4 Temmuz 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. Turhan Tan'ın Müessesemiz tarafından çıkanlan en son eserlerî Hurrem Sultan 1 50 Kr. Viyana Dönüş.ü 150 > KadmAvcısı 100 > Tarihî Musahabeler 75 » Tarihte Türkler için söylenen biiyiik sözler 25 > Cumhuriyet Matbaari umhuri ll SflVl I 5 8 0 0 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgral ve mektub sdresi: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusu: tstanbuL No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısnu: 24299 24290 Perşembe 4 Temmuz 1940 Büyük Edib Halid Ziya Uşaklıgilin beş cj^dlik nefis bir eseriâiiv ^ Her kitabcıda tuılurrtjr. K1RK YIL Macaristan sulhu tercih 6tti Bttlgaristan Rumanyadan arazi taleblerini Moskovaya bildirdi Sofya 3 (a.a.) Stefani ajansı bildiriyor: Bulgar Hariciye Nazın, Sovyetler Birliğinin Sofyadaki elçisi M. Lav • rentiefle Bulgaristanın Rumanyadan istekleri hakkında uzun bir gorüşme yaprmştır. Bu isteklerin Avrupa haritasının tadili işi Almanya ile İtalya tarafından kararlaştırıldığı zaman nazarı itibara alınacağı ümid edilmektedir. Yeni Fransayı kurmağa azmeden Başvekil Mareşal Petain Yeni bir inkılâbcı rejim kuruluyor Anayasa değişecek, Petain, millî meclisin tasvibile otokrat bir idare tesis edecek Harbin ikinci Sathası uzerinde Düşünceler arbin birinci safhası biteli on gün kadar oluyor. Geçen eylulün birinden itibaren, Compiegne mütarekesinin imzalandığı 2 1 haziran tarihine kadar devam eden bw müddet esnasında, Almanya, tasarlami} oldugu plânı, şayanı hayret bir muvaffakiyetle noktası noktasına ve dakikası dakikasına başarabildi. Bu muvaffakiyet son derece mühimdir. Zira, programın tatbikında her hangi gecikme vâki olsaydı, bütün plânın ve plânla beraber Alman galibiyet şanslarının da suya düşmesi muhakkak gibi idi. llkönce Polonya işini muayyen bir müddet zarfında bitirmek lâzım geliyordu. Eylulün başında Reichstag huzurunda söylediği bir nutukla Hitler, harekâtın dört haftadan evvel sona erdirileceğini bildirmişti. 30 eylulde Varşovanın teslim olduğunu duyduk. Eğer Polonyanın mukavemeti ki 30 eylulden çok daha önce kırılmıştı iki ay kadar devam edebilseydi, düz ve yumuşak topraklı araziyi istilâ edecek olan sonbahar yağmurları, Alman motörlü kıt'alarının harekâtını güçleştirecek ve belki Almanya bütün kış esnasında Polonya ile harb etmek mecburiyetinde kalarak, bu senenin ilkbaharında garb cephesine taarruz edemiyecekti. Norveç seferine nisanın ilk günlerinde başlanmıştı. Denizaşın bir hareket olmak itibarile yepyeni bir tekniğe ihtiyac gösteren bu son derece yorucu seferi daha evvel yapmak mümkün değildi. Nisan ayına kadar devam eden fırtınah havalar, deniz ve hava nakliyatını imkânsız bir hale koyabilirdi. Fakat Norveç harekâtını da kısa bir zamanda bitirmek lâzımdı. Aksi takdirde yukarıki düşünceler aynen tahakkuk edecekti. Şimal sahillerine çıkanlan müttefik kuvvetlerin bir kaç hafta geçmeden geri alınması üzerine bu teşebbüs de tam zamanmda ve muvaffakiyetle bitirilmiş oldu. Garb cephesindeki harekât (Holanda, Flandres ve Fransa muharebeleri dahil) tam altı hafta sürdü. Bu harikulâde sür'at karşısında, neticeyi tesadüfe hamlederek: Bu kadarını Almanlar bile düsünemezlerdi! Diyenler oluyor. Fakat 1 eyluldenberi cereyan eden hâdiseleri gözden geçirdiğimiz zaman, bütün bunların son derece dikkatli ve ihtimamlı bir hesaba dayandıklarını görüyoruz. Bu vaziyet karşısında, yıldırım hızile başlayıp bitiveren garb taarruzunu da, tesadüften ve şanstan ziyade, muvaffakiyetle tatbik edilen bir plân eseri olarak kabul etmek, her halde hakikate daha uygun düşecektir. Eğer Almanya garb taarruzunu, bilhassa Fransa muharebesini bu kadar kısa bir zamanda neticelendiremeseydi, meselâ Fransız or Fransada Kont Teleki toprak davasımn zamanlahalledileceğinisoyledi Rumanyada millî matcm "Besarabya bir Rumen vilâyeti kalacaktır !„ Rumen Başvekilinin beyanatı Parlamentoda hazin bir celse akdedildi, Hariciye Nazın izahat verdi Bükreş 3 (Hususî) Bu gün bütün Rumanyada millî matem tutulmuştur Resmî müesseselerle evlerde matem tülüne sarıh bayraklar yarıya kadar indirilmiştir. Bu münasebetle kileselerde de âyini ruhaniler yapılmıştır. *•• Trakyada Nttmayişler Metaksas «Elenizm dünya medeniyetlerini kardeşlikle bağlıyan sembolizmdir, onu muhafaza edeceğiz» dedi. Atina 3 (a.a.) Atina ajansı bildiriVichy, 3 (a.a.) Havas ajansı bildiri yor: Selânik Kraliyet tiyatrosunun resmi yor: Vichy'ye jerleşir yerlesmez, Fetain hükumeti, acil hal suretleri isteyen kor küşadı münasebetile hükumet reisi Mekunc meselelere karşı koymak üzere ha taksas matbuata beyanatta bulunarak rekete geçmiştir. Bu muazzam işte mu demiştir ki: « Nazarlarımm hiç bir bulanıklık vaffak olabilmek için, Mareşal ve arkadaşları, teamulcü formalizmi bir tara karartmamalı ve bizi, Grekîerin, asırla fa bırakmağa kat'i surette azmetmiş bu rın seyri içinde en büyük silâhı olan enlunmaktadırlar. Eğer memleketin çabuk telektüel ibda hayatının çetin, fakat bir kalkmması arzu ediliyorsa, Fransa nispette de güzel yolundan uzaklaştır nın mağlubiyeti üzerine hemen derhal mamahdır. Grekler bu ruhla yaşamış, cür'etli tedbirler almak lâzımdır. Parlâ bu ruhla beslenmiş, bu ruhla kendisin* mento da, Fransız idare teşkilâtının bü hürmet ettirmiş, şereflenmiş ve bütün tün bünyestni, bizzat kendi müessese beşeriyete hizrnet etmişlerdir. Elenizm leri de dahıl otm«k urere, ıslah için hü kelimesi bir semboldür. Bütün millet lerin medeniyetlerini birleştiren ve kar kumete yardım etmelidir. deşlik bağları yaratan bu sembol etra Pek yakında, pek muhakkak o fında inkişaf etmişlerdir.» larak onümu7deki hafta, Meb'usan Gazeteler, Dramada yapılmakta olan Âyan meclisleri onünde bu hu •Trakya oyunlan» hakkında tafsilâ ve ve vermeğe devam ve kat'iyetle mütecanis sus için müzakere başlayacak muteakıben her iki meclis, millî a Grek halkınm beşiği ve Grek ırkmın samble hahnde birleşmiş olarak topla bütün fazilet hususiyetlerini taşıyan nacaktır. Hukumet, Fransaya, cumhuri Trakyanın terakki ve tefeyyüzü için yetçi prensipler ve mevcud kanunlar Metaksas millî hükumetinin göstermekte çerçevesi içinde, Mareşal Petain'in yük olduğu ihtimam ve teşvika işaret etmek sek otoritesi altında yeni bir anayasa tedirler. temin etmek üzere, parlâmentodan elzem salâhiyet istivecektir. Bu anayasaİskenderunda ilk deniz nın esas hedefini, işçilerin, ailenin ve bayramı vatanın hukukunun garanti edilmesi teşkil eyliyecektir. Mütarekenin imzasınİskenderun 3 (a.a.) 1 temmuz kabodanberi üzerinde düşünülmekte olan bu taj bayramı ilk defa olarak İskenderunda proje mürevviçleri tarafından gerek Bor coşkun ve emsalsiz tezahüratla kutlan[ Arkası sahife 4 sütun 3 te] mıştır. Rumen Meclisi bir matem celsesi yaph Bukreş 3 (Hususî) Meb'usan meclisi bu gün fevkalâde bir içtima ak detmiştir. Besarabya meb'usları içti mada matem elbisesile hazır bulunmuşlardır. Besarabya ile şimali Bukovinanın Sovyetlere terkinden dolayı bir kaç dakika sükut muhafaza edilmiş ve bundan sonra hiç bir müzakere yapılmadan meclis, gayrimuayyen bir zaman için dağılmıştır. Rumanya Hariciye Nazınnın izahata Bükreş 3 (a^.) Rador ajansı bildiriyor: Hariciye Nazırı ve Kraliyet müste şarı Argetoianu, Hariciye, Senato ve Dün tezahürata sahne olan Macar parlamentosunda, Amiral Horthy'nin Meb'usan meclisi encümenlerinin müşnutkunu okuduğu bir celse... terek huzurunda, şimalî Bukovina ve Besarabyanın iadesine mütedair hâdisatm seyirleri hakkında dün öğleden sonra beyanatta bulunmuştur. Argeto ianu, Sovyet Rusya ve Rumanya arasında nota teatilerinin tarihçesini yapBudapeşte 3 (a.a.) Macar Ajansı mış ve Besarabyanın herhalde Rusyabildiriyor: ya terkile, notasına leffettiği harita Nazırlar heyeti reisi Teleki, hükumet mucibince şimali Bukovinanm da iapartisinin bir konferansı esnasında, ekaldesini taleb eden 26 27 hazüan geliyetler meselesınden bahsederek ^unları cesi verilen Rus ültimatomunun metsoylemiştir: nini okumuştur. « Ekalliyetlere tatbik olunacak muaArgetoianu sözlerine şöyle devam etmele hakkındaki projelerile memleket miştir: TArkası sahife 4 sütun 5 te] Vaziyetin vehameti karşısında Yugoslavj'anın yeni'Moskova elçiliğiKraliyet meclisi toplanarak uzun n ü ne tayin edilen Dr. Milân Gaurıloviç dün sabahki semplon ekspresile şehrimize gelmiştir. Sefirin refakatinde müşavü"i Markoviç, sekreter Miletik ve Avala ajansı mümessili Velikiç bulunmaktadır. Elçi, istasyonda, Yugoslavyanın Ankara elçisi Şumenkoviç ve Istanbul başkonsolosu ile Yugoslav gazetecileri tarafından karşılanmıştır. Yugoslav mümessili beraberindeki zevatla birlikte dun akşam Yugoslav bandıralı Lautsen vapurile Odesaya hareket etmiştir. i ı ı J 7 ı \J r i ı 1.' ı Yugoslav sefiri Belgrada gitti Yugoslavyanın Ankara elçisi Şumenkoviç dün sabahki ekspresle Ankaradan şehrımize gelmış ve dun akşamki ekspresle mezunen Belgrada gitmiştir. Başvekilimiz Rumen sefirile görüştü Ankara 3 (a a.) Rumanyanm yeni Ankara büyük elçrsi Crusescu bu gün saat 11,30 da Başvekil doktor Refik Saydam tarafından kabul edilmiştir. Nacar Medisinde tezahürat yapıldı Balkanlarda faaliyet Yugoslavyatıın yeni Noskova elçisi dün İstanbuldan geçti Başvekilimiz, Rumanya sefirini kabul etti Rumen Hariciye Naz\n. Argetianu. zakerelerde bulunduktan eonra şu nen'ceye vâsıl oldu: Haricden hiç bir yardım olmaksızın sadece kendi müdafaamıza kalarak uzun müddet mukavemet imkânsız olduğu cihetle Sovyet ülti « matomunun reddine imkân görülememiştir. Moskovaya gönderilen bir tel graf başlıca şunları ihtiva etmekte idi: «Rumanya hükumeti, Sovyet Rusya ile Rumanya arasında bir ihtilâfa sebebiyet verebilecek bütün mesaili musli • hane vasıtalarla halletmek arzusunu taşıdığı cihetle hertürlü Sovyet tek liflerini, en geniş bir zihniyetle ve müştereken dostane bir surette müzakereye amade bulunmaktadır.» Rumen hükumeti Sovyetlerden birleşme yerile tarihini de sormuştur. Avrupanın bu kısmında da bir harb çıkarmamak için dost ve müttefik'eri[Arkası sahife 4 sütun 4 te] Ordu 4 milyonu İki taraflı şedid hava akınları devam ediyor İngiliz sahillerinde 100 den fazla Alman tayyaresi düşürüldü Eritre'de muharebeler oluyor Almanlar kendi esirlerini götüren bir İngiliz vapurunu batırdılar Londra 3 (a.a.) Harbiye Nazın Eden Avam Kamarasında beyanatta bulunarak hazirandan evvel kaydolmuş yani 27 yaşına kadar olanlarla kayıd gununden evvel 20 yaşını bitirmiş bulunanların yani iki milyon insanın silâh altına alındıklarını bildırmiştir. Haziranda ıkı sınıf kaydolunmuştur. Temmuzda 4 sınıf kaydolacaktır. Bu suretle kavdolanîorın yekunu 4 milyona çıkacaktır. ngilterede taarruza intizar butdu Istanbulda nadir bir tabiat hâdisesi Hongkongun tahliy esi îngiltere, Birmanya yolu için Japonya ile anlaşıyor Manila 3 (a.a.) Hongkong'dan tahliye edilen 1740 kişilik bir kafile, bu gunlerde beklenilmekte olan 9 bin kişi ile birlikte iki vapurla buraya gelmiştir. Empress of Japon vapuru 1640 İngiliz ve President Coolidge'de 100 A merikalı tahliye etmiştir. Bu mülteci akını bunlarm iskânı meselesini or taya koymaktadır. Reis Quezona muhtekirlere ihtaratta bulunmuştur. Japonyanın verdiği izahat Tokyo, 3 (a a.) Hariciye Nezareti namına soz söylemeğe salâhiyettar bir zat Birmanya yolile Çine kaçak suretıle silâh gönderilmesi meselesine dair yakında kat'î malumat istihsal edıleceğini soylemiştir. Japon hükumeti bu hususta verilpcek cevabın müsaid olacağını zannetmekte ise de ayni zat Birmanya yolile yapılan kaçakçılık meselesinin henüz halledılmemiş olan Hongkong yolile yapılan kaçakçılık meseiesile bir alâkası olmadığmı ilâve eyleFoto : Yildız. Üsküdar miştir. Japon hükumeti namına söz söyEvveîki gün vuku bulan bir hortum hâdisesinden dünkü sayımızda lemeğe salâhiyettar bir zat, bu gün İngiliz makamlarımn Hongkong'daki va bahsetmiştik. Istanbulda 60 senedir ilk defa görülen bu tabiat hâdisesi bir çok İötanbullular tarafından gorülmüş ve korku ile karışık bir hayziyeti niçin büyüttüklerini anlamadığını reti mucıb olmuştur. Yukarıki resim fotoğrafçı arkadaşımız Bürhan soylemiştir. Oorgüç t&ıafından Usküdardan almmıştır ve hortumun o semtten gö[Arkası sahife 4 sütun 6 da] rünüşünii bütün canlüığile göstermektedir, dir. Hedefler arasında, Holanda ve Belçikadaki tayyare meydanları, Ruhr'da ve Vestfalia da münakale yolları, Hamburg ve Dortmund'daki hedefler ve Zeebrugge dokları vardır. Tayyarelerımizin hepsi salim olarak üslerine donmüşlerdir. Sahil müdofaa tayyarelerimiz bu gün Holandada duşmanın Teel ve Ymuiden üslerini bombardıman etmiştir Bu harekât esnasında bir düşman avcı tayyaresi dusurulmüştür. TayyareleriAlman ü«lerinin bombardımanı miz hicbir kayıb kaydetmemiştir. Dün devam ediyor tayyarelerımizden birisi, bir keşif uçuLondra 3 (Hususî) Ingiliz tavyare şundan donmemiştir. leri bu akşam Danimarka, Holanda BelAfrikada dünkü muharebeler çıka ve şimalî Fransadaki Alman üslc rini tekıar bombardıman etmişlerdir. Kahire 3 (a.a ) İngiliz umuraî kaingiliz hava kuvvetleri ayrıca Hamburg rargâhının tebliği: ile Dortmund mıntakasını muvaffpki Garb çolü, Sidi Barrani vs Messa yetle bombaladıktan sonra salimen üsle Matruh 1 temmuzda tekrar bombardırine donmüşlerdir. man edilmiştir. Ölen yo/tur. Hasar eüz'idir. İngiliz tayyarelerînin salı günkü Somali'de Suramo yakınında muntahücumlan Londra, 3 (a a.) Hava Nezaretinin zam İtalyan askerleri tarafından mu tebliği İngiliz hava kuvvetlerine men hafaza edilmekte olan BosonHmo hu NADtR NADİ sub bombardıman tayyareleri, dünkü sa dud karakolları 30 haziranda hecin =ü[Arkası sahife 4 sütun 1 de} [Arkası sahife 4 sütun 3 te] lı akşanu hücumlarına devam etmişler Suriye Fıîistin Irak ve Maverayi Erdün hududlarını gosterir harita kanşıkhk yok elçisi bir kaç güne kadar dönüyor Suriyede karışıklıklar çıktığına dair deveran eden şayialar salâhiyettar Fransız mehafilinde tekzib edilmektedir. Bu hususta verilen malumata göre General Veygand sırf Suriyedeki Fransız kuv vetleri Başkumandanı General Mittel hauser'le görüşmek üzere Beyruta git mış ve yaptığı temaslardan sonra Suri[Arkası sahife 4 sütun 2 de] Suriyede