22 Haziran 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İsmail Habib AVRUPA EDEBİYATI VE B İ Z İslâm, Roma, Yunan ve Garb edebiyaü ve buna müvazi Türk edebiyatı, garbdan yapılan tercümeleri izah eden iki cildlik bu muazzam eser son devrin en mühim edebî hâdisesidir. Birinci cildi 575, ikinci cild 635 sahife, beheri 2 lira. REMZİ K İ T A B E V İ 18 inci yıl sayı: 6060 um uriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, îstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kasmı: 24299 24290 İTALYA HİKÂYE Meşhur Stendhal'in ( CHEONİQUES İT diye bütün dünyaca kitab Hamdi Varoğlu me edilmiştir. 200 sa plan bu Sh tercüJ50 kuruştur. IS) Pazar 22 Haziran 1941 Dostluk paktının mucib sebebleri Berlin gazeteleri paktİmzaladığı paktlarla tan coşkun bir meminsanlığın istikbaline nuniyetle bahse hayırlı ümitler devam ediyor serpmiş oluyor illetler arasındaki münasebetlerde bazan oyle dostluklar vardır ki, kuvvetli bır temele daşandıklan için her imtihanı muvaffakij etle atlatır, her httına>a karşı cesaretle goğıis gerebilirler. Insan iradesinin daima hâkim olamadığı karışık ve ıslırablı hâdiseler, zaman zaman iyi goremijen gozlere o dostluğu, bozuluyormuş yahud bozulmak üzere itniş gibi gosterebilir. Fakat bu şiddetli bir rüzgâr allında eğilen ağaclann manzararına benzer. Köku toprağa sımsıkı bağlı olanlar, her nekadar kopacakmış hissini verirlerse de, fırtına dindiği zaman onlar gene dimdik ve muzaffer, oldukları yerde dururlar. Üç gün evvel irazalanan Ankara pak4ı da Tiirk ve Alman milletlerinin işte bu kadar koklü ve sağlam bir dostluk duygusile bağlı bulunduklarını gosteren kıymetli bir vesikadır. Turk ve Alman milletleri tarihie birbirlerine karşı hiç silâh çekmediler, birbirlerinin duşmanı olmadılar! Diyoruz. Bu hâdise jalnız iki milletin karşıbklı sempatilerinden ileri gebnediği gibi bir tesadüf eseri de değildir. Almanı Türke, Tiirku Ahnana dost yapan daha kuvvetü tarihi, iktısadi ve coğrafî sebebler vardır. Yakınşarkın ve Balkanların en büjük, en mütecanıs, en dinamik devleti Turkiye, Almanya nazarında, dostluğuna her zaman kıymet verilccek bir varlık olduğu gibi orta Avrupanın en büyük, en mütecanis, en dinamik devleti Almanya da, bizim nazanmızda ayni şeydir. İşte realite budur ve başlayalı henüz iki sene olmıjan diinya faciasının kısa tarihine bir göz gezdirmekle, Türk Alman münasebetlerinin bugiin kavuştuğu müspet neticeyi tabii hatta zarurî buimamak bilmem mümkün müdür? 1939 senesi baharında, altı ay sonraki fırtmayı haber veren gürültüler Avrupa ufuklarında dolaşırken, millî emniyetin muhafazasile nıükellef bulunan Türk hükumeti, muhtemel tehlikelere karşı icab eden tedbirleri de şüphesiz biran evvel almak mecburiyetinde idi. Vaziyetin o zamanki inkisafı karsısında hareketsiz duramazdık. İtalya. Almanya ile çelik paktı imzalamış ve Arnavudhığu işgal etmişti. Faşist matbuatında yer bulan yazılarla müphem bir takım ülkeler işaret ediliyor, oralarda bir takım haklardan bahsolunuyordu. Demokrasilerle imzaladığımız karsılıklı yardım paktı. fırtınayı haber veren gürültüler arasında kulağımızı tınnalıyan bu endişelerin mahsulüdür. Herşeyden önce millî istiklâl ve emniyetini düsünen ve bu uğurda daitna uyanık bulunan Türk hükumeti garb demokrasilerile malum anlaşmayı meydana getirmckte tereddüd etmemişti. Fakat bu anlaşma tamamile tedafüi TürkAlman Sulh ve emniyet prensiplerinden başka bir gaye gütmiyen Türkiye Ankara anlaşması ve Alman matbuatı Sofya gaxeteleri de Anlaşmanın tam bir sulh âmili olduğuna işaret ediyorlar Berlin 21 (a.a.) Alman gazeteleri, Türk Alman paktına birinci sahifelerıni tahsiste devam eylemekte ve Reisicumhur İsmet İnonü ile Hitler ve Saracoğlu ile Von Rıbbentrop arasında teati edilen telgrafları ve Türkiye Reisicumhurunun gönderdiği hususî mektub hakkındaki haberleri büyük puntolu başlıklar altında neşretmektedirler. Yabancı memleketlerden gelen intibalara da geniş yer ayrılmış bulunmaktadır. Giornale d'İtaliyanın dostane siyaset hakkındaki İtalyan arzusunu bildiren ve .şarkî Akdenizde Türk emniyetinin fazlalaşmış bulunduğunu tebarüz ettiren yazısı, bilhassa nazarı dikkaji c«lbetmektedir. , , Volkischer Beobachter gazetesi diyor ki: <Türk Alman paktının imzası, dünyanın en büyük haberidir.» Deutsche Allgemeine Zeitung, başmakalesini, Reisicumhur İsmet İnönüne tahsis etmekte ve kendisinin üzerinde Türk menfaatlerinin hâkjm olduğu ha | kikî bir siyaset takıb etmiş bulunduğunu kaydeylemektedir. Gazete, ismet Inönünun askerlik hayatının ve millî inkılâbdaki rolünün büyüklüğünü tebarüz ettirmekte ve şöyle demektedir: «Inönü meydan muharebesindeki zafer, Inönünün Lozandaki diplomatık rolü gibi kat'î olmuştur. İsmet İnönünün siycsî faaliyetine daima derin ve faal şahsiyeti hâkim olmuştur.> Londra 21 (a.a.) Röyter ajansının Frankfurter zeitung gazetesi, başma Londradaki diplomatik mahfillerden öğkalesinde diyor ki: rendiğine göre Rumanyadaki Alman or•Pakt, Türk ve Alman diplom&sisinin duları baskumandanhğı umuraî kararbir muvaffakiyetidir. Türk diplomasisi, gâhını Bukreşten 25 kilometre kadar memleketin mukadderatınm sarih su mesafede kesif bir ormanda bulunan (Arkası sahife 5 sütun 5 t e ) ( Arkası sahife 5 sütun 4 te ) Millî Şefimiz İznıit 21 (Telefonla) Dün akşam Ankaradan hareket eden ve Millî Şcfimizi hâmil olan hususi tren, bu sabah saat 9,37 de Izmite vasü olmuştur. Garda Vali, donanma kumandanı, Kolordu kumandanı, Belediye reisi, Emniyet Müdürü, askerî ve mülkî erkâo ile kesif halk kütlesi toplanmışb. Hususî tren, gara girince halk, coşkun bir alkış tufanile Reisicumhurumuru selâmlamıştır. Millî Şef, trenden inerek istikbale gelenlerin birer birer ellerini sıktı ve halka da «Nasılsmız, iyi misiniz?» diye ilrjfatta bulundu ve halkın arasma katılarak ilerlemeğe başladılar. Halk: • Yaşa, varol. diye bağınyordu. Bu candan tezahürat dakikalarca devam etti. Millî Şef. valimizden mahsul vaziyeti ve mısır zer'iyatl hakkmda izabat aldılar. Son yağan yağmurlardan yeni sene mahsulünün bereketli olmasuıdan dolayı memnuniyetlerini izhar ettiler. Vilâyetin sağlık. yol ve diğer işleri hakkmda verilen izahatı dinlediler. Hususî tren Izmit istasyonunda 12 dakika kaldı va muazzam tezahürat arasında Derinceye hareket etti. ( Arkası sahife 5 sütun 3 t e ) Cumhur Reisimiz Millî Şef İnönünün diin Yalovaya muvasalatından iki intıba: İsmet İnönü sağda halkı ve solda askerî ümerayı selâmlıyor Rus Alman ihtilâfına döğru nıu? 1 Ingiliz tayyareleri şimali Fransaya hücum ettiier • Coğrafya kongresi dün mesaisini bitirdi Maarif Vehilinin nuthu Kongre, izhar edilen muhtelif ve mühim temennileri kabul etti B Yer isimlerinin kat'î lüzum olma. dıkça değiştirilmemesi ve değiştirilirken mutehassısların behemehal fikir ve mütalealarınuı alınması, C Memlekette coğrafya ilminin yayılmasını ve yurd coğrafyasının tanınmasuıı temin edecek resimli bir mecmua neşri, D Haricde neşredilen ve bir çok yanlışlan ihtiva eden haritalarm ilmî sıhhatlerinin temini imkânlarınm araştırılması, E Türkiyenin 1/800.000 mikyaslı bir ( Arkası sahife 5 sütun 6 da ) İngiüzler dün Samı işgal ettiler ^goğus goguse harblerden sonra Suriyenin merkezi düştü Mühim miktarda Al Büyük bir hava man kıtaları Rumanmuharebesi oldu, yaya gelmiş Fakat bir SovyetAlman paktına intizar olunuyor yirmi dört tayyare tahrib edildi Londra 21 (a.a.) Hava Nezaretınin bir teblıği. İngiliz hava kuvvetlerinin bugün iki defa buyük kuvvetlerle şimalî Fransa üzerine taarruzî hareketler yapmış olduğunu bildirrnektedir. Tebliğ, ilâveten diyor ki: Öğleden biraz sonra ve yeniden akşama doğru, İngiliz avcı tayyareleri filoları, bombardıman tayyareleri ile birlikte, Manşın öbür tarafmdaki araziye hücum etmişlerdir. Bu esnada başka büyük avcı teşekkülleri de Frans.z Ankara 21 (a a.) Birinci Türk coğrafya kongresi bugun saat 10 da Maarif Vekili Hasan Âli Yucehn reisliği altında toplanmış ve saat 1115 e kadar devam eden ilk celsesinde kongrenin tazim telgraflarına cevaben Millî Şefimizden, Buyük Millet Meclisi Reisinden, Başvekilden ve Mareşaldan gelen İltifat ve teşvik edici telgraf cevablarını alkışlar arasmda dinlemiş ve ruznamesindeki muhtelif teklif ve temennileri müzakere ve kabul etmiştir Bu teklif ve temennilerin başlıcaları şunlardır: ( Arkası sahife 5 sütun 7 de ) 1 A Bir coğrafya lugati yapılması, Gerilerde Fransız mukavetneti devam ediyor Beyrut 21 (a.a.) Oii Bu akşam cephelerden gelen son haberlere gore, düşmanın artan tazyıkı karsısında ve şehir sokaklarında kan akmasına mâni olmak uzere. Pransız kıt'alan Şam şehrini terketmişler ve şehir dışındaki yeni mevzilerine çekilmişlerdir. Iraktan gelen ve Tüdmur umumi istikametinde ilerlıyen bir düşman motorlu koluna, hava kuvvetlerimiz hucumlarda bulunmuş ve büyük zayiat verdirmiştir. Bir tayyaremiz geri dönmemiştir. Diğer cephelerde kavda değer bir şey yoktur. Şam düştü Londra 21 (a.a.) Samın müttefikler tarafından işgal edildiği resmen bil . dirilmektedır. Bugünkü Renkli Haritamız Rusya ve Şarkî Avrupa Seferber edildiği söylenen Bumanya motörlü kıf alanndan biri 6 ncı sahifemizde İngiliz tayyarelerinîn bombaladıgı • yerler Kahire 21 (a.a) İngiliE hava kuvt vetlerı Ortaşark umumi karargâhının' tebliğı: İngiliz ve Avustralya avcıları ve bombardıman tayyareleri, dun Suriyede çok faalıyette bulunmuşlardır. Avcüa.r, Sam Beyrut yolu üzerinde zırhlı savaş arabalanna ve bır miktar motörlü nakliye kafilesıne hücum etmişlerdir. Cok buyük miktarda araba tahrib edilmiştir. Bombardıman tayyarelerimiz, ( Arkası sahife 5 sütun 2 d e ) NADİR NADİ ( Arkası sahife 5 sütun 3 te ) SPOR Almanya Rusyaya teveccüh edecek mi? H. Emir Yazan: Birkac söx I Dün yapılaıı millî küme maçlannda Galatasaray AlI tayı üçe karsı sıfırla, Fenerbahce de Altınorduyu beşe I karşı iki ile venmislerdiy» Yukarıki resim, İzmirin maruf Altuıordu kalecisini bir kurtanşı esnasında gösteriyor. Maçlann tafsilâhnı 5 inci sahifemizde bulacaksınız. 1939 eylul ayında. Avrupanın doğusunda başlayan harb, iki yıl sonra, bütun dehşetile oraya dönecek midir?!. Garibdir ki böyle bir ihtimali bütün dünya simdi benimsemektedir. Halbuki evvelden bunu bir çok kimselerin havsalalan alamıyordu. Almanyanuı Büyük Britanyayı istilâ ctmesi, muvaffakiyet ihtimalinin azlığından veya hazırlığın tamam olmamasından dolayı eğer bu yaz mukarrer değilse, onun, Atlantik muharebesine ve İngiltereyi tahrib ve tacize devam etmekle bcrabcr, Rus meselesini halle müsaraat etmesi mümkündür. Nitekim bir çok haber ve alâmetler, böyle bir ihtimale bugün ön plânda yer vermektedirler: Rumanya ve Fınlandiyadaki bir çok ciddi harb hazırlıklan, Mareşal List'in Hitler tarafından görüşmeğe davet olunması, Bükreşteki Alman baskumandanlık karargâhının şehrin 25 Km. şimalindeki bir ormana nakli ve Lehistanla doğu Prusyadaki ehemmiyetli tahşidat gibi. (Arkası sahife 5 sütun 1 de) Atatürkü anhyan bir Şef Zamanımız devlet adamları içinde, Ebedî ŞeHmiz Atatürkün harikulâde şahsiyetini anlamıyan ve takdir etmiyen bir kişi bile yoktur. Fakat yanılmadığımıza emin olaTak söyleyebiliriz ki, bunlardan hiç biri, Atamız hakkındaki duygu ve düşüncelerini Alman devlet reisi Adolf Hitler kadar açık ve kat'î olarak müteaddid defalar ifade etmemiştir. İktidar mevkiine henüz yeni geldiği sıralarda bir Türk gazetecisine verdiği beyanatta, Führer, daha o zamanlar, Atatürkün başardığı eserler karşısındaki hayranhğını söylemiş, Versailles'i takib eden yıllarda Alman milletinin kurtuluşu uğrunda çalışırken Büyük Türk kumandanının eserinden bir çok ilhamlar aldığını anlatmıştı. Bundan jki buçuk sene kadar evvel, ellinci yıldönümü münasebetile Berline davet edilen Türk heyetini kabul ederken de, eski sözlerini tekrarlamış, Atatürk hakkındaki değişmiyen duygulannı açığa vurmuştu. Nihayet Balkan harekâtım bitiren hâdiselerden sonra, geçenlerde söylediği birm»tukta, Türk politikasının dürüstlüğünü tebarüz ettirirken, gene Ebedî Şefimizin hatırasını anmış, Büjfük Atamızın adı iistünde saygı ile durmuştu. m. Samimî bir duygunun ifadesi olan bu sözleri Türk milleti daima sempati ile karşilajı. Ve bugün, iki millet arasındaki dostluk bağları \Qfjf1' bir vesika ile mühürlenirken, Alman devlet ^Aft^arafından en büyük Türke karşı ötedenberi besfeH^ffiıayranlık ve hürmet duygusu üzerinde bir an durmayı bir vazifa biliriz. N.