29 Mayıs 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r Müessesemiz tarafından çıkanlan en 8on eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Viyana Dönüşü 150 > Kadın Avcısı 100 > Cem Sultan 75 > Tarihî Musahabeler 75 > Tarihte Türkler için söylenen büyük sözler 25 > Cumhuriyet Matbaası M ML Turhan Tan'ın Vll SaVI l 5764 umhuriye İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu: tstanbuL No. 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısnu: 24299 24290 Çavasında Sabiha Zekeriyaya cevab Akif Fikret Bugün çıkan fevkalâde sayısında mutlaka okuyunuz. ENi MECMUA'nın Yazan: Eşref Edıb Çarşamba 29 Mayıs 1940 Belçika Kralının Tesliminden Sonra Müttefik ordular, bu gedikten yüklenett Almanlara karşı bütün hatlarda büyük şecaatle ve adım adım ınüdafaa ediyorlar Masraf bütçemix Belçika hükumeti kralın hattı hareketini Dün Millet Meclisinde red ve kendisini haklarından ıskat aynen kabul edildi ederek mücadeleye karar verdi Som taarruxu başlayor Fransız orduları cenubdan harekete geçiyor Şimalden başka bütün cephelerde harekât müttefikler lehine döndü Müthiş hava bombardımanları oluyor Paris 28 (Hususî) Belçika Kralı Üçüncü Leopold'un teslimi siJâh etmesi bütün dünyada büyük bir hayret uyandırmıştır. Bu hu sufta alınan malumata nazaran Belçika Krah, mütte fiklerini haberdar etmeden Alman baş kumandanhğı nezdine bir murahhas göndermis ve mü tareke teklifinde bu lunmustur. Alman başkumandanlığı bu teklifi kabul etti • ğjnden Kral Leo pold başında bulunduğu 400 bin kişilik ordu ile birlikte bilâkayıd ve şart Almanlara teslim ol muştur. Bizzat Kral Leopold'un daveti üzerine Belçikanın yatdımına koşan müttefik ordulannı SOD derece müşkül va ziyete duçar eden bu karar, Fransız Başvekili Reynaud tarafından radyo va sıtasile Fransız milletine bildirilmis tir. Hayat pahalılığı ve millî fabrikalar mamulâtının satış şekilleri şiddetle tenkid edildi, Basvekil ve Vekiller izahat verdiler Hükumetine ve muttefiklere, haber vermeden Alman kuvvetlerine teslim olan Belçika Krah Üçuncü Leopoid Fraasa ve İıgilterete Soğnkkanlıhk Harb sahalan bu cidalde cünv lesinin hayat ve mematları tnevzuu bahis bütün dünya memleketlerinin hududlan olmustur. Bütün bu muazzam macera karsısmda tehlike ile kucaklasan tngiltere ve Fransantn soğukkanlılığı en ziyade hayret, takdir ve taklid olunacak en ulvî vaziyeti tejkil ediyor. vet, memleketleri çok tehlikeli bir ateş içinde bulunmasına rağmen İngiltere ile Fransada hayret olunacak kadar kuvvetli bir soğukkanhlık vardır ve bu soğukkanhlık hiç de kayıdsız bir tevekkül hali değildir. Bu soğukkanlıhğın dayandığı amiller açıktan açığa görülüyor: Girişilen büyük davayı her ne pahasına olursa olsun sonuna kadar, nihaî zafer haddine kadar götürmek azmi ve fedakârlıklann hatıra gelmiş ve gelmemişlerinin kâffesi kullanılarak behemehal bu neticeye varılacağı kanaati. Belçika hükumeti Kralın kararın: tanımıyor Paris 28 (Hususî) Belçika kabinesi Basvekil Pierlot'nun riyasetinde toplanarak, Kral Leopold'un verdiği hiç beklenmiyen kararın tevlid ettiği vaziyeti tetkik ve müzakere etmişür. Kabine, iki buçuk saat süren müzakerelerden sonıa, Kralın kararım kabul etmemeğe ve müttefiklerle birlikte Almanyaya karşı harbe devama karar vermiştir. Garb cephesinde dünyanın en Kabine içtimaında nazırlardan başka büyük milletleri çarpışıyor: Beri meb'usan ve âyan meclisleri reislerile tarafta 80 milyonu mütecaviz nü Devlet nazırlan hazır bulunmuşlardır. fusuna, ileri sanayiine, Versay < Kralın haklan hükumete muahedesindenberi devam eden intikal etti hazırlıklarına ve nihayet merkezi Başvekil Pierlot, Paris radyosunda vaziyetinin kolaylıklarına dayanan Belçika milletine hitaben bir nutuk irad Almanya. Öte tarafta bütün tarih ederek, kabinenin kararını bildirnüştir leri enerji harikalarile dolu, ileri ve ezcumle şunlan söylemiştir: « Kral kanunu esasiye muhalif bir sanayili, karalarda ve denizlerde büyük kuvvet ve kudret sahibi harekette bulunmuştur. Bu itibarla bir Fransa ve Ingiltere. Bu büyük kuv adamın hatasından bülün millet mes'ul tutulamaz ve Kralın kararı bütün millevetlerden her hangi tarafın bir iki te şamil olamaz. Askerlerle sivil memurmeydan muharebesi çarpışmasile lar bugünden itibaren Krala karşı sadaharbe nihayet vereceklerini farzet kat yeminile bağh değildirler. Kral, ecmek hafiflik olur. nebi kontrolu altında hakkı hükümraMesele, Almanya için yeni bir nisini ifa edecek vaziyette olmadığı için, rejimin prestiji ve mevcudiyetile hükumet idareyi eline almış bulunmakalâkadar mübalâğalı bir dava, tadır. Vatanımızın mukadderaü hakkınFransa ile lngiltere içinse ölüm da itimadınra muhafaza etmenizi rica dirim meselesidir. Yalnız şu kar ederim. Belçika, bugün mütesanid olduşılıklı iki hareket noktası gösterir ğu davaya ve hiç bir zaman ayrılmadığı şeref kaidelerine sadık kalarak, muzafki, tarihin şimdiye kadar eşini kayfer olacaktır. Hükumet, istiklâlini, memdetmediği bu çok büyük savaşta leketinin hukuk ve şerefi dairesinde tekher iki taraf var kuvvetlerile rar kazanmadıkça sulhu kabul etmiyenuna kadar uğraşacaklardır. cektir. Belçika. halen yeniden toplanmış Sonuna kadar... Bu bir sözdür bulunan bütün ordusunu kullanacak ve kı Almanya hesabına belki bir tat müstevliye karşı zaferi temin için millebik sahası bulabilir. Fakat Fransa tin bütün kuvvetlerini harb meydanma ile lngiltere için sonuna kadar ta atacaktır.» Krala fiddetli hücumlar biri şimdiden ucu bucağı kestiriParis 28 (Hususî) Kralın teslim ollemiyen bir sonsuzluk ifade etmektedir. Kendi metropollerinde kuv ma keyfiyeti bu hareketine karşı Parisvetli olan Fransa ile lngiltere de tekı Belçika mehafilinde büyük bir tesir ve kuvvetli bir aksülâmel uyandırmıştır. nizaşırı imparatorluklarile Sefarette, Fransada bulunan muhtelif kolay gelmiyen bir imtidad nıanşirketler merkezlerinde ve gazeteciler zarası gösteriyorlar. Ve bütün bu mehafilinde, mühim toplantılar yapılmışvarlıkların başında yalnız tarihin tır. Nazırların. Belçikalılan Fransanın ve sahibi değil, şimdiki dünya haya müttefikler davasınm tamamen emrine tınm bellibaşh, hatta en başlı tim koymağa matuf olan kararını ittifakla salleri iki büyük milletin enerjis tasvib etmişlerdir. YUNUS NADİ Hükumetin müttehid kararı hilâfın* (Arkan uhife 4 sutun 1 de] [Arkası sahife 3 sütan l de] Fransa ve ingiltere asla metanetini kaybetmedi Şimalde dün, birdenbire deği$en harekât sahnesi Dünkü ceisede söz söyleyenlerden: Başvekilimiz Dr. Refık Saydam, Rasih Kaplan (Antalya) ve Gümrükler, \nhisarlar VekiU Raif Karadeniz xl . „ ., fc Ankara 28 (Telefonla) Büyük Millet Meclisi bu gün saat 14 te toplanarak geç vakte kadar müzakerelerde bulundu ve'Hariciye Sıhhiye, Adliye, Tapu, Kpdastro, Maarif, Nafıa, İktısad, Münakalât, Ticaret, Ziraat ve Millî Müdafaa grupu bütçelerini kabul etti. Bu suretle bütçenin masraf kısmına aid müza kereleri bitirdi Meb'uslann tenkîdleri Sıhhat Vekâletinin bütçesinin müzaAnkara 28 (Telefonla) Bugünkü Mecliste Milli Müdafaa bütçesi konuşnkeresinde Vekil Hulusi Alataş, bazı sualJere cevaben izahatta bulundu. Adliye lacnğı sırada söz alan Sırn İçöz, kahraman Türk ordusun» Millet Meclisinin tütçesinde Fuad Sermen, memlekette şükran, hürmet ve sevgilerinin iblâğını tebliğ etti. Dedi ki: kaçakçıhk suçlarınm arttığından bahsile « Milli Müdafaa bütçesini münakaşa edecek değiliz. Türk millcti oıdudan nazarı dikkati celbetti ve hâkim kadro hiç bir seyi sakınmaz ve Türkiye Büyük Millet Meclisi bu hakikati daha yirtni sunun yüzde 7 nispetinde çoğaldığı hal sene evvel bütün mevcudiyetile bir daha ispat etmiştir. Türk milletinin varlığl diğer seneye devredilen iş sayısının ordu, ordunun varlığı Türk milletidir. Türk milleti, Türkiye Büyük Millet Mecarttığından bahsetti. lisi. Türk milletinin Büyük ŞeR ve Türk Hükumeti birbirlerinden aynlmaz, Doktor Abdurrahman Melek (Gazi sarsı)ma7 âhenin bir kaledir. Ben, Millî MUdafaa bütçesinin hatta fasıUan dahi anteb), Muhafaza teşkilâtının mesaisi okumnadan toptan kabul edilmesine taraftarım.ini hudud boyuna teksif edeceği yerde Şükrü Kocak ve General Kâzım (Diyarbakır) da kahraman orduya selâm memleket dahilinde kaçak aramağa has ve sükranlarm ilbâğuıa dair bir takrir vpfdiler. Takrirler alkışlar arasında kabul rettiğini söyledi ve kaçakçıhğm çoğal olundu. Maddelere geçilerek Milli Mıidafaa grupuna dahil bütçeler aynen ve nıası sebebinin bundan ileri geldiği mü Ü7erlerinde hiç bir müzakere açıbnadan ittifakla ve alkışlarla kabul edildi. teleasında bulundu. fArkası sahife 3 sütun 4 te] Kahraman ordııya Meclisin selâmı! «Propagandalara rağmen ingiliz Fransız «Kral Leopoid için hü ittifakı sarsılmıyacak ve bütün mağdur Reynaud ve Curchill dedilerki: «Vaziyet küm vermekte acele dünya milletleri istiklâllerine kavuşacaktır» etmiyelim» diyor Londra 28 (a.a.) Bu akşam radyo zaferi kazanacağımız] söylemiştik. Hâditehlikelidir, lâkin boyun eğmiyeceğiz, ve Londra 28 (a.a.) Reuter: Chur da bir nutuk irad eden İstihbarat Nazırı selere emniyetle ve mubalâğaya düşmeKral nezdine sonunda behemehal galib geleceğiz!» chill'inAmiral Leopoid Keyes dün memur Duff Cooper demiştir ki: ordumuzun den ve onlan istisgar etmeğe çahşmadan bakmasını bilelim. Bu muharebede düş« Bir hafta evvel size ettiği Roger akşam Londraya dönmüştür. Amiral Keyes bugün şu beyanatta bulunmuştur: « Bütün şerait malum oluncaya kadar Kral Leopoid hakkında bir hüküm verilmiyeceğini ümid etmek isterim.» maruz bulunduğu tehükeden bahsetmlştim. Tehlike bu gece pek büyüktür. Aynı zamanda size elimden geldiği kadar büyük bir kuvvetle harbin şansları ne olursa olsun, bu muharebeyi kaybetsek bile harbi kaybetmiyeceğimizi ve nihai ÂMİral Rtger Loairaya döndi Şimaldeki kıt'alar geri alımyor manuı muvaffakiyeti ne kadar büyük olursa olsun, bu harb ne kadar büyük olursa olsun bu memleketin kaç gün hezimete uğradığını ve kaç gün darbeler vediğini hatırlamak lâzımdır. Buna rağTArkası sahife 4 sütun 4 te] \ Yeni vergilerde halkın yiikiinü paylaşmak lâzımdır İngiliz Başvekili Curchül bir torpitonun kumanda köprüsünde Paris 28 (a.a.) Reynaud, bu sabah saat 8,30 da şu haberi vermiştir: « Bu gece vukua gelmiş olan vahim hâdiseyi Fransız milletine bildir mek mecburiyetindeyim. Fransa, artık Belçika ordusunun harbe iştirakine güvenemez. Bu sabah saat 4 ten itibaren Fransız ve İngiliz orduları düş mana karşı yalnız başlarına muhare be etmektedirler. Vaziyetiıı ne olduğunu biliyorsunuz. Alman kıtaatı, 14 mayısta cephemizde bir gedik açtıktan sonra ordularımızın arasına girmişler ve ordulanmız bu suretle biri simalde diğeri cenubda olmak üzere iki grupa ajTilmıştır. Ce nubda Fransız kıtaatı Somme ve A isne'i takib eden ve Maginot hattına kadar giden yeni bir cephede muka vemet etmektedirler. Maginot hattına bir şey olmamıştır. Şimalde üç müttefik ordu bulunmaktadır. Belçika c dusu, İngiliz kuvvetleri ve İngiliz Fransız Belçika kıt'aları. Üç ordu dan mürekkeb olan bu grup, General Blanchard'ın kumandası altında idı ve erzak ve mühimmatını Dünkeraue'den alıyordu. Fransız ve İngiliz ordulan bu limasabile 3 sütun 1 de! Tacir vatandaşt vaxifeye davet! Fiatların arttırılmasma sebeb yoktur, aksi takdirde M. Korunma kanunu yakanıza yapışacaktır Ankara 28 (a.a.) Ticaret Vekâletinden tebliğ edilmiştir: 27 mayıs tarihli Resmî Gazetede neşrelimiş olan 3828 numarah kanun, bazı maddelerin istihlâk vergilerini artırmış ve bazı maddeleri de yeniden bu vergiye tâbi tutmuştur. Şeker, çay, kahve, benzin, kauçuk ve mamulâtile deri ve mamulâtı pamuk ipliği, pamuk mensucat, pamuktan hazır eşya, yün ve kıl iplikleri, yün ve kıl mensucat, yünden ve kıldan hazır eşya ve kanuna ekli cetvelde görülecek diğer bazı maddeler bu meyanda bulun maktadır. Bu vergilerin fiatları üzerindeki in'ikâsı hususunda alâkadarlarm tenviri ve dikkat bakımlannın çekilroesi lüzumlu görülmüştür. 1 Şeker fiatlan evvelce tilirken bu vergi de nazarı~'iHJjar.*'alınmış olduğundan, bu madderitn, J|atları üzerinde munzam iş^hsk ^vergisinin tesiri bu günkü şeker fiatları aynen devam edecektir. 2 İstihlâk vergisine tâbi tutulan veya vergi nispeti artırılan diğer maddeler fiatlanna gelince, elindeki mal üzerinden vergiyi verenler fiatlannı bu yüzden artırdıklan takdirde, arüş hiç bir suretle verilen verginin icab ettirdiğinden fazla olamaz. 3 Kanunun metninden anlaşılacağı üzere ancak bir kısım maddeler [Arkası sahife 4 sütun 7 de]