18 Haziran 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Inkılâbcı Genclik Gazetesi Yeni neslln en mUmtaz flklr gencllğl Iştirakile TUrk neşriyatınta görlilmemiş yeni bir hareket uyandıracaktır. Millî 19 Haziranda çıkıyor. lö 10 • umhuriyet enee ISTANBUL CAĞALOĞLU '. ö O O D Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 r İKTISADI YLJRLJYtS MECMUASININ 37 iaci SAYISI ÇKTI Bu sayıda : Prof. Şükrü Baban, Prof. Supbi Nuri İleri, Prof. Muhlis Ete, Muhiddin Birgen, Nusret Köymen, İsmet Alkan, Mahmud Seyda, Dr. Yusuf Saim, Aslan Tufan. Selim Cavid, A. Ahıskal ve daha bırçok muharrirlerin yazıları vardır. Ruzveltin gümüş siyaseti, Muhiddin Bîrgene mektub, İstanbul taşmıyor, İşçilere JjS^bulma yazılannı tavsiye ederız. y*^ J Kuraklık korkusunu atlattıktan sonra Su siyasetıne dört elle sarılmalıyız İkide bir kuraklık tehlikesile tehdid olunan memleket ziraatinin emniyet ve inkişafı hesabına yapacağımız büyük işler vardır. Atlaltığımız son kuraklık tehlikesi bu işlere şimdiye kadar olandan çok fazla bir ihtimamla sarılmaklığimızı bize bir kere daha hatırlatmıştır. ok değil, bundan >irmi gun önce Ankarada ziraî istihsal ile alâkalı meb'uslann ağızlarını bıçak açmıyordu. Yüzleri hazin bir endişe durgunlujfu ile bulutlu olan bu arkadaşlar. j ağmursuzluktan tehlikeye duşen ekinlerin bozulması ihtitnali karçısuıda rıdden büyük ve derin bir ıstırab içinde bulunuyorlardı. Bir çok yerlerde güzlükler kendileıini kurtarmış bile olsalar billıassa ya>lada jazlık ekinler, hatta otlar eğer hemen bir iki jağmur imdada yetişnıezse mahvolmak tehlikesine maruzdu, vc bu tehlikenin endiçesi biitün memleket muhitir.i kaplamış gibijdi. Nihajet, hatta İstanbula vannca>a kadar her jerde gönüllere insirah veren fejizli jağnıurlar düserek tehükeyi atlatmış bulundtık. Eğer bu yağmurlar yağmasa gerçi memleket gıdaî maddeleri bakımından kıtlığa uğıamazdı. Fakat kuraklığın sebeb olacağı ziyan bir çok mıntakaları çok fazb ve çok acı bir surette sıkardı. Kurakhkia kemlilerine yedirilecek ot bulunamnan hajvanların yok pahasına köylü elinden çıkmasındaki felâketi sekiz oıı yıl önce Anadolunun bazı yayla mıntakalannda olanca dehsetile görmüstük. Bu yıl bizi kovkulan kuraklık, eskisine nispetle daha geniş sahalara samil gnrunüjoıdu. Boyle tabiatin fcahir cilveleri şekündeki kuraklıklarla her karsılaştığımız zaman su siyasetine dort elle sarılmak ihtiyacını olanca ehemmiyetile idrak ederiz. Her imkândan istifadc ederek sulu ziraati çoğaltmak için yapılması mümkün her teşebbiisün ele alınması hususunda kııvvetli aziınler gösteririz. Fakat tehlike şu veya bu şekilde geçükten sonra bütün o azinıkâr kararlan unutarak araat islerini gene eski cereyanına bırakırız. Bu sene bari böyle olmasa. Yirmi gün evvpl Adanalı muhterem bir meb'us arkadasııtıız bize memleketten aldığı mektubda yazılanlan söylüyordu. Bitmez tükenmez bekleyişlerin verdiği mubalâğalı, adeta yaslı bir taşkınhkla: Yazık oldu emeklerimize. Gayn bundan geri yağsa da iayda etmez. Pamuklarımız kunıyor. Diye yazıyorlarnııs Yağmur dualanna mı çıkmamışlar!. Hıç bir şey para etme. miş. Errafın Seyhandan, Ceyhandan bahseden mütalealanna karşı Adanalı münevver millet vekili: Evet, diye ilâve etti. kuruduğundan çikâyet olunan tarlaların bir çoğu bu nehirlerin kenannda ve hepsi onlann irva ve iska sahasuıdadır. Acı olan tarafı şuradadır ki nehirlerden gürül güriil sular akıp gidiyor da bunlann etrafındaki tarlalar susuzhıktan " kınlıp geçiyor. Allah mcmlekete bu sulan ihsan etmiş olduktan sonra artık yağmur duasmı « 18 1941 | Suriye Su harbi \ Yeni bir karar m Istediği zaman, 1941 hububatma el koymak üzere Ticaret Vekâletine salâhiyet veriliyor Ankara 17 (Telefonla) Yarın neşredılecek bir kararname ile hükumet Ticaret Vekâletine muhım bazı salâhiyetler vermektedir. Bütün hububat mustahsıllerını alâkadar eden bu ka rarname, hukumlerine gore Ticaret Vekâleti, idrak edılecek olan 1941 yılı mahsul mevsimınden 1942 mahsul yılına kadar luzum gorduğu zamanda ve mıntakalardaki buğday, çavdar, arpa, yulaf, mısır, ve mahlutlara el koyabılecektir. Malum olduğu veçhıle, Millî Korunma kanununun 14 uncu maddesine gore, hukumete halkın ve ordunun ıhtıyacını temin edecek stoklar yapmak üzere hububata el koymak salâhiyeti verilmiştir. Bmaenaleyh, yukarıdaki karar, mezkur kanun hükümlerine istinaden verilmiştir. Bu el koyma keyfiyeti derhal mevkii file çıkarılmıyacaktır. Ticaret Vekâletinin lüzum goreceği tarıhte hububat sahibleri beş gün içinde bir beyanname ile ellerinde bulunan rmhsulu Ticaret Vekâletine bıldırecek lerdır. Ahnacak mahsullerin bedehni Vekâlet, peşın para ile odeyecektir. Ayni kararname mucibince, Tica ret Vekâletinın luzum görduğü yerler el koyma keyfiyetinden istisna edilecektir. Bundan başka, değirmenlerin ancak bir senelık ıhtıyaclan bırakılarak fazlasına el konacaktır. Boylelikle, bütun değırmenlerin çahşması mumküıı olacaktır. Toprak Mahsulleri Ofisinin bulun ((| madığı veya mesaisi kâfi gelmediğı Ticaret Vekâletince tespit edılecek yerlerde. müstahsil hububatını, bu işlerle iştigal eden kimselere satabılecektir. Bu mutavassıtlar mübayaatı kolaylaştıracak ve ayrıca bundan istifadf edeceklerdir. Kapılanna kadar muharebe edilmekte olan Şam şehrinin umumî manzarası Fransızlar mukabil taarruza geçtiler Cenubda Merciayunu istirdad etmişler İngiliz ordusu Şamın ihatasını tamamlıyor Kahire 17 (a.a.) Resmî tebliğ: Suriyede, müttefik kuvvetler her ne kadar sahil bölgesinde muntazam ilerleyorlar ve Kisve »iıntakasmda müteaddid yeni düşman mevzileri işgal etmiş bulunuyorlarsa da, Vişi kuvvetleri Merciayun ve Kuneytra bölgelerinds şHdetli mukabil taarruzlar yapmışlardır. Şimdi, şiddetli nruharebelerin cereyan ettiği bu İki bölgeye müttefik takviye kuvvetleri sevkedilmektedir. KAPUZZO KALESİNE BASKIN Mısır ve Libya hududutıda çok şiddetli harbler oluyor Habeşistandaki Italyan kıt'aları mütemadiyen esir alınmaktadır Kahire 17 (a.a.) Ortaşark İngıliz kuvvetlerı umumi karargâhının tebliğl: Libyada, kıt'alarımız, Capuzze'ya kadar bir baskın hareketl yapmışlardır. Duşman, Tobruk mmtakasından alelâcele takviye kuvvetleri gondermıştir. Düşman tarafından yapılan azimkârane mukabil hucumlar düşmana ağır zayiat verdirileıok puskürtulmüştür. Harekâta devam edilmektedır. Habeşistanda, 15 haziranda şiddetli f Arkası sahife 5 sütun 7 de Asherî vaziyet İki ihtimal karşısmda Doğrusu şudur ki* bu yaz Almanlar. geçen temmuzdanberi beklendiği üzere ya Ingiltereyi istilâya teşebbüs edecekler, yahud Rusyaya yürüyeceklerdir Yazan : Emekli General Şam civarı zaptedildi Umumî müf ettişlikler İlgası veya yeniden müf ettişlikler ihdası mevzuu bahis değil Dahiliye Yekilinin Parti Grupunda izahatl Londra 17 (a a.) Resmen bildirildiğine göre Şamın 16 kilometre cenubu garbisinde bulunan Madami işgal edilmiştir. Şamın 10 kilometre cenubu şarkisinde bulunan Aatuza da taarruz edilmiştir. Şamın siddetle müdafaası muhtemel H. Eıttiı* Erhilet Askerliklerini yapmamış ıtıüstahdemler Hiçbir iş yerinde kullanılmıyacak • • Dunkü yazımuda İngilizleriu, Suri>e ve Habeşistan seferlerinden sonra Yakın Doğuda, Libjajı istirdad mak^adile buraya taarruzdan başka, şimdilik harbin ne sejrine \e ne dc sonuna kat'î bir tesir } apacak ehemmiyetli hiç bir hareket Londra 17 (a a.) Ortaşarkta askerî harekât mütemadiyen şiddetlenmekte dir. Suriyede müttefik ordular muntaza • man terakki etmektedir. Şimdi Şam'ın 10 kilometre cenubu garbisinde bulu nuyorlar. Bu mmtakada bilhassa Hür Fransız kuvvetleri hareket etmektedir. te bulunamıyacaklannı anlatmıstık; Bundan bir kaç gün evvel oldukça ağır çünkü ne umumiyetle kuvvetleri ve ne bir surette yaralanan General Genthilde variyetleri buna müsaade etmemekte homme'un tekrar kıt'aîannın kuman dir. ^ sahife 5 sütun 5 te Bununla beraber, Almanlar cenub do(Arkası sahife S sütun 1 de) Ruhr ve Rhein havzalarında Askerlikle alâkalı işçi kullanan 10 müessese Örfî İdare mahkemesine verildiler Resmî ve hususî bazı müessese sahib ve âmırlennın askerlikle ilgih olan memur ve işçıler kullandıkları Örfi İdare Komutanlığı tarafından haber alınmıştır. Öğrendığımıze gore, bu hususta yapılan tahkıkat netıcesınde, bunlardan, askerlikle ılgıh olan bazı eşhası ıstıhdam eyledıklerı anlaşılan ve aralannda ecnebi tabıiyetınde olanlar da bulunan resmî ve hususi on müessese sahıb ve âmirleri askerî ceza kanununun 75 inci maddesine tevfıkan Örfî İdare mahkemelenne sevkedılmişlerdir. Ayrıca bakaya ve saklılar da mahkemeye sevkedılmişlerdir. Malum olduğu üzere, resmî ve hususî (Arkası sahife 5 sütun 2 de) PETEN'İN BİR NUTKU "Ümidsizliğe düşmek zamanı gelmemiştir,, " Şüphesiz bir çok ıstırablarımız var, fakat Fransa yaşıyor,, Vişi 17 (a.a) Mareşal Peten bugun saat 13 te lktiJar mevkiıne geçişinin yıldonumü munasebetlle radyoda bir nutuk söylemişti, Mareşal Peten 17 hazıran 1940 ta Bordo'da soylemiş olduğu nutku bir plâktan tekrar ettırdıkten sonra demiştirki: c Bugün sesım kuvvet bulmuştur. Çünkü Fransa sağl.'.mlaşmaktadır. Fakat bir çok Fransızlar bunu kabulden imtina ediyorlar. Mukadderatlarının bir sene (Arkası sahife 5 sütun 1 de) [ngiliz tayyarelerinin tabribatı çok Casuslukla mücadele büyiik oldu için tedbirler alındı Londra 17 (aa.) İngiliz Hava Nezaretinin tebliği: Dıan gündüzun bombardıman teşkilâtı tayyareleri Holanda ve Almanya sahılleri açıklarında düşman seyrisefainini araştırmaya devam etmişler ve müteaddid taarruzlarda bulunmuşlardır. Bu taarruzların bazılarında neticeleri müşahcde etmek imkânsız olmuştur. Fakat iki gemiye isabet olduğu gorülmüştür. Bu iki vapur tamamile kaybolmuş telâkki edilmektedir. Dün gece bombardıman teşkilâtı tayBelçika Kralı Leopold yareleri Ruhr ve Rheinde bilhassa Kolonya, Dusseldorff ve Duisburg mıntakalarındaki hedefiere taarruz etmişlerdir. İngıliz tayyareleri bu şehirlerden ayrıldıkları vakit birçok yangın devam ediyordu. Başka tayyareler Boulogne doklarma hücum eylemişlerdir. Bombardıman teşkilâtı tarafından yspılan bütun bu hareketlerde 7 tayyaremiz kaybolmuştur. Dün gece sahil teşkilâtile birlikte hareket eden bahriye tayyareleri Dünkerk limanma ve doklarına taarruz etmişler Nevyork 17 (a a.) Holandadaki bir ve kendileri hiç zayiata uğramamışlaresır kampından cenubi Amerıkaya kaç dır. 11 Alman tayyaresi düşürüldü mağa muvaffak olan ve şımdı Ingıltereye gıtmek uzere yolda bulunan suvari geLondra 17 (a.a.) Hava Nezaretinin nerali Dufresne, Belçika Kralı Leo bir tebliğıne göre dun gündüzun yapılan pold'ün Bruksel cıvarında esir vaziye harekâtta 11 Alman tayyaresi düşürültinde bulunmakta olduğunu soyle müştür. Bunlardan 10 u avcı ve biri demiştır. Kral Almanlarla anlaşmayı daima niz tayyaresıdir. Bunları dun akşam bir reddetmiş ve memleketin kanunlarına İngiliz avcı filosunun düşürdüğü üç Alsadık kalmıştır. man av ve bir doniz tayyaresine ilâve Bu kanunlara göre, Belçika Alman etmek lâsımdır. İngiliz zayiatı 2 bomba işgali altmda bulunduğu için Kral mem ve 4 av tayyaresidır. Pılotlardan ikisi leketi idareye salâhıyettar değildir. Ge kurtulmuştur. neralin ifadesine göre bu vazij'et Al tngiltere üzerinde manlan kızdırmaktadır. Çünkü onlar Londra 17 (a a.) İngiliz hava ve Hükümdarm kendılerile işbirliği yap masmı ve hiç olmazsa düşüncelerini iz dahilî emniyet Nezaretlerinin tebliği: har etmesini istemektedirler. (Arkası sahife S sütun 6 da Amerikanın yeni kararlan bekleniyor Welles, Alman konsolosluk memurlarının zararlı faaüyette bulunduğunu söyledi Dahiliye Vekilimiz Faik Öztrak Ankara 17 (a a.) C. H. P. Meclis grupu bugün 17 6'1941 salı günü saat 15 te reis vekOi Seyhan meVusu Hılmi Uran'm reislığinde toplandı. Ruznamede hukumetçe umumi mü fettişliklerin devamı, ilgası veya taaddudü hususunda ne fıkir beslemekte olduğuna ve Türkiyenin bir çok vilâyetlere ayrılarak devam edeşelen bu günkü idaresi yerine hususî idareler hukuk ve vazıfeleri baki kalmak üzere yeni teşekkül lüzumuna kanaat bulunup bulunmadığına dair Dahiliye Vekiline tevcih edılmiş bir sual takriri vardı Takririn okunmasını müteakıb kursuye YUNUS NADl gelen Dahiliye Vekili Faik Öztrak bu (Arkası sahife S sütun 1 de) CArkası sahife 5 sütun 4 te Leopold csirmişî Belçika Kralı Hükümdar, Almanlarla işbirliği yapmaktan daima imtina etmiş ALMANYA Fransa sahiliıti tahkim ediyor 20 bin Belçika amelesi inşaat yerlerine gönderildi Yeni kararlarına merakla intizar Amerika Cumhur Reisi M. Rooseveltj Londra 17 (a a ) Alman ko luklarile turizm ajanlarının kapatılnaaa hakkında Amerıka Hariciye Nezareti tarafından alman karar üzerine Amerika Bırleşik Devletlerile Almanya arasmdaki siyasi münasebetlerin İnkıtaı ihtimali akşam gazetelerinin ilk sahifele rinde mevzuu bahsedılmektedır. Kezalık, Ruzvelt'in aWığı son kararların doğurduğu akisler hakkında Vaşingtondan gelen telgraflar da gazetelerin ilk sahifelerinde neşrolunmaktadır. (Arkası sahife 5 sütun 3 te Londra 17 (a.a.) Leopoldville'de Hür Belçika radyosunun verdiği bir habere göre Almanya, şimalî Fransaya 20,000 Belçikab isçi sevketmiştir. Bu işçiler Almanlar tarafından sahil boyunca insa İsveç. Sovyet Rusya, Türkiye. İspanedilmekte olan istihkâmlarda kul ya ve Portekiz gibi coğrafî bakımdan lanılmaktadırlar. Avrupanın periferie'sindeki memleketAlman askerî plânlan Berne 17 (a a.) Nouvelle Gazette de Zurich gazetesinin Berlin muhabirine göre Alman sıyasî mahfilleri Almanyanın Istikbale aid askerî plânı iızerinde kıskanc bir ketumiyet muhafaza etmektedirler. Ayni zamanda bu plâna dair çıkan rivayetleri, Alman başkumandanlı'»ının hakikî niyetlerini maskelemesi itijarile sempaü ile karşılayorlar. Eirkaç söx Mont Blanc ra dört tarafuıı Mihver devletleri sardığı günlerde «Artık İsviçre de sizlere ömür!> dijenlcr, tahminleri boşa çıkınca bu işe hayli şaşmışlardı. Fakat, hürriyetleri uğruna her şeylerini feda edebilecek yaradıhsta olan Guillaume Tell'in çocııkları, en müşkül ânlarda bile soğukkanlılıklarını kaybetmediler. Tııttukları dünist voldan ayrılmamak şartile harbi hududlarından içcri sokmadılar. Bugün üç buçuk milyonluk küçücük İ"sviçre, A^Tupanın kana bulanmıyan yegâne hür memleketidir. Yüz milyonlarca insan, memlckellerini bastanbaşa kaplayan ıstırab ummanı içinde boğulurken. İsviçre, korkune suların ulasamadığı yüksek ve emin bir dağ silsilesi gibi güneşle karşı karşıyadır. Mont Blanc'da hürriyet var. N. leri saymazsak, istiklâlini feda etmeksizin harb atesini hududlarından içeri sokmıyan tek bir devlet kalmıştır: İsviçre. Üç buçuk milyonluk küçük bir milletin. bugüne kadar serefini ve istiklâlini koruyabilmis olması, ilk bakısta insanı hayrete düsürebilir. Bilhassa, geçen seneki Fransız mağlubiyetinden son Bir koln Fransız sahillerine doğru uzatılmakta olduğu anlaşılan Almanların Siegfried taattında tank manialan ve havya defi bataryalan