14 Haziran 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r Muessesemiz tarafından çıkanlan en son eserleri HuTrem Sultan 150 Kr. Viyana Dönü§ü 150 > Kadın Avcısı 100 > Tarîhî Musahabeler 75 > Tarihte Türkler için söylenen büyük sözler 25 > Cumhuriyet Matbaası ML Turhan Tan'ın Vll umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU : 5 7 8 0 Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusut tstanbul No. 246 Telefon: Bajmuharrir: 22366. Takrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı: 24299 24290 Cuma 14 Haziran 1940 Büyük Edib HgjiZiya Uşaklıgilin beşoıdlik nefis bir eseridir. Her kitabcıda bulunur. Büyük Zayiat Veren Alman Ordusu Serian gönderilen Italyan fırkalarile takviye ediliyor. Ingiltere de Paris cephesine yeni ordular yolladı Rumanyada görülen Hakikati Manzaraların Dostluklarının kıymetini çok iyi bilen ve muhtemel düşmanlıkları hesablayabilen Rumen siyaseti, Kral etrafında topianmıj sımsıkı millî birliğin burcları Tuna boyunda ve Karpatlarda yükselen memleket ölçüsiinde büyük kalesine dayanmaktadır. ( Başmuharririmizden ) Bükreş: 10 haziran 1940 umanyanın yabancı seyyahlarla ve bilhassa Almanyalı iş adamlarile dolup taşmakta olduğuna dair o kadar çok rivayet işitildi ve yazıldı ki bunların tesiri altmda kalan her insan bu memlekete gittiği zaman kendisini daha ziyade yabancı dil konuşan ecnebi mahşeri içinde ka lacağını farzedebilirdi. Rivayetleri çok iskonto etmekle beraber itiraf edeyim ki Rumanyaya ayak bastığımdan itibaren bu yabancılara o kadar çok olmasa da mutaddan fazla bir sıklıkla tesadüf edeceğimi tahmin etmiştim. Hakikat bu tahmini hatta uzaktan uzağa bile tasdik etmedi. Rumanyada ecnebi yok değildir, fakat faraza Bükreş öyle denildiği gibi adeta ecnebi istilâsı altında kalmış sayılmaktan çok, amma pek çok uzaktır. Oteller zaten ecnebi misafirlerin ikamet yeri olmak üzere vücude getirilmiş kârvansaraylardır. Rumanyada dahi buralarda her mil" letten ecnebiye tesadüf olunuyor. Belki Almanlar başkalarına nispetle biraz fazladırlar. Fakat başlıcası akdedilmiş mukaveleler olmak üzere bir çok sebebler Almanların şimdiki halde Balkan memleketlerinde ve tahsisen Rumanyada bir miktarcık fazla görülebilmelerini esasen zarurî kılar. Bunun böyle olacağım anlamak için Almanyanm bu gün Balkanlarda en çok alış veriş yaptığı memleketin Rumanya olduğunu düşünmek kâfidir. Rumanyada çok olduğu rivayet edilegelen Almanyadan gelme Almanlann miktan üzerinde tahminlerde bulunabilecek muhtelif zatlarla görüstüm. Böylelikle gene az çok mübalâğalı olduğunda şüphe olmıyan miktar 8 1 0 bin haddi arasmda dolaşmağı geçememiştir. Muhtelif ekonomik komisyonların bir tanesinde 650 kişi bulunduğu bana temin edilmiştir. Yani bu adamların büyük ekseriyeti de Rumanyadan Almanya hesabına alınabilecek eşyanın alınması, toplanması, sevki peşindedirler. Bu miktarı gördükten ve zaten bir parça tamik ile bizzat da kanaat getirdikten sonra hükmettim ki Rumanya ile Almanya arasmda harbden dört beş ay önce akdolunan meşhur Wolthat mukavelesi bile henüz bütün icablarile tatbik olunabilmekten çok uzaktır. O mukavelenin harfiyen tatbikt Rumanyada yalnız kendi başına daha çok Alman bulunmasını icab ettirebilirdi. Bu mübalâğalardan azıtan diğer bir efsaneyi de artık kendi hakikî haddine indirmek lâzımdır: Rumanyada beşinci kol meselesi. Bazı yabancı unsurlar her memlekette olduğu gibi Rumanyada da tabiî kendi memleketleri lehine çalışmak isterler. Belki memleket halkından üç beş sersem yanlış düşünce sahibi olabilirler. Fakat millî Rumanyanın küllî denilecek kadar büyük ekseriyeti hakikatleri gören ve millî siyasetinin icablarını takdir eden kimselerden müteşekkildir, ve onların cümlesi Rumenler birliğine ve kuvvetine pişdarlık eden akıllı bir hükümdarın etrafında toplanmıs bulunuyor. Bu defa Bükrese gelişim Majeste Kral Karol'un Rumanya tahtına çıkışının onuncu yıldönümü şenliklerini hemen takib eden güne tesadüf etmişti. Bu vesile ile hemen bütün Rumen şehirlerini süsleyen bayram bayrakları henüz tamamile indirilmemişti bile. Bu miinasebetle idaresi başına geçtiği vaY U N U S NADİ £Arkası sahife 4 sütun 7 de] Afrikadaki Italyan tisleri bombalandı Tobruk'ta bir kruvazör yakıldı, iki denizaltı battı İtalyada müdafaa harbine hazırlık Paris kapılannda mücadele Fransa, Payitahtı yıktırmamak için açık şehir ilân etti Fransa harbinm harekât sahasını gösterir harita Kahire 13 (a.a.) İngiliz hava kuvvetleri Italyan şarkî Afrikası üzerine laanuzlara devam etmektedir. Asmara ve Gura tekrar borabardıman edilmi;tir. Doğrudan doğruya vuku bulan bombs isabetleri hangarlan ve binalan tahrib etrniştir. Bütün İngiliz tayyareleri hava dafi toplarının kuvvetli muhalefetıne rağmen hiçbir zatara uğramamışür. Bir düşman avcı tayyaresi kat'î olarak, diğer iki tanesi muhtemel olarak dü>ürülmüş ve dört tanesi de hasara uğratılmiftır. Blenheim İngiliz tayyareleri Habeşistanda Diredana tayyare meydanını da bombalamışlar ve bir mühimmat ıleposile bir çok hangarlara tam isabetler elda etmişlerdir. Mühimmat deposundan çıkan alevleı havada elli kilometre mesafeden görülüyordu. Bütün İngiliz tayyareleri salimen dönmüşlerdir. Diğer bir taarruz da Assab civaıında Makadar üzerine yapıJmıştır. Bir benzin deposu yakılmış ve bir kışla da hasara ıığratılmıştır. İngiliz hava kuvvetlerinin Libyn ve İtalyan şarkî Afrikası üzerine yaphklan akınlar Mısırhlar için cesaret vericidir. Mısırhlar kendi emniyetleri için alınan tedbirlerin nasıl müessir ve filî olduğunu anlıyorlar. [Arkası sahife 4 sühın 1 del Şalon'u alan Almanların şimalde ilerleyişi yavaşladı Şiddetli hava akınları Ingiliz • Fransız tayyareleri bütün sevkulceyş noktalarını tahrib ettiler Dün müttefiklerin ilk hücumuna uğrayarak tir kruvazör ve iki denizaltt kayteden İtalyan donanmasından bir zırhlı General Franko Fransaya 600 bin tüfek, 40 bîn makineli tüfek ve 800 to^ gönderildi Yüzlerce Amerikan tayyarecisi Fransada hizmet etmek için son engel kanunların kaldırılmasım bekleyor ] nu İngiltere ve Fransanın Amerikaya umumî veya hususî istikrazlar plâse etmelelrine, Pittman bitaraflık kanunu da bir Amerikan gemisinm muharıb memleketlere yolcu ve emtia nakletmesine, muharıblere kredi açılmasına manidir ve Amerikan limanlarile karasularınm muharıb devletler harb gemileri tarafından istimalini takyid etmistir. Yasmı dolduran destroveleri sartır mamaktedır Müttefiklerin ihüyacı olan Tam yardım için muvakkat juzlerce Amerikah pılot ve tayyare maengeller Vaşington 13 (a.a.) Ruzvelt'in Char kinisti İngiliz ve Fransız konsoloshanelerine müracaat etmekte. fakat hizmete lottevılle'de verdiği nutukta bildirdiği, alınamamakta ve hareket edememekte müttefiklere tam maddî yardımı kolaydirler. iaştırmağa matuf tavsiyeleri yakında Düşünülen başka yardımlar kongreye tevdi etmesine umumiyetle intizar edilmektedir. Müttefiklere yapılaVaşington 13 (a.a ) Blfkân umumicak bu Amerikan yardımına daha şün ye, M. Roosevelt'in nutku hakkında dilık bir kaç mâni vardır. Johnson kanu memnuniyetini izhara devam etmekte Londra 13 (a.a.) Amerika Birleşik devletleri tarafından, müttefikler em rine 600.000 tufek, 40,000 mitralyöz, 800 7 5 luk top ve bir milyon obüs veril mıstir. Bu bir başlangıcdır. 50 tayyare daha teslim edildi Nevyork 13 (a.a.) NevYork Timese nazaran, elli hücum bombardımsn tayyaresi daha müttefiklere teslim edilmiştir. dir. Matbuat ve mühim şahsivetler vasıtasile müttefiklere yapılmakta olan yarıdımm tesri edilip çoğaltılmasını istemiştir. [Arkası sahife 4 sütun 3 te] Amerikadan ilk büyük yardım İspanya ^ Gayrimuharib! Frankonun bu kararının, müttefiklere muhalif olacağı tahmin ediliyor Madrid 12 (a.a.) Resmî gazeıe, bu sabah. aşağıdaki kararnameyi neşretmiştir: Italyanın Fransa ve İngiltereye karşı harbe girmesi üzerine mücadele Akdenize yayılmış olduğundan, İspanya hükumeti, Ispanyanın gayrimuharibliğini kararlaştırmıştır. Kararuı veçheleri? Madrid 13 ( a a ) «Royter»: İspanyanın gfyrimuhariblık siyasetini ittihaz ettığine dair çıkan resmî kararnameyi butün gazeteler neşret[ Arkası sahife 4 sütun 7 del «Sizden daha geniş bir yardım isteyorum!» Reynaud dün Roosevelt'e heyecanh bir telgraf çekti Fransa 13 (a.a.) Havas: M. Reynaud, M. Roosevelt'e bu gün bir mesaj göndermistir. Bu mesajda ezcümle şöyle deniliyor: •Düşman. Paris kapılanndadır. Oüşman. Parise girmeden evvel daha mücadele edecektir. Eğer Fransadan kovulursak, şunalî Amerikaya, lüzumu takdirinde Amerikadaki arazimize gideceğiz Bir kaç gün evvelki hitabıma semih bir surette cevab verdiniz. Bu gün sizden daha genis bir yardım istiyorum. Amerika Birleşik devletlerinin raüttcfıklere. seferi kuvvet gönderilraesi haric, bütün vasıtalarla maddî yardımda bulunacağını alenen bildirmenizi ısrarla rica ederim. Bunu henüz vakit çok geç olmadan yapmanızı ısrarla dilerim.» Paris civarında geçen seneden kazılan siperler (uzaktan Eyfel kulesi gorüluyor) Paris, 13 (a.a.) Reuter ajansı bil | büyük tazyik, Fransızları bu bölgeyi diriyor: Harbiye Nezaretinin söz soyle tahliye etmeğe mecbur kılmıştı. Paıise meğe salâhiyettar bir memuru ^unları 27 kilometrede bulunan Persan Beausöylemiştir: mont'daki Fransız mukabil taaıruzu, 8 « Fransız kıtaatı her yerde muka kilometrelik bir ilerıleme kaydetmıştir vemet etmektedir. Şampanya'da nazik Italyan kıtaatı denızde ve karada harebir nokta mevcuddur. Bu nokta üzerin kete geçmemiştır. Bazı hava akınları de Almanlar Majino hattını tutan kı yapmışlardır. Fransız ve İngiliz tayyataatla diğer kıtaatı ayırmak için şid ] releri, Manheım, Neustadt ve Frankfurdetle gayret etmektedır Bütün cephe t'u bombardıman etmişlerdir. İngiliz tay üzerinde, Almanlar 120 fırka ileri sur yareleri bir çok nakliye kolu, kıtaat muşlerdir. Bu fırkalar, sahnei harbde kolları ve rauvasala yolları bombardıki rnevcudun azamisi olarak telâkki e man etmiştir. Alman tayyareleri de, Padilmektedır.» risin şarkî bolgesi, E\reux ve Nant üSozcü şunlan ilâve etmiştir: zerinde akınlar yapmışlardır. * Almanlar, Havre istıkametinde İngiltereden yeni gelen kıtaat garba doğru da tazyik yaparak Parısi Londra. 13 (a.a.) İstihbarat Nezagarbdan şarka çevırmeğe çahşıyorlar. ' retinin bildırdığine göre, İngiltereden Almanların Reims'i işgal etmiş olmaları yeni gelmiş olan taze İngiliz kuvvetlemuhtemeldir. Çunkü Almanların bura ri, Seine'm cenubunda, Fransız silâh ardaki zırbiı vasıtaiarla yapmış olduklarıl [Arkası sahife 3 sütun 4 UJ Vekiller Heyeti dün toplandı Ankara 13 (a.a.) İcra Vekilleri Heyeti bugün saat 18 de Başvekâlerte BaşLondra 13 (a.a.) İtalyanın harbe girmesi nericesi olarak Ticaret Nezareti vekil Dr. Refik Saydamın başkanlığında bugün mer'iyete giren bir cmirname neşretmiştir. Bu emirnameye nazaran litoplanmıştır. sans olmadıkça Bulgaristan, Yunanistan, Macaristan, Liechteustein, Rumanya. Akdenizde vapur seferleri İsviçre, Yugoslavya ve Karadenizdeki Sovyetler Birliği lünanlarına her ne cinsten olursa olsun mal ihracı menedilmiştir. Izmir 13 (Hususî) Izmir vapuru Bu tedbiri almaktan maksad Akdeniz ve civar mıntakalara yapılacak ihraaldığı emir üzerine buradan yolcu a catın kontrolünü temin etmektir. Hiçbir suretle bunu bu mıntakalardaki bıtaraf larak sabahleyin İstanbula bareket etti. ınemleketlerle ticarî mübadelenin kesileceği hakkında bir karar şeklinde addetİstanbuldan Mersin seferi için gelen ınemek gerektir. İşbu emirname ile beraber bu mıntakalardaki bitaraf memleEtrüsk vapuru avdet için emir aldt ve ketlere yapılacak ihracata müteallik lisanslar da aynı zamanda iptal edilmişleristanbula dondü. Dumlupmar, Frzu dir. Fakat bu da yerinde şartlara muvafık olarak yeniden lisans verilmesine rum vapurları Mersinden limanımıza mâni değildir. Esasen iptal keyfıyeti kömiir, kok ve imal edilmiş mahrukat ihrageldiler. catına aid umumi serbest lisansa samjl değUdin, Abluka Balkanlara ve Karadenize teşmil edildi