12 Haziran 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

12 Haziran 1941 CUMHURÎYE7 S O I V TÜRKOLOJİ BAHİSLERİ: Hayat sigortaları Nutukların heyeti mecmuasından anlaşılan mana vvelki gün ISIister Çörçfl, Amiral Darlan ve Sinyor Mussolini muklelif vesilelerden istifade cderek birer nutuk söylediler. IVutukların zâhiren, birbirile hiç bir alâkası bulunmamalda beraber hakikatte hepsini birleştiren bir bağlantı vardır. Çttnkü hepsi de bugünkü ana hâdise olan büyük harbin seyrile ve inkişafile, her tarafın bu seyir ve inkişafa istediği istikameti vermek için sarfettiği gayretle alâkadardır. Evvelâ bu nutuklardan her birinin özünü tebarüz ettirirsek hejeti mecmuasından çıkan manayı kolay lıkla kavramağa imkân hasıl olur. Mister Çörçil'in esas mevzuu Girid barbi idi ve hava silâhının geniş muzaheretine istinad etmiyen bu karbi j apmanın isabetli bir hareket oiup olmadığı idL Mister Çörçil bu mesele üzerindcki hukmünü kat'iyetle verdi: Girid Harbi, hava silâhından istifade edilmemesine rağmen dövüşülmeğe değer bir harbdi. Çünkü azamî on beş gün süren bu muharebe kabul edilmemiş olsaydı. bütün harbin seyrini değiştirecek hâdiselet vuku bulur; Almanlar, Giride sür'atle jerlesetek dakika fevtetmeden, Suriyeyi isgale koyulur, Suriyeden Iraka atlar ve oradan da İrana karşı Iıarekele geçerdi. Anlaşılan Mister Çörçilin Iraktaa s«nra İram da zikre lözum gönnesiauı sebebi, İngiHzlerin İrandaki petrel kayııaklannı isdsmar etmekt* bukınmalar» ve Almanlarm onları bn koynaklardan mahrıım etmeyi istemeleridir. Denıck ki Giridde azami on beş gün devam eden nraharebe sırasında Irakta başgösteren kanşıkhğın İngiüaler tarafından basünbnası bütön bn netieelere sed eekmiş, Irak ve İran petrollannın Ahnanlara geçmesane ve Alm««nlsnB bu kaynaklan kullanarak yeni bir knte Filistin ve Mısıra karsı ynriimelerrne, bölün Ortasark harbmi kati brr neticeye bağlamalanna mâni ohmr?, brnıdmn ba?ka bu tehlikenin tekcrriirüne yol açacak otan Snriyenm işgalîne de zemin (Çingiz) ailesinin «Anadolu tarafm«ühanîler» denilen I da şiuıdiki türkçeAnkara 11 (Telefonla) Millî ko mesi infisaha uğramakta ve üç senelii İran şubesinin ikinf raizin devlet dairerunma kanununun derpiş ettiği fev prim ödenmişse hak sahiblerine yalruz ci hükümdan ve ' Itrinde resmen kulkalâde hallerde hayat sigortalarmın tâbi ölüm tarihine kadar hesab edilmiş ri meşhur (Hulâgu) ve | ianılışı Karaman olacağı esaslar hakkmda Ticaret Vekâ yazî ihtiyatlar faızsiz olarak tesviye e daha doğrusu (Hüioğlu Mehmed Beyin letince hanrlanan lâhiya son şeklini al dilmektedir. legü) nün oğlu ve delâletile olmuştur.» mış olduğundan bugünlerde BaşvekâBilhassa askerî vazifeye davet edilen haiefi (Abaka) şahsan tıpkı babası gibi (Mehmed Bey) i babası (Karaman letten Medise sevkedilecektir. Sigorta lerin ihbarda bulunsalar bile surprim budist olmakla beraber siyaseten hıris rimüddin Karaman) Milâdın takriben Iılann hak ve menfaatlerini korumağa leri tediye edebilecekleri çok şüphelidir. tiyanhğa temayül gösteriyor, dahilde 1261 tarıhinde vefat edince (5), yuka Bey) le karıştıran (Hammer) bundan matuf mühim hükümleri ihtiva eden İşte bu vaziyeti önlemek ve vatan bor müslümanlara karşı Ermenileri, Nestu nda 'oahsi geçen (Muînüddin Süleyman biraz daha fazla izahat verir (11): Dunci Keyhusrev Gıyâsüddin zamabu kanun lâyihasının esaslarını bildiri cunu edaya davet olunan sigortahların rîleri, Yâkubîleri himaye ediyor ve ha Pervâne) nin muzaheretile yerine büyük oğlu (Şemsüddin Mehmed Bey) geçti. yorum: ihbar yapılmaması ve sürprim ödeme ricde de Mısır ve Suriyeye hâkim olan Mongol tahakkümüne ve Mongollann nında keadi ismine mensub aiienin müessisi olan Karaman en iyi Acem defLâyihaya nazaran millî konmma ka mesi gıbi sebeblerle haklarmın zıyaına müslüman kölemenlere karşı hıristiyan elinde bir oyuncak haline gelen Konya ternüvislerini idam ettiği vakit defternununun mer*î bulunduğu müddet zar mahal verilmemek üzere lâyihaya hü âleminin ittifakını temin etmek isteyorSelçukî hükumetine karşı Türk milli leri kısmen farisî, kısmen arabi yazdırfında prîmleri veya sürprimleri her kümler ilâve edilmiştir. Bu hukümlere du. Milâdm 1265 tarihinde tahta çıkar yeti namına büyük bir isyan hareketi mak yolunda bir tebeddül ihdas eyledi hangi bir sebeble olursa olsun ödenmi göre; askerî vazifede iken ölenlerin hak çıkmaz Bizans İmparatoru (Mişel Paleaçan (Karaman oğlu Mehmed Bey), İşte Hâlâ Osmanlılarda bu usul takib oluyen hayat sigortaalrını bilâtefrik talika sahiblerıne müemmen meblâğların hü oiog) un kızı Prenses (Mari) ile evlenbu (Şemsüddin Mehmed Bey) idi. nur.» tâbi tutmağa hükumet mezun olacaktır. kumetçe tayin edilecek kısmı ve fazla mesi ve biraz sonra da Nasturî Patrıği (İbni Bibi), «Hatir oğullan» ile «Ka Gene ayni müellif, bu karışık ifade Sigortahların taük devresi esnasmda suıın riyazî ihtiyatı ödenecektir. Sigor (Mar Denha) yı himayesi altıne alması Bana diyorlar ki: vefatı halinde ödemniş prim miktarı tah talik devresi sonunda berhayat ise hep işte bu siyasetin neticeleriydi. Şark raman oğullan» nm (Baybars) ile an tarzı hakkında da bir hâşiyesinde çu Yahu herif on günde falan yeri nazan İtibara alınmaksızın talik tarihi sigorta mukavelenamesi tıbbî muayeneye hıristiyanları müslümanlara karşı Mon laşarak müştereken hareket ettiklerm izahatı verir (12): ne kadar hesab edilmiş riyazi İhtiyat 1Ü2UXQ kslmadan yeniden meriyel iktisab gollan halâskâr addediyor ve bilhassa den bahseder (6); yukanda gördüğü«Kırma, farisîde (şikeste). Lurfinin zaptetti. Bütün kıt'a eiinde.. Artık ne müz gibi (Muînüddin Süleyman Pervâ Oğuznamesinde şu fıkra okunur: (01 tasası olur ki!? lar bu tarihten tediye tarihine kadar edecektir. İranda Nasturî kilisesi günden güne Hakikat nekadar kuyuya düşse, hakine) de bunlarla hemfikirdi: zaten (Ka eyyama dek memâliki Rumda hâlâ Bağişleyen faizlerile birlikte hak sahib'eBundan başka geçmiş prim ve sür ehemmiyet alıyordu. raman oğlu Mehmed Bey) i «Ermenek» dad gibi Acem defteri yazılırdı. Karaman katrir. Bu söylenen hakikati de nasıl rine ödenecektir. Talik devresi esnasınprimlerin ödenmesi için de kolayhklar Bu tehlikeli vaziyete karşı İslâm âle ve (Hatir oğlu Şerefüddin Mes'ud Bey) i oğlu ol tarafın mahirlerin katledüp işbu inkâr edebiliriz? da sigortalılann tenzil ve iştira hakları gösterilecektir. Bu arada bu primlerin minin en mühim kahramanı olarak Kö de «Niğde» Beyliğine o tayin ettirmişti. Gerçekten Mihver kuvvetleri Macar mahfuz tutulmustur. Halbuki şimdiki eyyamı şerifte ma'mulünbih olan deftalik devresinin sonundan itibaren üç lemenlerin büyük sultanı (Baybars) (Kramers) in dediği gibi (7), Selçukî mevzuata göre prlmlerini tediye etmiteri peydâ etrirdi ki ban ibârâtı lâıi hududundan Mataban burnuna, hatta senelik bir müddet içinde muayyen tak ortaya anlmışü. Vaktile (Hulâgu) nun ordusunun müstevü Mongollarla beraFbnya kalesine kadar olan yer leri zapyen şigortahya şirketçe bir ihbarname me farisî ile olup ekserisi türkçedir.» sitlerle ödenmesi mukavelede yazılı te ordulannı iki defa mağlub ederek Su ber Ftrat havalisinde (Baybars) ın ortetti... Bu bir galibiyetrir. Bunun sonu ne gönderilmekte ve ihbamamenin alındığı (Hammer) mütercimi (Atâ Bey) de diye devresinin temdidi, gecikmiş ücret riye ve Mısırı Mongol istilâsından kur dusile harbetmesinden istifade eden tarihten İtibaren bir ay içinde de ücrei ayni hâşiyeye şöyle bir ilâve yapmış ohır? Bu galebcnin meyvalan toplanır nu? Toplanırsa nasıl toplanır? Buralatesviye edilmediği takdirde sigorta mu lerin heniiz vadesi gelmemiş ücretlere bi taran bu büyük Türk kahramanı, müs (Mehmed Bey) nihayet Konya üzerine tır: rer miktar zana suretile taksimi ve ya üman Türklere karşı Mongollarla bir yürümeğe başladı. rını kimse «imdiden tayin edemez. Çünkavelenamesi münfesflı olmaktadır. «Bu diirlü ibârelerin misali meshuhud temin olunan resülmallerden bir leşen Kilikya Ermenilerini tedib için Bu sırada eski Selçukî Sultanlann ru: (İn kader araba der râhı Tutra kü bulanma devam ettikçe durulma başDiğer taraftan askerî vazifede ölen kısmmın tenziU suretile gecikmiş ücret onlarm Sis, Adana, Tarsus vesaire gibi lerin ihbarda bulunmadıklan ve sür lerin tediyesinden slgortanm tamamen merkezlerini yıkıp yakıyor ve ondan dan (İkinci İzzüddin Keykâvus) un oğlu kan lanlmış süde) dir; Lutfinin (ibâ lamaz. Bunlar ise hep durgunhık aur.a. nmın isleridir. Bekliyciim. Evet bekliprim vermedikleri takdirde üç senelik sonra da Mongol hakimiyetinden buna (Gıyâsüddin Siyavuş) da (Cimri) ismi râtı lâzime) dediği herkesin bilmesi ibrası pibi esaslar bulunmaktadır. joruz. Herkes bekliyor. Neyi bekliyor?. le ve derviş kıyafetile Türkmen kabînrim ödenmemişse sigorta mukavelena matlub olnuyan sözlerdir!..» lan Anadolu Türklerile elbirliği ediyorSormaya ne hacet efendim. Sulhu leleri arasında dolaşıp propaganda yaEğer (İbni Bibi) deki sarahati buakıp du (1). pıyordu. Tarihî membalarda umumiyet da bu son İzahlara inanmak lâzım ge bekliyor. Bu kimisine göre iki üç aylık Anadolu Mongol İstilâsına düşeli otuz le bu şahsiyetin «düzmece» liğinden lirse, (Karaman oğlu) nun halk için an bir yolda, kimisine göre iki Uç senelik.. seneden fazla olmuştu: Konya Selçu bahsedilirse de (İbni Bibi) de hüviya laşılmasına imkân olmıyan ve adeta Ben şimdi onu düşünmüyorum. Çünkü kilerinin en parlak sultanı (Birinci Alâ tinin kendisini tanıyan şahidler tarafın devlet şifresine benzeyen bir lisan ka sulh denilen narin, çeiimsiz ve gafi] çoüddin Keykobad) m oğlu ve haiefi dan (Mehmed Bey) in huzurunda tes bul etmek İçin halkın başına geçip millî cuk böyle düşünmelerle değil, maalesef (İkinci Gıyâsüddin Keyhusrev) devrin bit edildiği musarrah olduğuna göre, Dir hareket uyandırdığına inanmak icab döröşe dövüşe gelecek. den itibaren gittikçe koyulaşıp ağırla düzmeceliğin doğru olmadığı muhak eder! Fakat (İbni Bibi) deki sarahat Benim düsündüğüm şudur: şan bu Mongol kâbusu şimdi (Üçüncü kaktır. Selçukî saltanatının inhilâlin karşısında bu gibi tevillere imkân yokDedelerimiz de tarih meydandadırGıyâsüddin Keyhusrev) devrinde artık den şahsı veyahud ailesi namına isti tur. Fazla olarak, yukanda bahsettiği ülkeler, hatta kıt'alar zaptetmişlerdL tahammül edilemiyecek dereceleri bu fade etmek gibi bir küçüklüğe tenezzül miz anonim Selçuknamenin ayni fasNe uzağa gidiyonız: Ben ve ben yaştaluyordu. İki buçuk yaşında ve ümera etmiyen büyük idealist (Mehmed Bey? lında izah edildiği gibi, bu millî hakiler Türklerin iyi kötü Avrupa, Asya sınm vesayeti altmda tahta çıkan Sel millî hareketin başına İşte bu prensi reket Konyanm fethile neticelendiği gün, çukî sultanı minimini bir bebekti; Ana geçirdi. (İbni Bibi) ile onu mehaz itti bir taraftan Mongol taraftarları idam ve Afri^iita derlitoplu yerleşmiş yegâne doluda Mongolların yer yer işgal kuv haz eden muahhar membalara göre Hic edilirken, bir taraftan da bütün devlet devlet olduğu zamana pekâlâ yetişmişhazırlamıştır. vetleri ve kumandanları vardı. Küçük retin 676 senesi zülhicce ayinın onun makamlarına hep Türkler geçirilmiştir; «ik. Ondan ev\'elki devirierde ise 17 nci *** Singapur 11 (a.a.) Çin sulanndaasnn ortalarına doğru garb hududlaLondra 11 («J».) Dabüiye Naarı ki kurvetlerin başkumandanı Amiral sultanı terbiye ve idare eden Türk üme cu perşembe günü (mayıs 1277) Kara Acem kâtibleri kâmilen idam edilmiştır İngüterenin bn şekilde hareket e*menmız Galiçya ve Karpatlara ve Hırvatisrası işte bu işgal kuvvetlerinin emrine Morrison, sekiz kumpanya hakkında sine mukabil Mihver, ne yapıyor? man oğlu (Mehmed Bey) in Şehzade Bu kadar büyük bir halk hareketinin Layton radyoda söylediği bir nutukta tanın öte sınırlaruıa kadar dayanmıştı. tâbidi. Fakat bu acı vaziyetin en fecı nizamnamesinin tatbikını donanmadan bahsederek demiştir ki: (Gıyâsüddin Siyavuş) idaresindeki milli halk için anlaşılmıyacak bir lisan kaBunu da Amiral Darlan ile Sinyo? müdafaa Afrikaıun Fas müstesna geri kalan tarab Türk dilinin yerine Acem ve kuvvetleri Konya kalesine girdi. Bu bü bulile neticelenmesi her şeyden evvel faşist Mııssolini'njn nutııklarından anhyonız. emretmiştir. Bunlar arasında « Harb, TJzakşarka yayılırsa, yalbütün sahillerini, küçük Asyanın AkMongol dillerinin geçmis olması ve hatyük zafer, Anadoluda Mongol hakimiye akla ve mantığa mugayirdir. (İbni BiAmiral Darlan, Fransızlan miUareko teşküâtı olanlar vardır. nız deniz kuvvetleri değil, donannıaya deniz kıyılannı, NU delta ve yataklannı, Dahiliye Nezareti tarafından her mensub hava kuvvetleri de donanmaya ta devlet dairelerinin resmî yanlanndan tile İlhanîlere tâbi Selçukî idaresine bi) nin dediği gibi o günden itibaren, aleyhinde bulunmaktan ve mütarekenin Arabistanı, Yemeni, Bağdadı, Basrayı, başka mahkeme mürafaalannda biie Anadolu Türklüğünün indirdiği en bü uğrunda kanlar dökülüp canlar verilen fe^hine ve Fransanm başına yeni felâ kumpanya için neşredilen beyanname iştirak edeceklerdir. Bu hava kuvvet Kusyanm cenub eyalet ve sahillerini hep acemce kullanılmasıydı! Bu hale karşı yük darbe demekti. Türk dili hiç bir rakîbi olmamak ve ketler. gelmesine sebeb olmaktan sa de deniliyor ki: lerinin yerleştirilmesi için lâzım gelen zaptetmiştik.. O zaman da bizim için: Selçukî ümerası arasında kuvvetli bir kıi'maga davet ettikten sonra şerefli bir «Dahiliye Nazın Morrison, kanaat tedbirler çoktanberi alındığından icabı milliyet cereyanı başgösterdi. Bu cereBu vak'anın tarihi hakkında ihtilâf olamamak şartile resmî dil olmuştur. Herif zaptediyor. demişlerdi. sulh. için çahşlığını ve Fransayı Avnıpa getirmistir ki, bu teşekkülleri idare e halinde yann bile Singapurdan faali yanm başmda küçük Sultan (Gıyâsüd vardır: Meselâ (İbni Bibi) nin .perşem«Mehmed Bey Konyayı zaptedince Dikkat ediniz! Buguıı üzerinde dövürıın tan7İminde hissedar etmek istediğini denler arasında İngiltere ile harb ha yete geçebileceklerdir. Bundan başka din Keyhusrev) in vasîliğinde bulunan be, 10 zülhicce 676» tarihini gösterme derhal resmî muamelâtta kullanılan şülmekte olan yerler daha bir asır evvel an'adyor. linde bulnnan bir hükumetin idare sis İngiltereden, Hindistandan, Avustralya (Muînüddin Süleyman Pervâne) ve Sel sine mukabil, Paris Millî Kütübhanesin acemce ve arabcayı ve hatta bu lisan bizim kalemrevimiz olan topraklardır. Bu ağız, tam Mihver ağzıdır ve Visi temine karşı sempati duyanlar vardır. ve Malezyadan harb malzemesi ve tak çukî ümerasınm en mühimlerinden (Ha deki anonim Selçukname «perşembe, 8 larla konuşmayı menederek bütün dev Rumanya, Eflâk eyaleti değil miydi? Fıansası. yaraş yavaş Mihvera ağzile Bu teşekküllerin harbe müessir bir su riye kıfaları da gelmiştir. Amerikadan tir oğullan) ile (Karaman oğlu Meh zülhicce 677» tarihini gösterir (8). Mu let işlerinde ana dil olan türkçenin kul Bulgaristan, şarkî Rumeli, Arnavudluk, konuşmağa alışmış ve onu benimsemiş rette devam edilmesine aarar getirebi da «tam maddî yardım. yapılmakta ve med Bey) vardı. Bunlardan (Muînüd ahhar tetkiklerdeki rakamlar da birbi lanılmasmı emretmiştir» (13). Bosna Hersek, Makedonya, Yunanistan, lecek bir maksad için vasıta edilme kiralama ve ödünç verme kanunu mu din Süleyman Pervâne) Mısır ve Su rine uymuyor: Meselâ (Haüi Edhem (Kramers) de türkçenin ilk defa ola Girid. Trablusgarb, Tunus. Mısır, Fîlistir. cibince a\tı tayyarelerile orta ve büyük Amtrat Dartan'n bn sfirferinden anla leri tehlikesi mevcaddur. Bahsi geçen riye Sultanı (EzZâhir Rüknüddin Bay Bey), «Düveli İslâmiyye» sinin 273 ün rak acemce yerine resmî lisan olduğu tin, Suriye Şam, Haleb, Bağdad, Basra... şılan en m»inı ı»kta. Fransanm ehvea kumpanyalar arasında East Lonöjon bombardıman tayyareleri ve muhtelıf bars) üe gİ2İice muhaberede bulunarak cü sahifesinde «675» ve 292, 297 nci sa nu söyledikten sonra, yukanda gördü Kimindi bunlar diye sormaja hacet yok. diğer harb malzemesi gönderıhnek şartlarla karşılaştığı (akdirde Mihver Blackshirt Lünited. British Unran Anadoludaki Mongollar üzerine hareket hifelerinde de «676» tarihini zikreder! ğümüz «kırma» ifadenin yalnız muha 1830 da aynlmış olan Yunanistan mfistedir.» kullanıldığından tcsna üst tarafınm bize bağlı olduğu Distriet Formation Limited ve diğer ettiği takdirde Selçukî ümerasının da Fakat buna mukabil, (Kramers) in yu sebe muamelâtmda devMtoile snlh yaparak onlarkı, habahsetmektedir (14). kendisile elbirliği edeceklerini bildirkanda bahsettiğimiz etüdünde «10 züldudu hrnüz malum oimıyan, fakat aza bazı neşriyat evleri bulunmaktadır.» zamanlan bilenlerimiz hâlâ yaşamaktaIrak, Italya ile münasebatını Türk dilini kurtarmak için harb açan. dır. miş (2) ve bu müracaate (Hatir oğul hicce 674 = 7 haziran 1275» tarihi gösmî pmişlîğe vantrast mihnkün olan i?Bulgar Krah Romada niçin kesmiş? lan) da iştirak ederek onlar da yardım terilir. Her halde bu mesele aynca tet kurtaran ve kurtardıktan sonra şehid birliğine hazır olduğudur. Bunlar neden gitti?.. Şunun için gitti olup o uğurda can veren (Karaman oğlu Roma 11 (a.a.) Stefani ajansmdan: Roma 11 (a.a.) Stefani ajansı bü istemişlerdi (3). (Karaman oğlu Meh kik edilmelidir. O halde Fransayı b&sbütim karanmak ki; bir yeri zaptetmek başka, fethetmek Mehmed Bey) In bir bayrak kadar mumed Bey) in de (Baybars) la böyle bir Almanyaya yaptığı seyahatterı avdet »•• Mihverin Fransaya karşı göstereceği yudiriyor: barek ismi bugune kadar nesillerce unu baskadır. eden Bulgaristan Kralı Boris Italya tnıısaktığa bağlıdır. SalâhiyeÜi îtalyan gazeteleri Italya gizli İtilâfı vardf (4). Konyanm millî kuvvetler tarafından tulmuş kaldı: Bundan sonra kalmamalı. Dedelerimiz buralan zapt Te teshir Kraluıı ziyaret etmek üzere Italyada üe şimdiki Irak hükumeti arasında d'pVe Mihverin bu yumuşaklığı göstereO sırada (Abaka) üe (Baybars) Ön zaptedildiği gün, (Cimri = Fakir) ismilomatik münasebeÜerin kesıldiğini te Asya tarih sahnesinin iki rakîb kahra le Türkmen oymaklan arasında propaceği de Duçe'nin nutkundan anlaşılıyor. kalmıştır. İsmail hami DANİŞMEND ettiier. Fethetmediler. Zaptla fctih arasında görmek istediğim bu ifade farkmı yid etmektedirler, bu hususta Romada manı vaziyetindeydi: (Abaka), babası ganda yapbğından bahsettiğimu Selçu*** iaşe müdürlükleri (1) Rene Grousset, «L'Empire des karakuşî bir yakıştırma sayanlar belki işaret edildiğine göre diplomalik mü (Hulâgu) dan tevarüs ettiği bir siyaset kî Prensi (Sultan Gıyâsüddin Siyavuş) Çünkü bu mrtknn ifadesine göre Alhulunabilir. Kelinıeler ne derlerse deAnkara 11 (Telefonla) Ankara, nasebetlerin kesilmesi tamamıle Inşıliz le bütün müslümanlan cebren itaat al unvanile tahta çıkıp hutba İle sikkede Steppes», 193S Paris tab'ı, s. 445. manya, bütün Yunanistanın işgalini İtal(2) İbni Bibi, «Tevârihi âli Selçuk», sinler, ben şanu demek istiyorum ki; Ierin emrinde bulunan şimdiki Irak hüİstanbul ve İzmir iaşe mudürlüklerine ismi rikredüdiği gibi, (Karaman oğiu yaya bırakmışhr. Bunnn manası. Yutına almak ve bunun için de (Baybars) ı Houtsma külliyatı, c. 4, 1902 Leide tab'ı, bir memlekete girmekle orası fethedilmiş uanistanı İtalyanın nüfuz muıtakasına yapılacak tayinler hakkındaki kararna kumetinin takib ettiği siyasctin tabn mağlub edip her şeyden evvel bir kere Mehmed Bey) de ona vezir oldu. O s. 317. olmaz. Hüner oranm nıhuna, yüreğine bir neticesidir. me hazırlanmaktadır. gün, Türk milliyetçüiği tarihinin en büterketmektir. Daha önce Hrrvatistan da Suriyeyi zaptetmek isteyordu. Anadolu (3) ismail Hakkı Uzunçarşılıoğlu, «A girmekrir. Kanına girmek değil. İngiltere, istiklâli uğrunda mücadele ümerasından aldığı davetler onun bu yük günlerindendi: Müslümanlıktan evİtalyan nüfuzuna bırakılmış olduğu için nadolu Beylikleri», 1937 Ankara tab'ı, eden ve sonuna kadar mücadele edeBîr memleketi zaptetmekle, fethetmek görünüşe göre İtalyanm Balkanlarda Yoksa İngilterenin bu hareketi Vişi cek olan Irak milletinin en mukaddes siyasetine çok uygun geldi: Umumiyetle velki devirlerdenberi ana dillerile millî s. 4. arasmdaki fark. yapma çiçekle, tabiî çimevkii bir hayli ehemmiyet kazan«ııştır. Fransasmı, Suriyeyi müdafaa bahanesile kabul edilen bir tarihe göre Milâdm kütübhanelerine canlarından fazla kıy(4) J. B L Kramers, «Encyclopedie de hakkına ihanet etmiştir. çek arasmdakl farka benzer. Birisi sunAnlaşıian Almanyanın İtalyaya karş» Mihverin kucağına büsbütün »ttı mı? 1277 senesi nisanının 18inci günü El met veren Türkler, Türk illerinde Türk l'lslam», c 2, 1927 Paris teb'ı, .Karadilinin ebedî hakimiyetini resmî ve taidir, öteki hakikî.. bu kadar geniş müsaadelerde bulunmabistan sahrasında Mongolların işgal orDevlet konservatuarı Henüz anlaşılmıyan nukta işte budur. man olğu» maddesi, s. 793, sütun 2. dusunu mağlub ettikten sonra 23 nisaa rihî bir kararla teyid ve ilân ettiier; sınm hikmeti, İtaîyanın Fransadan bir Ve bu mühim yolda muvaffak olmak *** (5) Halil Edhem, «Düveli İslâmiyye», temsillere başhyor (İbni Bibi) bunu şöyle anlatır (9): da muzafferen Kayseriye girdi. şey istememesini temin etmek ve böyle ve ohnamak bir psikoloçya dirayetidir Görülnyor ki üç nntnktan bir netice 1927 İstanbul tab'ı, s. 297. Ankara 11 (Telefonla) Devlet Kon« . . . Divân kerdend u )errranhâ ce Fransanm umduğu kadar arazi kay çıkarmak mümkündür. İngiltere şarkî (Karaman oğlu Mehmed Bey) işte bu (6) ibni Bibi, ayni eser, «Zikri isti ki ne her şahsa, ne her millete müyesbetmesine meydan vermeden Fransayı Akdenizin anahtan olan Giridi kaybet servatuarı opera kısmı tarafından îla vaziyetten istifade ederek harekete geç be etref nüviştend n karar vihâdznd lâi Karamaniyân ve tasalluti Cimri» ser olur. Dünyanın yakın uzak tarihi bu ki ba'delyevm der Divân v. Dergâh u tatmin etmek ve onu kâmilen benimse mekle beraber Ortaşarktaki cephesini dan} Baterflay operasmın temsillerine yolda hangi milletlerin muvaffak hangifasiı, s. 321. yann akşamdan itibaren Ankara HalkeBârgâh cüz be zebân t Turkî sühan mek için onunla sulh yapmaktır. lerinin hâsir olduklannı bol bol gösterkorumak için Suriyeyi işgal etmektedir. vinde başlanacaktır. İlk temsile frak ve (7) Encyclopedie de l'lslam, c. 2, «KaTürklerinin «Salur. boyuna nerânend...* mektedir. Oğuz Bu sıılhun gaye ve hedefi Fransayı da Buna mukabil Mihver, Fıansayı büsbü smokin ile gidilecektir. raman oğlu» maddesi. ğ Yâni: «Divan kurdular ve mülhakata Mihverle birlikte İngiltereye karşı çevhr tün benimsemeğe uğraşıyor ve Fransayı (8) Fonds Supplement Persan, No. B. FELEK Saat 21 de başlayacak olan temsil, mensub olan Karaman oymağı daKa fermanlar yazıp o günden itibaren Dimek ve İngiltereyi Akdenizden ve bütün dilcdiği yolda yüriitecek bir sulh muahe radyo ile de neşredilecektir. 1553, «Cülusi Sultan Gıyâsüddin ibni (Birinci Aiâüddin Keykobad) devrinde Avrupa kıt'asından raaklastırmak oldn desi dalıi yapmayı tasarlamış bulunuyor Bizanslılarla Kilikya Ermenilerine karşı vanda, Derfâhta ve Bârgâhta Türk di Rükneddin KıhcAslan» faslı. Hususî Dünkü ihracat ğu için Fransa da Avrupauın tanzimin Vişi hükumeti, Mihverin plânına kapıl Kıbrısa hava hücumu olmadı hudud muhafızı olarak .Germenicopo linden başka hiç bir lisan kullanılma kütübhanemizdeki nüsha, s. 37. Dün şehrimizden 300,000 liralık ihraLondra 11 (a.a.) Reuter ajan.stnın lis = Ermenek» taraflarına yerleştiril masına karar verdiler...» de rolünü yapmıs olacaktır. (9) İbni Bibi, ayni eser, s. 326. makta ve Amiral Darlan Fransanm «fizcat yapılnııştır. Bunun 100,000 liralık Bundan yedi asır evvel millî şuur İtisalâhiyettar bir membadan öğrendiŞine (10) Evliya Çelebi Seyahatnamesi, c. miştL (Şikârî) nin «Karaman tarihi» ne Fakat Visi Fransasınm bu yolda Mih ginlerini Mihvere vermekte tereddüd etmım Almanyaya gönderilen arpa göre son 48 saat içinde Alman ve İtal göre babasrnın İsmi (Sa'düddin) olan barile henüz hiç bir kavmin varama 1, 1314 İstanbul tab'ı, Medhal, sahife S. vere Ua edeceği ilk mühim bizmet Su miyeceğini göslermektedîr. tutmaktadır. yan hava kuvvetlerinin Kıbrısa taar meşhur (Nure Sufî) bu Türkmen ha dığı bu yüksek seviyenin muahhar mem(11) Devleti Osmaniye tarihi, Mehriyeyi Mihvere sunmak ve Mihverin Suİngilterenin Suriyeyi sür'atle işgal et ruz ettikleri hakkında düşman kontrolu nedanmın burada ilk nüfuz kazanan balarda belirsiz bir izden başka bir şey med Atâ Bey tercümesi, c. 3, 1332 İsriyeden başlayarak İngiltereyi Orta Doktor Tevfik Remzi şarktan ve Akdenizden kovalamasına mesi, Vişi'nin kendini kaptırmış olduğu altmda bulunan bir radyo istasyonu ta şahsiyetiydi; bunun oğlu olan (Keri bırakmaması kadar acıklı bir ihmal ola tanbul tab'ı, s. 226. siyasete belki de ağır bir darbe teşkil rafından verilen haber teeyyüd etme müddin Karaman Bey) e Selçukî hü maz. Merhum (Necib Asım) bile «EvÜniversite heyetile birlikte Diyar (12) Ayni eser, s. 307, not 9. imkân vermekti. miştir. Londrada beyan edildiğine göre kumeti Ermenek Beyliğini tevcih et liya Çelebi Seyahatnamesi» nin metha(13) Uzunçarşılıoğlu, ayni eser, s. 4. bakıra gitmi şolan kadın hastahkları O halde İngilterenin Suriyeyi işgal et edecekler, belki de Fransay» bir Sevr. böyle bir hücum yapıldığı zannını do miş ve işte bunun zamamnda aileiin linde böyle bir meseleye ancak şöyle muahedesi yapmaktan alıkoyacaktır. (14) Encyclopedie de l'lslam, c. 2, s. profesörü doktor Tevfik Remzi Kamesi. acaba Mihverin bu plânını altüst zancıgil dün şehrimıze avdet etmiştir. ömer Rıza DOĞRUL ğuracak ortada hiç bir sebeb voktur. siyasî nüfuzu büsbütün artmıştı. (Ke bir cümle İle temas etmişti (10): 793, sütun 2. etti mi?.. Fevkalâde hallerde sigortahların hak ve menfaatlerini koruyacak esasları ihtiva eden yeni bir lâyiha son şeklini aldı Eski Türklerde milliyet fikri Yazan: ••^^^••••^ Yapma çiçek!.. ejen kış, bilmiyorum hangi sebeble bir aosta bir demet götürmek lâzım gelmişti. Ger çi kış mevsiminde İstanbulun çiçekieri çok pahalıdır ama bu dediğim sıralarda benden beş on karanfil için öyle bir para istedilerdi ki bu parayı hasislikten dolayı değil de çiçeğin malum kıymctsizliği ününde inkâr edilemiyecek bir israf teşkil etmesi yüzünden vermek istememiştim. O zaman çiçekçi bana: Beyim! Yapma çiçek alsanız a! Bakınız ne güzel! Hem çok ucuz. Cidden güzel şeylerdi ama ne çare H; eansız, kokusuz ve en fenası solmaz sttn>î bir taravetle ebediyen ölmuş şeylerdi. Geldi geçti.. Bunu şimdi yâdedişimin sebebi dünyanm çeşid çeşid hâdiseleri içinde öniimüze serpilen binbir çiçckten gözümüze ilişen kucak kucak yapma çiçekler vardır. Bu çiçeklerin parlak renklerine, insanın içini çeken güzeüiklerine aldanmadan evvel, sun"! mi değil mi? Ona bakmah, sonra imrenmeüyiz. İsmail Harni Danişmend İngilterede faşist teşkilâtı yapanlar Çin sulanndaki İngiliz kuvvetleri Sekiz kumpanya hak Denizde ve karada kında müdafaa nizam derhal muhasamat haline geçmeğe namesinin tatbik hazır vaziyette... edilmesi kararlaşh Söylemekten yorulmuştu, odadan çıkHıtiyar kadm, buna gücendi: tı. A, buna vallahi danlınm. Bir iş Leman, yastüdan arkasma alarak tutsam, elime mi yapışır? Hem yaptığım iş, bh iş olsa bari... Bütün gün doğrulmuştu. Ablasımn, Fikriyi eve alminderde uyukluyorum. Oturmak, u masmdaki cür'ete, cesarete şaşıyordu. yuklamak da insanı kesiyor. Biraz gez Akşamları, bir kaç dakika, yahud bir meli, dolaşmalı. Hep yatınca, ek yeıleri kaç saat uğradığı halde, mahalle, dedikodu ile çalkanıyordu. Fikrinin, evde tutuluyor. yatıp kalktığını elbette öğıenecekleıdi. Genc kız, ona hak verdi: Çok doğru söylüyorsun, teyzeci O zaman, ne yapacaklardı? Leman, mahalle kanlannın şirretlikleğim. Soğuklar olmasa, evin içinde, ağır ağır dolaşacağım, gezineceğim. İş de rini biliyordu. Sapantaşile, çocuklara. camları taşlatırlardı: göreceğim. Taşlatmasalar bile, söz olur, penEdibe teyze, şikâyet etti: İş görmeği bırak... Sonra... Bahara cereden başımızı çıkarıp bakamayız. kadar dişini sık... Maşallahm var, top Bize dünyayı haram ederler. Ablam, landın. Yorulursan, yahud soğuk alır neye böyle yaptı? Genc kız, düşüncelerinin sonunda şu ean Allah etmesin altı ayda kazandıgını dikene takıldı: Bİtı günde kaybedersin. Ablam, nişanlısını kıskanıyor. KısGenc kız, yorgun gülümsedi: Bu da doğru! Soğuklar, çok fena! kanclıktan olacak. Yoksa, mahalleden Ah, şu kış, gitmek bilmiyor oir türlü.. korkardı, çekinirdi. Acaba, neden kıskanıyor? üzadı... Uzadı... Uzadı.. Bu, genc kızda merak uyandırdı: Edibe teyze de hüzünle başmı salHiç de çapkına benzemiycr. Her lıyordu: Mart, eli kulağında ama, o da, pek halde, ablamın bir düşündüğü oirnalı. dönek, pek netamelidir. Günü gür.üne, Başka türlü bu korkunc kararı verEaati saatine uymaz. Sitteisevir, kapıyı mezdi. Remziye gelinoe, ilk sözü, Fikriyi çevir, mangalı devir. Bu da her zaman olmuyor, kızun. Hıdırellezde, ben, lâpa sormak oldu: Nasıl, gürültü filân olmadı, iyi ulâpa kar yağdığını bilirim. AŞK Edebî roman yudu ya bari! Leman, yavaşça: Evin içinde kim gürültü edecek, dedi. Edibe teyze, ondan yana çıktı: Değneksiz kör gelse, bizi çiğner. Ama, satıcıların bağırtılanna bir şey diyemem. Remziye, hem soyunuyor, hem konuşuyordu: Aman, çok fena bağınyorlar. Burası kenar mahalle olduğu için, çok satıcı geçmiyor, hem çok da faria bağırmıyorlar. İşlek yerlerin satıcı bolluğunu görseniz şaşarsınız. Neler satmıyorlar, neler almıyorlar? Edibe teyze, yutkundu: Bir UÇURUMU 69ı~»«<»ı• iı.ı., ı^^ »ı1 ~ ı ııııııır ı Mahmud Yesari «• ı ı Herkes, bir yüzden ekmek yiyecek. Remziye, bu arka çıkışa sinirlenmiştL biraz hırçın: İlâhi Edibe teyze, dedi. Herkos, ekmeğini başkalarının zararına kazanarak mı yiyor? Ihtiyar kadın, kollannı göbeğinde kavuşturmuş, sesini çıkarmıyordu. Onun boynu bükük hali Remziyenin içine dokundu: Teyzeciğim. Sen, alınma. Ben, kendi sinirimden söylüyorum. Soyunmuş, evliklerini giymişti. Geldi; sedire, Lemanın yanına oturdu: Onu diyordum. Benim, gürültüden şikâyet edişimi belki tuhai bulursunuz. Fabrikanın uğultusu, msanı yormaz. Kulaklarınız ahşmcaya kadar, o da bir kaç zaman, biraz sıkıntı çekersiniz. Ama sonra, o havaya, o uğultuya öyle alışırsınız ki, uğultuları, patırt'.ları cuymazsınız. Şarkı söylersiniz. Ne gazeller, ne şarkılar... Remziye, Lemanı teselli etmek için: Sen de biraz neş'eli olsan, hemen doğrulursun, dedi. Leman, derin bir göğüs geçirdi: İnsan, zorla neş'eli olur mu? Ablası, bu cevabı beğenmemişti: Olur, Leman, olur. Ben, kendimde denedim, biliyorum... Oluyor... Yoksa, başka türlü çalışamam, yıkılırım. Leman, içi titriyerek, acıya aaya onu dinliyordu: Nasıl neş'eli oluyorsun abla? Remziyede, hiç de keyfi, neş'esi yerinde bir genc kız hali yoktu; yahıız uzviyeti gencdi; ruhu, kalbi hayat yorgunuydu. Lemanın bunu sonnası: Biz, senin pek seyrek güldüğünü görüyoruz. O da zoraki. Hep fabrikada mı gülüyorsun? Manasma idi. Remziye, bunu sezmişti, yutkundu, güldü: Lemancığım, vara yoğa gülmek benim yaradılışımda yoktur. Yani, size nasıl anlaUyım? Gönül ferahlığı... Leman, buna inanmış göründü: Çok iyi abla™ Remziyenin yüzü parlamıştı, elile kardeşinirı dizine vurdu: Fabrikanın uğultusu bir keyiftir. Güleriz, konuşuruz, çahşırız. Izinli günlerimde, o uğultuları kulaklarımda duyanm. Fakat, ah şu satıcılar... Yüzü, isyanla buruşmuştu: Sabahleyin, uyku sersemi evden çıkıyorum. Fabrikaya yaklaşırken satıcılar, sokaklara dökülüyorlar. Gırtlaklannı yırtacak gibi sağanak sağanak bağırıyorlar. Hep, boş bulunup sıçrıyorum. Bir tane, iki tane, beş tane değil ki... Sabahtan akşama kadar ardı arası kesilmiyor. Akşam. fabrikadan, iş yorgunu çıkmca da böyle... Yollarda sinirli oluyorum. Edibe teyze, Remziyeye tath tatlı gülümsedi: Alıp satılmıyan şey yok kızım. Geçende, eli çantalı bir adam, «altm dişler ahyorum!» diye geçiyordu. Merak ettim, pencereden sordum. Damaklardaki, dişlerden düşmüş kaplamaları alıyormuş. Tiksindi, elile ağzına bastırdı: ÖiŞürdüm. Remziye, Edibe teyzenin tiksuımesine omuz silkti: Alıp da ağzına takacak değil ya, kaynatacaktır elbette. Öyle satıcılar var ki, suratlarma, kılıklarına, kıyafetlerine bakarken, öğüreceğin geliyor. Aman, ne yağh, ne dilenci kıyafetli şeyler.Caddelerin ortasmdan koll?rını sallayarak bağıra bağıra geçıyorlar. Sesi, dalgmlaşmıştı: Buradan geçen satıcılar da fıkaGülüyordu: (Arkası var) I