6 Temmuz 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

MOBİLYA Almak veya görmek istiyenler BOL ÇEŞİD ve YENİ STİL HARAÇÇI KARDEŞLER Limited Şirkefi Salonlannı bir defa gezmekle tatmin edilirler. Istanbul, Fincancılar, Rızapaşa yokuşu No. 59/61/63. Telefon: 22060 .p • • , . c n 7 l ö inC! yil SHyi I 6 0 l 4 umhuriyet ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbuî . Posta kutusur İstanbul No 246 PflZHr 6 T6nW1UZ 1 9 4 1 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Mat'oaa kısmı: 24299 24290 Radyomuzda ve millî filmlerimizde havalen sesi derin bir vecd içinde dinlenen san'atkâr MÜZEYYEN SENAR'ın tatb sesini Taksim KRİSTAL'de büyük bir zevkle dinlı evvelden temin erlerinizi 40099 Suriye vaziyeti Suriye hareketlerinin nihayet önünden kaçılamaz gibi farzolunan neticesine vanldığı zaman eğer bu neticeye vanlabilinirse • yalnız Darlan ve tâbilerinin değil, artık zannederiz, biitiin Fransanın Ingıltere karsısındaki vaziyeti tam bir husumet olarak en son seklini almıg bulunacaktır. vrupanın şarkında büyük muharebeler hayret verici inkişaf ihtimallerile tarihin hemen ilk deia kajdettiği olçüsüz çapta tabiye çarpışmaları şeklinde devam ederken Suriyede bir aydanberi sürüp giden muharebeler gittikçe müzminleşen vaziyetlerle geçen Umumî Harbin karşılıklı siper çarpışmalarını andıran bir mahiyet arzetmekteüir. Herhalde Suriye muharebeleri yeni dünya harbinin manevra sür'atile temayüz eden karakterini hiç taşunamak bakunından yavaş yavaş yadırganan garib bir muharebe manzarası gostermeğc başladı. Insanın öyle diyeceği geliyor ki iıerede ise şarkta başlayan nıuazzam Alman Rus musademesi bitecek, fakat galiba Suriye harbi hâlâ yerinde saymakta bulunacak. "Refah,, faciası Mes'uller hususî bir divanı harbe verilecekler Ankara 5 (Telefonla) Refah faciasımn hangi sebeblerden ileri geldığini araştırmsk ve ihmal ve taksırleri olamarı tespit etmek üzere Millî Müdafaa Vekâietince kurulan heyet tahkikatma devam etmektedir. Geminin nasıl intihab edildiği, emniyet tedbirlerinin vazifedarlarca kontrol edilip edilmediği gibi cihetler de bu tahkikatla tespit edılecek ve öğrendiğime göre suçlu görülenler hususî bir harb divanına verileceklerdir. topraklarmda şiddetli çarpışmalara girisen Alman tank kıfalanndan bir kısmı bir yürüyüs esnasuıda. Suriyede Vişi kuvvetleri kumandam General Dentz SURİYEDE Zaten bu bölgede başlayan muharebelerin mana ve raaksadı da çok kanştı: İngilizler Suriyeyi Alman tayyarelerinden başka oraya turist kıyafetinde gelmiş Almanlardan da temizlemek için hür Fransızların kendilerince muzaheret olunan teşebbüsleri ön safta olmak üzere bu harbe girişmişler ve bidayette bunun askeri olmaktan zijade siyasî bir mahiyeti otduğunu ileri sünnüslerdi. Öyle ki bu muharebelerin neticesinde istiklâli ilân olunacak Suriye ve Lübnanda, zâhir muvakkat yol gösteriM. Eden ciler sıfatile, gene Fran&ız idaresi vaziKudüs 5 (a.a.) " Deirizorun Tüdyete hâkim olacaktı: Vişi Fransası ida murle hemen hemen ayni zamanda zaptı muttefiklerin şarkî Suriyedeki vazıyetresi yerine hür Fransızlar idaresi. lerini son derece takviye etmiştir. FılEsasen Fransa ve ahiren Vişi Fransahakika bu şehirler, Vışinin bu mıntası Suriye ve Lübnana aslî haklannı verkadaki kuvvetli noktalarını teşkil etmiyorlar ve fazla olarak Vişi Fransası mekte idıler. Deirizor Fırat nehri üzebu havalinin Almanlar tarafından ha rinde ve TTudmürün 200 kılometre §ireket üsleri halinde kullanılmasına mü malı şarkisinde kâındir. Meşhur Tuan saade etmiş bulunuyordu. Şimdi hür vahasının işgali, ileride şimalî Suriye Fransızlar, İngilizlerin de yardımlann şehirlerinin başlıcalarma yapüacak hadan istifade ile buralnra halâskâr olarak rekât içın kıymetli bir us teşkil edegelecekler ve Suriye ile Lübnana istik cektir. Mevzuu bahis şehirler Humus, lâl haklannı filen tcmin etmiş buluna Hama ve Halebdir. caklardı. Deirizoru zapteden kıt'alar arasında Bu meyanda galiba şuna da ihtimal Hindli kıtaat ekseriyeti teşkil edıyordu. veriliyordu ki evvel ve âhir Fransanın Bunlar, muhtemel olarak Iraktan 5uvaziyeti muhafaza edilmektc olduğuna riyeye geçmişlerdir. Bunların iki memgöre Suriyedeki Vişi Fransızlan, Suriye leket arasındaki hududu Kemal mevkii je gelmekte olan hur Fransızlan yanla civarından geçtıkleri zannedılmektedır. rındaki İngiliz dostlara rağmen hoş Hind kıt'alarının Şam mıntakasında parlak muvaffakiyetten telâkki edecekler ve onlar boğaz boğaza gösterdikleri Londra 5 (Radyo) İngiltere Harigelmek yerine adeta sarmaşdolaş ola sonra basardıklan bu yeni muvaffakiyet kayda değer bir ehemmiyet arzet ciye Nazırı bugün söylediği bir nutukta caklardı. Bu Suriye harbinin askerî oldemiştir ki: maktan ziyade siyasidir diye ilân olunan mektedir. Hind kıt'aiarı cüretkârane « Hitler'le hiç bir zaman, hiç bir hücumlarile muttefik'prin Suriyenin imahiyeti işte bu liirlü umudlara dayadare merkezine gırmelerini kolaylaştır mevzu üzerinde herhangi suretle münıyordu. mıslardır. zakereye girişmiveceğiz. Hitler'in kenİlk on beş gün zarfında Suriye harbidisini ve sistemini imha edinciye kadar Tüdmiir nasıl işgal olundu? nin yavaş yuıuınesi ve hatta yer yer Londra 5 (a a.) Revter ajansımn harb gayretimizi artıracağız. Hitler'in İngilizler ve hür Fransızlar aleyhine çıyaşayış şartlarile bizim yaşayış şartlakan safbalar arzetmesi hep bu siyasî müttefik kuvvetler nezdinde bulunan rımız arasında hiç bir münasebet yokhususî muhabiri bildıriyor: mahiyete atfoluudu. Guya Suriyeyi istiIngiliz imparatorluk kuvvetleri ku( Arkası sahife 5 sütun 1 de ) lâya gelenler beyhude kan dokmemek ( Arkası sahife 5 sütun 2 de ) istiyorlar ve maksadlanna muslihane yollardan varmak istiyorlardı. Herhalde Suriyede General Ucntz'ın kumandasındaki Vişi Fransızları, kendilerine merkczden verilcn enüılere dc uyarak miidafaa vazifesiııi, mukabil taarruzlarla karsılanndakilerc müşkul ve hatta bazan tehlikeli vaziyetlcr çıkaracak veçhile çok ciddî tuttular. Artık işin şakası kn!mamıştı. Garabet oradadır ki is iki tarafça da ciddî rutulduktan sonra da Suriye harbi taarruz hesabına büyük bir canlıhk kaydedemedi. Müdafaa. elindeki vasıtaların mahdudiyetine rağmen jer yer ciddî mukavemet safhaîan arzetmekte devam etti ve ediyor. Böylelikle Suriye meselesi Ingiliz ilerleyişi inkişaf ediyor Almanya Rus cephesini artık yıkılrnış addediyor 20 bin Rus askeri komiserlerini öldürerek firar etti Harita Serimiz BUGÜN SON SAHÎFEDE: Sovyetler Şimalî Uzakşark Tüdmiir ve Dirizorun zaptı işi kolaylaştırdı Her cephede mukavemete A R İ T A S I devam ediyor Alman kuvvetlerinin işgali altına geçen mıntakalarda Vişi kıt'aları da şiddetli mukabelede bulunuyor Günde 3540 kilometre ilerleniyor Berlin 5 (a.a.) D. N. B. ajansınm bildirdiğine göre, salâhiyetli mahfiller bugünkü Alman tebliği hakkında şu mütaleaları yürütmektedir: Bütün sark cephesi seri bir hareketle ileri doğru gitmektedir. Gahçyadaki harekât Karpatlardaki geçidlerin Macar kıt'aiarı tarafından işgali üzerine yeni bir safhaya girmiştlr. Macarlar şimdiden ovaya inmişler garbî Galiçyada ilerlemekte olan Alman kıtalarımn sağ cenahile biıleşmişlerdir. Şimdi umumî vaziyet ştı şekilde teressüb etmektedir: 1 Sovyetlerin merkezî Avrupaya karşı taarruz projeleri tamamile ve kat'î surette bertaraf edilmişür. 2 Hudud yakınlarında Sovyet kıtalan tarafından tesis olunan muazzam cephe yarılmış ve paramparça edilmiştir. Bu kıt'aların esaslı kısımlan tamamile imha edilmiş bulunrraktadır. Rus Alman harbi karşısında Japonya ' Eden'in nutku H. Emir Erkilet yolunda yürüyen Japonya, 1894 1895 harbinde Çini yendiği gibi, bu sefer de Ruslan Kora yarımadasından ve cenubî Mançuriden çıkarabilmişti. Büyük Harb de İngiltere Rusyamn ve Japonya Ingilterenin müttefikleri olduğu için, Japonlar Ruslan rahat bırakmışlardı. Fakat 1917 ve daha sonra, Rusyada sosyalist ve komünist ihtilâllcri zuhur ederek Çarlık idaresi ve ordusu yıkıldığı için Japonlar orta Asyada Baykal gölüne kadar ilerlemişler ve buraya kadar olan bütün Rus müstaınerelerini işgal altına almıslardı. Bilâhare, eski Çarlığın enkazı üzerinde yeni bir Rus Sovyetler Birliği kurulabilince Japonya, 1921 22 Vaşington terki teslihat konferansında Birleşik Amerikanın ve İngilterenin müşterek tazyiklerile eski Rus topraklannı tahliyeye icbar edilerek VTadivostoktan çekilip gitmişti. Yazan: Emekli General Büyük çete harbleri başladı Moskova 5 (a.a.) B u sabah Sovyet istihbarat bürosu tarafından aşağıdaki tebliğ neşredilmiştir: 4 temmuz gecesi muhtelif cephelerda 4 A askerî vaziyette büyük bir değişiklik olmamıştır. Kandalaksha Murmansk v e Kareli berzahı istikametinde kıt'alarımız m ü n ferid düşman birliklerile çarpışmağa devam .îtmektedir. BoTtsof Vebobruısk istikametinde Berezina v e Prut nehirleri üzerinde muharebeler bütün gece devam etmi§tir. Düşmanuı Berezina nehrinden kendine bir yol açmak için yaptığı teşebbüsler kıt'alarımızın ateşile muvaffakiyelle g e ri püskürtülmüştür. Düşman suyun i çinde v e nehrin sahillerinde ağır zayiata uğramıştır. Tamapol çivarmda dün yaptığı m u vaffakiyetsiz hareketlerden sonra d ü s man mühim tank teşekküllerile taarruzlarını Novograd Voiinsk istikameüne tevcih etmiştir. Bütün gece kıt'alarımız bu mıntakada düşman tanklarına m u vaffakiyetle taarruz etmişler v e d ü ş manı ağır bir hezimete uğratarak şarka doğru ilerlemesine mâni olmuşlardır. Besarabya mıntakasında tanldarın himayesınde mühim piyade kuvvetlerile harekete geçen düşman Prut nehrini bir kaç noktadan geçmeğe muvaffak olmuş v e b u muvaffakiyetinden istifade etmek istemişse de kıt'alaruruzm mukavemetile karşılaşmıştır. Tayyarelerimiz düşmanın hava m e y danlarını v e motörlü birliklerini m u vaffakiyetle bombardıman etmişlerdir. Düşman tayyareleri av tayyarelerimizle ( Arkası sahife 5 sütun 7 de ) "Hitler'in sistemini imhaya kadar...» " Bütün kuvvetlerimizle mücadeleye devam edeceğiz „ Cumhuriyetin bu hafta bastığı renkli harita, şimdiki dunya harbinde birinci derecede rol oynamağa namzed olan Japonya ile Sovyet Rusja arasında eskidenberi mevcud ihtilâf ve mücadele salıalannı gostenuektedir. Bu sebeble bu haritaya aid yanınızda Asyanm uzak doğusundaki rekabctlerden bahsetmekle beraber Japonvanın bugünkü vaziyette Birleşik Amerikaya ve bilhassa Sovyet ler Birliğine karsı hareket tarzlannın ne olabileceğini aydmlatmağa çalışacağız. TürkAlman anlaşması Musaddak suretler dün Berlinde teati edildi Berlin 5 (a.a.) Bugiin öğleyin Turk Alman dostluk paitının musaddak suretleri teati edılmiştır. Teati merasiminde Almanyayı Hariciye Nezareti müsteşarı Von Vaytaker, Türkiyeyi büyük elçi Hüsrev Gerede ile bu maksadla Berlıne gelmiş olan Turkiye Hanciye Nezareti Umumî Kâtib muavini Cevad Açıkalın temsil etmişlerdir. Cevad Açıkalının çelengi Berlin 5 (a.a.) Turkiye Hariciye Vekâleti Umumi Kâtib muvaini Cevad Açıkalın bu sabah Umumî Harb öluleri abidesine bir çelenk koymuştur. Açıkalın, Unterdenlin'deki abide önünde büyük Almanya muhafızlarına mensub bir tabur kumandanı ile Tuggeneral Frocher tarafından karşılanmıştır. Çelenk üzerinde Cevad Açıkalın yazılı kırmızı beyaz bir kordelâ vardı. Japonja, nüfuju, sanayii, askeri kuv vetleri ve bilhassa uzak doğunun deniz ve karalannda beslediği büyük ve geniş ihtiras ve gayeler iübarile doğu Asyanın en dinamik bir imparatorluğudur. ( Arkası sahife 5 sütun 6 da ) Sovyet Rusya da, asırlardanberi kendine sıcak sularda linıanlar araja araya orta Asya ve Siberj'» üzerinden, Büyük Okyanusun ılık sulaıının yaladığı doğu Asya jalılarına kadar varabilmiş ve buraralarda uzun müddetlerdenberi yerleşerek hükmünü yürütnıüş olan Rus Çarlığının mirasçısıdır. Bu itibarla bu iki devletin, eskidenberi olduğu gibi şimdi de, Asyanın doğuiunda biribirine karşı, arasıra sükunet bulup ekseriya şiddetlenen büyük ve amansız bir rekabet gütmeleri pek tabiidir. ( Arkası sahife 5 sütun 3 te ) YUNUS NADİ Fakat Japonyanın, Büyük Harbden sonra, Asyanın doğusundaki kayıblan bundan ibaret kalmıyarak, mezkur savaş esnasında, büyük devletler biribirlerile kanlı mücadelelerdc bulunurken onun, kuvvetli donanma ve ordusuna dayanarak, Çin topraklarında elde etmiş bulunduğu rüchan hakları da ayni Vaşington konferansında geri alınmıştı. Bundan sonra, Japonlaı yükselmek, Rus Japon zıddiyeti. iki devlet arabüyümek ve genişlemek isterlerse, istiksında, ilk defa 19041905 te harbe müncer olmuş ve büyük bir devlet olmak balde bilhassa Birleşik Amerika, İngiltere ve Sovyet Rusyaya karşı en şiddetli mücadelelerde bulunmak mecburiyetinde kalacaklaruıı artık anlamışlar ve ona göre çalısıp hazırlaumağa başlamışlardı. Bunun için, evveln donanma inşasında kendilerini dun bir mevkide tutan tahdidatı tanımıyarak büyük demokrasi devletlerinden avnldılar ve serbestiyi cllcrine aldılar. Ondnn sonra da fırsat gözetmeğc başladılar. Fransa ile İngiltere ve her ikisile Sovyet Rusya ve Avrupa île Birleşik Aınerika arasındaki anlaşamamazlıklar Japonlara 1931 de ilk cür'eti vermiş ve onlan ( Arkası sahife 5 sütun 1 de ) ^ Bu gün 2 nci sahifede: \ ^ Bu gün 3 üncü sahifede: > Tarihimizde iki medeniyet ideali Yazan: Cafer Seno Suriyede ilerleyen Hür Fransız kuvvetlerinden bir kısmı ve şefleri General de Gaulle Yeni şür eski şiir Rus orduları başkumandanı General Timoçenko Meclisteıt intıbalar Japon Başvekili M. Matsuoka Yazan: Nurullah Ataç Başvekilimizin haricî vaziyet hakkında güzel ve etraflı nutkunu müteakıb Millet Meclisi bir aylık bir tatil yaptı. Yukarıki resimler Meclisin evvelki günkü İjtimauıdan inübalardu. Sağdan itibaren: Başvekilimiz sık sık alkışlanan tarihî nutkunu irad ediyor, Refah vapurunda şehid düsenlerin hatırasına hürmeten 5 dakikalık sükut esnasında Vekiller Heyeti azası ve Millî Müdafaa Vekili Saffet Arıkan izahatını verirken.« Alman ordusuna Napoleon'un âkıbetıni hazırlamağa çalışan Sovyet hükumet reisi Stalin, üç gün evvel radyo vasıtasile nesrettiği hitabesinde, Rus ordulanna, yeni müdafaa hatlarına doğru çekilirken beraber götürülemiyecek her şoyi imha etmelerini söyledi. Bu arada: lık Rusyası. muhtemel bir askeri isti Düsmana bir tek lokomotif ve bir lâyı önlemek maksadile beynelmilel tek vagon bırakmayuuz! ölcüye uymıyarak geniş hatlan tercih Dedi. etnıişti. Bu suretle hududdaki xarurî Teknik bakımdan bu emir mânalıdır aktarmaların sebeb olacağı ekononıik ve bizi yakuı günlerde neticesini göre zararlara mukabil yurdun askeri emniceğimiz bir mesele ile karşı karşıya bı yetini temin etmek istiyordu. rakmaktadır. Şöyle ki: Şimdi, aradan yüz seneden fazla biı Rus demiryolları, diğer Avrupa hat zaman geçmiş olduğu halde o tedbirlerlarına nazaran daha genistir. On doku den istifade suası gelmiş bulunuyor. nıncu asnn ortalarına doğru tren nakSovyet ordulan çekilirken demiryol Kyatı her tarafta taammüm ettiği sıra maİ7emesini beraberlerinde götürebilirlarda, Napoleon seferini unutmıyan Çar ler. yahud götüremedikleri lokomotif ve Eirhaç söx Teknik bir mesele vagonları istasyonlarda tahrib edebilirlerse Almanların Rus hatlanndan istifade etmesine hakikaten imkân kalmaz. Fakat 1830 danberi dünyada bir çok teknik değişiklikler oldu. Bugün harbeden ordular, demiryolundan ziyade benzinle isleyen vasıtalan kullamyorlar. Bu miişahedeye tu .cevabı verenler var: "^' Öyle ama RtMyatla araba yollan • çok bozukhır. Sonsjı, otomobil, kamyon gibi nakil vasıtalarrHim taşıy abilirler. Muazzam bir ord»SmV'ihtiyaçlannı te, min hususunda bu/üaçın ne kadar dası olabilir?. Bu teknik sua kisaf edecek olan' ruz. ıbını yakında inlerden bekliyoN.