11 Nisan 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TURHAN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkarılan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Kadın Avcısı 100 » Tarihî Musahabeler 75 » CUMHURİYET MATBAASI * umhuri I 7 (1Cİ Vll SftVI ' 5 9 8 8 * ' Dil ve edebiyat davası Üstad İsmail makal< İSTANBUL CAÛALOĞLU Telgraf v» mektub adresi: Cumhuriy**, İrtanbul . Port» kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Baamuharrir: 22386. Tahrtr beyeti: 24298. 1dan v» Matbaa kısmı: 24299 • 24290 Cuma II Nisan 1941 Yarınkf nisiHtfizaa Anadoluya gitmek isteyen halkın kaydına başlandı Mühim bir nokta: Hükumetin aldığı nakil tedbiri mecburî değil, tamamen ihtiyaridir Yugoslavyaya baskın Hakikat fudur ki; mevcudiyet ve hürriyetleri uğrunda bu kadar kahramanltk gösteren bu milletleri esir etmeğe imkân yoktur. Ankara: 10 nuan yni zamand» Yunanistana ve Yugoslavyaya yapılan Alraan taarruzunun Yunanistana aid kısmı çoktan bilinen ve beklenen bir seydi, Yugoslavyaya aid kısmı ise tatnamile bir baskra mahiyetinde tecelli etmiştir. Çoktan tasavvur ye tasmim edilerek hanrlıklan da gene çoktan ona göre yapümıs bir baskra. Alman taarrnnınun en kısa bir zamanda iki memlekete birden tevcihini baska türiü ixaha imkân yoktur. Bu hakikatin delâlet ettiği manaya gore Yugoslavyanın iıçli pakta iltihakile bunda devamı verilen tenunaU rağmen Yunanistan için hazırlanan Alman taarruzunda Alman kuvvetlerinin Yugoslav topraklanndan geçmesine mâni olmıyacakn. Hazırlıklar bun» gort yapümıstı. Yunanistana tevcih edilecek taarrnzlann ilk günlerinden itibaren pek kolaylıkla bulunmuf olacak vesilelerie, hatta hiç vesile bulmağa hacet bile olmaksınn Yugoslav topraklanndan da istiiade olunacaktı. Yugoslav Inkılâbile bn memleketin üçlü pakta katılması bertaraf olununca plânda hiç bir sey değiştirilmiyerek ev\'elce oradan mukavemet görülmeksizin yapılacak olan bu istifadenin harben yapılması şıkkı talbik olunuvermiştir, o kadar. Bu bakundan Yugoslavya bir baskına uğramıştır. Vaziyetin bu mahiyetlcrini anlamak İçin Yugoslav inkılâbile Alman taarrunı arasında geçen zamanm kısalığun nacan dikkate almak lâzımdır. İşin zavahirini muhakeme temeli tutanlar Alman hanrlıklannm yalnıı Yunanistan için olduğnnn gözönüne alarak simdi araya bir de Yugoslavya kanstığın» göre hazırhklann ona göre tevsi ve ikmal olunacağını duşünmüşlerdi. Bunun için en aşagı bir, bir buçuk aylık bir zamana ihtiyae olacağını hesablayorlardı. Eğer Almanyanın maksadı yalnız Yunanistam arkadan vunnaktan ibaret bulunmuş olsaydı bu düşünce ve hesablar doğrn idi. Hâdiseler üçlü pakta girsin ginnesin Yugoslavyanın zaten Alman faarekât sahası dahiline alınmıs bulunduğnnu ispat etmiştir. Eğer Yugoslavyanın üçlü pakta iltihakı devam etseydi Almanya Yugoslav topraklanndan sulhan istifade etmis olacak ve bu vesile Ue Mihver azasından olan Yugoslavya, bpkı Bulgaristan gibi Alman işgali altına girmiş bulunacaktı. Üçlü pakt kombinezonu bozulunca Yugoslav topraklan için de haydi hazir bulunan Alman ordulan bu memlekeü harben zaptetmek üzere saldırdüar. Yugoslavya ötedenberi bazı ihtimallere' karsı hazırlanmıs olmakla beraber kendisi aleyhinde bu suretle plânlar tertib edilmis olduğumı bilmijordu. Bu itibarladır ki Yugoslavya en hakiki manasile baskına uğramış bulundu. Yunanistan kendi askeri tertiblerini bittabi ancak kendi topraklannda ve kendi hududlannda korabilirdi. Baskına oğrayan Yugoslav topraklanndan gelebilecek sürprizlerin yer yer bu tertibleri bozmasmda şaşılacak hiçbir cihet yoktur. Balkanlar harbinin henüz başlangıcında bulunuyoruz. Yugoslavya Ue Yunanistanın şurada burada uğrayabilecekleri bazı anzalara rağmen bugünden yanna istilâ olunabileceklerini farzetmek bittabi çok abestir. Hürriyet ve istiklâileri uğrunda canlannı dislerine takmıs olan bu milletlerin her kans vatan toprağını pck pahalıya maledecekleri ve harbin müteakıb safhalannda hayrct olunacak manzaralar gönileceği süpheBİ7dir. dün durdu Yunan mukavemeti ve IngilîzYugoslav hava hucumları Almanlara fevkalâde ağır zayiat verdirdi ilerleyişi Alman İngiliz ordusu mevzilere girdi Yunan limanlanna mütemadiyen ingiliz zırhlı fırkaları çıkıyor Atina 10 (a.a.) Yunan ordulan hafkumandanlığının dün aksam nesredilen 167 numaralı tebliği: 1 Vardar vadisinden sızmıs v» dün gecey» kadar Kılkış mıntakannda tutulmua olan Alman zırhlı kuvvetjeri, Selâniğe doğru hücumlanna devam etmis T« •ehre girmistir. Şark! Makedonyadaki kıt'alarunız, bunun üzerine düştükleri güç vaziyete rağmen, öğleden aonraya kadar ahnabilen haberler* göre, hudud boyunca eephede mukavemetinl azalt mamışlar re hatlannı tam olarak mu hafazaya azmetmislerdir. 2 Arnavudluk eephesinde, düşmanm mahallt hücumlan püskürtülmüs v* (Arkaa aahMe S sfiton 5 te) Makedonyada durgunlaşmn harb harekâtile, Selânik körfest Ohrl göltt ar asmda müttefik ordulann tuttuklan tahmiıı edilen yenl mfidafaa hattmı giNterir harite Orfi İdare Komutanı da bir tebliğ neşretti j ^ Libyada son vaziyet Tobruğa tngiliz tank Hvaları çıkarıldı Adisababa havalisinde mütemadiyen İtalyan csiri toplamyor Kahire 10 (a.a,) Ortaşark İngilla kuvvetleri umumi karargahının ne^rettigi teblig: Bingazirün şarlanda bulunan İngiliz kuvvetleri, müstakbel harekât için daha musaid bir mıntakada toplanıyorlar. Bir kaç gün suren çekilme harekâtımız esnesında duş • manı agır zayiata ugrattık. Bir mik tar esir verdlk. Yüksek rütbeü üç subaydan haber alamadık. Bun lardan birl Victoria nişanını hâmll (Arkası aahife I «ütun 4 te HARB VAZİYETI Tod harekât •ıntakaları tngiliz Yunan ordulan, S*lâniğin garbından Ohri ne uzanan hat üzerindm yerleşmektedir. Ağır hava düelloları Berlin şiddetli surette bombalandı Alman tayyarelerî de İngilterede iki şehri bombardıman ettiler Londra 10 (a.a.) Hava Nezareünin tebliği: Bombardıman servisine mensub tayw yareler bu gece Berline hücum etmis l«rdir. Bu hücum üç saat kadar devam etmiştir. Şehrin ortasında büyük çapta bombalarm patladığı ve büyük yangınlar çıktığı görülmüştür. Emdene ve Almanyanın şimali garblsindeki hedeflere de hücum edilmiştir. Çarsamba günü ayni bombardıman iervlsin» mensuh tayyareler Danimar (Arkası sahife 5 sütun 3 to « Matlub inzıbat ve intîzamı muhafaza için halkırmzın tebliğlere dikkatle riayet etmesi isteniyor Örfî İdare komutanlığiBin lebliğl j Saym •atandaşlanma, 1 örfî İdare altma abnnuf olan mıntakada Ittanbal, Kırklareli, Edirne, Tekirdağ Te Çanakkale vilâyetleri mnhterem halkın« daıı gerek fimendiferle re gerekM deniz yolile Te niifus basına meecanen tasınacak elli kflo efrala • rile birlikte Anadoluya geçmelt isteyenler hakkrada hükumetinaizin karan vilâyetleri tarafmdan gazetelerle veya münasib Tasitalarla üân edilmektedir. 2 tşbu nakfl islerini muntazam bir şekilde başarabilmek için almacak tedbirter d« aynl suretle ilân adOeeektv. 3 Matlub Bitizam T* n a b « h temin zunnında muhterem haflamızın isbu flânlarda bildirflecek esaslara tamamen riayet etııteleıini bîlhassa rica ederim. örfl İdare Komutam Örfi İdare komutanımız Korgeneral Ali Rıza Artunkal Istanbulda ikamet edenlerden Anadoluda akraba ve tanıdıklannın yanlarına gitmek üzere mıiracaat edeceklere teshilât gostenleceğıne dair vilâyet makamının dünkü nüshamızda müntesir tebhği üzerine bazı kimseler dün kay( makamlıklara müracaatle ma bu beyannamelerden alrnışlardır. Bu beyannamelerde gideceklerin adı. soy adı, yaşı, i?I, CArkası sahife 3 sürnn 5 te ANKARA Radyo Gazetesi etphtsındt harekete gcçen Alman motörlü kuvvelterinin dün vardıklan Niş Kalkandeltn Pirlep*den çrorba doğru hareketltrine dtvam tttiğınt dair fimdiye kadar haber oltnamamiftır. Şimdiyt kadar cereyan eden harek&ta münhat\ran motörlü kit'alann iftirak etriğine nazaran, Alman pıyadelennin bu mevkılerden uzakta olduklannı kabul etmek lâz\md\r. Yugoslavlann anl bu ptt/ade birliklerine karfi miicadeUye karar vermif olman 4a muht$meldir. Ban motörlü kuvvelterin bir kaç ftMr zaptetmetile, Yugoslav ordusunu* teslim olmofe üzere bulunduğuna hükmetmek mahalsizdir. Yugo$lav ordusu vahiâ halen Yunan ve İngiliz ordularile irtibatını kaybetmif bulunmakta i*e de, Alman motörlü Jcıtolarntm kuvvetini kxrd\ktan tonra bu irtibaU tekrar temin etmesi muhtemeldir. Yugoslav ordusunun bazı hatah hareketlerde bulunduğutıo hükmetmek lâtvmdtr Yugoslavlar Vardar m\ntakasvndaki köprüleri daha evvelden tehrtb CArkası aahife 5 sutnn 1 de) Çörçil Amerikadan daha çok gemiler isteyor "Herşey Atlantik harbini mutlaka kazanmamıza bağlıdır,, Londra 10 (a.a.) İngiltere Başvekili Mister Çörçil tvvelki gün soylediği nutukta İngiltere Fransa münasebetleri, hava ve^ deniz muharebeleri, Amerikanın yardımlan gibi çok mühim mevzulara temas etmiştir. Dün bunları gayet muhtasar bir fekilde verdiğimiz için bugün daha genis olarak veriyoruz. Mlster Çörçil Fransa hakkında dedi ki: « Fransanm eski müttefikleri aleyhinde bulunmıyacağuıa ve müttefiklerine karçı harb* girismiyeceğine dair Mareşal Peten'in beyanatını içten karşıladırn. Kendi hükumetimden başka bir hükumetten bahsetmek bana aid değil A. R. ARTUNKAL Belgradın insafsızca tahribi Yugoslav payitahtı bir gün içinde harabeye döndii AMERİKA Groenland adasında üsler tesis etmek üzere Macaristanın tuttuğu yol Peştede almanca olarak çıkan bir gazete 44 Ulus „ a cevab veriyor Kızılordu gazetesi Vaşıngton 10 (a.a.) Bırlesik Amerıkanın, bir Amerika Daıümarka anlasması mucibince, Groenlandın ve batı yan küresinin himayesi için Groenlandda üsler tesis etmekte oldugu bugün bildirilmiştir. Anlaşma dün geç vakit Hariciye Nazırı Hull ile Danimarka elçisi Dekauffman tarafından imza edil miştir. Dekaurfman, Danimarkanın Alman işgalinde bulunmasına rağmen, en büyük Danimarka memuru sıfatile im(Arkaaı aahlfe S sütua 1 de) zasını koymuştur. Akdenizde 18 bin tonluk iki Italyan vapuru batırıldı Londra 10 (a.a.) Amirallık dairesinin tebliği : Merkezl Akdenizde denizaltılanmınn birisi ağır surette yüklü nakliye ve iase gemilennden mürekkeb olarak cenuba doğru seyreden bir gemi kafîlesîne mu» vaifakiyetle tetevvüç eden bir hücum yapmıştır. Takriben 12 bin tonilâtohık bir gemiye iki torpil isabet etmiştir. Takriben altı bin tonilâtoluk diğer bir gemiye de bir torpil isabet etmiştİT. Yüzlerce Alman tayyaresi bombalannı boşalttıkdan sonra kadın ve çocukları 11 Almanlann karşı mitralyöz ateşîne sında ciddî hasım tuttular vardır, bizzat Berlin Aüna 10 (a.a.) Atina ajansi biîdiri. radyosunun müşkü yor: Yugoslavyarun Atina elçiliği, Yugoslav lâttan bahsetmesi hükumetinin medenî dünyaya yaptığı bir hitabını almıştır. manasız değildir,, Yugoslav hükumetinin, medeni dünMoskova 10 (a a.) Kızılordunun gazetesi olan Krasnaya Zvezda gazetesinde, harb vaziyetini mutalea eden albay Popof, diyor ki: «Harbln siklet merkezi, garbdan şarka intikal etmiştir. Artık daha fazla İngUterenln ls(Arkası sahife 5 sütun 3 te yaya yaptığı bu hitabın metni şudur: «Alman ordusunun, bize tahmil edilen harbde işlediği korkunc cinayetleri bütün medenî milletlere bildiriyoruz. Ev. veice müdafaa edümiyecek açık şehir olarak ilân edilen memleketrmizin payitahtt Belgrad, harb ilân olunmadan Ahnan hava kuvvetleri tarafından bombardıman edilmiştir. Pazar sabahı, BeL. (Arkası sahiie 5 sütun 7 de Yugoslavya ordusunu methediyor lareşal Göring Makedonyahlara eyalet istiklâli vâdetmiş! Dostlok misakım Nacarlar değil, Yugoslavlar bozmuşlar! Budapeşte 10 (a.a.) Macar ajansi bildiriyor: Pester Lloyd, Macaristânın yugoslavya ile aralannda meveud dostluk muahedesini bozduğu hakkında Ulus ^azetesinde çıkan yazıyı şiddetle reddetmektedir. Gazete, Macaristanın bu muahedeyj üçlü paktın bir azası olarak akdettiğinl ve Yugoslavya ile imza edilen muahe(Arkası sahife 5 sütun 2 de) Çinliler bir çehri iıtirdad ettiler Çunking 10 (a.a.) Resmen bildirüdiğine göre, Çin kuvvetleri Hankeu ile İçang arasında yan yolda bulunan ve Han nehriıün cenub kıyısında mühim bir sehir olan Çienkiang sehrini istırdat etmişlerdir. Japon garnizonu salı günü şehrin şimal kıyısına çekilmiş ve küçük bir Çin müfrezesi $ehri isgal eylemiştir. Maresal Göring Radyo Gazetesi «Balkanlarda harb devam ederken Aimanlar muhtelıf propaganda vasıtalanna da nrtiraceat ediyorlar. Bu meyanda, Ahnanlar tecrid edilen Yunan kuvvetlerinin silâhlarını bırakarak teslim olduklannı bildirmisîerdi. Halbuki 167 numaralı Yunan tebliği bu haberin tamamen asılsız olduğunu, Yunan kıtaabnın şid. detle mukavemete devam etmekte olduklannı bildirmektedir. Bulgar radyosu tarafından verilen diğer bir habere göre de, Bulgaristandaki Makedonyalılar tarafmdan çekiien bir telgrafa cevaben Mareşal Gdring, Ma. kedonyanm zaptedildıkten sonra, burannın müstakil bir eyalet olacağını bil Mesafeyi yutan motörlü devlere mahsus asfalt yollarda iki tekerlek üzerine oturrulmus o acayib arabaya ne zamsn raslasam, içimde, ifadesi güç, derin ve r.üphera bir takım hasretler uyanır. Orta Anadolunun çıplak görünen yaylalarmdaki gizH iç zenginliğini azaktan olsun sezebihnek, kağnısız mümkün müdür? Aks&m günesi, alevden dilile karşı mor dağlan yalarken, inilti mi, çığlık mı pek belH olmıyan bir ses uzaklardan duyulur. Yeni bestekârlardan birinin yayb sazlar için yazdığı, anlaşılmaz bir esere • ANKARA Eritrede İngilizlerin zaptettiği Musavva Hmnnmrf»n bir görünu» Birhaç söx Kağnı benriyen bu ses, orta Anadolunun ıssız manzarası içinde, toprağımızm bütun saklı ihtiraslannı ne büyük bir kudretle terennüm eder. Bos sandığnnız tepelerde susuz kahnış otların nefes aldığını duyanz. Hotozlu tarla kuşlan, mahcub örüşlerile konsere refakat ederler. Çamur rengindeU küçük dereden meJed uman âşık söğüd, kollannı hafifçe kaldırarak bir ah çeker. Kızıl bulutlar, öbek öbek günese doğru uçuyordur. Ortalık gölgelenir ve 'bize ^yle gelir ki, efsanelerdeki mağaralar gibi büyüjen sayısız köstebek yuvalanndan şimdi bir takını sevimli einleı ftr'.ayacaktır. Onlaa sabaha kadar lıucaflnda ovnatmaya hazırlanan Anadolu toprağı, içine akıttığı coskun ihtiraslarnn, .biraz olsun yatıştıracak belki. , . ? Aksam günesi, ^atev flilini mor daçlardan çektiği zamaş artık bir sey gorülmez. Fakat kağnı, iniffi ile çığlık arasında o acayib şarkısını soyliyerek karnnhğın içinde kaybolurken, bize topraâımızın bütun sırlannı fısıldar N. Bir hakikat var ki şudur: Mevcudiyet ve hürriyetleri uğrunda bu kadar fedakârane kahramanlıklar gösteren bu milletleri esir etmeğe imkân yoktur Harbde muvaffakiyetler elde etmek belki kabil olur. Fakat Yunan ve Yugoslav milletlerini esir etmek, asla. Avrupada isgal altına alman diğer küçük milletler için de doğru olan bu iddia bu YUNUS NADİ (Arkası sahife 3 süton 5 to) Al|«ını hava baskınında tahrib edildiği Beljradda Kral Alekmndı köptüsi