6 Temmuz 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Müessesemiz tarafından çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Viyana Dönüşü 150 > KadmAvcısı .100 > Tarihî Musahabeler 75 > Tarihte Türkler için söylenen büyük sözler 25 > Cumhuriyet Matbaasi M. Turhan Tan'ın Onyedinci yıl sayı: 5802 u m h u riyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf v» mektub adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta tutusu: tstanbuL No. 246 Telefon: Başmuharrir; 22366. Tahrir heyeti: 24298. tdare ve matbaa kısnu: 24299 24290 KALENDÖG ") =. $EKIl« RERYERDEmYINIZ l6SEHtTEMINATlL* Cumartesi 6 Temmuz 1940 Fransa, Ingiltere Ile Nünasebatını Kesti Aksine tefsir edilen vesaik Türk siyascti açık ve dttrttsttttr Alman ajansının neşrettiğî raporlar, bilâkis Bir kısım Fransız harb gemileri Iskoçya Türkiyenin, Rusyaya yapılacak bir taarruza limanlarında demirli Inşa halinde bulunanlar da Ingiltereye çekildi muvafakat etmediğini sarahatle gösteriyor Türkiye gizli Oyunlara alet Olanaz ve olmaauştır Fransız filosuna vaz'ıyed edilmesi Amerikada sevinc ve takdirle karşdandı Mektubtarm haVî mahiyetine göre Fransız hükumeti, böyle bir taarruzu Türkiyenin tasvibi hususunda hiç bir ümid olmadığına kani bulunuyordu Türkiye, icabında sözle ve siAnkara 5 (a.a.) Alman D.N.B alâhla müdafaa edemiyeceği hiç jansı, Almanya Hariciye Nezareti tabir siyaset tutmaz ve tuttuğu siyasetlerde ise sarih olduğu rafından neşredilen bir takım vesikaları telsizle yaymıştır. Ajansın iddiakadar dürüst olur. irkaç gündenberi bazı ec: nebi radyoları ve ajansları guya Fransada elde edilmiş vesikalara istinaden neşrolunacak yeni bir Alman beyaz kitabımn muhtemel mevzuları arasında Tıirk topraklan üzerinden uçup geçecek Fransız Ingiliz tayyarelerinin Baku havzası Rus petrollarını bombalamaları tasavvurlarına vücud verecek bazı vesikalardan bahsetmektedirler. Guya Ankara Fransız Buyut "erçtsîne* aVfoîunan""bîf "fnefttub veya rapor bu hususta Türk Hariciyesinin muvafakatini rhtiva ve iblâğ ediyormuş. Bu dedikodulara karşı hükumetimiz sarih bir vaziyet alarak yeni dünya harbi muvacehesinde Türkiye hareket tarzının ana hatlannı ve karşılıkh yaıdım muahedelerimizin en esaslı noktalarını bu gün bir daha ortaya koymakta ve Fransanın Ankara büyük elçisi Mösyö Massigli'nin kendisine isnad olunan vesika hakkındaki mektubunu dahi Türk ve dünya efkârının ıttılâma arzetmektedir. Bu suretle bir daha anlaşılmış olacaktır ki Türkiyenin yeni dünya harbi muvacehesindeki tedafüî tedbirleri başlıca iki esaslı hedefi göz önünde bulundurmuştur: 1. Türkiyenin selâmet ve emniyeti, 2. Türk Rus dostluğunun halelden masuniyeti. Biz demokrasi devletlerile kendi hesabımıza selâmet ve emniyetimizi amaç bilen karşılıkh yardım muahedeleri akdettik. Fakat bu muahedelerin işleyebilmesi için sarahat ve kat'iyetle şu şarti koyduk ki demokrasi devletlerinin hiç bir hal ve hareketleri bizi şimal komşumuz Sovyetler Cumhuriyetile müsellâh bir ihtilâfa sevketmiyecektir. Hal bundan ibaret olunca siyasetinde dürüstlüğü en başlı şian olan Türkiye Cumhuriyetinin Baku petrollannın tahribi için kendi topraklarından veya semalarından geçecek kuvvetlerin faaliyeti tasavvurlarına mümaşat edemiyeceği kendiliğinden anlaşılır bir hakikat halinde yükselir. Kaldı ki büyük elçi Mösyö Massigli'nin bahis mevzuu dedikodular hakkındaki mektubu vaziyeti hiç şek ve şüpheye mahal bırakmıyan bir vuzuh ve sarahatle aydınlatmaktadır. Bu münasebetle Fransız büyük elçisinin hakperver ve dürüst hareketini lâyık olduğu büyük kıymetle öğmemek elimizde değildir. Türkiye icabında sözle ve silâhla müdafaa edemiyeceği •hiç bir siyaset tutmaz, ve tuttuğu siyaeetlerde ise sarih olduğu kadar dürüst olur. Devlet Reisimiz lnönü Başvekil iken galiba 1932 de Rusyayı ziyareti esnasında irad ettiği nutuklarından Leningrad'dakinde Türk siyasetinin dürüstlüğünü anlatmak için: Buradan bütün dünyaya hitab ederek açık söylüyorum. Rusya hakkmda dostluktan başka her hangi bir hareketimiz yoktur. Varsa ve öyle bir kombinezon kiminle yapılmışsa meydana konsun! Demişti. Millî Şefimizin dürüst Türk siyasetini müdafaada dünyaya meydan okuyan bu sozlerini, YUNUS NADİ İAıkası sahife 4 sütun 7 de] sına gore, bu vesikalar, Fransada Loire üzerinde Nevers civannda bombardımanla tahrib edilen bir Fransız vagonunda bulunmuştur. Türkiye ile Sovjetler Birliği arasındaki münasebetleri bulandıracaği ümidile neşredilen iki telgrah asağıya aynen dercediyoruz: M. Massigli'nin Hariciye VekiÜMİze bir mektnbn «Sizinle ve arkadaşlarınızla muhaverelerimden hiç birinde, Türk topraklan üzerinden Bakuyü bombalamağa mahsus Fransız tayyarelerinin uçurulmasına müsaade istemedim, siz de hiç bir zaman böyle bir ameliyeye muvafakatinizi vermediniz.» Ankara 5 (a.a.) Yukandaki vcstfcalarln ne?rl uzerine Fraıısamn An* kara Büyük Elçisi Massigli, Haririye Vekili Şükrü Saracoğluna aşağıdaki mektubu gondcrmiştir: Ankara, 5 temmuz 1940 Ariz Veldlim, Alman radyosunun türkçe olarak yaptığı bir neşriyatta son mart ajında guya hükumetime gonderdiğim bir raporuıı sözde hulâsasını verdiğini öğrendim. Alman telgrafına muttali olmadıın. fakat şajet bu telgraf hakikaten bana naklcttikleri sekilde ise, aleyhinde şikâyet mecburiyetinde bulunduğum sarih surette kasdî bir mahiyet arzetmektedir. Sizinle veya mesai arkadaşlarınızdan biri veya diğeri ile yapmak çercfine nail olduğum muhaverelerden hiç birinde sizden Türk topraklan üzerinden Baku'yu bombalamağa mahsus Fransu tayyarelerinin uçurolmasma müsaade vtrtimesiM i»te~ medim. Sut de hiç bir zaman böyle bir ameliye için muvafakatinizi vermediniz. Alman telgrafının telmih ettiği rapor olduğu gözüken bir raporda tesadüfen toplanmıs istihbaratı bahis mevzuu etmis ve belki de kendimi şahsî mahiyette bazı faraziyeler dermeyanına terkeylemis ohtbilirim. Fakat, Baku'ye müteveccih herhangi bir harekete müsaade hususunda mutabık olduğunuz hakkında hükumetime hiç bir zaman ne bir sey söyledim. ne de söyliyebilirdim. BU nassa ki böyle bir mutabakat elde etmek vazifesini hiç bir zaman almamıstun ve sirin de bu mutabakati hiç bir zaman vcrmiyeceğinizi gayet iyi olarak biliyorum. Faik ihtiramat ve samimî dostluk hislerimi lutfen kabul buyurunuz Aziz Vekiüm. MASSİGLİ llk telgraf Berlin 5 (a.a.) 4 numaralı vesikayı Ankara sehri M. Massigli'nin Pariste Hariciye Nezareüne gonderdığı 14 mart tarıhli telgraf teşkil etmektedir. Bu telgraf Baku ve Batum'un bombarkili arasında vuku bulan bir mukâlemeye müteallikür. Sefır Turk hukumeü tarafından muskulât zuhurunu tahmin etmiyor. Telgraf metni şudur: «Kendisine dun yaptığım zıyaret esnasında Hariciye Vekili sabah gelmi? olan bir telgrafı kendiliğinden bana gosterdi. Bu telgrafta Turk mümcssili kendisile Bırleşık Amerıka Devletleri sefiri arasında cereyan eden bir muhavereyi naklediyor. Amerika seürinln fikrine gore, Ruslar Baku petrol mıntakasının bombardıman ve yangına maruz kalması tehlıkelerı hakkında o kadar endise duymaktadırlar ki Sovyet idaresi bombardıman neticesınde çıkarılnuş bir yangına karşı muvaffakiyetle mucadele etrr.ek kabil olup olmadığını ve ne suretle mucadele edilebilcceğinı Amerıkalı mühendıslerden sormuşlardı. Amerıkalı muhendisler, petrolun Sovyetler tarafından işletme tarzı do'ayısı'e. toprak petrolla o derece meşbu olmvışFArkssı sahife 4 siitun 1 dei İskenderiye llmanmda, İngtliz donanmastmn kontrolünde bulunan Franstz zvhlısmm içeriden altnmış bir fotoğrafı Majino hattmda son ateş dün kesildi Alman Italyan Fransız mütarekesinde Süveyş kanalına dair gizli bir anlaşma Londra 5 (a.a.) Reuter bildiriyor: Kabinenin kararı Fransız maslahatgüzarı Cambon, bu Bal 5 (a.a.) Stefanı Fransa hükugun Ingiliz Hariciye Nezareti nezdinde. meti nazırlar meclisinin «Vichy» de İngiliz filosunun Akdenizdeki Fransız «Lebrun» ün riyasetinde toplandığını filosuna karşı hareketini protesto et resmen bildirmektedir. Meclis kuvvetli bir İngiliz filosunun miştir. Bu protesto, Petain hükumeti [Arkası sahife 4 sütun 6 dal hesabına yapılmıştır. İngilterede Neşredilen Resmî tebtiğ Londra 5 (a.a.) İstihbarat Neza • reti bildiriyor: «İngiliz hükumeti tarafından Fransa donanması hakkında alınmış olan fev« kalâde mühim karar, İngiliz ve Amerikan matbuat ve efkârı vımutniyesinin ittifakla tasvibini kazanmıştır. Mczkur karar şvmu ispat etmektedir ki. bu gün demokrasi idealinin yegâne müdafii o« lan Büyük Britanyanın yeni hâdisat karşısında zayıflaması şöyle dursun, bilâkis mücadeleye kat'î azimle devam etmeğe karar vermesine sebeb olmuştur. İngiltere, muvaffakiyeti temin etTArkası sahife 4 sütun 5 te] J Suriyede gergin jaz'yet Bazı Fransız kıfalan Filistindeki Ingiliz ordusuna iltihak etmiş Almanya ve Italya, Beyruta siyasî mümessiller göndermişler Rumen kabinesinin •leyannamesi Yeni hükumet Mihver tarafından ihdas edilen sistemi tatbik edecek Bükreş 5 (a*.) Rador ajansı bildiriyor: Yeni Gigurtu hükumeti memlekete hitaben aşağıdaki beyannameyi neşretmiştir: «Memleket dış ve iç plânda kat'î meseleler karşısındadır. Dış sahada hü kumet Berlin Roma mihveri tara fından ihdas edilen sistem dahilmde bir bütünleme siyaseti takib etmek niyetindedir. Bu siyaset, siyasî bir rea lizmin ifadesi değil, millet hissiyatınm sadık tercümanları olan azasının si yasi ve ideolojik telâkkilerınin man tıkî bir neticesidir. Cebelüttarıka ilk hava hücumu, tesırsiz oldu İngiliz ordusu düşmanını karşılamak üzere hazırlıklarını bitirdi Aynı zamanda hükumet Avrupanın bu bolgesinde banşı siyasi yüksek b<r nizamın elzem şartı olarak telâkki eder. Bütün komşularile en iyi ve en samimi münasebetler idamesine azmetmiş bulunmaktadır. Buna binaen bölge ittifaklarımızın bu siyaset yolunda merhaleler telâkki edilmesi icab eder. Diğer memleketlere gelince, hükumet şimdi ve istikbalde barışın yüksek hedeflerine ve Avrupanm inşasına hizmet edebilecek her şeye mesaisini tesrik Dağilmakta olan Surıyedeki Franstz ordusunun eski kumandanı etmeği vazifesi icabından «ddetmekteGeneral Yfeygand, Beyrutta, bir merasim esnasında dir. İç sahada hükumet barış, huzur ve Londra 5 (a.a.) tReuter» Times ahali arasında şiddetli bir gerginlik mü nizamı temine kuvvetle karar vermişmuhabiri diyor ki: şahede edilmektedir. Kargaşalıklar çıkFArkssı sahife 4 sütun 7 dei İngilterenin Surıyeyi müdafaa etmek ması ihtimali gözönünden uzak tutulhususundaki taahhudü, boş bir jest de mamalıdır. Şama gelmiş olduğu söyleğildir. Suriyedeki Fransız makamlarının nen General Weygand'ın vazifesi Frankararı, birçok Fransız sivil ve askeri sız kıt'aları arasında yeni itaatsizlikleunsurları arasında ve aynı zamanda rin önüne geçmek ve Arab halk araArab halkının büyük bir ekseriyeti nez sında her tüılü ajTilma hareketlerine dinde hiç de hoş görülmemektedir. Sö karşı koymak olsa gerektir. Roma 5 (Hususî) İtalya Hariciye zune inanılır membalardan alınan haYabancı membalardan alınan haber Nazırı Kont Ciano, Alman hükumetiberlere göre, bir takım Fransız kıt'a lere gore, Almanya ve Italya Beyruta nin daveti üzerine bu sabah Berline lan, kamyonlarla Filistin hududunu ge mümessiller göndermektedir. hareket etmiştir. Kont Ciano bir kaç çerek Hayfaya doğru gitmektedir. Arab [Aıkan sahife 4 sütun 3 te] gün Berliade kaiacakür. Kont Ciano dttn Berliıte gitti Müdafaaya hazvlanan Londrada bütün meydanlara huva de/i bataryaîarı konulmuştur, Yazin 4 üneu şahifeâş