24 Haziran 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r ACVATIC MOVADO 165 BİRİNCİ MÜKÂFAT 18 inci yıl sayı : 6062 u m h ur iyet f r MOBİ^YA Almak veya BOL ÇEŞİD ve TENİ STİL \ HARAÇÇI Limite ISTANBUL CAÛALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: tstanbul No 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kismı: 24299 . 24290 Salı 24 Haziran 1941 Salonlanru bir defa JmS^me tatrain edüirler. Istanbul, Fincancüar, Rızapaşa yokuşu No. 59/61/63?*&eŞn: 22060 j TürkAlman paktı ^floskova bildiriyor | Millet Meclisinde Almanlann Muahedenin cuma günü müzakere edilmesi ve püskürtüldü Başvekilimizin beyanatta bulunması muhtemel Bir mıntakada Ankara 23 (Telefonla) Memleketimizle Almanya arasında 18 haziran 1941 tarihinde Ankara da imzalanan dostluk muahedesinin tasdikına dair kanun lâyihası Meclise verildi ve Hariciye encümenine tevdi olundu. Lâyihanın Meclisin cuma günkü toplantısında görüşülmesi muhtemeldir. Bu miinasebetle Başvekilimizin lâyihanın müzakeresi sırasında Mecliste beyanatta bulunması ihtimalinden bahsolunmaktadır. Türk • Alman dostluk muahedesi bakkında Berlin gazetelerinin neşriyatı devam ediyor Berlin 23 (a.a.) Pazar günkü Alman gazeteleri, hâlâ aktüalitenin birinci plânmda kalan Türk . Alman paktını lehte olarak tefsirlerde devam etmektedir. Völkischer Beobahter, yeni Türkiyeye ve Türk endüstrisine bir çok fotogBaşvekilimiz Dr. Refik Sa>dam Meclis kiirsüsünde... ( Arkası sahife 5 sütun 4 te ) 1 Berlin bildiriyor [ Alman ordusu muvaffakiyetle taarruzları Alman kıt'aları ilerlediler ilerliyor Sovyet hava kuvvetleri ağır zayiat verdiler Alman Rumen kıt'aları Besarabyayî aşarak eski Sovyet hududuna yürüyor Bir Alman afır tankı harekât esnaaında™. Tayyare meydanlarına hücum eden Alman tayyarelerinden 65 i düşürüldü Bütün Sovyetler halkı kazaklarm muzaffer olacağına emin Askerî vaxiyet Alman Fin kuvvetleri de Leningrad istikametinde laarruza geçfiler Sürprizlerin mahiyeti Dünyanın geçirmekte olduğu fırtına, cidden şiddetli ve şümullüdür. Bugünkü tecrübemiz ve bilgimizle furtuıanın gündelik safhalanna bakarak umumî hiikümler vermek güçtür. abiat hâdiselerinde sürpriz yoktur. Bir cismi havaya bı Qamı UgaJ eden Hur Fraasız knvvetleri rakırsanız umumiyetle yere kumandanı General Legentihomme düşer. Bunun boyle olmadığı anlarda hayrete düşmezsiniz. Bilirsiniz ki, bir takun şaıtlar altında bir cismin yere düşmenıesi de pekâlâ kabildir. Yere düşmiyen veja uçan bir cisim gördüğünüz zaman, hâdiseyi tahlil etmeğe lüzum gönneden bunun hangi sebeblerden meydana geldiğini bulursunuz. Klor öldürücü bir gazdir, sodium da bir maden. Bu iki maddeyi muayyen nispet ve sartlar altında birleştirdiğiniz zaman, biç birine benzemiyen bir üçüncü madde elde edersiniz ve bu sizi hayrete düşürmez. Blirsiniz ki klor ile sodium'un bu nispet ve bu şartlar altında birleşmesi neticesinde tuzdan başka bir madde elde etmenize inıkân yoktur. Amerika Ruslara yardımedecek Vaşington hükumeti Alman taarruzunu takbih ediyor İngillereyi Islilâ leşebbüsü sonsuz bir vadeye kalmış Vaşington 23 (a.a) Bugün nesredilen bir resmî deklarasyon Almanyanın Sovyetler Birlığine karşı yaptığı hainane hücumu takbih etmekte ve Hitlerizme karşı olan her kuvvet ütıhakınm Amerika Birleşik devletlerinin müdafaası lehıne olduğunu büdirmektedir. Lord Halifaks Ruzveltle göriiştü Vaşington 23 (a.a.) Lord Halıfax. bugun Beyaz sarayda Ruzvelt tarafından kabul edilmiştir. Vaşingtona göre tngiltereyi istilâ teşebbüsii sonsuz bir vadeye kalmış Vaşington 23 (a.a.) Almanlann Sovyetler Birliğıne tecavüzü bugün Vaşingtonda konuşulan yegâne mevzu olmuştur. Zannedildiğine göre şayed Hitler Moskovaya bazı talebler serdetmişse bunlar o kadar ezici olmuştur ki kabul edılselerdi Stalin iktidar mevkiinde kaIamazdı. Burada söylendiğine göre, Alman ordusu Sovyetler Birliğine karşı harekete [eçilmek için ısrar etmiş, fakat, Hitler bidayette reddetmiştir. Tahmin edildiğine göre Sovyetler Birliğindeki yiyecek ve ham maddelerden istifade edildiği takdirde ingiliz ablukasına meydan okunabileceği ileri sürülerek nihayet Hitler ikna edilmiştir. Sovyetler Birliğine karşı yapüan hücumdan İngiltereye karşı yapılacak istilâ teşebbüsünün sonsuz bir vadeye bırakıldığı manası çıkarılmaktadır. Şimdi bahis mevzuu olan şey tecavüze karşı mücadele eden müttefiklere yapılan yardımın Sovyetler Birliğine de yapılıp yapılmıyacağıdır. Realistlerin fikrince Hitlerizmi yıkmağa yardım edecek her vasıta iyidir. Kanadada mütalealar Ottavva 23 (a.a.) Almanyanm Sovyetler Birliğine hücumu Ottawanın res( Arkası sahife 5 sütun 6 d a ) Sovyet ordnlan Başbtunandanı Btareşal Ttmnçenko Mosİcova 23 <a.a.) Kızılordu baskumandanhğının tebliği: «22 haziran şafakla beraber muntazam Alman kıt'aları Baltıktan Karadenize kadar uzanan bütün cephede kıt'alarımıza taarruz etmişlerdir. Günün ilk kısmında düşman kıt'alarımız tarafından geri püskürtülmüştür. Günün ikinci kısmında Alman kıt'alan (Arkası sahife 5 eütun 5 t e ) Alman ordusunun esaslı iki hedefi Kızılordu hava kuvvetlerini alt etmek, Finlandiya? Baltık ve Lehistan cephelerinde müstahkem hatları yarmak... I / H. Emir Erhilet Yazan: Emekli General A}man SURİYENİN İSTİKLÂLİ Şam hükumeti bir muahede hazırlıyor Garib haber! Finlandiya Sovyetlerle hali harbde değilmiş! Vaşingtondaki sefir, Finlandiyanın beynelmilel kasırgaya arzusu hilâfına sürüklendiğini söyliyor Tabiat hâdiselerinde sürprizi ortadan kaldıracak kadar ileri giden ilim, cemij e t hâdiselerinde ayni seviyeye henüz yükselemedi. Sık sık bir çok (hâdiseler) le karşılaşıyoruz ve bunlar umumiyetle çoğumuzu hayrete düşüriiyor. Hayatın en yüksek ifadesi olan cemiyet, ferdler aıasındaki miinasebetlere bile şaşmaz bir nizam verememiştir. O halde muhtelif cemiyetler arasındaki münasebetlerin bizi çok daha kompleks, anlaşılması çok daha güç meseleler, bir kelime ile sürprizler karşısında bırakmasuu şimdilik tabiî görmek lâzımdır. Bununla beraber hâdiseleri görüp, onlara karşı ağzımızı bir karış açarak bakmak da doğru değildir. Cemiyetler arasındaki münasebetlerin de tabiat hâdiseleri gibi bir takım şartlardan meydana gelen zarurî neticelere dayandığını kabul etmeli ve bugünkü bilgimizle elimizden geldiği kadar bunlan tahlile çalısmalıyız. Uluorta bir takım iddialar ortaya atnktan sonra günün birinde aldandığuu (Arkası Iraktatı giren İngiliz kıt'aları Tedmür'e girdiler Kahire 23 (a.a.) Müttefik kıt'alan Şama girdikten az sonra serbest Fransız kıt'aları, İngiliz kıt'alan, meşhur süvari alayı, tanklar ve bir kaç Avustralya alayı bir geçid resmi yapmışlardır. Her tarafta Fransız bayrağı dalgalanmaktadır. Suriye hükumeti şimdiye kadar Vişi makamlarının meşgul oldukları beynelmilel işleri ellerine alrmşlardır. Umumî af ilân edildi Siyasî mücrimler için af ilân edilmiştir. Başvekil Halid Pekâlem ile General Legentihomme Suriyenin muhtar bir cumhuriyet olarak ilânına yarayacak muahedeyi hanrlamakla meşgul olmuşlar dır. İngiliz tebliği Kahire 23 (a.a.) İngiliz resmî tebliği: NADİR NADİ Suriyede müttefik kuvvetler Şamın sahife 5 sütun 4 t e ) garbmda Vişi kıt'alarile temas halinCArkası sahife 5 sütun 7 d e ) Tokyo 23 (a.a.) Hariciye Nazırı Matsuoka, Japonyanın Berlin büyük elçisinden Sovyet Alman muhasamatının başladığı haberini alır almaz keyfiyeti İmparatora bildirmek üzere saraya gitmiştir. Haricije Nazırı vaziyetle alâkadar beynelmilel meseleler hakkında İmparatora izahat vermiştir. Müteakıben Matsuoka Hariciye Nezaretinin başlıca erkânı tarafından akdedilen içtimaa riyaset etmiştir. İçtima on dakika sürmüştür. Toplanüdan sonra Matsuoka, Alman • Rus harbinin gidişi hakkında Hariciye Nezaretine gelen Alman büyük Almanlardan şimdilik tafsilâtlı resmî elçisi General Ott ile 90 dakika görüştebliğler beklenemez. Onlar ne zaman, müştür. cenubda. Dinyesteri geçerek Odesayı J a p o n y a bir b e y a n n a m e abr ve Dinyeper üzerinde Kiyefe vanrneşredecek larsa, şimalde de Leningradı zaptederek Moskova üzerine yollanırlarsa ve merTokyo 23 (a.a ) Prens Konoye bu( Arkası sahife 5 sütun 1 d e ) ( Arkası sahife 5 sütun 3 te ) Cumhnriyet gazetesini ben de, diğer okuyucular gibi, dün sabah elime aldığun zaman sayın Başmuharririmizin na. çiz çahsıma aid çok yüksek ve kıymetli iltifatlarile karşılaştım. Mensubiyetile iftihar duyduğum Cumhuriyet gazetesinin yabıız sahib ve banisi değil, onu ayni zamanda Türkiyenin en birinci gazetesi haline getirmiş olan sayın Muğla meb'usu Yunus Nadinin hakkımda ibzal buyurdukları çok değerli sözlerden dolayı kendilerine en derin teşekkür ve minnettarlığımı arzetmeği bir vecibe telâkki ederim. Şunu da söylemek lâzımdır ki çokluğun henüz bir fantezi veya bir nevi demagoji ve hatta esassız bir safsata addettiği ve hele bazı meşhur başmuharrirlerin manasız ve imkânsız bir şey olınak üzere ilân ettikleri bir tezi eğer Cumhuriyet gazetesi takdir ve neşrini tasvib etmeseydi benim, bir Alman Kus harbini zarurî ve yakın gösteren yazılarım ne çıkabilirdi ve ne de okuyucular bunlan mütalea etmek hrsatını bulurlardı. Bu sebeble biz asıl takdir ve tebcil olunmağa lâyık olan ciheti sayın Yunus Nadinin, Cumhuriyet gazetesine verdiği, ciddî ve tarafsız yazılann neşrini mümkun kılan, ruh ve istikamette buluruz. Bundan dolayı da hem kendim ve hem de okuyucularım namına kendilerine tekrar teşekkür etmeği bir borc bilirim. *** Yeni harb karşısında Mareşal Brauchich Berlin 23 (a a.) Alman erdulan başkumandanhğının tebliği: Şarkta kara ve hava ordulannin &•• zılorduya karşı verdiği muharebeler plân mucibince ve muvaffakiyetle oe<* reyan etmektedir. Şarkî Baltık denizinde hücum botlarımız Sovyet karasularına kadar ilerli» yerek sahil muhafazasına memur bir gambotla 5950 tonilâtoluk dört düşman ticaret vapurunu batırmışlardır. Karadenizde hafif deniz kuvvetlerlnden mürekkeb muhtelif Alman Ru« men teşekkülleri yaptıkları bir keşif hareketi esnasında, Sovyet bataryalan tarahndan muvaffakiyetsiz bir suretta ateşe tutulmuşlardır. Sovyet tayyareciliğine indirflen şiddetli darbeler Berlin 23 (a.a.) DJI.B. bildiriyor: Sovyet harbinin ilk gününde Sovyet hava kuvvetlerinin zayiaü saatten sa ( ate artmıştır. Hakikî rakamları bildirmeğe şimdiden imkân yoktur. Fakat Alman topraklarına karşı Sovyet savaş tayyareleri tarafından yapılan iki t a arruzda uğradıkları ezici mağlubiyet Alman hava kuvvetlerinin Sovyet Kızıl kuvvetlerine indirdıği darbelerin şiddetini gösterir. Dünkü pazar günü şafakla beraber Martin tipinde 9 bombardıman tayyaresi şarkî Prusya üzerinde uçmuştur. Bu dokuz tayyareden yedisi Alman avcıları tarafından düşürülmüştür. 35 Sovyet savaş tayyaresinden m ü rekkeb diğer bir grup hudud civarında Polonya umumî valiliğindeki askerî hedeflere taarruz etmiştir. Bu 35 tayyareden de ikisi müstesna olmak üzere ( Arkası sahife 5 sütun 1 d e ) Japonya kat'î vaziyetini tasrih ediyor Tokyo, Asyada yeni nizamı kuracağına dair bir beyanname neşredecek j Birkaç söx Boğazların sahibiyiz Alman devlet reisi Adolf Hitler tarafından ev velki gün neşredilen beyannamede, Rusyanın, Boğazlara hâkim olmak arzusile Almanyadan müsaade istediği de bildiriliyordu. Dünkü Ulus'ta bu mevzua temas eden Falih Rıfkı Atay şöyle diyor: «Yirmi küsur senedenberi komşu ve dost olarak kendisine tam bir emniyet vermek için elimizden geleni yapmış olduğumuz Sovyetler Birliğinin BoFinlandiya Reisicumhuru Ryti ğazlara aid istekleri hakkında doğru olması lâzım gelen beyanatın bu memlekette hayret uyandırmış Vaşington 23 (a.a.) Finlandiyanın olduğuna işaret edelim.» Vaşington elçisi hükumetile telefonla Ulus başmuharririnin ciimlesi, millî emniyet bagörüştükten sonra Finlandiyanın, Sovyetler Birliğile harb halinde bulunmadı hislen üzerinde her zaman büyük bir alâka ile duğmı ve fakat Finlandiyanın arzuları hi ran efkârı umumiyemizin bu hâdise karşısmdaki hislâfına olarak enternasyonal kasırganın lerini doğru olarak ifade etmektedir. içıne süruklenmiş olduğunu bildirmlşKaradeniz bir Rus gölü olmadığına ve Sovyettir. lerle aramızda dostluk bulunduğuna göre Molotof'un Fin k ı t ' a l a n R u s ordusile «istekleri* ni ilk bakışta hayretle okumamak elden ç a r p ı ş m a m a ğ a çalışıyor gelmiyor. Nevyork 23 (a.a.) Finlandiyadan Ancak, bu hususta Führer'in fıkrasından başka alınan haberler Rusyaya taarruzda Finlandiya kıt'alarınm Alman kıt'alarile bir vesikaya malik bulunmuyoruz. Ruslar. Boğazlar hakkında Almanyadan ne müsaadesi istediler? Nasıl ve niçin istediler? Bunlan bilmedikçe bu meseleye dair uzun uzun mütalea beyan etmek doğru olmaz. Ben, burada Türklerin Boğazlar üzerindeki hukukunu da müdafaaya kalkacak değilim. Bir zamanlar bir Türk gölü olan Karadeniz, bizden sonra hiç bir zaman tek bir milletin malikânesi olmadı. Şimdi ise o birçok milletlerin müşterek gölüdür. Beş yüz sene evvel Boğaza hisarları dikmiş olan bizler, zamanm yarattığı bu realiteyi bir an gözden kaybetmeksizin her zamanki yerimizde gene duruyoruz. Boğazların sahibi ve efendisiyiz. Sahibiyiz, çünkü işte buradayız. Efendisiyiz, çünkü diğer milletlerin hakkını efendice tanıyoruz. Hiç birinı boğmaya hiç bir vakit niyet etmedik. Führer'in Boğazlar üzerindeki Rus isteklerine ilişen sözlerini okurken, coğrafî bünyenin milletler arasındaki siyasî münasebetlerde 4ıe esaslı bir rol oynadığını bir daha hatırladık. Her milletle dost olabiliriz, fakat bu hakikati gözönünden uzak tutamayız. N. Lübnanda şiddetli muka vemete devam eden Vişi ordusuna mensub hecin süvari kıt'alan temas etmediklerini göstermektedir. Fin( Arkası sahife 5 sütun 4 t e )