19 Kasım 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Haraçcı Kardeşler Izmir ve Ankarada olduğu giW İstanbulda da büyük bir M 0 B İ L Y E Magazası açülar. Salonlannı bir defa ttörünür. Adres: Fincancılar Rızapaşa yokuşu No. 61 İZ.MİK ANKARA İSTANBUL 17 nci yıl sayı: 5848 u m h u r i y et Telgraf v« mektub adresl: Cumhuriyet, tstanbul Posta fcutusu: tstanbul No. 246 Telefon: Bagmuharrir. 22366. Tahnr heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı: 24299 24290 r HürrenP* Sultan^ M. TURHAN'ın eseriıfeH HEB KİTABCroA tSTANBUL CAĞALOĞLU WB Salı 19 ikinciteşrin 1940 Fiatı 150 kuruştur. Mühim kararlar Perşembe gününden itibaren hava taarruzuna karşı ışıkların söndürülmesi nizamnansesi tatbik edilecek Satın alınacak saçlar Ankara 18 (Telefonla) Hakikî ve hükmî her sahıs ellcriııde bulunan 0.45 ten bir milimetreye kadar kalınlıkta her nevi diiz ve oluklu saçlan bir beyannams ile mahallin en büyük mülkiye âmhine bildirmeğe Koordinasyon heyeti kararile ve bu günden itibaren mccbur tutulmuştur. Bu saçlann değer fiatı ödenerek satın alınmak üzere hukumetçe el konmustur. fArkasi sahife 3 sütun 6 dal Ankara 18 (a.a) İcra Vekilleri Heyetince asağıdaki hususat 15/11/1940 tarihinde karar altına almmıstır: 1 21'] 1/1940 tarihinden itibaren, bHumum sehir ve ka<aba)urda \e aynca tespit olunacak nahiye mer1 ezlcrinde ve nıır.takalarda, «hava taarruzlanna karşı ısıklann söndiirülmesi ve karartılması nizamnamesi» nin .ıımumî tenvirat» ve iç ve dış ısıldan. ve «açıkta inşaatı> bahislarine taalluk eden maddelerile nakil vasıtalarına miıteallik n/addeleri mucibince ve bu niramnamcie gosteıilen usul dairesinde, ışık sondürme ve karartma işine haslanaraktır. Yalnız sokaklann umumi tenviratmm maskclenn'esi işinin, liizumlu tedbirlerin ikmali maksadile 1/12'İ940 tarihine kadar uzaülması caizdir. 2 Hususi meskenlerin iç ışıklannın kararfılroa ve maskeienme hazırlıklan 1/12/1940 tarihine kadar ikmal edilmis olacak ve karartılmanın başlayacağı tarih ayrıca ilâu cdilecektir. 3 Bu kararname neşri tarihinden itibaren mer'idir. Akdenizin farkî ve vasatî havzalarmdan sonra Adriyatik denizi ağzında da donanmaların faaliyeti arrmıştır. Hatta Yunan muhriblerinin Adriyatiğe girerek askerî harekâtta bulunduklarını bu günkü telgraflarda okuyacaksınız. Resmîmiz, şurada burada İtalyan muhrib veya diğer cüzütamlannı yakalamağa devam eden İngiliz filolanndan birinin, bir İtalyan hafif kruvazörünü bahnşını göstermektedir. Son hâdiselerin Nanş denizinde Yugoslavyaya ağır topçu hava tecavüzü Neticeleri harbi olııyor devam ediyor Üzerinde İngiliz tayyarelerinin Müdafaa bataryaları lman tayyare akınlanna karşı İngiltere adasında gosterilen şiddetli mukavemet, geçen senedenberi mütemadiyen mihver hesabına işliyen harb talihinin yolunu değiştirdiğine dair ilk işaret olarak kaydedilmişti. lstilâ ihtimallerinin günden güne azalnıası vukuata mihvercilerin bekledikleri istikameti vermiyor ve bunlar halli zaınana muhtac yeni yeni meselelerle karşıiaşmış bulunuyorlardı. Alman devlet reisinin son haftalar zarfında muhtelif Avrupa ricalile sık sık yaptığı teıuaslar bu müşkül vaziyetin açık bir ifadesi sayılabilir. Yirmi gündenberi devam eden muvaffakiyetli Yunan müdafaası, mıhver sisuminin karşılaştığı meseleleri bir kat daha artıran ve harb taühinin yolunu ueğiştirdiğine dair ikinci işaret olarak kajdedilmeğe değer yeni bir hamle oldu. Bu suretle minver aleyhine«laralt ııfukta müphem bir takım noklalar daha beliriyor ki ehemmiyetleri hakkında bir fikir edinmek için onlan zihnimizde kıırcalamak bile kâfıdir. Harb kabiliyeti balumından İtahanın za>ıf olduğu çok yazıldı. Bu muhakemeyi yürütenler, İtalyan askerindeki fıtrî ıneziyetlerin çokluğuna veya azlığına 1 akarak değil, harb halinde İtalyan saııauinin ham madde kaynaklarını gozdiune getiıerek boyle düşünüyorlardı. Komürden petrola kadar, bir çok madoeleri dısandan temin etmek mecburijetinde bulunan Italya. uzunca sürecek oiaıı bir harbe ne derece ve nasü dajunabilirdi. Zaien bu düşünce iledır ki, katî bir Alman zaferine inanmadıkça JtaHanın harbe iştirak etnıiyeceğini so.v liyenlcri vukuatın tarn cere\anı hüklı çıkardı. On mayısta başlayan Alman taarnızu esnasında İtalja, büyük bir sabır ve temkinle son dakikaya kadar bekledi. Holandanın ve Belçikanın b?stanbaşa istilâsı, hatta Kral Leopoid'un ordusile birlikte Almanlara teslim olması, Roma hükumeti üzerinde cesaret verici, coşturucu bir zafer ışığı tesiri yapmamıştı. Ancak Alman ordularile Paris arasında mesafe on beş, yirmi kilometreye indiği ve Fransız devlet merkezinin müdafaasından resmen vazgcçildiği zamandır ki İtalya, çeük paktın iınzalayıcısı sıfatile harekete geçmek lüzumunu duydu. Fransanın mağlub .edilmesi, demokrasilerin de yüzde yüz ellerinden silâhlarını bırakacaklanna bir alâmet sayılamazdı. Fakat dyle gdrünüyor ki, hem harb neticesinde bir şeyler isöyen, hem de coğrafî iktısadî vaziycti yüzündcn nzun harbe tahammülü olmıyan İtalya, sectiği jolun kendisi için en münasib yol olduğu neticesine varmıştı. İngiliz adalanntn bu güne kadar istilâ edilememesi ve harbin sanıldığı gibi kısa bir zaman zarfında bitirilememesi, hurhalde, seçilen yolun doğruluğu bakkında İtalyanları bundan bir müddet cvvel tereddüde düşürmüş olsa gercktir. Afrikadaki muazzam Graziani ordusunun bugünkü vaziyetile, Avrupadaki kara ordusunun geçen hazirandaki vazijeti arasında insan gayriihtiyarî bir benierlik arıyor. Avrupada bulunan İtalyan kuvvetleri harekete geçmek için Fransaiiın «pes» demesini beklemişlerdi. Acaba Afrikadakiler de İngilterenin sulh istemesini mi beküyorlar. Ve Yunanistanıt yapılan taarruz, bu «intizar» devresi esn"sında efkân umumiyeyi ojalarken, a^ni zamanda ikinci derecede baa ka7 nclar temini gayesile nü hazırlanmışt: 24 Alman topunu şıd daimî f aaliyette dün detle bombardımanın de cenubî Yugoslavdan sonra bataryala yada yabancı tayyarın düellosu başladı reler uçtu Belgrad 18 (a.a.) Yugoslav istihbarat ajansı tebliğ ediyor: 17 teşrmısaru sabahı saat 4 raddelerınde yabancı tayyareler Manastır ve Keşova üzerinde uçmuşlardır. Tayyare defi bataryalarının şiddetli ateş açması ve Yugoslav avcı tayyarelerinin derhal havalanması uzerine yabancı tayyareler bombalarını ancak Keşova cıvarına ve iki köy yakmına atabılmışler ve derhal uzaklaşarak Yugoslav topraklarını terketmişlerdır. İnsanca zayiat yoktur. Yalnız hasar vukua gelmiştır. Son gelen haberlere göre, Arnavudlukta 230 kilometrelik butun cephe üzerinde, fiddetli muharebeler olmaktadır. Harbin üçüncü haftasında Italyanlar hareket serbestisini ve teşebbüsünü Yunanhlara kaptırmış görünüyorlar. Roller değişmiştir. Taarruz Yunanhlara geçmiç; müdafaa İtalyanlara düşmüştur ve muharebe, Arnavudluk arazisine intikal etmiştir. Yunanlılar sağ cenahta, merkezde ve sol cenahta taarruz ediyorlar. Göriceye hâkim bütün tepeler, Yunanlıların eline geçmiştir; Göricenin sabaha akşama düşmesi beklenmekledir. Yunanlılar, merkezde de askeri bakımdan kıymetli tepeleri işgal etmişIerdir. Yapılan dağ muharebesi, dağ taarrunıdur; tabiatile ağır ağır fakat emniyetle inkisaf edijor. Italyanlar, muharebelerde bü> ük miktarda tayyare kullanıyorlarsa da dağlık ve gizlenmeğe müsaid arazide, bu silâhın tesiri J"olonya ve\a garb cephelerindeki ovalarda olduğu kadar fazla değildir. Yucan ordu^ıı, tayyarelerin teurlnden kuriulmağı da oğrenmiş bulunuyor. [Arkası sahife 3 sütun 1 de] Musolini dedi ki: HARB VAZIYETI "Yunan harbi belki 29 belki 12 ay sürecek!,, PAPEN GELİYOR Görice düşüyor! Alman elçis: Yunan ordusu şehrin yeni teklifler getiraıektedir kapılarındadır! Şafaktan az sonra, cenubu garbiden fırtına halinde esen rüzgâra rağmen ingiliz bombardıman tayyareleri Grisnez burnundakı topçu mevzılerini bombardıman etmiştir. Bombaların duştuğu yerden çıkan alevler gorülmüştur. Calais ile Boulogne arasındaki yarlara Almanların en aşağı 24 tane uzun menzilli top yerleştirdıği bilınmektedır Bu topların bazıları Maginot hattından getirilmiştir. 355 milımetre çapında 3 topluk bir Alman bataryası Grisnez burnu fenerinın şarkında yerleştmlmJştîr. Bu nokta İngiliz sahijlenne en yakın yerdir. Dört toptan mürekkeb diğer bir batarya yarlara yerleştirilrnistir. Ağır iki top da Calais'nin garbında bulunmaktadır. Yapılan hava keşıfleri, bu toplardan bazılarının raylar üzerinde bulunduğunu göstermektedir. "Epirde yıldırım harbi 600 İtalyan askerile Yarı resmî bir olmaz, fakat kat'iyet130 tank harb sahakaynağa göre... le söyliyorum ki Yusından kaçarak Yunanistanın ciğerini «Mihverin Türkiyeden goslav kıt'alarına sökeceğiz ! „ hiç bir talebi yoktur teslim oldu Lâkin Rusya Basraya inmek isterse Türkiyenin takınacağı vaziyeti öğrenmek istiyorlar!» Atina 18 (a.a.) Hududdan gelen son l.aberlere gore, Yunan ordusu Gorice kapılarırdadır ve Yunan ordusunun şehre gırmesmın bir saat meselesi olduğu tahmın edilmektedir. Bıldırildığine gore. Yunan kuv^'etleri, Goriceye, şehrin etrafında cenub ve cenubu garbî taraflarını çevreleyen Morova tepelerinden inmektedir. italyanların, Göricedeki üslerini terkettikleri gotülmektedir. Yunanhların Goriceye Lnişlerini. başka Yunan kıt'alarının cenubu garbiden (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Cenubî Yugoslavya vhcerinde yeni uçuflar Belgrad 18 (a.a.) Gayriresmi surette bildiril<Jiğine göre, bir yabancı tayyare bu sabah Danilovgrad üzerinde uçtuktan sonra cenubî Yugoslavya dağŞımdiye kadar Almanlar her ne ka ları üzerine düşmüştur. Yugoslav medar boğaz aşırı birçok obüs atmışlarsa murları, tahkikat için vak'a mahalline da zayiat miktarı dikkati çekecek ka hareket etmiştir. dar azdır. Alman obüslerinden o'en'erin sayısı 20 den azdır. Yarahlar da nispeten azdır. Bir kilise yıkılmış, diğer bazı kiliseler de hasara ugramıshr. Uç otele ısabet vâkı olmuştur. Bazı mağaza ve evler de hasara uğramıştır. Dün akşam Calaıs'de Lngiliz ve Alman bataryaları arasında şiddetli bu" duello oldu. Topçu ateşınden sonra ingiliz tayyareleri istilâ limanlarına büyük mikyasta hücum yaptılar ve iki taKahire 18 (a a ) B. B. C. raf bataryalarının düellosu sırasında Yeni Mısır kabmesı cumartesi günü Fransa tarafında vuku bulan infılâklar, toplanarak yeni Başvekil Hüseyin Sırrı İngiliz sahillerindeki şehirlerı sarsmıştır. Paşanın bu gun bir nutuk irad ederek Karjıbklı hava akınları kabinesinin haricî siyasetıni tayin edeceLondra 18 (a a ) Hava ve Dahıli ğini bıldıren bir tebliğ neşretmiştir. Tebliğde Mısırın istiklâlini ve arazı Emnıyet Nezaretlerının teblıği: Bugun duşmanın İngiltere uzerindekı tamamıyetini muhafaza etmek azminde hava faaliyeti, tâli mahiyet arzetmıstir. olduğuna işaret edilmiştir. Şark sahilinde ve Sussex ve Kent sahilMillet Meclisi lerinde bir kaç noktaya bombalar atılAnkara 18 (Telefonla) Meclis önümış, evlere bazı hasar olmuş ve birkaç muzdekı çarşamba gunü toplanacaktır. kiçi yaralanmıştır. Memleketin istiklâlini muhafaza azminde olduğunu ilân etti Fransada eski rical tevkif edildi Mısır kabinesi Eski Başvekiller ve Başkumandan ihanet suçile itham ediliyorlar Paris 18 (a.a.) Havas Ajaıısı bildirior: Blum ve Daladier ile General Gamelin haklarında da eski Hava Nazırı Guy la Chambre gibi tevkif muzekkeresı kesılmış ve Bourassol tevkifhanesine konul muşlardır. Bunlar, gerek milli müdafa^ hazırlığırıı ihmal etmek, gerekse bu hazırlığı memleketin esas menfaatlerine aykırı siyaset veya kararlarla bilvaaita tehlı îeye duşurmek suretile vazıfelerıne hanet suçu ile suçlandırılmaktadır r. Keza Fransanm harbe girişinin kanur.u esasi hukumlerine muhalif olup ol madığı da araştırılmaktadır. Malum olduğu üzere kaçmış olan Cot hakkında eylül ayında tevkif müzek keresi kesilmiştir. Deniz Harb okuluntm 165 iıtci yıldöntimti Dün Heybeliadada parlak bir merasim yapıldı, bu yıldönümü tes'id edildi Suriyede hâkirn olan kanaat... «General Weygand müstemlekeleri mihver e vermemeğe azmetmiştir» Kahire 18 (aa.) İtalyanların uğradıkları muvaffakiyetsizlikler Suriyede akisler yapmaktadır. italyan mutareke komısyonu azası, şımdi efkârı umumiyeye gülünc olmuştur. Halk komisyonun pdını «Muzaffer olmayan zafer komisyonu» koymuştur. Daıl Herald gaze*esinın Beyrut muhabui, Suriyede efkârı umumiyenin gıttikçe İngılizler lehıne donduğünü yazmaktadır. Efkârı umumiyenin bu tebeddıilüne üç sebeb gorülmektedir: Birincisi İngibzlerin İtalyanlara karşı muvaffakiyetleri, ikincisi Yunan muvaffakıyetleri ve üçüncüsü de söylendiğine gore General Weygand'ın müstemlekeleri mihver devletlerine vermemeğe azmetmiş olmasıdır. Mevcud olan ve gittikçe artan kanaat şudur ki General Weygand Fransız İmparatorluğunun isyanına engel olan son maniayı da ortadan kaldırmıştır. Genc Fransız subayları arasında mihver devletlerine karşı açıkça mücadele etmek üzere İngiltereye iltihak edebilmek ımkânları, hakikî bir sevinc uyandırmaktadır. İtalyan Başvekili Mussolini Roma 18 (a.a.) Stefam ajansı bildırıyor: Faşıst partisi uraurai kâtibliğı bu gün. faşıst partisi taşra federasyon'arı dırektuvarını Venedık sarayında bir toplantıya davet etmiştir. Buyuk faşist konseyi, hükumet ve faşıst partuı dııektuvarı azaları bu toplantıda hazır bulunmuşlardır. Bu toplantıda çok hararptli tezahüratla karşılanan Mussolini aşağıdakı nutku soylemıştır: • Arkadaşlar, Faşıst partisi taşra erkânım bu gün Romaya gelişiguzel davet etmedığımı ar.layacaksımz. Bu gun faşıst partisi için bir zafer gününün, Mılletler Cemıyetmde aza olan 52 devlel için de bir hezımet gunünun yıldönumudür.» Mussolini. harb mes'uhyetınin münhasıran İngılterej'e aıd DjJunduğunu soyleyerek: «Eğer İngılteıe. Alman olan Danzig'in Polonyalılara terki maksadım gudeceğıne muahedelerin yapıcı tadıline teveccüh etseydi sulh muhafaza edilebilirdı» demiştır. Garb cephesi muharebelerinden bahseden İtalyan Başvekili Fransanın yıkıldığı sırada İtalyanın da «kendi merkezinde mahbesinin parmaklıklarım nihayet kırmak için» harbe girdiğini izahtan sonra demiştir ki: « Şu anda harbetmek imtiyazrna malik olan İtalyanlara karşı tam hayranlığımı bildirmekliğime müsaadenızi rica ederim. Alp cephesinde ve Afrika TArkası sahife 3 sütun 4 te] Berlin 18 (a.a.) Yarıresmi bir kaynaktan bıldiriliyor: Yeru nizama, butun Avrupa devletleri ve Avrupalı bir devlet olduğu guçlükle soylenilebilecek olan Turkiys gibi diğer bir kaç devlet de dahil olacaktır. Bir ecnebi matbuat mümessılleri toplantısında von Papen tarafından söyle nilmiş olan ve pek de vazıh bulunmı yan sözlerden çıkarılabılecek mana ancak bu olabilır. Maharetli sefir vazifesi başma avdet etmiştir. Ankaraya vâsıl olduğu zaman hususî meseleler hakkında Alman hükumetinın fıkrini muspet bir suıettc ıfade edebilecekür. Turkıye için. hele Molotofun Berlini ziyaretinden sonra bu hususta neşredilen veciz tebliğ ziyaretin muspet neticeleri hakkında hiç bir şupheye mahal bırakılmamaktadır Rusya ile evvelce idame ettirdıgi dostane münasebetleri tamamen yeniden temin etmek ve Avrupa politikasınm idaresıni rArkası sahife 3 sütun 3 te 1 Sofya matbuatında mutad homurtular! Artık Bulgaristanın tahammülü kalmamış, Bulgar nehirlerinin koyları onlara verilmeli imiş ? Sofya 18 (a.a) D. N. B ajansı bildırıyor: Molotofun Berlin ziyaretıni bahis mevzuu eden Slovo gazetesı, fikrini şu suretle ıfade etmektedır: «Avrupanın yeniden imarı ve Bal kanlarda sulh ve yeni nizamm tesisi hakkında Almanlarla Sovyetler Buüği arasında mutabakat olmasaydı bu mülâkat vuku bulmazdı. Sovyetler Bırliğıle Almanyamn işbirlığı yapması italya ve Japonya ile yaklaşmayı intac eder. ingiltereye gelince, ona harb ile sulK arasında hakkı hıyar bırakıhnamıştır. Ümıdsız vaziyetine nazaran İngilterenin harbe devamı haklı gosterilemiyecek ve akılsızca bir hareket olur.» Yeni cenubu şarkî Avrupa nizamı hakkında Sora gazetesi, Bulgar nehirleri haliclerinkı sıyasî coğraf>ra bakımından olan ehemmiyetini tebarüz ettirmektedır. Bu haliclerle «Neuilly» diktası netıcesmde munhasıran yabancı devlet ler nufuzu altındadır. fArkası sahife 3 sütun 3 te] Nihverciler seri içtimalar yapıyorlar Hitl er dün Kont Ciyano ve tspanya hariciye nazırı ile mülâkatlar yaptı Berchtesgaden 18 (a.a.) İtalya Hariciye Nazırı Kont Ciano ve İspanya Hariciye Nazırı Serrano Suner bu gün Salzburg'a muvasalat ederek öğle yemeğinde Almanya Hariciye Nazırı von Ribbentrop'un misafiri olmuşlardır. Daha sonra Suner, Berchtesgaden civarındaki Berghaz'a giderek Hitler tarafından kabul olunmuştur. Gorüşmenin çok samimî olduğu bildiriliyor. [Arkası sahife 3 sütun 5 te] ler ne olursa olsun, şimdiki halde b z ı İıalyan gazetelerinden maada harb tahhinin İtaljaya gülümsediğini kimse Hdia edemez. Harb devam ettiğine gore Afrikadaki orduyu beslemek lâzımdır. B T harb sana>iine malik bulunmıjan Afrika, ayrıca ham madde bakımından da ana^atana muhtacdır. Ve İtalya, birbirinden uzak, ikd ayn cephede vazife gormcğe çalısan bu kuvvetlerin sarfiyatını giuıü gününe tamamlamaya mecburdıır. Eğer harb. Italyanın takatinden daha fazla sürerse bu memleket Almanya \ i n bir müttefik değil, ağır bir yük sa filacaktır. NADİR NADt Dünku merasimde Atatürk bustüne çelenkler konurken Dün Deniz Harb Okulumuzun 165 inci hep bir ağızdan İstiklâl marşı söylenekaruluş yıldönümü munasebetilç Hey rek. sahıldeki büyük direğe merasımie beliadada samimî bir toplantı yapı'.mış b^yrak çekilmiştir. Müteakıben mekteb ve bir çok eski ve yeni deniz subayla kumandanı yarbay Zeki Işm mektebin rımızm iştirakıle yapılan bu törene. A kunıluşunun 165 inci yıldönümünü id talürkün bustüne çelenk konulmak su rak etmekten duyduğu sevinci tahlil ederek mektebin eriştiği tekâmülden bahretile başlanmıştır. Ebedî Şefin manevî huzurunda bir da setmiş ve ilk banisi olan Gazi Hasan Pa[Arkası sahife 3 sütun 5 te] Jukalık bir ihtiram sükutundan sonra, i Geçen haftaki harpte Yunan ordusuna teslim olan bir Arnavud bölüğü
