8 Aralık 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

,ft* > ' " " •"V •rf.ff' Yeni Gazete Siyasi, milh'yetçi sabah gazetesl Çıkaranlar! Orhan Seyfi Yusuff Ziya En doğru haberler, en güzel yazılar... Sayısı PEK J kuruş YAKINDA ÇIKIYOR. I 7 f)Cİ Vll SEVl I 5 8 6 7 umhuriyef İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresd: Cumhuriyet, îstanbul Posta kutusu: IstanbuL No. 246 Telefotu Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeü: 2429a İdare ve matbaa In.^ı: 24299 24290 YEDİG Harbden evvelki nefasetiıre avdef etti Bugün çıkan (YEDİGÜN) 1 8 BİrİnCİkâlHIII I 9 4 0 Tramvayidaresini müşkül vaziyete sokan sebebler Sipariş edilmiş olan malzeme harb dolayısile ahnamadı Yugoslav Başvekili Zvetkoviç ^. Türkiyenin birinci sınıf muharrirlerinçnİ en güzel yazılarını bir arada bulacaksınefc ^ Tttrk Çelik Kartalları Bize, ayda 400 tayyare yapan Hava Endüstrisî ve 3000 tayyare, 15000 tayyareci lâzım..: YUGOSLAVY Avrupa nizamının yeni kuruluşuna işlirak edecek! Başvekil diyor ki: «Bu meseleleri, emniyet ve istiklâlimize halel gelmeksizin müzakere edebiliriz.» Belgrad 7 (A.A.) Reuter: Başvekil Zvetkoviç söylemış olduğu bir nutukta, Yugoslavyanın yeni Avrupa nizamının kurulmasına iştirak etmeğe amade bulunduğunu bildirmiştir. Nutkunda başlıca şunları söylemiştir: « Kral Naibi tarafından tayin edilen ve birkaç senedir de takib olunan haricî siyaset sayesinde, Yugoslavyanın beynelmilel durum karşısmdaki vaziyetinin iyi olduğunu söyltyebilirim. Memleketimiz henuz harbin vücude getırmiş olduğu bütün müşkülâtı önlememiştir Fakat eminiz ki bu müşkulât sulhan halledilecektir. Beynelmilel bstün münasebat sahalarında görüşme ve müzakerelere yer vardır. Biz de Avrupanın veni nizam teşkilâtma iştirak edeceğiz. Her mesele hakkında görüşp müzakere edebiliriz. Fakat emin olabilirsiniz ki memleketimizin emniyet, istklâl ve hürriyetine halel gelmiyecektir.> Belgrad 7 (a.a.) Başvekil nutkunda, Yugoslavyanın sulhu muhafaza, ve kendisini bitaraf vaziyetten çıkarmağa matuf her harekete mukavemet edeceğini soylemiştir. Istanbnl seyrüseferinde görülen hâdiselerden: Ufak bir ânzanm tekmil hattı Kapayarak münakaleyi durdurması.. Son günlerde, bazı gazeteler, malze roası zarureti hasıl olmuştur. Hukumete me fıkdanından dolayı tramvay müna intikal akabınde ihtiyaclar tespit edilmiş, Vatan ufuklarında binlercesini görmek istediğimîz Türk semalarinîn çelik kanadlari Dava ile mukabil dava o kadar kalâtında görülen güçlukleri ileri süre* nisan 939 dan itıbaren siparişler verılf'' * ' (Yazısı 2 nci sahifemizde) cihanşümul bir mahiyet almıştır rek tenkidlerde bulunmaktadırlar. Bu meğe başlanmıştır. O tarıhte Almanya bususta bize verilen malumata go ile klering anlaşması mevcud olduğunki bunda Almanyanın hegemondan diğer memleketlerle ancak yuzyasını dünyanın esaretinden, ln rc, buhran şu sebeblerden ileri gelmektedir: Tramvay idaresi, 1 mart 939 de yetmişe yakın nispette takas p n gilterenin hürriyetini dünyanın mı verilmesi icab etmekte idi. Bu sebeble nizam ve selâmetinden ayırd et da milT idareye geçmiş ve ayni senenın ilk siparişler tercihan Almanyaya vetcmmuzundan rtibaren, Belediye tarameğe artık imkân kalmamıştır. fmdan işletilmeğe başlanmıştır. Şirket rilmiş ve bu vaziyet harbin başlangıcına zamarjjnda haricden aypılan bütün si kadar devam etmiştir. Malzeme, sipariçi D ngiliz tnillet meclisinde Kralın pariş ve mubayaalar, Belçikada Sofina mütealub hazırlanamadığından tesellüm Almanyanın Isveç ve Yugoslavya II nutkuna verilecek cevabın miizake merkezi vasıtasile yapılmakta idi. Hü işi zarurî olarak uzamaktadır. Hnrb ile yapacağı muahedeler U releri bitirilirken âdet olduğu veçhile kumete intikalinden sonra bunun doğ hali başladıktan sonra, serbest döviz teLizbon 7 (A.A.) Stefani: Beynelbu ce\abtn son şekli Uzerinde yapılması rudan doğruya idare tarafından yapıl[Arkası sahife 5, sütun 3 te] milel mahfillere gelen haberlere göre istenilebilecek tadilât için alınan teklifler Almanya ile İsveç ve Almanya ile Yumeyanında üç işçi meb'usundan miitcgoslavya arasında iki mühim iktısad! şekkil bir grupun harb gayelerinde saraanlaşma akdi için müzakereler cerevan bat bulunmadığından şikâyet eden taketmektedir. İlk anlaşma mucibince Alrirleri vesilesile çok ehemmiyetli sözler Bern 7 (a.a.) D. N. B. Vichy'den manya, İsveç ihracatının yüzde 75 ini Filadelfiya 7 (a.a.) Amerikan bahsoylenmiştir. gflen haberler, bazı nezaretlerde dealacak, buna mukabil Alman malı ve riyesine dünyanın en büyük gemilerini Bir öliim dirim harbi karşısında dabi ğışıklikler vukua geleceği şayiaları dorecektir. Yugoslavya ile yapılan nlaşma inşa edecek muazzam tezgâhların tesisi Ingiltere nıeşrutî idaresinin biitün aniçin Delaware nehri taranmaktadır. Bu lc'^makta olduğunu bildirmektedir. da avni derecede mühiındir. anelerine sadık kalmakta devam ediyor. doklarm icabında 60.000 tona varabıleBu hususta bu akşam toplanacak oMalumdur ki icra kuvvetinin başında lan nazırlar heyeti içtimaına büyük ecek super dretnotlar inşa edebilecekleri hükumdar bulunan meşrutî idarelerde hemmiyet verilmektedir. Ezcümle son tahmin edilmektedir. Bir zırhhnın inşası devlet reisinin nutku bükumetin siyasegünlerde Vichy'ye gelmiş olan sabık için mutad olan dört senelik müddetin, tini tebarüz ettirir ve meclisin ona verStokholm 7 (a.a.) İsveç Başvekili Başvekil Flandenin Dahiliye Nazırlığıuç buçuk seneye ineceği de zannedilmek diği cevab umumî siyasetin münakaşaM. Hanson bir nutuk soyliyerek umu. rıa getirileceği ve halen Dahiliye Nazırı tedir. mî intihabın, müdafaa istıkrazının ve bulunan laruıa geniş kapı açarak böylelikle milPeyrouto'nun Müstemleke kontrol servislerine gonullü akınının, Nezaretini deruhde eyliyeceği söylenletin temayulleri meydana çıkmış buluBahrî inşaatta azamî sür'at İsveç demokrasisinin yaşama azmıni mektedir. Di»er taraftan Adliye Nazırı nur. İşie İngilterede memleketin başına temin edilecek ispat ettiğini kaydettikten sonra de Albertin istifa etmiş olduğu da bilhergün her çapta yüzlerce ve bazan binBirleşik Amerika, on iki günde bir 12 nıiştir ki: dırilmektedir. lerce ton bomba yağarken bu an'ane harb gemisinin donanmaya iltihakını te« Hâdiselerin seyri, hükumetin, aynile muhafaza olunabiliyor ve meclimin edecek derecede inşaat programînı memleketin bitaraflığını idame ve eAtina 7 (a.a.) Propaganda Nezasin içinden çıkan üç meb'us Kralın nuttesri etmiştir. Milli Müdafaa komisyo limizdeki bütün vasıtalarla İsveçin iskunda garb gayelerinden ve sulh şart retinin bildirdığine göre Yunanhlar Ayanunun bildirdiğine göre, bir kruvazörün tiklâlini ve aynı zamanda demokraa: larından bahis yok diye şikâyet edebi sarandayı işgal ettikten maada duşmaliyorlar. Asıl isçi fırkasının bütün meb ru Delvino istikametine doğru tamamen inşası için lâzım olan kırk ayın sekizde Londra 7 (a.a.) Hava ve Dahıü Emuslan mütearnzlarm tekliflerine şid püskürtmüşlerdir. Bu şehrin şimali şarbir nispetinde azaltılması, bir denizaltı myet Nezaretlermin bu sabahki teblı detle ve kat'iyetle muhalefet etmişlerdir. kisinde ve Ergiri civarlarında anugemisinin inşası için icab eden otuz aBu vesile ile cereyan eden mü dane ve fakat faydasız mukavemet gösDüşmanin cumartesi gecesindeki hava yuı yirmi dört aya indirilmesi ve desYazan: zakerelere müdahale eden eski iş teren İtalyanlar, bütün mıntakalarda faaliyetlen buyuk mikyasta ol troyerlerin de denize inmeleri için tayin geri çekilmektedir. çi fırkası reisi ve şimdiki Başvekil mamıştır. Bu faaliyet Bristol ka edilmiş olan mühletten evvel yetiştirilİtalyanlaruı zayiatı, bilhassa Yunanlımuavini Atlee sulh gayelerini öğrennak üzerindeki bir şehre karşı meleri hususunda yeni usuller tatbik ernek istiyen mebusların hürriyetlerine ların jimdi mühim tepelerini işgal errrıiş teksif edilmiştir. Akın geceyarısuıdan dilmektedir. bulundukları Moskopolis civarında pek hürmet etmekle beraber fikirlerine iştievvel nıhayet bulmuştur. Bir çok yangın rak etmediğini kanaat verici ifadelerle u ağu olmuştur. İngiltere için 60 gemi birden bombaları atılmış ve bazı ciddî yangınHavanın muhalefetine rağmen Pograzunuzadıya izah etmiştir. Avrupanın oryapılıyor iar çıkmışsa da itfaiye ve pasif korunma tasında kuvvetli bir ırkı (yani Alman deç mıntakasmda da buna benzer muservıslerınin serı ve nafiz hareketleri savaffakivetler kavdedilmiştir. Nevyork 7 (A.A.) Salâhiyettar delığı) janlış yolda yürüten bir heyet yesinde bunlar çabukça önlenmiştır. Yunanhlar Ergiriye girdiler A\Tupayı e s a r e t altına almak isnu mahfillerine göre, Amerikan gemi İkametgâhlar ve sair umumî binalar haAtina 7 (a.a) Dolasan rivayetlere liyen bir hedef peşinde koşarken İngilsara uğramış ve bazı ölü ve yarahlar da inşaat tezgâhları, ingiltereye mahsus ve [Arkası sahife 5, sütun 1 de] terede sulh şartlarından bahsetmek, duşher biri 10 bin ton hacminde 60 şilepin kaydedilmiştir. nıajıların kolaylıkla istismar edebilecekİngilterenin cenub bölgesinde ve ce inşasını temin maksadile bir hayli tevleri bir zâf hali gibi görülmekten kurMareşal Badoglio'nun yerine getirilen nubî Galles eyaletinde bazı noktaiar ü si edilecektir. Aynı mehafilde temin otulamazdı. Binaenaleyh İngiltereye gbre ^erine de bombalar atılmıştır. Bazı ha lunduğuna göre ingiltere, Birleşik AmeGeneral Cavellero bugiınün hiç şasırtmı>an parolası nihaî tar ve insanca ölü ve yaralı olarak za" rikada gemi tezgâhları kurmak niyezafere kadar harbe devam düstunından İtalyada bir mahal 7 (A.A.) Kral yiat olmuştur. Londra mıntakasına hiç baska bir şey olamaz. tinde değildir. Çünkü bahriye komisyotarafından neşredilen bir emirname ile bir bomba atılmamıştır. Ergirinin işgali ehemİsveç Başvekili M. Hanson •Valsismon Kontu General Cesare Maria Alman bombaları îskoç krallarının nu, mevcud tezgâhların kâfi derecede Harb gajelerile sulh şartlannuı açıkça miyetli neticeler de Vecchi, talebi üzerine Ege denizi kuv genişletilebileceği kanaatindedir. mezarlannı deştl konusıılabileceği bir zamanın elbette ge[Arkası sahife 5, sütun 3 te] vetieri kumandanlığmdan ve valilikten verecektir. leceğini söyliyen Atlee bugün için uİskhoçyanın cenubu garbisinde yapılan çekilmiştir. Kralın diğer emirnamesile nıunıî surette soylenebilecek sözleri çöyArnavudluktaki harb hareketleri ordu kumandanı General Ottore Bastico, bir hava hücumunda Edinburgdaki Holle ifade etmiştir: hakkında. iki gündür gelen haber 12 adalar valiliğine ve bu adadaki kuv lyrood House'un parkına bir bomba Ancak şunu söyliyebilirim ki gajedüştüğü ifşa edilmektedir. Bu bina, Isler, Yunan taarruzunun, havanın vetler kumandanhğına tavin edilmiştir. lerimiz bir sulh âlerai, hür mületler koçya krallarının tarihî sarayıdu. Bomba muhalefetine ve İtalyanlaruı nıuka[Arkası sahife 5, sütun 2 de] âîemi kurmaktır. Kendimiz için istcdik[Arkası sahife 5, sütun 2 de] vemetine rağmen, ağır, fakat emin lerimizi diğer milletler için de isüyove muvaffakiyetli bir şekilde ileriruz. Anarşi içinde nizamlı bir sulh lelediğini gösteriyor. minine imkân yoktur. Anarşi yerine niBu dağlık arazide, kar ve çamur zamlı bir sulh kojmak ve bunu adalete Harbin umumiyetle ifcttsodî bak\mdan neticeleri hak doğradan doğrvya nazaridır, önceden edinilmiş kanaatlerin içinde yapılan taarruzun daha süristinad ettirmek lâzımdır.» kında mkbin göiüşlü adamlar vardır. Derler ki: mahbuludür, rpchteye istinad etmez. Müşahede biz» bu neatli olmasına imkân yoktur. Fakat Ciddî konuşmaların neticesinde üç işçi « Vckıâ milletler birbirîerüe boğugurken hesdba stg ttceye vardırmıyor Geçen harb, bir çok mtUetlerin, jelâkeıe • harekât seri değilse de emniyetlin»eb'usunun teklifi 4 reye karşı 341 ması ımkansız servetler mahvolup gider. İnsan kaybını sürükU nmpsine sebeb olduğu halde, onun sonunda bu talıdir; çünkü her zaptedilen tepe, bir fiatlan ııyle reddolunmuştur. Bütün bu füphestz hiç bir maddt öiçü ile i/ade edemeytz. Bundan mtnlerdun hiç biri çıkmadı. Ham madde ihtiyacı manevra ile değil; muharebe ile hâdisenin en parlak ve en kuvvetli tarabaşka mihıonlc.rca tonluk ham madde bir tutam barut ytğı yükseuiğı rıi.;pette işsizliği ve sefaleti de arttırdı. Kaybolan zaptedilmekte ve bu muharebelerde ırn'in dıunc/e hcvaya vçarak kaybolur. Batan gemıler, yıkıian seyvetlerı yeri re koymak için yapılan gayretler iktısadî refını, içindeki yaşadıkları gayet ağır şartİtalyan ordusu yenilmeden değil; bivalar, tahrib edilen veya. t|Ie»ınıiî/en tcrprak, biitün bun fahı doğıirwadı Bazı teknik terakkiler sayesinde, her ne lara rağmen İngilizlerin en hayati bir bilâkis mağlub edilerek ve ağır zalar tüb.H'tîe m\ll\ ve dolayısıle beynelmilel rejah seviyesıni kadar 7neselâ Athıntik Okyanusunu bir uçuşta aşmak îcaLı! meseleji bütün bir hürrijetle münakaşa yiata uğratılarak geri atılmaktadır. ifurvma dupru sürukliyen âmillerdir. Fakat bir de harbin nldnysa da. şimdi görüyoruz ki, bu terakkiler sulhtan ziyade eımeleri teskil ettiğine elbet dikkat oluBöylece beşi ezilmiş 17 tümen tahsonıınu dü\ "niiniiz: Ne kaybedumişse hepsini tekrar yerine harbe yarayor. r.ur. Hürrijetin bu kadar azametlUi hamin edilen ve kolayca takvije ve getirmek lâzımdır. Ham madde ihtiyacı karşısmda jlatlar Bir medeniyeti bir uzviyete benzetirsek, harbler, birbikkaten hurmete ve hatta hayranlıklara ikmal edilemiyen İtalyan ordusu, yiik..rHr, işci vcretleri artar, işsizlik azahr ve muvazene rini takib edf>n hastahklar halinde, o medenij/ett günden lâyıktır. Hurriyete bu kadar kuvvetle ve hergün biraz daha yıpranmakta ve teessüs edip de ikUsadî faaliyete bir sükun gelinceye kadar gıine ihiiva'lotiyor, yıpratıyorlar. aşkla bağlı bir milletin kudretindeki pakırılmaktadır. Bu şekil çetin müca•milletlerin tohctta kavııştuğu göriilür. Harb esnasında mi'îî THhi'ja iktısadcılan, harbin faydası uzerinde mv.ta.lea, jansızlığı bütün dünya kolaylıkla takdelelerin sonunda, maneviyatı zayıf mücajaa gauret'le yapılan ilmî ihtiralarm, teknik terakhi viırvıccrklerı yerde, bu hastahğı kökilnden kazıyacak ieddir eder. İngiltere ne yaptığını bilerck, olan tarafın mukavemeti tamamHe ,'ertn insanlara kazandırdtğı konfor yenilikleri de caba.'» birleii arasitrı'alar hem fcendt memleketlenne, hem insannereye varacağını hesablakırıldığı gün, bozgnn da hazırdir. Ben, l>u ı.ikbin görüşlülere hak veremiyorum. Bu gör'uş Uğa dcha ?ı" c pet bir hizmette bulvnmvş olurlar. N. YUNUS NADl O zaman. yanlardan yapılacak çeEvvelki gece Ingiliz hava filolan tarafından, etrafındaki fabrikalar [Arkası sahife 5, sütuu 5 te] [Arkası sahife 5, sütun 4 te] tahrib edilen İUljanJarın Torino sehr| , Harb Cayelerini Mihverc sormah Fakat asıl sıkıntı şebekenin darlığından ilerı geliyor Amerika bahrî inşaatı tacil ediyor "Yeni nizamlar Nareşal Petaiıt dünyaya zorla bazı nazırlatı kabul ettirilemez,, değiştiriyor İsveç Başvekili cesurane bir nutuk söyledi Eeki başvekillerden Flandin Dahiliye Nazırı oluyor Yunan ordusu İtalyanın Oniki Ergiriyi sardı, ada kumandanı şehir yanıyor da istifa etti Italyan zayiatı biiyük Londraya göre... İngiltere için de 60 ticaret gemisi birden yapılacak Yunanlıların aldığı esirler ve sayısız ganaimden başka 6000 îtalyan askeri de Yugoslavyaya iltica etti Faşistlerle ordu arasındaki ihtilâf Badogliodan sonra General de Vecchi'nin de çekilmeEvvelki gece îngilizler 8İni icab ettirdi İngiltereye uçan tayyarelerin hareket üsleri tarafından şiddetli surette bombalandı "İyi bir dünya, ancak hür milletlerin işbirliğile kurulabilir,, Yahya Kemalin Heybetli bir şiiri İsmail Habib Bugün 3 Uncii sahifeda HARB VAZIYETI Piyango Müİi Dünkü keşidede kazanan numaraların tam listesi bu gün 3 üncü sahifemizdedir. Birkaç sözfe Asıl bulunacak çare