26 Aralık 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Dünya Muharrirlerinden Tercünıe Serisi 41 PANAİT İSTRATİ ANGELDAYI Türkçeye çeviren s YAŞAR NABÎ REMZİ KİTABEVİ 17 ncî yıl sayı: 5885 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, lstanbul Posta kutusu: tstanbuL Na 246 P 6 r Ş 6 l T ) b 6 Telefon: Basmufaarrir: 22366. Tahriı heyeü: 24298. Idare ve matbaa kısmı: 24299 • 24290 * 2 6 BİrİffiCİkânUI1 I 9 4 0 S" Fikir ve san'at mecmuası CELALEDDİN EZİNE MUessisi 5 Incl HAMLE Hazreti Mevlânâ Sayısı çıkmıştır. Başvekilimiz dün Mecliste mühim beyanatta bulundu Fransız buhraıu Anlaşılan M. Laval Alman Fransız işbirliği bahsinde Mareşalın düşüncelerini çok geçen bazı anlaşmalarda çok fleri gitmiş, gizli yürütülen bu kom. binezonlar Vişinin hiddet ve şiddetini davet eylemişti. l t Korunma yapılan tadilât Vilâyet Parti kongresi Dün toplanarak senelik faaliyet raporunu tetkike başladı Dünkü Parti toplantısından iki intıba: Riyaset kürsüsü ve içtimada bulunanlar Meclisteki müzakereler Lâyihanın konuşulması esnasmda bir çok meb'uslar söz alarak mütalealarını söylediler ütareke ve musalâha akdi, harb icrasından daha kolay işler değildir: Gaüb için de, nıağlub için de. Bunun son misalini Fransada görüyoruz. Almanya, Mareşal Peten Fransasının teklif ettiği mutarekeyi kabule musaraat «ti. Mütarekeye bağlanan Fransa, nihajet elaltına alınmış bir memleket desıektir. Almanya mütarekeyi kabul ettuekle Fransanın mukavenıete devam için şimalî Afrikaya intikal etıncsinin önune geçmiştir. Boyleükle bir dusman eksik olmuş olacaktı. Mütareke ile Fransanm içinde kalacak bir Fransız hükumeti mevcud olduğu takdirde Almanya işgal altındaki Fransadan daha biiyuk bir emniyetle istifade edebilirdi. Aksi takdirde biitün Fransanın Alman kuvvetlerüe işgal ve idaresi, sırasına «ore tehlikeli de olabilecek çok kiilfctli bir vaziyet ihdas etmiş bulunurdu. Fransa gibi, Almanya gibi, İngiltere gibi kuvvetli millî mevcudiyetler arzeden büyük memleketleri uzun miiddet işgal Ve idare etmek kolay bir iş değildir. Mütareke şartları ağırdır, fakat niha Müstakil Grup reisi Ali Rana Tarhan Başvekilimiz Doktor Refik Saydam Manisa meb'usu Refik İnce yet bir mütarekedir. Bunu kabul eden Fransa sulhun akdolunacağı zamanı Ankara 25 (Telefonla) Millî korunma lan için kâfi mîktarda stoklar hazırlaması, nihabekliyerek bu ağır şartlara lahammül kanununu tadil ve Iâyihaya yeni hökümler ilâyet fiat murakabe işlerinden arzu edilen neticenin etıneği goze almıştır. Mareşal Peten hüve eden kanun lâyihası bu günkü Mecliste müsalınmadığı ve koordinasyon işinin Vekâletler arakumetinin bu ağır şartları yerine getirtaceliyetle görüşüldii. Lâyihanın muhtelif maddesında bir itiyad halini almadığı şeklinde hulâsa tnek hususunda çok dürüst hareket etIerinde müzakereler açıldı. Birçok hatibler söz edilebilir. moğe bilhassa itina ettiği kayda lâytk aldılar. Başvekil Doktor Refik Saydam, maddelerin bir noktadır. Lâyihanın heyeti umumiyesi hakkında Müstamüzakereleri sonunda bu noktalann hepsine ayrı. Ağır şartlarla mahmul olan Almankil Gnıp namına Fuad Sirmen de söz alarak bazı ayn cevablar verdi ve Başvekilimizin beyanatı Fransız mütarekesinin bazı hafil tarafnoktalara isaret etti ki, bunlar, millî korunma kaalkışlar arasında tasvib olundu. ları da vardı: işgal haricindeki Fransız nununun tatbikından müspet neticeler alınmış olBasvekilden sonra Müstakil Grup reisi Ali toprakları idaresinin tamamen Fransaya makla beraber bu neticelerin henüz kâfi gelmeRana Tarhan da söz alarak bu beyanatın Grupun bırakılması, bilhassa Fransız müstemdiği, ithalâtta müşkülât mevcud olduğu ve bu maksadım tamamen ifade ettiğini tasrih etti. lekelerine hiç dokunulmaması, tamamen Fransaya bırakılan Fransız donanmasınmüşkülâtın devam ettiği, hükumetin ha'k iMiyac[Arkası sahife 5 siitun 3 te] dan İngiltere aleyhinde istifade olunmak istenilmediğinin ve istenilmiyeceğinin mütarekeye sarahatle dercolunmuş bulunması gibi şeyler. Eğer ilk adımda biitün Fransız üslerinden istifade olunmak hakkı ve Fransız donannıasının derhal aynen ve tamatnen teslimi istenilseydi başta şimalî Afrika olmak üzere biitün Fransız müstemleke imparatorluğunun isyan ctmesi, Fransız donanmasına gelince bunun da ya İngiltereye illihak etmeğe, veya meselâ Araerikaya gitmeğe, yahud da kendi kendini batırmağa gitmesi ihtiraali vardı. A V L O N Y A Bugün kaza kongrelerinden gelen dilehler DÜN DE tespit olunacak BOMBALANDI Himara'dan çekilen İtalyanları Yunanlılar takib ediyorlar Şimal cephesinde mühim bir mevki zaptedildi Atina 25 (a.a.) Hududdan gelen son haberlere gore, Chımaranın alın masından evvel vukua gelen ve uç gun SUfcn rrmharohf esn&sında,. V^;i"»Tn^tnı^ı ' İstanbul vilâyeti parti kongresi, dün sabah saat 10,30 da partinin Cağaloğlundaki merkez binasında toplanmıştır. Kongreyi açan idare heyeti reisi Reşad Mimaroğlu, kongreye iştirak eden arkadaşlan selâmlamış ve bunu müteakib kongreye reis ve kâtıbler seçilmi^. tir. Kongre birinci reisliğine Daimî en. cümen azasından Refik Ahmed Sevengil, ikinci reisliğe Sular idaresi müdürü Ziya Eren. kâtibliklere Mekki Hikmet ve Atıf Ödül intihab edilmişlerdir. Riyasete seçilen Refik Ahmed Sevengil kürsüye gelerek kongre reisi olarak intihabından dolayı azaya teşekkur etmiş. tir. Bundan sonra, parti idare heyeti reisi Reşad Mimaroğlu, bir senelik faaliyetten bahseden bu nutuk irad etmiştir. Reşad Mimaroğlu nutkunda ezcümle demiştır ki: « Hür ve müstakil vatanm refah ve saadeti içjn ifa edilen hizmetleri zikir ve tadad ederek hesab vermek için akdedılen bu kutlu içtimada bizim [Arkası sahife 5 sütun 7 de] «Ne kadar kabilse o kadar fazla silâh» îngiltere hesabına Amerikadan silâh satm alacak heyet reisinin beyanatı is'iiâ işinde kullanılan Sienna İtalyan fırkası, Yunanlılar tarafından fena halde hırpalanmıştır. Bu İtalyan fırkası, seferin bıdayetinde Kalamas nehrinden geri çekilmeğe mecbur edildiği zaman birçok mezalım yapmış ve rehine olarak bir çok eşrafı beraberinde gotürmüş tür. Chimara'ya yapılan Yunan hücumu esnasında, üç İtalyan karagomlekli taburun'î da çok büyük zayiat verdirilmiştir. Yunanlılar büyük miktarda ganaim de almışlardır. Düşman tayyarelerinin kıfalara yardım teşebbüsleri akamete uğramış ve Yunan topçusu İtalyan topçusunu alt etmiştir. Chimaradan Borsiversest dağına giden yol, İtalyan ölülerile ve her Rirlü harb «ıalzemesile doludur. İtalyanlar, Chimaradan çekilirken kiliselerdeki ikonlan ve avizeleri kırmışlar ve zeytinyağı fıçılannı da delerek sokaklara atmıslardır. İtalvanlar, bir çok da rehine götürmüşlerdir. Avlonya tehdid ediliyor Atina 25 (a.a ) Yunanlılar, henüz İtalyanların elinde bulunan iki Arnavud limanından biri olan Avlonya üzerine yeni tazyik hareketleri yapmış1 ardır. [Arkası sahife 5, sütun 3 tel Yunan kıt'alannm Arnavudlukta hareket noktalanndan birini teskil eden Kristolopis ismindeki hudud istasyonunda Yunan zabitleri YARIN: Obiir dünyadan Ustad Fazıl Ahmedin yeni ve nefis bir şiiri daha ingiltere bilhassa donanmanin Fransaya bırakıldığı ve ondan İngiltere aleyhine asla istifade olunmıyacağı sarahatiue bir türlü inanmamış ve Fransız deniz kuvvetlerine karşı malum birkaç harekette bulunmaktan kendisini alıkoyatuamıştır. Derken ortaya Fransada Almanya ile işbirliği yapılması imkânından bahseden sozler çıkn. Yeni Fransız teşkilâtmda evvelâ Mareşaun muavini ve halefliğine namzed M. Laval'in Almanlarla bu mevzu üzerinde temaslarda bulunduğu görülüyordu. Anlaşılan mükâlemeler çnk ileriledi ki bir müddet sonra M. Laval Hariciye Nazırlığına da tayin oluııdu: Müzakereler, onlan resen idare salâhiyetinin verdiği sür'atle daha çabuk ve daha emin yürüyebilsin diye olacak. Zaten bu Alman Fransız işbirtiğinin tahakkukuna birinci derecede taraftar YUNUS NADl [Arkası sahife 5 sürun 2 de] Amerikan yardımı devam edecek Sabık Rumanya Kralı Karol Erzincanda, Orduda ve Gümüşanede zelzeleler Majeste Kral George VI Erzincan 25 (a,a.) Bu sabah saat 1,35 te ve 2,30 da burada oldukça şiddetli İki zelzele olmuştur. Hasar yoktur. Orduda Ordu 25 (a.a.) Bu sabah 2,25 te burada bir zelzele vuku bulmuştur. Hasar yoktur. Gümüşanede Gümüşane 25 (a.a.) Bu #un saat ıkivı 2o geçe burada beş sanıye suren bir zelzele olmuştur. Hasar yoktur. Almanya ile yeni bir ticarî anlaşma Ankara 25 (Telefonla) Almanya ile aramızda klering heı sabuıdan ınütevellid Alman alacaklannın tasfiyesini istihdaf eden bir anlaşma bu gün Hariciye Vekâletinde imzalandı. Bu cihet esasen bundan evveiki itilâfnamede de derpiş ciilmifti. Yeni anlaşma, bunun bir miitemınimini teşkil etmektedir. Bu unlaşma yedi milyon Türk liralıkhr. Bunun dört milyon liralığı memleketimizden Almanyaya ihrac olunacak tütüne tekabül etmekte, diğer kısmı da üziim, incir, fındık, zeytinyağı ve kuru meyvaya inhisar eylemektedir. • L Sabık Rumanya Krahnın hayatı tehlikede imiş Hür Rumanya hareketi reisi İspanya Hariciye Nazırını itham ediyor (Yazısı 5 inci sahıfemizde) Vaşington 25 (a.a.) İngiltere hesabına Amerikadan silâh satm almağa memur olan heyetin reisi Purois gazetecilerin Amerika yardımı yetişincıye kadar İngilterenin yıkılması muhtemel olup oîmadığı hakkında sordukları suale şu cevabı vermiştir: c Yıkılmak mı? Bu kelime bizim lugatimizde bile yoktur. Askeri harekâtm bu harbde ne derece silâh imalâtına bağh olduğunu gbzonüne getirirseniz, onümüzdeki haftaların ehemmiyetini o [Arkası sahife 5 sütun 5 İngiltere Kralımn Noel mesajı Kral dün radyoda împaratorluk halkına bir hitabede bulundu «Biz zafer yolunda adalet ve sulha doğru yol açıyoruz» Londra 25 (a.a.) Noel münasebetile radyoda bütün imparatorluk halkına hitaben soz söyleyen Kral «Harb, diğer birçok kederler arasında ayrılık huznünü de her tarafa yaymaktadır. Bugün ordularda, eğer gelmeğe cesaret edebilirse, muhacime mukavemet edebilmek için bekleyen veya karanlık denizlerde nöbet tutan veyahud Libya çollerinde mağlub düşmanı kovalayan birçokları, bu anda kendi yuvalarından uzakta. bulunuyorlar.» [Arkası sahife 5 sütun 6 da] Harb esirlerine yapılacak muanıeleye dair Milletler Ceraijetinde (merhum) vaktile imzalanan bir anlaşma vannış. Cemiyetin mevcudiyetini inkâr eden Almanya, elinde bulunan Fransız esirlerine karşı, nedense bu anlaşmayı tatbik ediyormuş. Anlaşma hükümlerine göre zabitlerle neferlerin ayrı ayrı kamplarda oturması ve zabitlerin herhangi bir işte, çahştırılmaması icab ettiğinden bunlar nispeten daha rahat yaşıyorlarmış. Lübben'de bin iki yüz kisilik bir kampı gezen İsviçreli bir gazeteci anlatıyor: «Hepsi entellektüel olan bu Fransızlar adeta bir üniversite hayatı sürüyorlar. İçlerinde riyaziyc. fizik, kimya âlimleri, yabancı dil mütehassıslan, filozoflar, müzisyenler var. Herkes, kendi sahasında arkadaslanna ders veriyor. Hazirandanberi yüzlerce zabitm almanca, yüzlercesinin de ingilizce oğ Birkaç sözle Altın Kafesteki Bülbül clduğunu unutmasak bile bunun sebebini merak etmekten kendimizi alamayız. Almanya, sırf insaniyet düşüncelerile bu karara varmış olamaz. Çünkü Milletler Cemiyeti anlaşması, zabit olmıyan askerlerin çift hayvanı gibi kullamlmasına herhalde cevaz vermiş değildir. Neferieri ezerek çalıştınrken zabitleri kötü şartlardan korumakla Almanya, ne gibi bir propaganda gayesi takib edirendiğini söylediler. Çalgı bilenler ara yor? Bu suretle onları «müstakbei Avfikrine smdan kurulan bir orkestra, her akşam rupanın hâkimi Almanyadır» ınusiki ziyafetleri çekiyor. Bir sahne vat yatıracağını mı zannedivor? Eğer böyle ise boşuna zahmet! Almanki, rejisörü Pariste Mogador üyatrosunda senelerce çalışmış, meşhur bir ya, esir Fransız zabitlerini altın kafese koysa ve onlan kuş sütile beslese bile, şahsiyettir.» Fransız, Polonyalı, Belçikalı ve Ho onlar gene her fırsatta şüphesiz >Ah, landah yüz binlerce er kışta kıyamette vatanımız!» diye ıstırabla inliyeceklerçok noksan bir gıda ile tarlalarda çalış dir. Kendini biletı bir münevverin baştınhrken bu münevver insanlara tatbik ka türlü yapmasına imkân var mı° N. edilen muamelenin ancak nispeten iyi . Libva hududunda flerleyen Ingüiz tanklan