15 Mayıs 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

MUAİLÂ Muazzez Tahsin Berkand'm çok beğenilen, hissî, tneraklı ve heyecanlı romanı basılmıştır. İNKILÂB KİTABEVİ umhuriyet 1 8 İflCİ Vll SflVI .' 6 0 2 2 İSTANBUL' CAĞALOĞLU Telgraf ve meklub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 P6rS6(nb6 15 MâVIS 1941 Şarktan Garbdan seçme eserler 9 \ Sadii Sirazî GELISTAN Şarkrnjpnüffthur eserlerinden biri olan bu mühim''ki^b Kilisli Rifat tarafından iş ve Prof. Dr. Ali Nihad tercüme Tarlan bir ön söz ilâve edilmişitir. 50 ıştur. Cildli: 80 K. Şefe dostane mesaj gönderdi Inönü dün Biiyiik Elçi Von Papeni kabııl etti Asıl nizam: Coğrafînizam Mülâkatta Hariciye Vekili Şükrü Saracoğlu da hazır bulundu Ankara 14 (a.a.) Almanya Devlet Reisi Aiolf Hitlerden Reisicumhurumuza dostane bir mesaj getiren Almanya biiyiik elçisi ekselâns Von Papen, bugiin Reisicumhur îsmet Inönü tarafından kabul edilmiştir. Mülâkatta Hariciye Vekili Şükrü Saracoğlu hazır bulunmuştur. arb dcmek, son Uhlilde coğrafî nizam nğruna yapılan bir mücadcle demektir. Mevcud nizanu beğenmiyen taraf mütearrızdır. Karşı tarafa mudaB deriz. Birincisi, yeni hndudlar çizmek hırsile silaha sanhrken, ötekisi eski hududlann muhafalası uğruna kan dokerek dovuşür, statu j quo'yu oldupu gibi koruyabilmek için clindeıı gcleni japar. Fakat netıccsi ne olursa olsun, her harb, coğrafi bir takım değişiklikler doğurur. Piyasada gecen haritalar ortadan kalkar; onlaıın jerine başka renkli ve başka çizgili jeni haritalar sürülür. Taarruı eden taraf galib gelmişse, hududlann mevcud sistem aleybine kunılacaİaa söylemeğc bile lüzum yoktur şüphesiz. Fakat taatmza kalkanlar muvaffak olamıyarak mağlub edilirlerse, dünJanın eski ham.ira eski tas kalacağını tannetmek de biiyiik bir hatadır. Tarihte birbirine eş iki an bulmak imkânsızdır. Başsu sonsur muazzam bir nehri andıran insanhk, Zaman içinde birbirile BÎâkası olınıyan Mekânlara uğrayarak akıp giderkeu miitemadiyen değifir. Böylelikle. nıuhafib kuvvetlerden birinin iradesine tâbi bir takım muvakkat vaziyetler mcydana gelse bile bunlar geçicidir. Yanmn değişmez vasfı, hiç biı zaman diiue benzrraemesindedir. Napoleon fufınası. Avrupaya yen! bir kalıp venııek iddiasile sağı solu devirmeğe çahştığı zaman, eski sistem taraftarları buna karşı koymuşlar ve neticede kartalın kanadiannı kırmışlardı. Fakat 1811 muaheüclerinden sonra ortaya bambaska bir Avrupa haritası çıkmıştı. Bu şitndi Napoleon'un hayalinde tasarladığı haritava hiç benzemiyordn. Bununla brraber Mukaddes ittifak azalarının bes sene ev\el müdafaaya çatıstıklan Amıpa disiplinini ifade edebihnekten de çok nzak bulunuyordu. 1914 te Kaîser Wilhelm ve müttefikleri Baif Karadeniı yeni bir coğrafî nizam hevesile silâha Ankara 14 (Teleionla) Büyük MilBarıldılar. Karşı taraf eskisini müdafaa mecburiyetinde kaldı ve Kaiserie arka let Meclisi bugün saat 15 te Refet Cadaslarını ırıajlub da etti. Fakat 1919 rau nıtez (Bursa) nın basksnlığında topehedeleri biri nekadar baska bir dünya landı. Denizli MeKusu Necib Ali Kümanzarasile karşılastırmıştı. Adeta goz çükanın teşriî masuniyetinin kaldınllcrimize inanamıyorduk! Bir takım dev ınası hakkındaki Basvekâlet tezkeresi letler haritai âlcnıdcn biitün biitün si üzerine takibatın devre sonuna bırakılması yolundaki muhtelit encümen mazlinmiş, bir kısını kcsilmis budanmış ve batası, müteakıben de İzmir vilâyeti Jsmi cismi mevcud olmıyan bazı devlethususî idaresince yapılacak istikraza ler de renkli harita iirerinde kendilerine hazinenin kef?letine dair kanun lâyihası birer kdşe bulmuşlardı. üîakere ve kjbul olundu. Şu hakikati tarihten öğreniyornz: İster Inhisarîar uımım müdürlüğü teşkilât yeni bir nizam kurnıak istiyen taraf, is kadrolarına müteallik kanun lâyihası' Jer eskisini müdafaa eden taraf. kim ya nın birinci mÜ7akeresine geçildi. Lâparsa yapsin, coğrafî değişiklikler ne yihanın heveti uraumiyesi hakkında söz kadar bü<ük olurlarsa onlann reaksi alan olmadı. yonlan da o dereee şiddetli oluyor. DünBirinci maddenin okunmasından sonya y«varİ2ği üyerindekî biitün siyasî ra Emin Sazak (E=kisehir) bu teşkilât kombine/onlar sanki fizik kanunlanna kanunile idare ma«iraflarının arüp arttâbi gibi görıinuyorlar. Bir taraftan itimıyacağını sordu. Inhisarîar Vekili Raif len bir toprak parçası. karsı taraftan he Karadeniz: nten müsavi bir kuvvetin sadmesine ma< Bu teşkilâ* kanununa ınhisarîar ruz kaîıvor. umum müdürlü^üne bugün verilmekte 1919 mi'ahedeleri Avrupayı tanın olan tahsisattan on para fazla verilmaz bir hale getirmese idi, harb sonra mesıni istihdal eder hiç bir ilâve ve Binın o ferı bulıranlarına hiçbir zaman zam yapılmamıştır» dedi Madde kabul çahid olmıyacaktık! olundu. Bu hakiı sikâyet. son on sene içinde muhtelif efkârı umumiyeleri temsil eden matbuat tarafından belki yiızlerce defa yazıldı. Lşte şimdi o şiddetli sadmenin reaksiyonunu yaşamaktayız. Gdk gürleyor, toprak kayıjoı, gokten tufanı andıran ates jajimurları boşanıyor. Bunları Gzikî bir hâdise gibi tabiî gormeğe alışmalıyız. Çiınki icinde yaşadığınuz coğrafya buhranı. 1919 da sahidi olduğnmıu coğrafî değisik.IİKİn zarurî bir reaksiyonurdan başka uedir? Şu halı'c bi'runkü harbin sonunda d» Ankara 14 (Telefonla) Mahlut hububatan da Toprak Mahsulcki haritalann aynen piyasada kalacaleri Ofisinin iştigal mevzulan aratcını düsdnmek bir hatadır. Mademki sına alınması takarrür etmiştir. Vaıın Düne benzemiyor. neticede kim Bundan başka Toprak Mahsulleri kazanırsa kazansın. yeni bir coğrafî niOfisi elinde bulunan veya imal 7am meselesile karşılaşacağımız şüpedecegi unların bir Insmile ve Ti \ h«"=izdir. caret Vekâleti tarafından tayin e j Harbin Mihver \eya demokrasi zafedilecek miktarda peksimet yaprile biteceğini besablayarak, her iki vamaya ve bu nekslmetlerden memziyette bu tekâmülün sekî'.ni simdiden leket ihtiyatı olarak stoklar vücutahmin etmck imkânsıydır. Muharib ta de getirmege memur edilmiştir. 1 raflar. daha ha> aııgıcda bile harb gayeBu peksimetler ihtiyac halinde lerini açıkça ilân edememişlerdi. Fazla resmi daire ve müesseselerle halolarak, mütemadiyen değişen hâdiseler ka, Ofise mal oldugu fiatlarla saari'Fnda onîarın da sık sık plân değiştılacaktır. tirdiklcrini kabul etmeğe mechunızVeküler Heyetinin bu karan bugunden itibaren mer'lyete konuldu. NADİR NADİ <Arkası sahife S sürun 6 da) AHMEOlLİD KİTABEVİ J H Hitler ve Maresal Petenin geçen seneki mülâkatlan esnaaında tlınmış resimlerin Almanyantn Ankara Bnynk Elçisi Von Papen Büyük Millet Mectisinde Inhisarîar teşkilât lâyihasıkonuşulurken Rudolf Hess'in firarı etrafında kopan velvele! Londrada yapılan tahmînler Üniversiteye yapılan «tesis» notere tasdik ettirildi ve bir idare heyeti seçildi Müderris Doktor Ziya Günün kendi arzuslle bütün menkul ve gayrimenkul servetinl Üniversiteye bıraktığını dünkü nüshamızda yazmıştık. Hamiyet sahibi eski hocaya dün Üniversitenin saygı hislerini bildiren bir teşekkiırname gönderilmiştir. Ayrıca Vali ve Belediye reisi Doktor Lutfi Kırdar da kendisıni Cerrahpaşa hastanesinde ziyaret ederek bu asil hareketinden dolayı tebriklerim bildirmiştir. Üniversite Rektörü Cemil Bîlsel dün bir muharririmize vasiyetnamenin mahiyeti ve ne suretle tenfiz edileceği hakkında aşağıdaki beyanatı vermiştir: « Müderris Doktor Ziya Günün servetini Üniversiteye bırakmak arzusunda olduğunu ve buna verilecek şekil üzerinde görüşmek istediğini müdavi tabibi Profesör Doktor Muzaffer Esad Güçhan bana haber verdi. Bu İşlerde ihtısası olan Profesör Fbül(Arkası sahife 5 sntun 1 de) Profesör Ziya Günün FRANSA Almanya ile büyük teberruu işbirliğini kabulm etti * Darlan'ın Berlinde giriştigi taahhüdler Fransız hükumetince tasvib olundu Vichy 14 (a.a.) Ofi Fransız ajansı bTldîriyor: Nazıılar meclisi Mareşal Peten'in reisliği altında toplanarak Amiral Darlan'm Fransız Alman müzakereleri hakkmda izahatını dınlemiş ve bu anlaşma metninı ittifakla tasvib etmiştir. Bu muzskerelerin tesirleri yakında görülecektir. Birçok hatibler, Kibrit Şirketi hakkında Hess, Rnsya ile elbirtenkidlerde bulundular, lâyihanın liği teraayülöne karşı ilk müzakeresi bitirildi isyan ederek kaçmış Berline göre Hess, 2 giinde sulh yapıp geri döneeeği zannile İngiltereye gitti Ziya Gevher EtiH İkinci madde ile inhisarlar umum müdürlüğüne bir takım vazifeler arasında kibrit ve çakmaktaşı kaçakçıhğının takibi vezıfesi de veriliyordu. Ziya Gevher Etili (Çanakkale) dedi ki: « Kibrit şirketi bu memleketin başmda kalmış yegâne ağır yüktür. Şunun bunun fiallanndan indirir, fakat kibrite zammederiz. Nitekim geçenlerde de on pira zammedildi. Şirket, bu zamma teşekkür makamında kibrit yerine fişek satmaya başladı. Kutulannda elli tane yerine 37 tane çıkar, sonra her kibrit çakıçta patlar ya arkadajiruzın elbiseri. yahud da meselâ yerCArkası sahife 5 sütun 6 da Fransaya gösterilecek kol&ylıklar Üniversitemize cidden yüksek bir teberruda bulunan Profesör Zi> a Gün Prof. Ziya Giinle miilâkat Bugün ikinci sahifemizde okuyunuz. Irak İngiltere uzlaşması Ankara müzakereleri memnuniyet verici şekilde devam ediyor Londra 14 (a.a.) Rudolf Hess'in ansızın İskoçyaya muvasalatile hasıl olan sürpriz o dcrecp büyük olmuştur ki Londra hâlâ bu fevkalâde hâdiseyi münakaşa etmekiedir. Fılhskika böyle bir hâdise tarihte müskül kaydedilmemiş bir hâdise olarak görülmüştür. İstihbarat Nazın Duff Cooper Hess'in hayatını henüz hür olan bir memlekette kazanmak için bedbaht ve sefil memleketini terkettiğıni söylemiştir. Böyle biı hüküm «gemi batmağa başlayınca içindeki fareler kaçar» şeklindeki mubalâğalı bir sn;rette nikbin olan noktai nazan teşvik ve teşçiden hâli kalmıya caktır. Bununla beraber kafası şimdi Almanyada müzayedeye çıkarılacak olan bir kimsenin Avrupanın vaziyetine Kahire 14 (a a.) Ortaşark İngiliz en iyi vâkıf adamlan arasında olduğv umumî karargâhırun tebliği: halde Büyük Britanyaya ilticaya kadar Libyada Tobruktaki kıt'alarımızm varnuş olması Alman kuvvetlerinin bu mahdud bir taamız hareketi esnasında memleketi isgal edemiyecekleri düşünorta büyüklükte iki Alman tankı tahCArkası sahife 5 süttm 3 te rib edilmiş ve düşmana bir çok zayiat verdirilmiştır. Sollum mıntakasırda düşman yenıden Sollumun cenub ve cenubu garbisindeki ilk mevzüerine çekilmiştir. Burada nrhlı devriyelerimiz düşmanı mütemadiyen hırpalamaktadır Sollum'da Hırvat tacı Londra 14 (a.a.) «Rojter» Vichy den gelen haberler göre, eşya ve kıymetler nakliyatı hakkında akdedilen yeni anlaşma mucibmce, işgal altmdaki mıntaka ile işgal altmda bulnmıyan mıntaka arasında eşyanın serbestçe naklıne müsaade olunacaktır. Yegâne tahdidat bazı Iptidaî maddelere aiddir. Frank tediyatında tahdidat yoktur. Fakat altm ve ecnebi para münakaleleri yasaktır. (Arkası sahife S sürnn 2 de) Mihverin taarru İtalyan Kralma zu akim kaldı teklif edilecek İngilizler Habeşistan Kral da tahta yeğeni da ileri hareketine Dük dö Spolete'i devam ediyorlar namzed gösterecekmiş Budapeşte 14 (a a.) Ofi: Magyar Nemzet gazelesmın bildırdığıne göre, Hırvatlar, Hırvat tacını İtalyan Kralına teklif edccekleıdir. Bunun için, Hırvat heyeti 16 veyahud 17 mayısta Romaya gidecektir. Diğer taraftan Presburg^a çıkan ve Slovakyadaki Alman Elnik grupunun gazetesi de, Hırvatistanın İtalyan ırkından bir kralı olacağını tahmin etmektedir. Bu gaetenin tasrih ettiğine göre, Hırvat devlcti müstakil bir devlet oldugu için, İtalyan Kralı bu tacı bizCArkası sahife S sütııo 7 de 'Almanya^ Kızıldenizi harb mıntakası ilân ediyor Londra 14 (a.a.) Röyter: Alman radyosunun resmen bıldirdiğine gore, Kızıldenizde Alman kuvvetlerinin harekât sahasında seyrüsefer eden her vapur mayinlerle ve diğer harb tedbirlerile tahrib edilmek tehlıkesıne maruzı dur. Alman hükumeti, Süveyş körfezıni ve süudl Arabistan sulan haric olmak uzere Akabe körfezini de ihtiva etmek üzere Kızıldenizin şimal kısmında seyrüsefer etmemelerini vapurlara ihtar ediyor. Hess hâdisesinin akisleri fArkası sahife 5 sütun 5 te Peksimet stoku • Toprak Mahsulleri Ofisi ihtiyaca göre stok yaoacak «Firar, Nazi mabedinde ilk gediği göaterir» Firar dolayısüe Berlinde bazı idamlar bekleniyormuş Zürih 1« (a.a.) M. Hess'in Almanyadan hareketi, burada bir <açış> olarak telâkki edilmektedir. Neue Zürcher Nachrichten gazetesi, bu mesele ile alâkadar olarak, hepsi de tazyikın verdiği gerginlikten gelen Macar Başvekili Teleki ile Yunan Başvekili Korizis'ın intiharlarını habrlarmaktadır. Vaşington 14 (a.a.) Hess'in kaçışı hakkında birçok Amerikah yüksek memurlann kanaati şudur ki, Hitlerle Hess arasında Rusyaya ve Alman Rus münasebetlerine dair ihtilâf çıkmıştır. 1 (Arkası sahife 5 sütun 1 de) 1 ıı Asheri vaxiyet Almanyanın 1941 de yapacağı hçrbler Yazan: Emekli Gen&ral . I = H. Emir Erhılet = = Irak Uarbiye Nazın Naci Şevkeı (Yazm S inci sahijede) • • • • • • ' Bugün Uçüncü sahifemizde