değiliz. Biz Kadifekavereceğinden şüphe »tmiyoruz. leye şanlı bayrağımızı dikip yurdun istiklâlini kurtardıktan sonra da bir an millî müdafaamızı ihmal İsçal eden memlekellerin Yunanisfanda kendilerinden baslayarak mümkün olan her yerle mümkün olan her seyin mübadelesini mümkün kılmalan YUNUS NADÎ (Arkası sahife 5 sütun 1 d e ) Alman kıtaatı sahra istihkâmlannı tahrib ederek ve rakarak Ueri harekeünc devam ediyor J