30 Mayıs 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r M. Tnrhan Tan'm Miiessesemiz tarahndan çıkarılan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Viyana Dönüşü 150 > Kadın Avcısı 100 > Cem Sultan 75 » Tarihî Musahabeler 75 > Tarihte Türkler için söylenen büyük sözler 25 > Cumhmiyet Matbaan Onyedinci yıl sayı: 5765 umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu: tstanbuL No. 246 Telefon: Başnıuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. Idare ve matbaa kısmı: 24299 24290 İktısad Vekâletine tahsis edilmektedir. 250 milyonluk avans Gene Meclis heyeti umumiyesine sevkedilen diğer bir kanun lâyihasile de fevkalâde ve muvakkat mahiyette olmak üzere C. Merkez Bankasından 250,000,000 lıra kadar avans akdi için Maliye Vekıüne salâhiyet verilmesi istenilmektedir. Kanunun maddelerine göre, bu salâhiyet 1939 Avrupa harbinin hitamını takib eden bir sene nihayetine kadar olan nıüddet zarfmda istimal olunabilecektir. 8 kânunusani 1940 tarihli anlaşma mucibince istikraz edilen 15 milyon Ingiliz lirahk altın bu avans mukabilinde C. Merkez Bankasına tevdi olunacaktır. Avansm faizile itfa şeraiti banka ile hazine arasmda akdedılecek bir mukavele ile tespit ve tayin edilecektir. Sıcak havalarda midenizi yormaktan sakınımz. Hastalık getirir. Her yemekte bir tabak Ankara'nın YAYLA Makarnası Perşembe 30 Mayıs 1940 Sıhhatinizin garantisidir. Bütün bakkaliye mağazalarında arayuuz. Bulacaksınız. Hükumet, 109 nülyon fevkalâde tahsisat ?e 250 nilyon avans akdine dair iki kannnn Neclise ?erü Ankara 29 (a.a.) B. M. Meclisi bugün Şemseddin Gunaltayın başkanlığında toplanarak bütçenin varidat kısmı üzerindeki muzakereyi ikmal ederek 1940 yılı muvazenei umumiye kanununu tasvıb eylemiştir. Meclis bundan sonra askerî fabrikalar umum mudurluğu 1930 malî yılı bütçesinde değişiklık yapılmasına aid kanunla devlet demiryolları ve limanları umum mudürluğü 1940 malî yılı bütçesıni kabul etmiş ve yarın toplanmak üzere İçtimaa nıhayet vermiştir. Fevkalâde tahsisat kanunu Ankara 29 (a.a.) 1940 malî yılı muvazenei umumiyesine dahil bazı daire bütçelerine 109 972.000 lira fevkalâde tahsisat verilmesine aid kanun lâyihası Meclis heyeti umumiyesine sevkedilmiş bulunmaktadır. Bu kanunun hükümlerine gore, bu fevkalâde tahsisattan 72,800,000 lirası Mıllî Mudafaa işlerine ayrılmaktadır. Tahsisatın geri kalan kısmından 20.491.000 lirası demiryolları inşaatına, 5,000,000 hrası zelzele mıntakasında yapılacak işlere ve yardımlara, 2 731.000 lirası İstanbul Edırne asfalt yolu ile Vekıller Heyeti kararile tayın olunacak diğer yollara, 200,000 lirası da Ttınceli mmtakasındaki ıslahat pıogramına sarfolunmak üzere 28 milyon 422 000 lirası Nafıa Vekâletme. 1,500,000 lirası muhacir iskân işlerine, 1,500,000 lirası da Tıb Fakültesi inşaat ve tesisatına tahsıs edilmek üzere 4,000,000 lirası Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâletıne 2,500.000 lirası Maden Tetkik ve Arama Eğstitüsüne, 1.200,000 lirası da Ereğli kömur havzasında odenecck eşya bedellerine karşılık olarak Bütçe Meclisten çıktı Dunkerque ve havalisi, donanmamn iştirakUe fiddetle mödafaa edüecek Şimal cephesindeki kıtaat Dünkerk sahasına çekiliyor Yeni müdafaa hattı Müttefik ordu 'i Işgal ctti Londra 29 (Hususi) Hükumetin resmen bildirdiğine göre, müttefik ordu dün gece Narvik'i almıştu*. Amirallık dairesi ve Harbiye Nezaretinin müşterek tebliği: «Bu sabah öğrenildiğine göre, Narvik, dün akşam müttefik kuvvetler tarahndan alınmıştır. Fagernes ve Forsneset de elimize geçmiştir.» tsveçin aldıği tedbirler Stokholm 29 (a.a.) Gittikçe artan hava bombardımanları tehlikesine binaen Tromsö şehri halktan tahliye edilmiştir. Müttefik ve Norveç kıt'alan Narvik üzerinde muvaffakiyetli harekâtta bulunmakta ve Almanların Norveç liler tarafından işgal edilen bölgelere paraşütçü indirmek için yapüklan teşebbüsler akim kalmaktadır. Stokholm 29 (a.a.) Hükumet ordu mevcudunun artırılmasını meclise teklif etmiçtir. Bundan böyle hasta olmıyan bütün hizmet erbabı askerlik vazifelerini ifa edeceklertiir. Yas haddi 45 ten 46 ya çıkanlacakür. Flandr'da mücadele Her nemlekette Beşinci kol Bu muhakememize karşı gelsin de beşinci kol bizim çelik sinirlerimizi bozsun bakalım. Bozguncu ruh kadar insanlığa ziil teskil edecek bir vaziyet olamaz. Vatandaslarımızın üzerine bu zilletin hatta faraziye ve ihtimal halinde tek zerresini dahi kondurmak fikri bizden ebediyen uzaktır. u harbin icadlarından olan beşinci kol (cinquieme coloonf,),, fimdiki halde doğruaan doğruya Almanya lehine olmasa bile herhalde müttefikler aleyhine müteveccıh propaganda faaliyetlerine alem olmuş gıbidir. Her memleketin yapması lâzım gelen propagandada Almanların çok sistemli bir çalışma ile çok ileri gittikleri muhakkaktır: Norveçte Almanya ile mutabık millî ve mahalli bir hükumet teşkiline vanncaya kadar ve Holandada Almanya lehine çahşacak millî elemanlar buluncaya kadar. Hatta bilmiyerek bu cereyana kapılacakları da beşinci kolun tesirleri teferrüatı arasına koyabiliriz. Italyan muamması Romada İngiltere ile bir kontrol anlasması hazırlanırken... Bir taraftan da İtalyadan Fransızlar dışarı bırakılmıyor! Son harekâtta büyük muvaffakiyetler gösteren İngtiiz ağtr bombardıman tayyarelerinden bir deniz devi BeşÜKİ bizde ut wâ faafiyette? Paris radyolarına atfen ıı haberler olunuyor Ankara 29 (Telefonla) Fransız ordusunun Bapon ve Alber istikameünde ileri hareketine devam ettiği, hatta, şınıaldeki kuvvetlerle iltisak peyda olunduğu şeklinde bu gün Paris Mondial radyosuna atfen bazı haberler çıkmıssa da teeyyüd etmemiştir. Son günlerde bazı meşkuk membalann bu kabil haberleri yaymakta menfaat gördüğü anlaşılmakta olduğundan hükumetçe icab eden tahkikata girişilmiştir. Paris 29 (Hususi) Müttefik orduları Somme ile Aisnc arasında büyük bir ta arruza geçerek duşmanı bu iki nehrin şimal sahiline atmışlardu. Amiens'in şimal kısmı istirdad kada Almanların elinde ancak iki köpru başı kalmışır. Diğer bütun mıntakalarda Almanlar büyuk zayiat vererek ric'at etmişlerdir Bu günkü taarruza Fran saya muvasalat eden nıuhim miktarda son s i s t e m Amerikan tayyareleri iştirak et miştir. Bu tayyarelerin Alman hava kuv vetlerine pek çok fa ik olduğu tahakkuk etmiştir. Flandre cephesindeki vaziyete gelince Kral Leopold'un tes limi silâh etmesi üzerine, Belçikadaki müttefik kuvvetleri Manş sahiline doğru çekılmeğe başlaPek karışık mışlardır. Cephe gerisinde vücude getirdikleri kuvvetli müdafaa hattına dayanan bu ric'at hareketi muvaffakiyetle Londra 29 (a.a.) Avam Kamarasında müstakil işçi meb'usu Wengvood, Harıciye müsteşarından İngilterenin İtalya ile olan münasebetleri hakkında yapı lacak her hangi bir beyanat olup olmadığını sormuştur. Butler, bu suale aşağıdaki tahrirî cevabı vermiştir: « Evet, harb kaçağı kontrolu hakkında Ingiliz hukumetinin Italyan hükumetile halen girişmiş bulunduğu göruşmeler hakkında soz soylemek fırsatını memnuniyetle karşılıyorum. Gazettlerde evvelce yazılmış olduğu gibi, Ingiliz delegesi, bu meseleyi Italyan hükumetile göruşmek salâhiyetini haiz olarak 22 mayısta Romaya gitmiştir. Ingiliz delegesi, Italyan tekliflerini hâmi Roma müzakerelerıni tdare eden fngiliz bafmurahhasl Sir Wilfrid Greene Hâdiselerin ibret alınacak fev len Romaya ddnmüş bulunuyor. Bu tek(Adliye rüesasından olan Sir Wilfrid kalâdelikleri öniinde gözleri dört lifler bir anlaşma için şayani memnuniburada resmî kıyafetle gorülüyor) [Arkası sahife 4 sürun 6 da] açılan memleketler beşinci kola karşı derece derece şiddetli tedbirler almağa müsaraat ettiler ve bunun üzerinde çalışıvorlar. Bir kaç gün evvel lsviçreden memlekete dönmekte olan bir Türk Belgradda yeni treni almak için yedi saat süren bekleme müddetinde kendisile birlikte diğer yolcuların da istasyon lokantasmdan şehre serbest çıkmalanna müsaade edilmediğinden acı acı şikâyet ediyordu. Kendisine: Müdafaa tertibleri teferrüatından bir tedbirdir. Sizin yaptığınız gibi kızmaktansa iyi telâkki etmek daha doğrudur. Belçika ordusunun tesliminden sonra Bu gün 3 üncü sahifede 44 Amerikanın ilk müdafaa hattı Fransadadır !„ Ford, günde 1000 tayyare yapacak ve müphem olan Flandres lephesinde tahminî vaziyeti gösterir harita ve plân mucibince inkişaf etmektedir. sahil elân müttefiklerin elinde bulunBu harekât hakkında tafsilât verilmiyor. maktadır. Ric'at edilen sahalarda düşDunkerk mıntakasında 50 kiloraetrelik fArkası sahife 4 sürun 1 de] Amerika cumhuriy etçi namzedinîn nutku Amerikada deri n heyecan uyandırdı Dedik. Anlamak istemedi. Görülüyordu ki vatandaşımızın Yugoslavyayı ihata eden tehlikelerden ve bunlara karşı dost ve müttefik memleketin almağı lüzumlu saydığı tedbirlerden etraflı surette haberi yoktu. Memlekete çeşidli olarak giren ecnebilere karşı tedbir ahrken Yugoslavyamn Relgrad istasyonundaki polis memuru ile onun âmiri olan polis komiseri ve polis miidürii kendilerini bazı istisnaî hareketlere müsaade edebilmeğe salâhiyetli saymazlarsa mazur görülebilirlerdi. Amma böylelikle kurunun yanmda bir parça da yaş yanabihrdi. Bu kadarını zamanın fevkalâdeliğine bağışlamak insaf iktizasıdır. Propagandanın maksadı nedir? Onun türlü maksadları içinde bilDün şehrimizde beyanname verenlerden... hassa bozguncu bir ruh yaratmak hemen hemen gaye gibidir. Hiçbir memleketi istisna veya affetmryecek derecede şümullü bir felâket olan şimdiki harb karşısında bütün memleketlerin toptan, tüfekten, tanktan ve tayyareden evvel daima ellerinde tutacakları gayet kuvvetli bir silâh vardır: Bozgunculuktan kat'iyyen uzak kalan bir ruh kuvveti. Topu, tüfeği, tankı ve tayyareyi tedarik edecek ve kullanacak olan esas silâh budur da onun için. 1 B\ı*maddeye göre beyanname veAnkara 29 (a*.) Maliye Vekâletinilâve edelim ki ruhu bozuk ve recek olan ithalâtçılar, vergileri artırılmaneviyatı düşük bir cemiyet eli den tebliğ edılmektedır: Bazı vergi ve resimlere zam yapılması mış veya yeniden vergiye tâbi tutulmuş ne dünyanın en güzel ve en müeshakkmdaki 3828 sayılı kanunun muvak olan maddeleri yabancı memleketlerden YUNUS NAD1 kat birinci maddesi hakkında aşağıdaki ıthal eden ve bu maddelerin ticaretile *abiia i tüim 9 (Arkası eabiie i sutun i tojuahatın verilmen faydali görülmüttüıj Belçikanm cumhuriyet ilân etmesi ihtimalleri arttı Parlâmento yarın Pariste toplanıyor Paris 29 (Hususî) Belçika parla I mentosu cuma gunü Pariste toplanarak Kral Üçüncü Leopold'un verdiği karan tetkik ve müzakere edecektir. Parlamentonun kabine tarafından Kral Leopold aleyhine verilen kararı müttehiden tasvib edeceği kanaati umumidir. Salâbiyettar mehafilde Kralın hal'edilmesi ihtimalinden de bahsedilmektedir. Salâhiyettar Belçika mehafilinde, aşağıdaki üç ihtimal hakkında alâkadarlar arasmda müzakereler cereyan ettiği haber verılmektedir: 1 Kral Leopold'un hal'ine karar vererek, kardeşi Prens Şarl'i tahta çıkarmak, 2 Belçika kanunu esasisini değiştirmek suretile cumhuriyet ilân etmek ve derhal bir cumhur reisi seçmek, 3 Kralm halefini seçmek ve yahud rejimi değiştirmek meselesini harbin sonuna tehir ederek, şimdilik sadece Kral Leopold'un hükümranlık haklarını iskat etmek ve bu haklan şimdiki kabineye devreylemek. Belçikanın en bedbaht zamamnda Parlâmento cuma günü bu hususta da pıilli birliğl muhafazaya çalnan (Arkası safaife 3 sütun 1 dej Başvekü P.ierılot Hasta taşıyan gemilerin Kralın teslimi her tarafta derin aksi Attlee «İngiltere, kadın tesirler yaptı Bütün millet hükametine ve çocuklardan öç almak, niyetinde değildir!» dedi bağlılığını muhafaza ediyor Londra 29 (a.a.) Hastane gemi lerinin bombardımanına hükumetin mukabelebibnisil yapmayı derpis edip etmediği kendisine sorulan Att lee şu beyanatta bulunmuştur: « Hastane gemilerinin, Fransada seyyar hastanelerin bombardımanları, ve Alman tayyarelerinin Fransa ve Belçika yollarmda mültecilere kasden hücumları, Alman hukumetinin ken dine has olan dehşet usullerı olarak telâkki edilebilir. İngiliz hükumeH münasib göreceği şu veya bu tedbiri almakta muhtar olmakla beraber, kadın ve çocuklardan öc almak niyetinde değildir.» Beyanname mükellefiyeti Vekâlet, toptancı ve perakendeci farklarile nelerin bildirilmesi lâzım olduğunu tayin etti Amerikanın en büyük sanayicisi Henry Ford Nevyork 29 (a.a.) Amerikan gazeteleri, Kral Leopold'un hattı hare keti hakkında bir hüküm vermekten kendilerini kurtarabilmek için, Kral Albert'in yüksek şahsiyetinden ve büyük hatırasından bahsetmektedir. Askerî vaziyet hakkında, askerî muharrirler General Waygand'a itimad göstermekte ve vaziyeti kurtaracak bü Balkan bisiktet şampiyonasî Bükreş, 29 (Hususî) Balkan bisiklet müsabakalannın sonu bugün yapıl* mı^t»..Bugünkü müsabaka 40 tur olarak'"icra edilmiş ve neticede Bulgarlar Bajkan şampiyonu olmuşlardır. Takımımız yarın 13.45 te Bükresten bareket i >ütga f fek