28 Mayıs 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

KEMALİZM PRENSiPLERi Yazan: Saffet Engin i ve ikinci cildler Fiatı : 1 inci cild 100 2 nci „ 75 kuruştur Satış yeti: Cumhuriyet matbaasıdır 18 inci yıl sayı: 6035 umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, îstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: r: 22366. Tahrir heyeü: 24298. îdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 ÇârScMibcl 2 8 MâVIS 1 9 4 1 ' Yeniden sadeleştiregejİc basılmıştır. Fiatı 60 Küruş BİR YAZIN TARffli Hilmi Kffabevi Halid Ziya Uşaklıgil Dün Dahiliye, Sıhhat, Adliye, Maarif bütçeleri kabul edildi Yeni icadlar ve harb kaideleri Yapılan keşifler, icad edilen yenilikler her zaman mukabil keşifleri, mukabil yenilikleri doğurur ve böylelikle bir evvelki silâhın mutlak kudretini önler ve çerçeveler, bazan o kudreti sıfıra bile indirir. lmanlar, hava kuv\etleri vosıtasile sekiz gun evvel Girid adasına karşı taarruza geçtikleri zaman, bu teşebbüs o kadar ciııetkâranc gdrünmüştü ki, onun muhtemel neticeleri hakkında mütalea yurütmek mecburiyetinde bulunan siyasî ve askeri muharrirler ne diyeceklerini pek kestiremiyorlardı. Karadan ve denizden her türlü müdafaa imkânlanna raalık koca bir adayı paraşütçülerle tutmak ve sonra tayyarelerlc tümen tiimen askcr taşıyarak oradaki yerli kuvvetlere muvaffakiyet ümidile hücum etmek başanlır bir iş glbi görünmüyordu. Hatta, bu teşebbüsü bir şasırtma oyunu sananIar oldu. Almanya, İngiHerenin Akdeniz filosunu Girid civarma çekmek suretilc şimalî Afrikada serbest kalmak ve oradan Mısıra taarruza geçmek istiyor . Dediler. ~~ Sekiz gfin evvel. dünya harb tarihir;<Je yepyeni şartlarla baslayan Girid muharebesinin neticesi hakkında heniiz kat'î bir fikir edinemedikse de artık biliyoruz ki bu teşebbüse Almanlar doğnıdan doğruya adayı ele geçirmek maksadile girişmişlerdir. Ve dediğimiz gibi, neticesi her nekadar şimdiden kestirilemezse de bu teşebbüsten sonra gcne öğrenmiş bulunuyoruz ki, sekiz on senedenberi muhtclif memleketlerde tecrübeleri yapılan askeri paraşütçülük, harbde muvaffakiyetli bir taarruz amili olarak işe yarayabilecek bir silâhhr. Ancak. biitün muharebe vasıtalannda olduğu gibi burada da mubalâğa>a kaçtnamak ve parasütçü birlikler icad edildi diyerek savas tekniğinin ve strateji kaidelerinin değişeceğini beklememek lâzundır. Her san'atta olduğu gibi harb san'atında da daima yaşayan temclli prensipler vardır. Bu temelli prensipler, insanlann yan çıplak yaşadığı iptddaî devirlerde ne ise bugün de aynen odur, yann da ©yle kalacaktır. Yapılan keşifler, icad edilen yenilikler her zaman mukabil keşifleri. mukabil yenilikleri doğurur ve böylelikle bir evvelki silâhın mutlük kudretini önler ve çerçeveler, bazan o kudreti sıfıra bile indirir. Site sosyetesi kurulup da şehirlerin etrah müdafaa kalelerile çevrildiği zaman bu asılmaz duvarlan delmek için demir topuzlar kullamlmıstı. Fakat bu hiç bir zaman «artık kalelerin taymeti kalmadı» manasmı ifade etmedi. Hatta 1453 te İsfanbulun fethinde birinci derecede rol oynayan toplann kullamlması bile site müdafaa sistemini değistirmeee kâfi gelmedi. Daha kahn duvarlar yapıldı ve hayat devam etti. Site duvarlanm yıkan sebebler askeri değil, içtimaidir. Derebeylik rejimi ömrünü bitirip yerini Avrupada çoğalmakta olan mutlak monarşilere terkettigı zaman, muhtelif unsuriarı bir bayrak altında toplamak zarureti aradaki duvarlan ortadan kaldırdı. Vaktile a>n ayn beylere tâbi bulunan küçük cemiyetler artık bir tek krala bağh buhmuyorlardı. Aralanndald iktısadî münasebet gümrüksüz olacaktu Birbirlerile değil bir safta harbedeceklerdi. O halde o koca duvarlara ne lüzum vardı? hararetlî bir celse İdarî teşkilâtla yurdun sıhhi durumu üzerinde çetin münakaşalar... Sıhhat Vekili, memlekette sarî hastalıklarla ırıd onunde bir sıtma veya bir frengi afeti mevcud olmadığı hakkında meclise teminat verdi büyük deniz Torpillerle hasara uğrıyan Bismark zırhlısının batısında salvo ateslerile âmil olduğu anlaşılan yeni İngiliz zırhlılarından Prence of Welles harbleri BISNARK Malemadaki ZIRHLISI Alman hattı BATIRILDI genişliyor İngiltere 2 tane 5 gündür takib İngilizler Giride kruvazörle dört edilen Alman yeni kıtaat muhrib kaybetti çıkardılar dretnotu dün Son harekâtta iki Adaya denizden \ imha edildi mihver destroyeri sevkiyat teşebbüsü batırıldı iki tanesi 3 torpil yiyen Bismark esnasmda Almanlar de hasara uğratıldı ingiliz zırhlılarının ağır zayiat verdi Başvekilimiz Dr. Be&k Saydam, Meclisin evvelki günkü celsesinde, mü zakereleri tskib ediyor Ankara 27 (Telefonla) Büyük Millet Meclisi bugün saat 14 te Şemseddin Günaltay (Sıvas) ın başkanhğmda toplanarak, bütçe müzakerelerine devam etti. Dahiliye Vekâleti bütçesinin heyeti umumlyesi hakkında bazı mebuslarımız soz aldılar. Bu arada İbrahım Dıblan, Sırrı İçöz, Avni Doğan, Mazhar Müfid, Rasih Kaplan, Hamdi Dikmen, Abıdln Dinkaya, Cemal Turan, Dahiliye büt çesi dolayısıle mutalealarınr söylediler. Adliye ve Maarif işlerine karşı yapılan tenkidler Meb'uslarımız bilhassa hâkimler ve tedrisat meseleleri üzerinde durdu «Saylav derler, meb'us derler, bakan derler, bakmıyan derler, rica ederiz dil uleması buna bir çare bulsun!» Bismark gemisinin takibi şiddetle deLondra 27 (a.a.) İngiliz Amirallı vam etmektedir. Donanmaya mensub Kahire 27 (a a.) Ortaşark İngiliz ri noktalar hakkında cevablar verdi, tayyareler Alman harb gemisi üzerine umumî karargâhının tebliği: izalılarda bulundu. Söz alanlar kayma ının tebliği: Şarkî Akdenizdeki hareketlerimiz şim torpille tam bir isabet kaydetmişlerdir. kamlann ve nahiye mudürlerinin ve tefGiridde, Alman kıt'aları yeni ve ketiş işlerinın şimdiki vaziyeti etrafında ıye kadar duşmanın herhangi bir kuvlngiliı Amirallığının ilk tebliği sif bir hava bombardımanının muzaher tenkidlerini ve temennilerini dermeyan ette deniz yolu ıle kıtaat getırerek GiLondra 27 (a a.) Arran zırhlısı retile Hanyanm garb mmtakasında dün Nahiye miidürleri meselesi (Arkasi sahife 5 sütun 1 de) Dahılıye Vekill Falk Öztrak birkaç defa ettiler. Sırrı İçöz kaymakamların eski (Arkası sahife 5 sütun 2 de) akşam tekrar bir hüeum yapmışlar ve raüdafaa hatlarrmıza olan girişlerini ge(Arkası sahife 5 sütun 5 te kürsüye ge*erek hatiblerin işaret ettiklenişletmişlerdir Bu, kıt'alanmmn gerilerindeki mevzilere çekilmesinl icab ettirmiştir. Alman takviyeleri havayolile Giride gelmekte ve muharebe de şiddetle devam etmektedir. Donanma. Almanların Giride asker çıkarmalarına mâni oldu salvolarile Okyanus M. Çöjrçîl Giridde mııkasnlarına karıştı vemet simdi muvazeneye Londra 27 (a.a.) İngiliz amirallıgirmişlir dîyor ğının tebliği: Malemaya yapılan taarnızlar ve tahribat Kahire 27 (a a ) Ortaşark İngiliz (Arkası sahife 5 sütun 3 te Askerî vaziyet Yazan: Emekü General H. Emir Erkilet Girid sularında batan İngiliz kruvazörlerinden Glouchester Bugün ikinci sahifemizde okuyunuz. Birkaç söz İki Vekilin verdiği izahat Uzun ve mecburi bir sükuttan sonra gene sahneye çıkacağı anlaşılan Laval Bir üstad din değiştirdi sesini yükseltiyor! «Fransa Hitler'in harikulâde bir jestle uzattığı eli reddedemez!» Laval gene Cemiyetin şekli değisti, fakat harb san'atının ssas kaideleri baki kaldı. Ateşli silâhlann icadı da bu esas kaideler üzerinde bir tesir yapamadı. Muharibler vücudlerinin müdafaasını zırh yerine toprak ve arazi vasıtasile temiiıe çalıstılar. Strateji ihninin esası değismedi. Geçen harbde gördüğümüz tank ve tayyare gibi yeni silâhlara karşı da kısa bir zamanda dafi toplar. arazi üzeıinde ve havada vücude getirilen manialar bulundu. 1919 da harb sona erdiği zaman, yeni keşifler ve icadlarla orduların masrafı korkunc derecede arttığı halde temelli savas kaideleri Annibal devrinde olduDün muhtelif suallere cevab veren Vekillerimizden ğıından farklı değildi . Dahiliye Vekiü Faik Cztrak Maarif Vekili Hasan Âli Yücel Mtıharebe meydanlannda yeni gördüğümtiz parasütçü kuvvetlere karsı da Ankara 27 (Telefonla) Bugünkü muhtac bir halde olduğunu söylediler. mukabil silâhlar elbet bulunacskhr. Mecllste Dahiliye ve Sıhhiye butçeleri Adliye Vekili Hasan Menemencıoğlu da Bunlann havadan bir adaya veya bir nin kabulünden sonra Adliye bütçesi beyanatta bulunarak dedi ki: « Arkadaşların bu>urdukları gibi NADİR NADÎ nin müzakeresıne başlandı. Söz alan hatibler Adiiyenin takviyeye (Arkası sahife 3 sütun 4 te (Arkası sahife 5 sütun 1 de) Visi. yeni dünya ile yeni Avrupa arasında «dönme flolab» vazifesini ancak bu şartla yapabilirmiş! (Yaztn 5 inıH takifede) Ağaoğlu Ahmedin ölümündenberi Türkiyede li Adam Smith'vâri fikirleri hatırladım. İki gün içinde beralizmanın tek müdafii bildiğimiz sayın üstad Bay meydana gelen bu değişiklik nazarımda büsbütiin Hüseyın Cahid Yalçın, istilâ seli karşısında dayana kıymet kazandı. Ancak, sittin senelik dinini terkeden üstad, birmayıp teslim olan Avrupa milletlerinden bihsederdenbıre muallâkta kalmamak için bundan böyle altı ken şöyle diyor: «lşte size bir gazeteci. Bu gazetenin hikmeti vü okumuzun prensiplerine sıkı sıkıya bağlanmah ve cudü yalnız sahibine para, apartıman ve lüks temini onlardan bir kanş bıle ayrılmamaya gayret etmeiçin bir alet olmaktan ibarettir. Oradaki kalemler lidir. O prensipler sağlamdır, moderndir ve millî satılık birer alüftedirler. lşte size zenginler... Bun bünyemize uygundur. O kadar ki, biz kendi inanclann gayesi sadece apartımanlarından, tahvillerin larımızı müdafaa uğrunda başkalannınkine taarruza den muntazam faiz ve irad almaya inhisar eder. bile lüzum görmüyoruz. Halbuki imanı zayıf olanlar, yahud kötü niyet Vatan müdafaası, harb tehhkesi onların uykularmı kaçırır. Memleketin uğrayacağı tehlikeden dolayı besleyenler aksini yapıyorlar; bir takım karanlık fideğil, kârlanna, sermayelerine gelebilecek teşevvüş kirleri kütle içine yaymak hırsile şuraya buraya çaten dolayı! Tekaüde sevkedilmiş generaller, bir bal tarak tezadlara düşüyorlar. Meselâ, senelerce evvel taya sap olamamış harisler, katır gibi inadcı ve lâf saym üstad Hüseyin Cahid Yalçın liberalizmi ve anlamaz muharrirler, kokain, eroin vesaire iptilâsı onun öz evlâdı kapitalizmi müdafaa ederken, onlar içinde muvazenelerini kaybetmiş hasta ruhlu muva bu sistemlerin harbi körüklediğini, çünkü gıdasım zenesizler, ukalâ yaratılmış beyinsizler, entrikacılar harbden aldığmı iddia ediyorlardı. Şimdi ise ayni Avrupa sosyetesini ve medeniyetini yıkmış amil adamlar, üstadın dün yazdığı gibi bu sistemleri harbden kaçmak töhmeti altına sokmaya çahşıyorlar. lerdir.» Biz, yeni Türk rejiminin çocukjarı, hâdiselere Dünyanm içinde çalkalandığı felâketin bütün yükünü liberalizmanm zarurî neticesi kapitalist sis ihtirasla değil, sükunla bakmasını "biliyoruz. Millî tem mahsullerine yükleyen yukanki satırları okudu kudretlerimize ve yarınımıza karşı rjeslediğimiz sarğum zaman, pirimiz, üstadımız Hüseyin Cahid Yal sılmaz iman sayesmde hâdiselerin^clsrTma üstünda çının bu yaşta gösterdiği bu dinamik tekâmül ham durmasını öğrendik. Sayın üstad da böyle yapmalıdır. lesinden dolayı göğsüm iftiharla kabaıdı. Onun daN. ha düne kadar miidafaaya çalıştığı modası geçmiş ı