24 Mayıs 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
GÜN Siyasî ve edebî haftalık gazete Çıkaran Hasan TANRIKUT lik sayisı Hılmi Zıya, Narullah Atac, Celâleddın Ezine, Bedri Rahmi, Afamed Muhib ve dığer bir çok ffüzıde muharıiılerin makate. hikâye ve şiirîerile 10 Büyük gazete sabı'esi halinde Bu gün cıktı • 18 inci yıl sayı: 6031 umhuri ISTANBUL CAÛALOÛLU Telgraf va mektub adresl: Cumhunyet, tstanbul . Posta kutusu: Istanbul No 246 Teleion: Basmuharrir: 22366. Tahnr heyeti: 24298. Idare ve Matbaa kosmı: 24299 24290 Muazzez Tahsin Berkand'ın Hiasî, merakh ve heyecaolı en son ve en beğenilen romanı Cumartesi 24 Mayıs 1941 BAHAR ÇIÇ Fi. s o Kr. Kısa bır zamanda mevcu kalmıyan ve tekrar basıla MUALLÂ Fi. 75 Krş. İNKİLÂB KİTABEV > Scza Su i.if>ANt # /j4 14/1 D E H MALEM! Büyük inşaat için satm alınacak âletler SlDF.HO 8r F&MtR Elterinde kaxma, hürek, batyox ve elarabast bulunanlar beyanname verecekler Ankara 23 (Telefonla) Yol inçaatına mahsus alât ve edevatı bulunan hukmî ve hakikl her şahıs bugunden itibaren bir hafta içınde bır beyanname vermeğe Koordinasyon kararüe mecbur tutuldu. Beyanname ile büdırümesı mecburl olan yol alât ve edevatı şunlardır: Kazma ve kazma sapı, kürek ve sapı, balvoz (6 llâ 10 kllogramlık), tokmak ( 3 5 kllogramlık), çclik manıvelâ (8 10 küogramlık), baramın çelıgi ( 2 0 2 5 müimetre kalınlığında), balâst çekici, konkasör, demtr el arabası, ahşab el arabası, alelumum çadır. maada) on adedden az miktan için beyanname verilmlyecektir. Beyannamelenn tetkikinden sonra, sahiblennin ışlerınl sekteye ufratmamak şartıle bu alât ve edevattan kabilı istifade olanlann değer pahası mukabilinde mubayaasına Nafıa Vekâleti menın olaeaktar. Beyanname verenler bu edevaU başkalanna satmayıp bugunden itibaren Kaiıa Vekâleti emrlne amade tutacaklardır. Ancak hafta bittıkten sonra 20 gün lçinde maballin en büyük mülkıye memuru alât ve edevatın alındıgını tahriren sahiblenne bildirmedigi takdirde, bu alât ve edevat serbest kalacaktır. 6IRID 4 ADAS ! KOtVMA O E N Girid muharebesi Almanyamn bühassa YunanUtan seferindenberi üzerinde ısrar ve bu defa Girid macerasında da tekrar olunan tayyare faikiyetine karşı bilhassa son Girid muharebelerinde denizlere hâkim tngilterenin mevkii daha müsaid ve daha kuvvetlidir. ' onanistan cemıbunda hazırlanan üslerinden Giride akm eden Alman tayyarelerinin bu ftdaya indirdikleri parasutçulerle diğer kara kıt'alan, tesebbuslerinin ilk merhalesini muvaffakhetle atlamış buluauyorlar. Mudafaa bakımından ilk goze çarpan noksan, tayyare hucumuna tayyare ile mukabeie olunamamasıdır. İngili» Başvekili Mister Çorçil bunu.Giridde kâS tayyare meydanlan bulunmamasına atfederek hatta beyhnde zajrlata uğramış »ln«*ınak icjb) G«CMW«*» avcı teyj arelerinin de geri alınmış olttağunu ve buna mukabil siraall Airi» kadan kalkan Ingiliz bombardıman tayyarelerinin Yunanıstandaki Alman tayyare meydanlarına hücuza etmekte tmlundnklarmı soylemiştir. Elde etraflı malumat obnadığı için izahı zor çok kanşık bir vaziyet muvacehesinde bulunuyonız. Gıridde İngiliz tayyareleri için kâfi meydan yoktu da Alman tayyarelerine mahsus olarak hanrlanmış meydanlar mı vardı? Ingilizfcrin yedi aydanberi Giridde bulunduklarını, Almanlannsa Moraya daba dun girmiş olduklannı duşunursek son vaziyeti dahi şimdiki halde Alman tayyare faikiyetile izah etmeğe temayul eylemek zaruretinde kalınz. Havadan yapılan Alman sevkijah yaln » Giriddeki kara kuvvetlerinin mukabelesinden baska mâni ile karşılaşmi} arak ikınci gunü adaya indirilen asker miktamu yedi bine goturen bir dereceye varmıştır Ondan sonra da vaziyerte her hangi bir değisiklik olmadığına gore Giride gotürulmüş Alman kuvvetlerinin bu gun daha fazla bir miktan çıkmış olduğuna hükmetmekUğimiz lâzım gelir. Giride bu sekilde bir taarnu vukuu hiç beklenmiyor mujdu? Olabilir. Fakat taarruz başladıktan sonra onu, her ne pahasuıa olursa ofcun, havadan karşılamamağa akıl ermez. Bu meyanda Giride mute\eccih bir Alman Utüa teBebbusvnun Buyuk Britanyaya yapılacak mıimasil bir hareket için ornek veya tecröbe teşkil edip etmiyeceği düşuncesi Londrada tetkik olunarak, mudafaası pek iyi hazırlanan Buyuk Britanya adasının Giridle mukayesesine cevaz ohnadığı neticesine vanlmış olduğunn gorduk Bu muhakemenin doğruluğunda şuphe olmamakla beraber lnsanın onda luzumundan çok fazia bir hakikat bulunduğu hissine kapılmaktan kurtulamadığını itiraf etmeğe mecburuz. Son Yunan toprağı parçasınnı şimdi (orulduğunden fazla bir mudafaa iunafArkası sahife 5 lâtun • da Hazine bonoları Altışar aylık yüzde beş faizli bonolar Kakkındaki lâyiha İngilizler şiddetle Meclis encümenlerinden geçti mukavemet ederken Ankara, 23 (Telefonla) Banka ve şirketlerin, ayınnaya mecbnr olduklan karşıhk ve ihtijatlar mukabilinde verilmek uzere Mabye Vekâletinee yuzde beş faizli ve altışar ajlık faiz kuponlannı muhtevi Hazine bonoları ihrac edilecektir. l'mumi veya mulhak butçe ile idare edilen daireler, hususi idare ve belediyelerin ve sermayesi bunlar tarafından temin olunan mntedavil »ermayeH şirketlere ve 3659 numaralı kanuııa tâbi muesseselere ve imtiyazlı şirketlere aid tekaud sandık* lan veya jardım sandıklan odeyeceklerl tekaıid ayhğı ve>a tazminatına ve yap" raaya mecbur elfhıklan yardunlara ve normal idare masraflanna kâfi miktardjftn (azla paralannı bu tahvilkre yatırmaya mecbur turulacaklardır Bu hususta (Arkası «Ufe S sfiron 5 te) Girid'de Şarki vaziyet Akdenizde • hâlâ mtiphem Mihver tayyarelerile Almanlar yeni kuvvetier sevkine devam ediyorlar Ingiliz harb gemileri arasında şiddetli | çarpışmalar oluyor • . I Roma 23 (a a ) îtalyan orduları umumî karargâhının 352 ntımaralı tebhği: 22 mayıs gecesi İtalyan tayyareleri, Malta adasında bır tayyare meydanını bombardıman etmişlerdır. Şımali Afrıkada istıkfaf faalıyetı görülmu{tur Düşman, Bingazı uzerıne bir akın yapnuştır. 21 mayıs gecesi şarM Akdenizde seri motorlerımiz, ikı kruvazore torpüle iutbetlı endahtlar 1 mayıs gunü bir bombardıman tayyarelen fllosu, bır duşraan denız fllosuna hucum ederek beı bın tonluk bır kruvazoru batınnıştır. 22 mayıs gecesi bir îtalyan torpıdosu, İngılizlerın altı kruvazor ve torpıdo muhrıblerıne tesaduf etmiş ve düşman topçtısunun mukabelesuıe rağmen bıın lara rucum ederek bir torpido İle bir kruvazore isabetli endahtta bulunmuş ve muteakıben hareket ussune donmüstur. Bu alât ve edevatın (konkasörden Atina elşüiğimiz Afrikaya asker taşıyan bir memurlarını getirmek için vapur batırıldı • 7000 tonluk bir İtalAnkara vapuru 29 yan petrol gemisi de mayısta Pireye ayni akıbete uğradı hareket edecek Londra 23 (a.a.) Amirallık dalresinin bir tebli^inde düşmanın Lıbya munakale yollanna karçı harekatta bulunan denızaltüanmız yeni muvaifakiyetler kaydetmiştir. 9000 tonluk bir asker naklıye gemisile 7000 tonluk bir petrol gemisi batınldıgı glbı bir ttalyan destroyerlne de torpil isabet etmiştır Destroyerin batmış olması muhtemeldir. Düşman tarafından mühimmat nakli için kullanılan büvük bir motör batınlmiî, daha küçük diğer bir motöre de sahilde demirli iken bir kaç defa İsabet kaydedilmiştir. Amerikan tayyareleri çok giizel neticeler veriyor Kahıre 23 (a a ) Hücum bombardıman tayyaresi olan Martin Maryland Amerikan tayyareleri ilk defa olarak geçen pazar günti Capuzzo kalesl etrafındakt düşman mevzilerlnln bombardımanmda kullanılmıştır, To mahowks Amenkan avçı tayyaieleri de ilk defa olarak Surivede Alman tayyarelerine karşı harekete geçmiîtlr. Times gazetesinın Kahlre muhabiri dlyor kl: «Bu Amerikan tayyareleri, butün tahminleri geçen neticeler vermiştir.» Almanlar Giride karşı yaptıkları tejebbua hakkında bugun de ketumıyet muhafaza etmıjlerdır, fakat İngılterenm Akdenu donaıunasü* Alman hava kuvvetlerı arasında cereyan etmekte olan muaademenm ehemmıyetını tebaruz ettırmektedırler. Gırıdın işgah için yapılan Alman^taaftui K4iei.et» K . lemi istıkametın» manlar Marlemı tayyare mey'danını ele geçirmişlerdır. Resmoya karşı yapılan taarruz defedümış ve şehır Ingılızleruı ehnde kalmıştır. Kandıyaya gelınce. Almanlar burada bazı evlere ve bınalar» gırmıjlcrse de, şehır ile tayyare (Arkası sahife 5 ıfitnn 4 te Akdenizde karakol yapan IngiKz gemileri verilen imtiyazlar yaptığı mubayaat tngîltere hükumeti bu hususta sarih tafsilâta malîk Bunların büyük bir kısmını Kanada ödeyecek Londra 23 (a a.) Maliye Nanrı M. Kmgsley Wood, Avam Kamarasında beyanatta bulunarak, Kanadanın Kanadadaki İngıliz mubayaatınm en buyuk bır kısmını ödemeyi uzerine almıf olduğunu bildirraiştır Bu mubayaat 200 ilâ 300 milyon sterlin olarak tahmin ediknektedir. Bu beyanat Meclıs tarafından hararetli alkışlarla karşılanmıştır. Nazır sözlerine şu suretle devam etmiştir: < Bu para, Kanadanın kaynaklanna nazaran çok buyuk bir paradır Zira Kanada bütçesinde varidatın yekunu geçen sene 200 milyon İngiliz lirasından azdı.» Nazır ayni zamanda diğer dominyon ve müstemlekelere karşı da minnettarlık gostermıştır. Avuttralya ve Yeni Zelanda kendl topraklan dışında ağır masraflan kart şılamışlardır ve halen dışarıda yapılan harbler için sterlin kaynaklanndan gittikçe artan bir meblâğ sarfetmektedirler. Bu memleketler de Kanada gibl vergıleri artıımışlardır. Keza ıthalât üzerlne tthdidat koymuş ve vesika usuilerı ihdas etmişlerdır. Almanlara Sariyede İngilterenin Kanadadan Ankara radyosu dun gece, Atina bttynk elçimiz Enis Akaygene hitaben Hariclye Vekâletimızln M»gıdaJd teblijçatını okumuşiar: «Sizin ve elçilik memmiannın allelerinin ve tensib eedeceüniz kimsderln Turklyeye avdetleri için Devlet Denizyollannın Ankara vapnrn tahsis edilmiftir. Bu hurasta Almanya hukumett nezdinde icab eden teşebbusler yapılnuştır. Mayısın 29 uncu perşembe runü tstanbuldan hareketi mukarrer olan Ankara vapnrnnun emniyetle seyahati için tngiltere. Almanya ve ttalya hukumetlerine icsb eden teblgiat yapılacaktır. Şimdiden hanrianmanız ve tertlbat almann mnvafık olur.» Londra 23 (aa..) Muhruhâs Lordu M. Attlee, dun Avam rtamarasında şu beyanatia bulunmuştur: « Suriyedekl Fransız teçhızatının fazlasınm. Irak asılerine verildığıne İrianılabilır. Surıyedekl Fransız makamlan, İzmir 23 (Telefonla) Bu gece saat tayyare meydar.lannı Almanlarm emri22,52 de şehrimizde cenubdan şrnıale ne vermişîerdır. Bunlardan başka, Vişi doğru kısa, fakat gürültulu bır zel hükumetinın Suriyede Almanlara yaptığı yardımın tam genıshğı hakkında zele olmuştur. Hasarat yoktur. İngıliz hükumeti sarih tafsilâta malik değildır.. Fransızlann Suriye kumandanlann İzmirde zelzele Bugün Girid harekâtının muhtemel inkişafı ü.ud ~*\ '***. H. EMİR ERKÎLET'in Sereama köylerinde bir facia 70 yaşmda bir kadın evinde çıkan yangmda yanarak öldü YUNUS NADI Kahire 23 (a a ) Ortaşark umuml karargahının bugunkü tebligl . Libvada Tobruk ve Soîlum bölgeIerinde devriyelenmia faaliyetlerine devam etmişlerdır. Habeşistanda: Göller muharebesi memnuniyeti mucıb bir şekılde inkişaf (Yazıs\ 5 inci sahifemizâe) etmektetiir. tnpliz tebüği Amiral Darlanın diinkü hitabesi Fransız Başvekii muavini tîyasetini mudafaa ediyor Makalesini 5 inci sahifemizde bulacaksınız dan biri Hiir Fransızlara iltihak etti Kahire 23 (a a ) Suriyenın en parlak kumandanlarından birl ve maruf Çerkes lejyonunun banisi olan Albay Sollet'nin Suriye hududunu geçerek yanmda bulunan guya bir mıktar Fransızla bırlıkte Fillstine gitmek üzere Erdüne gırdığı teyid edilmiştir. Albay Sollet, Hür Fransızlara İltihak edcceğıni bıldıren ve Vişı hükumetinın Irak asılerine silâh vermek sıyaseüni izhar ve takbih eden bir beyanname neşretmıştir. Üç aylıklar Eytam, eramil ve tekaüdlerîn maas tevzi günlerine aid yazı 4 öncü sahifemizdedir Birkaç söx «İstiklâlimiz cereyan eden müzakerelere bağhdır» Darlan bütün eski hükuttıetleri itham etti Vışı 23 (a a ) Başvekii muavını Amiral Darlan bu gun oğle uıerı radyoda şu nutku ırad etmiştır: < Fransızlar, Şefımız Mareşal Peten, Hıtlerin davetıne kendısınm rızasıle ıcabet ettığımı ve Alman Devlet Reısı üe yaptjğım goruşmenın gerek hukumet gerek kendısı tarafından tasvıb edıldığını sıze daha evvel soylemış bulunuyor. Hıtler benden fılomuzun teslimını ıstemedı ve herkesten zıyade Ingılızler bılir kı donanmayı kimseve teslim etmıyeceğım Alman Devlet Reıaı benden hıç bır mustemleke toprağını da ıstemedı Bun(Arkası sahife 5 sütun 5 te Sağlam sinirli Istanbul Pester Lloyd isimli Macar gazetesinın tstanbul muhabiri, buradan gonderdığı bır mektubda jöyle diyor: «İstanbulu, sinhleri sağlam kalan biricik Avrupa şehri saymakta hata olmasa gerektir. Burada yaşa yan muhtelıf dılden ekalliyetlere rağmen, şövaloresk Turk karakteri her tarafa hâkimdir. Harbin başındanberı muhacırler için birinci sınıf bir transit merkezi olan Istanbul, bu vasfile de kıymetınden kaybetmiş değildir. Her ne kadar turkçe konuşulmıyan bazı Beyoğlu kahvelerinde ertesi günıi tekzıb edilmeğe mahkum kısa ömürlü havadisler uydurulmaz değilse de bunlar, şehrin sıhhatli havasını bulandırmcktan çok uzaktırlar. Hakikat şudur: îstanbul dunya ahvalinı soğukkanlılıkla mütalea ediyoı ve korkmuyor. > Macar meslekdaşımızın yukanya hulâsa ettığım fikirleri bir hakıkatin ifadesi olmak itıbarıle kıynıetlidir. tstanbul, içinde nefes alan bin bir çeşıd yabancı veya yarı yabancıya rağmen, diğer Avrupa ve Balkan şehirlerine karsı cidden soğukkanlıhk ve metanet şampiyonu tayılacak kadar sağlam sinirli olduğunu gösteriyor. Bağrında başka dilden insanlar barındııan bir gehirde, hele bir liman şehrinde, az veya çok bır smir tesevvuşü bulunmak tabiî sayılacağına gore Istanbulun gösterdiği sıhhatli manzara onunde iftıhar hisleri duymamak bıitun memleket münevverleri için imkânsızdır. Evet iftihar etmek lâzımdır; çünkü dünyanm günden giine perişan olduğu bir devırde görulen şu manzara lâalettayın bır sey değildır. Harbeden veya etmiyen birçok memleketler uzvî ve ruhî buhranlar içinde çırpınırken İstanbul sağlam durabiliyorsa, bu, milli bünyemızin sağlamlığmdan ileri geliyor demektır. Macar meslekda;ımızın cümlesine bukaç kelime ilâvesile manzarayı daha açık izah etmif' oluIstanbul dünya ahvalini soğukkanlılıkla mütalea ediyor ve korkmuyor; çünkü bütün Türkiye ayni şeyi japıyor! N. nız: Garb çölunde İngillı motorlü kıfalarma mensub tank dafi toplan
