31 Ocak 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TURHAN TAN'IN Müessesemiz tarafmdaa (îkanlan en son eserleri guşçem Sultan Kadın Avcısı Tarihî Musahabeler Tarihte Türkler için söylenen büyük sözler 1Ş0 Kr.' 100 > 75 » 25 > CUMHURİYET MATBAASI 17 nci yıl sayı: 5918 umhuri İSTANBUL CAĞALOGLU Telgrat v» mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: tstanbuL N a 246 Teleion: Bagmuharrir: 22368. Tahrir heyeti: 2429a İdare ve matbaa kısmu 24299 • 24290 Maarif VeJdlliğinln orta okuüara tavsiye ettiği TÜRKÇE Çjf^jfc MÜFREDATINA Ortaokıffiı Türkçe Cuma 31 ikincikânun 1941 Gramer, okuma kMSplanMdaki kelime, cümle ve fîkirler, şair ye^Hıblerin hayatı I ve Ilnci sınıflartn ikiflHMMfcları tadil, tashih ve ilâvelerle çıktı. Her kıtab 25 kuruştur. istanbul Sertel MatbJesı^Ankara c. No. 67 Metaksasın cenazes Dünkü pasif korunma tecrübelerinden intıbalar: Alârm düdüklerî çalınca sığınaklara koşan halk Atılan bombalarla bir yangın çıkıyor ttfaıye işbaşında... Derne dün sabah düştü İngiliz ordusunun Bingaziye doğru yolu açık... Büyük Elen Şefi için bu gün Habeşistandaki 200 bin kişilik İtalyan millî merasim yapılacak ordusunun akıbetinden endişe ediüyor ANKARA Radyo Gazetesi «Derne duşmuştur. Burasmın duşmesınden sonra Bingaziye kadar muhim bir mukavemetle karşılaş mak ihtimali kalmamıştır. Serbest kalmış olan İngiliz motörlü birliklerinin Bingazi istikametinde ilerilemesi muhtemeldir. lArkası sahife 5 sütun 7 dei Sarkta seyahate çıhtttar Millî Şefimiz Reisicumhur İsmet İnönü, Şarkta bir tetkik seyahatine çıkmıç. lardır. Reisicumhurumuz hususî trenlerile hareket buyurmuşlar ve istasyonda Mecîis Reisi, Başvekil, Vekiller ve kumandanlarla meb'uslar, hükumet erkânı ve kalabalık bir halk kütlesi tarafından teşyi olunmuşlardır. Kendilerinin Erzurumu da şereflendirmeleri muhtemeldir. Millî Şefimiz Hava tehtikesi »*Wi •is^^*' " Dün gündüz ve gece iki tecrübe yapıldı Bütün yardımcı ekiplerin vazife aldığî pasif korunma denemesi mevcud şartlar Amerikadan rivayetler Yakm maziden güzel bir hatıra: Millî Şefimizle dost Yunan Başvekili Metaksas telâkilerinden birinde, janyana.» Metahsas'ın Büyük adamların, hayatlari gibî ölümleri de, millî hududları aşarak uzaklarda akis bırakan kudretli bir ses oluyor. Büyük bir senfoninin »on nağmeleri dindiği zaman bütün eseri bir hamlede idrak edebilmck gayretile nasıl heyecanlanırsak, bir büyük adamın aon nefesi de ruhlarımızı öylece idrak ispazmozlarile ürpertiyor. Komşu Yunan milletînin matemî karşısında Türk matbuatı tarafından gösterilen sıcak alâka, jki millet arasındaki dostluk bağlannın derinliğini olduğu kadar, bu dostluk bağlarım sağlamlamak hususunda bütün samimiyeti ile çalışan büyük ölüye karşı doğrudan doğruya beslediğimiz mühabbet hislerini de açığa vuran bir hâdisedir. Biz Türk gazetecileri General Metaksas'ı yakından deha iyi tanıdık. Gerek Atinaya yaptığtmız seyahatlerde, gerek onun memleketimizde bulunduğu sıralarda müteaddid defalar k«ndisile konuşmak fırsatlarına kavuşmuştuk. Metaksas, bazı Avrupalıların z?nnettiği gibi bir diktatör değildi. Kısa boylu, zeki ve tatlı bakışlı adam büyük bir vatanperverdi, büyük bir şefti. Ve her vatanperver şef gibi, ilhamını yalnız milletinin ruhî kudretinden alırdı. 1936 danberi yaptığı icraatın Yunan menfaatlerine noktası noktasına uygun düşmesi, ondaki bu millî seziş kabiliyetinin yükseklîğine itiraz kabul etmez bir delildir. Metaksas ayni zamanda büyük bir Balkanlı idi. Teker teker istiklâl ve emniyetlerini koruyabilmeleri için Balkan milletlerinin müşterek bir fikir etrafında birleşmeleri lüzumuna bütün kalbile inanıyordu ve rnillî Elen menfaatleri ile müşterek Balkan menfaatlerini tam bir ahenk içinde yürütmenin 9irrını biliyordu. Bu itibarla ölümü insanhk için de bir kayıbdır. N. ötümü Alman taarruzunun iiç istikameti Cebelüttarığa inmek ihtimali de belirdi Hitler nutuk söylerken Büyük Britanya adası topyekun muharebe mey danı haline gelmeği kabul ederek müdafaaya "Amerika maliyecileri harb istiyorlarsa onlahazırlanıyor Hitler bütün dünyayı tehdid ettiî ANKARA Radyo Gazetesi Almanyanın, Amerika yardımı yetişmeden harbi bitirmek için uğraşacağı anlaşılmaktadır. Amerikanın Kolombiya radyosu bu münasebetle üç ihtimal ileri surüyor ve bunlarla Almanyanın karşüaştığı zorlukları tebarüz ettiriyor. Ihtimaller şunlardır: 1 İngiltereyi Istüâ teşebbusu. f Arkası sahife 5 sütun 6 dal rı da sürprizle karşılaştıracak iktidardayız,, Örfî İdare komutanı Korgeneral Ali Rıza Artunkal, bir muharririmize inbbalaruu anlatıyor (Yansı 4üncü sahıfemizde) Harbdett sonra Avrupa nizamı D ngilterenin Vaşington Büyük Elçisi 11 Lord Halifaks gazetecilere İngiliz U barb ve sulh gayeleri hakkında şu kısa sözleri söylemiştir: « Gayemiz. harb kudretini arnnnak ve harbi kazanmaktır. Başhca sulh hedefimiz, dünjayı diğer milletlerle birlikte yeni bir harbin çıkmasına m â n i o 1 a c a k bir tarzda tekrar kunnaktır. İugilizler bu kadar iyi harbediyorlarsa demokrasilerin mukadderatı bahis mevzuu olduğunu bildikleri içindir.» Bundan sonra yeni bir harbin çıkmasma mâni olacak yeni bir dünya nizamı, ancak büyük küçuk bütün milletlerin mevcudiyet ve hürriyetlerine riayeti e s a s ittibaz edecek bir sulh ile tenı'n olunabilir. Bugün demokrasilerin müdafaası vazifesini üstüne almış olan Ingilterenin gayesi bundan başka birşey olamıyacağuıda şaşılacak hiçbir cihel yoktur. Harb gayeleri ve sulh şartlan üzerinde şimdiye kadar ketum ve ihtiyatb bulunmağı iltizam edcn İngiltercnin bu son günlerde bu meseleleri, velevki şimdilik umumî şekilde olsa dahi. cepheden mütalea ve ifade etmeğe başladığm" görüyoruz. Bir hafta evvel muhalefe' lideri binbaşı Atlee bu harbden sonra Avrupaya verilccek yeni nizamın hürriyete ve milletler arasmda tesiç olunacak ahenkli işbirliğine istinad edeceğinden bahsediyordu. İngiliz Propaganda Nezareti Müsteşan Nicolson da evvelkf gün verdijp bir nutukta gene bu meseleyi tetkik ederek demokrasi cephesince Avrupanın ve dünyanın alacağı yeni ni YUNUS NADİ TArkası sabife 5, sütun 3 te] Yeni Hiikumetin kararı Metaksas'm millî sivaseti aynen tatbik edilecek Willkie Londra sığınaklarında! Amerikan diplomatı, İngiliz milletinin soğuk kanhlığından derin heyecanla bahsediyor Londra 30 ( a . a T ^ e n d e l l Willkie, dün akşam Londrahların nasıl hareket ettiklerıni gormek için bir tayy*re tehlikesi esnasında bazı Londra sığmaklarını ziyaret ettiği vakit gozlerı yaşaracak derecede muteheyyic olmuştur. Yeraltında buyuk bir derınlikte kâin sığınak içinde kendisine fevkalâde bir ıstikbal yapan kalabalık orta=ında ayakta duran Willkie, refakaticdeki Reuter ajansı muhabirine şunları sbylemiştir: « Ben kendim de yılma? bir adam olmakla beraber bu gordüklerimden pek derin bir heyecan duydum ve gözlerim yaşardı. Londrahların nasıl hareket ettıklerini gormek hayrete şayan bir şeydir.» Wendell Willkie, diğer bir sığınakta şunları söylemiştir: « Beni gördükleri içhı pek memnun görünüyorlar ve istiyecek hiçbir şeyleri ohnadığı da anlaşıhyor. Milletiniz hakikaten hayrete değer. Maneviyat: bozuk kimse görmedim.» «İngiltere Balkanlara güveniyorsa, bu AMERİKA ümidi de boşa Merkez cephesinde Bu hafta, İngiltereçıkacaktır» İtalyanlar müdhiş Beılin 30 (Radyo) Nazi rejiaunin ye yardım lâyihasını zayiat verdiler iktıdar mevkııne geçmesinın sekizinci yıldonümü münasebetıle Fuhrer bugün Londra 30 (a a.) Atina radyosu, kabul ediyor! Beıhnderki Sporpalastan halka hitaben gece neşrettiği Yunan Matbu bir saat kırk dakika devam eden bir at Nezareti tebliğinde iki İtalyan nutuk söylemiştir. Evvelâ Doktor Gob taburunun üslerile irtibatı kesildibels Berlin mıntakasının nazi teşkilâtı ğini bildirmiştir. reisi sıfatile soz soyliyerek Hitler'i seBu t^bilğe göre, İtalyanlar, son 24 lâmlamış ve Alman milletinin tek bir a saat zarfında nevmidane mukabil dam gibi Führer'ın peşinden gitmek için hücumlarma devam etmişlerse de and içmesindenberi sekiz sene geçtiğıni bunalruı neticesi kendileri için bir ve Fdlırer'in Alman milletini zaferden felâket olmuştur. Muharebe bilhassa cephenin merzafere göturdüğunü anlatmıştır. kez mmtakasında şiddetli olmuş ve Hitler' in ilk sözleri î Arkası sahife 5 sütun 3 te] Daha sonra nutkuna başlayan Hitler, İngılterenın Almanyaya duşman kesıl mesinm tarihî sebeblerini izah edeıek ve bu sebebler yüzünden iki taraf arasında muharebeler koptuğunu söylemiş ve d^miştir ki: « ingiltere, Bismark'ın Almanyayı birleşürmesine memnun olmadı. Bılâkis birleşik Abnanyayı duşman saydı ve onun hava muvazenesini ihlâl ettiğire zalııb oldu. Çunkü İngiltere, Almanyanın dahilî ve dinî harblerle, İtalyanın hanedan mücadelelerile meşgul olduğu su'adan istifade ederek bir sürü memleketieri istilâ etti ve İngiliz imparatorluğunu kurdu. Alman ımparatorluğunun teşekkülü ise onun bu siyasetine son vermişti.» Hitler, daha sonra İngilterenin sosyal bakımdan çok geri olduğunu, bütün İngiliz imparatorluğunun bir ekalliyetle bu ekalliyetin yahudi dostlan elinde bulunduğunu, halkın lâfzı murad olan h ü r . riyet lâfına kanı olmadığmı, ve halk ekseriyetinin sefalet içinde yaşadığmı söylemiş, daha sonra İngilterenin dört yüz ı [Arkası sahife 5 sütun 5 te] İtalya taarruzu büyük zayiatla tardedildi Alman ve Japon tehdidlerine rağmen ANKARA Radyo Gazetesi «Amerika meb'usan meclisinin hariciye encümeni, Reisicumhur tarafından yardım için istenen salâhiyetler projesinde 4 noktada tadilât yapılmasmı istediği bildiriliyor. Bu dört nokta şunlardır: 1 Cumhur Reisine 1943 senesi haziranınm sonunda bitecek salâhiyetler vermek. 2 Amerika zırhlılarının İngiliz gemüerine refakatine mâni olmak. 3 Yardım olarak gönderliecek harb levazımı için Amerika deniz, hava ve kara kumandanlannm muvafakatini almak. 4 Yardım için almacak tedblrleri kongreye muntazaman bildirmek. Birinci tadil ehemmiyetli değildir. İkincisine gelince, Ruzvelt. Ame rika zırhlılarının İngiliz gemüerine refakatine razı olmadığını söyle miştir. Üçüncü sart, Cumhur Reisinin ellerini bağlıyacak mahiyette ise de bütün bu tadil tekliflerini ehemmiyetli saymaga yer yoktur. Yardım lâyihasının haftaya çıkması bekleniyor.> M. Stimson'un beyanah Vaşington 30 (a.a.) Colombia: Amerika Harbiye Nazırı M Stimson âyan hariciye encümeni huzurunda llArkası sahife 5 sütan 6 da] Başveki! diyor ki: "Şeref ve vazife yolunda bize rehberlik etmeküzere o daima yanımızdadır,, Atina 30 (a.a.) Reuter: Atma metropohdi dun saat 9 da umumî karargâh merkezıne gelerek yeni kabıne azasının Kral huzurunda yemin etmeleri sırasında hazır bulunmuştur. Merasim 40 dakika devam etmiştir. Bundan sonra hükumet derhal içtima etmiştir. Muzakereler oğleden sonra hâlâ devam etmekte idi. Yeni hükumetin butun sahalarda General Metaksas'ın siyasetıne devam edeceği muhakkak sayılmaktadır. Metaksas'ın nâşı dün öğleden sonra Atina katedraline getirilmiştir. Yunan askerî kuvvetlerinin bütün sınıflarcna mensub subaylar gece ve gündüz cena(Arkası sahife 5, sütun 1 de] LAWRENCE ChurchiIFin Yazısı bugün 2 nci sahifemizde Müteveffa Metaksas, Kral Majeste Georges'la bir arad§