20 Mayıs 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Tarihi tefrikai 1O Yazan: Z1YA ŞAK1R 19 Mayıs Bayramı CUMHURİYCT 20 Mavu 1940 Siyasî icmal Tarihi günler ransanın şimali şarkisinde bütün sanayiinin temerküz ettiği sahadaki hareket muharebcsi sür'atle inkişaf etmekte olmasile bütün dünyanın dikkatini celbetmektedir. Cephe mütemadiyen Parise doğru oyna maktadır. Bu defa Almanlar Pari sin cenubunla (Sen) nehrile birleşen (Marn) nehrinden ziyade bu şehrin şimalinde mezkur nehre akmakta bulunan Oise nebri boyunda ilerlemeğe çalışıyorlar. Laon'la (Sen Kanten) şehırlerini abaıak teşebbüsleri de bunu gösteriyor. Bitaraf müsahidlerin görüsüne göre Almanların bu harekâttan iki türlü gayesi vardır: Biri Belçikanın ve Fransanın şimalindeki Fransız, Belçika ve İngiliz kuvvetlerile Fransanın ortasındaki kuvvetlerin arasındaki irtibatl kes mektir. Diğer gaye dahi Almanya hududundaki asıl Majino hattının arkasına düşmektir. Gayeler belli ise de bunlara erişmek ıcin Paris şimalinde bütün müdafaa gayretini toplamış ve herşeyi gözüne almış büyük Fransız ordusunun mukavemetini kırmak gibi çok güç ve tehlikeli bir hücumun muvaffakiyetle neticelenmesi lâzımdır. Harbin diğer sahalardaki bellibaslı hâdisesi Holandanın mukavemete devam eden son eyaleti Zeeland'ın teslim ol masından ibarettir. İngilterenin karşı sında bulunan ve bir çok büyük adalardan müteşekkil olan bu eyaletin sahillerile İngiltere sabilleri arasında İki yüz kilometrelik bir mesafe vardır. Fransanın en mühim bir tarafında harbin şiddetle ilerlemesini başka ta raflarda siyasî zorluklar ve ihtilâtlar uyandırmamış obnası mühim bir ka râncdır. İtalyanm aldıgı tavir üıerine İsviçrenin vaziyetindeki gerginlik salâh peyda etmiştir. O derecede ki Almanya Holanda Hindistanmdaki Alman tebaası menafünin himayesini İsviçreye teKlil etmiş ve o da Alman menafiini gözetmeği deruhdc eylemiştir. Diğtr taraftan Japonya Holanda Hindistanına başka yabancı bir devlet asker göndcrmediği «akdirde kendisinin de böyle bir harekette bulunmıyacağını resmen Amerikaya haber vermiş olmakla Avrupa harbine bir de büyük bir Okyanus harbinin inzımam eylemesine mâni olmuştur. Balkanlarda da heyecan zail olmuştur. Yugoslavya. umum! seferberlik yapmadığmı, aksini iddia eden haberleri resmen tekzib ederek isp«t etmiştir. Gerek hıı memlcket gerek Bumanya her işte ve hatta gazetelerin neşriyatuıda sıkı ve müsavat esasına dayanan bitaraflığı tatbika karar vermişlerdir. Başta Taymis olarak bütün İngiliz malbuatı gerek İngilterenin, gerek Fransanın tarihin hiç bir devriıvde bu kadar büyük bir tehdid ve buhran karşısında kalmamış olduklannı ehemmivctle kaydederek bütün yükün şlmdi Fransanın sııtına yiiklenmiş bulunduğıınu ve göstcrdiği fedakârlığı takdir ettihlerihi yanyorlar. Bin seneKk Avrupa tarihinin yeni bir dönüm noktasında olup obnadıeimızı Oise muharebesinin netieesi bildirecektir. «Çelik ruhlu» Kraliçe Elizabet Uçüncü Murada gönderdiği mektubda «dostluğumuza eınniyet gösteriniz!» diyor Görülüyor ki İngiliz tebaasına verilpn cevabnamei hümayununu verdi. hak ve imtiyazlar, pek genışti. Bir İngiUçüncü Muradın, bu cevabnamesi, o hze, ancak kendi memleketinde bula tarihe kadar hiç bir Osmanlı hükümbileceği salâhiyetleri bahşetmişti. darmın hiç bir Avrupa ve Asya hükümKraliçe Elizabet, son derecede mem darına hitab ettiği şekilde değildi. İnnundu. 3 üncü Muradın ve Türklerın, giltere Kraliçesine karşı çok başka, çok bu merdane ve âlicenabane muamelele parlak, çok mutantan tabirler icad erinden, daha esaslı bir surette istifade dilmişti. Bu tabirler, gerek sarayın ve gerek Babıâlinin hiç bir «Ernsal defermeği arzu ediyordu. Kraliçenin tek bir gayesi kalmıştı. O teri» nde yoktu. Uçüncü Muradın namei da, en büyük düşmanı olan İspanya Kra hümayunu, şu tumturakh cümielerle lı flcinci Filip'e, Türkler vasıtasile kahir başlayordu: bir darbe vurmaktı. (Muhtaretül muhadderatül İseviyye, Ddnci Filip, Elizabet'in bu maksadmı mümtazetül muvakkerati fi milletül Meanlamakta gecikmedi. Kendisi, daha ça sihiyye, musallahai mesalihi taifetül nasbuk davranarak Elizabet'i imha ve Tn raniyye, musallahai mesalihi taifetül nasgiltere topraklarını istilâ etmek için Pa raniyye, sacetün ezyalül haşmetü vel paya ve Venedik hükumetlerine müra vakar, mükemmelei namusü erbabı nucaat etti. Gizlice müzakerelere girlşti. ikusu verrünnar, velâyeti ingiltere KraRoma, Venedik, Madrid saraylarında liçesi Elizabet, hatemat avakıbihâ bilhabu gizli müzakereler cereyan ederken, yır...) istanbul saraylarında da büyük bir faCevabname, Osmanh Padişahlannın aliyet hüküm sürüyor.. Padişah 3 üncü itiyad ettikleri mağrurane bir ifade ile Murad, şahzadelerine büyük bir sünnet yazılmıştı. Uçüncü Murad, şimdiye kadüsrünü tertib ediyordu. dar verdiği ahidlere sadık kalacağmBu düğün, şimdiye kadar âli Osman dan bahsediyor ve bu taahhüdlîrin hutarihine geçmemiş olan bir debdebe ve lâsalarını birer cümle ile €ikrettikten başmet gösterecekti. Kırk gün, kırk gece sonra, beyanatına şöylece devam edidevam edecekti. yordu: Padişah, bu düğünün pek parlak geç(Beylerbeyilere ve sancak beylerine mesini temin etmek için ne mümkünse ve kadılara müekkid ahkâmı şerife yaEvvelki gün gazetelerde şöyle bir yapılmasma karar vermiş.. Hem cemi zılıp elçinize teslim olunmustur. haber çıktı: yete revnak vermek, ve hem de Osmanlı (Mabeyinde olan dostluk mukteza«Belediye Fen müdürlüğü Makine servet ve saltanatını bir kat daha dil sınca, tüccarınıza ve adamlarınıza, ahşubesi tarafından şehirde mevcud olere destan etmek için bütün Avrupa dü peymane muhalif kimesnenin zulüm tobüslerin muayeneleri yapılmış ve hükümdarlarını düğüne davet etmişti... ve taaddi eylemek ihtimali yoktur. Gebunların yarısından fazlasının işlePek tabiidir ki bu arada bilhasa Kra rektir ki, vusul buldukta 1], siz dahi meğe yaramıyacak bir vaziyette olşimdiye değin yüce asitanemize nice liç« Elizabet'i de ihmal etmemişti. duğu görülmüştür. Fen müdürlüğü İhtimal ki Elizabet bu düğünde bu dastluk ve sadakat arzedegelmiş iseniz, bozuk otobüslerin faaliyetten meneminbâdin dahi caddei ahlâsu ihtisasta lunmak, kendisine karşı son derecede dilmelerini istemiştir.» hayırhah olan Türkleri ve 3 üncü Mura sabit kadem ve vâsihdem olup, mabeBu havadisi okuyup da sokağa çıkyinde olan sulhu salâh ve ahdi peymanı dı yakmdan tanımak, iki millet ve iki üğımız zaman Fen müdürlüğü Mahükumet arasındaki dostluk rabıtalarını kemayenbaği mer't ve muhterem tutup, kine şubesinin isteğinin derhal yedaha kuvvetle sağlamlaştırmak istemiş siddei sidre makamımıza arz ve ilâm rine getirilmi? olduğunu göreceğimitir. Fakat bu düğün öyle bir zamana te ve lâzım olan ahval ve asan ahyanen zi, makineleri eski, karoserileri hursadüi etmişti ki, Kraliçe Elizabet, hem ecnadı sairei selâmetinizle iş'ar olunduda, frenleri tubnaz otobüslerle bir ğunda iştibah olunmıya. memleketl dahilindeki karışıklıklardan daha karşı'.asmıyacağımızı sandık. O (Ve mademki sizin tarafınızdan nakve hem de İspanyolların anî bir hücumgün baktık, âlem yine ol âlem, devlarına uğramak endişelerinden son de zı ahdü emanı müş'ir bir vaz'ı sudur ran yine ol devran! Aradan kırk seetmeye, dahi sulhu salâha muhalif vaz'a recede mustaribdi. Onun için, düğünde kiz saat Reçti. Şehrin muhtelif semtbizzat kendisi bulunmak şu tarafa dur rıza gösterilmez. Ana göre şeraiti ahlerine işley:n otobüslerden bir tanesı sun, ancak bir sene sonra, düğün hedi dü emana gereği gibi riayet eyleyesiz.) bile eksilmedi. Uçüncü Murad, burada İngiliz tebayelerile beraber İstanbula bir sefir gönAnlasılıyor ki Belediye Fen müasına karşı gösterilen himayenin dederebilmişti. dürlüğü Makine şubesinin haklaruıvam edeceğine, ebâ ve ecdadile dostluk Düğünde, bir kaç devletin sefiri buda «bozuk'ur, nakliyatta kullanılmaedegelen devlet ve milletlere ne jolda lunmasına rağmen, Kraliçe Elizabetin ları ve sokaklarda. caddelerde dolaşmuamele edilmekte ise, İngilizlerin de sefirinin niçin bir sene gecikmiş olmamalan tehlikelidir.» diye rapor verayni surette muamele göreceklerine tesının sebebini bilmiyoruz. Ancak, İsdiği arabalann faaliyette devam etminat veriyor, ve sonra, asıl maksada tanbula gelen bu sefir, (1579) senesinde melerinde, onları bu işten menetmesi intikal ederek mektubuna söylece deilk defa olarak Osmanh hükumetinden lâzım gelen makamlar hiç bir mahvam ediyordu: imtiyaz almak için gelen üç zattan müzur görmüvorlar. Bu vaziyet karşı(İspanyada ve sair kefere elinde es'r rtkkeb heyetin reisi, (Vilyam Harebone) sında: İstanbul halkınm hayatına niolan müslüman dutsaklarını 2] halâs idi. çin bu derece alâkasızhk gösterili etmek, asitanei saadetimize kemıli saVilyam bu defaki memuriyetile de yor? diye dakat ve ahlâsınıza hamlolunur. Ana İitanbula ilk defa gelen (İngiltere hükumetinin birinci sefiri) oluyordu. Ve göre ol hususta mesaii cemileniz zuİstanbulda, merasimle karşılandığı za hura getirile. (Ve. müşarünileyh elçinlzle Irsal eyman, dört sene evvel tanıştığı devlet ve saray ricalile tekrar karşılaştığına pek lediğiniz mektubu mergubunuzda, donanmayi hümayunuma müteallik her ne memnun görünüyordu. İngilterenin bu ilk elçisi, tantanalı inha ve ebna olunmuşsa, ol hususta bitmerasimle 3 üncü Muradın huzuruna tamam malum hümayunum olmuştur. girdi. Ve Kraliçe Elizabet tarafından ve İnşallah, evvelbaharı hüceste asârda, arilmiş olan (itimadname) yi Padişaha zim donanmayi hümayunum ihrac olunmak mukarrerdir. takdim etti. (Hak Taalâ, fetih ve nusratlara makKraliçe Elizabet'in itimadnamesi; (Hazreti İssnın mezhebinden inhiraf run kıhvere... Bimennihi ve keremihi.) 29 muharrem 1002 eden put perestlere karşı, dini hakikinin mağlub olmaz hâmisi, kudretlu ve şevketlu Türk İmparatoru!..» İlk îngiliz sefirinin avdetinden biraz Diye, pek manah bir hitabla başlı sonra, Roma, Venedik, Madrid saraylarındaki gizli müzakereler hitama eryordu. (Put perestler) den maksad, (haç) a miş; katolik ordulannın, protestan İnAnkara 19 (Telefonla) Millî Pive kiliselerdeki (mukaddes tasvir) lere giltereyi çiğnemesine karar verılmişti. yangonun fevkalâde olarak tertib ettiği karşı ibadet eden (katolik) lerdi. (Dini Bunun için de İspanya Kralı Filip'e keşide, «19 Mayıs» ın en cazib hususihakikî) demekle de (protestan) lığı Papa elli bin flori verecek; Venedik yetlerinden birini teşkil etmekte idi. Bu ima etmek istemişti. (İstitraden şunu da Cumhuriyeti de, yeni yaptıracağı 12 keşide için Fransadan celbedilen otoilâve etmek lâzımdır ki, Kraliçe Eliza büyük kalyonla filen harbe iştirak ematik kürelerin ilk defa olarak kullabet, Kral Ikinci Filip gibi bir ham sofu decektr. nılması halkın büyük alâkasını bilhasve mutaassıb bir dindar değildi. Böyle Kraliçe Elizabet, bu korkunc karan sa celbediyordu. 19 Mayıs stadını dololmakla beraber itimadnamesinin en öğrenmekte gecikmedi. En büyük hâduran kırk bin kişilik bir seyirci kütbaşında (din) den balısetmesi, 3 üncü diseler karşısında metanetini sar>îm8dan lesinin huzurunda yapılan keşideye saMuradın hissiyatını gıcıklamak için kul tedbirler alan ve bundan dolayı da «Çeat 12,45 te başlanmış ve birkaç dakika landığı mahirane bir siyasetti. Ve bun lik ruhlu> unvanını kazanan bu büyük zarfmda ikmal edilmiştir. Radyo vasıdan maksadı da, İspanya Krahna karşı kadın, vaziyete hâkim olmak için dertasile neticeler memleketin her tarafına Türk İmparatorunun kalbinde bir nefret hal harekete geçti. Ordu ve donanmayayılmıştır. ve hiddet husule getirmekti.) sma derhal seferberlik emri verdi. AyEvvelâ bir tek dolab çalıştırılmış, tnüKraliçenin mektubu. dikkate şayan o nı zamanda Uçüncü Murada derhal bir lan şu mealde cümleleri ihtiva ediyor mektubla Osmanlı hükumeti erkânma teakıben diğer dolablar birer birer kullanılarak nihayet altı dolab birden döndu kıymetli hediyeler gönderdi. meğe başlamıştır. Elli bin liralık büyük (İspanya Kralı, putperesttir. Mezhebi, [Arkası var] ikramiye en sona bırakılmıştı. Keşide, mezhebimize muhaliftir. İngilizlere karşı 1] Yani, cevabnamei hümayunu ken halk tarafından büyük bir alâka ile tada, şiddetli husumet ve adavet hisleri kib edilmiştir. İkramiye lçazanan nubeslemektedir. Denizde, gemilerimize disine vâsıl oldukta. maralan bildiriyorum: 21 Esir. rahat vermiyor. Tjcaretimizi sektedar ediyor. Vakit vakit. gönderdiŞi korsanMÜTEFERRtK larla da, İngiltere sahillerindeki köyleri ve kasabaları yağma ettiriyor. Türkiye Balıklı hastanesine Millî ile ticaretimizi artırmak, milleti nizle milletimizi, hükumetinizle hükumetimizi Şefin büstü konuldu daha kuvvetli bağlarla bağlamak isteDün, öğleden sonra saat 17 de, Balıklı yonız. Fakat. Septe boğazmda bekleyen Rum hastanesinde, Millî Şefimiz Ismet İspanyol kalyonlarmdan, buna imkân İnönünün harırasım teyid etmek üzere buiamıyoruz. dikilen büstün açıhş resmi yapılmıştır. (Maamafih. biz İspanyollardan kork Rum vatandaşlarımızdan pek çoklannın muyoruz. Her tehlikeyi göze alarak, bulunduğu merasimde hararetli nutukgemilerimizi Türk ve müslüman b?lde lar söylenmistir. lerine yollamaktan ve böylece sizlerle Isviçreden dün gelenlerin olan münasebetlerimizi artırmaktan geri kalmıyoruz. Aynı zamanda, Ispananlattıkları yolların ellerine düşen Türk ve müsİsviçreden ayrılan talebemizden üç kilüman esirlerini paramızla sa*ın ahyo şilik bir grup da dün. semplon ekspre ruz. Bunlardan, isteyenleri İstanbula, sile şehrimize gelmişlerdir. Bunlardan memleketlerine gitmek arzu odenleri başka, tedavi maksadile İsviçrede bulu2668 rakamile nihayet bulan bütün de kendilerine en yakın olan Türk li nan vatandajlarımız da, tedavilerini ya biletler biner lira, 483 rakamile nihamanlarına yollayoruz. rıda bırakarak gelmişlerdir. Gelen yol yet bulan bütün biletler yüzer lira, (Bu hizmetlerimize mukabil sizden de cuların anlaftıklarına göre, İsviçre hal 76 rakamile nihayet bulanlar onar lira, şunlan bekleyoruz: Bizim dostluğunıu kı, Alman taarruzuna karşı son derece iki defada da dolabdan aynı numara za, her suretle emniyet gösteriniz. En müteyakkızdtr. Arazinin tabiî mânia düşmüş olduğu için 1 nunjara ile nibüyük düşmammız olan İspanyollarla. larla dolu olması mukavemet ümidleri hayetlenen biletler beşer lira kazansair düşmanlarımızm sözlerine kulak ni artırmaktadır. Ük hücum anmda, Is mışlardır. , vermeyiniz. Türkiyeye gelen' tüccarları viçre dağlarındaki mahdud geçidler En büyük ikramiye olan elli bin limızı himaye ediniz. Ahidnamei hüma derhal dinamitle berhava edilecektir. ra. birer liraya satılan iki bilete isayununuza mugayir olarak onlann ren İsviçrede tren münakalâtı intizamını ta bet ettiği için, kazanan talihliler kemamile kaybstmiştir. Seyahat hususun sirsiz olarak yirmi beşer bin lira alacir'e edilmesine meydan vermeyiniz. (En büyük maksadımız, dostunuza da ağır takyidat vardır. Ecnebi yolcu caklsrdır. Bu biletin bir parçası An<?t ve dü«manınıza düşman olarak, si ların, yanlarmda yol masrafından fazla karada, diğer parçası da İzmirde satılzinle, en hâs kalb ile müveddetimizi para götürmeleri menpdilmiştir. Tren mıştır. lerde müşkülâtla yer bulunabilmekte muhafaza etmektir.) Kraliçe Elizabet'in bu mektubu. Ü dir. İsviçrede bir çok gıda maddelerinin Sirkeci gütnrüğü müdürlüğü çüncü Muradın son derecede hoşuna şimdiden vesikaya tâbi tutulmasına başGümrük ve İnhisarlar Ve! ti üçüngitti. înpiliz sefirine büyük mikyasta lanmıştır. cü sınıf müfettişlerinden Cezmi Şahinizzet ve ikram edilmesini emretti. Bir Dünkü korwansiyonel trenile sehri giray terfian Sirkeci Gümrüğü müdürmüddet İstanbulda kalan elçi dönüp mize bazı Alman yolcular gelmiştir. lüğüne tayin edilmiştir. giderken, gene büyük merasimle «Vil Bunlar, muntazam türkçe konuşmak Genc müdüre yeni vazifesinde mu yam Herabo» yu huzuruna kabul ederek tadırlar. vaifakiyet dileriz. Dün Fener sahasındaki idman hareketlerindcn bir görünüş Soraytraı? Bozuk otobüsler Işlemekte devam ediyorlar mı? Ankarada Millî Şefin huzurunda yapılan büyük şenlikler [Baş tarafı 1 inci sahifede] nıdına çelenk koymuşlar ve abideyi selâmladıktan sonra yürüyüşlerine devam ederek Büyük Millet Meclisi önünden Akköprü yolile 19 Mayıs stadına girmişlerdir. Millî Şef geliyor Saat 10 da Reisicumhur Millî Şef ve Bayan İnönü, refakatlerinde Büyük Millet Meclisi reisi Abdülhalik Renda, Başvekü Dr. Reük Saydam ve Vekiller olduğu halde stadı dolduran 40,000 e yakın halkın sürekli alkışları arasında tribüne şeref vermişlerdir. Bu sırada alay, başta Cumhur Reisliği bandosu ve bayrak kıt'aları olduğu halde stadyomun şeref kulesi altındaki kapıdan stadyoma girerek yürüyüşe geçmiştir. Stadı çevreleyen binlerce ve binlerce halkın devamlı alkışları arasında geçen gencler, şeref tribünü önünden geçerken Millî Şefi selâmlamışlar ve sahada kendilerine ayrılan yerleri işgal eylemişlerdir. Geçid resminin bitişinden sonra mızıkanm iştirakile hep bir ağızdan İstiklâl marşı söylenmiş ve Maarif Vekili Hasan Âli Yücel, söylediği nutukla spor ve genclik *tayramını açmıştır. gölgesi hâlâ dalgalarında titreyen de nizlerile, ecdad türbesi olmuş sıra dağlarile, goklerinde rahmet ve bereket taşıyan bulutlarile, mukaddes bir bütün olan Türk vatanı, bundan tam 21 yıl ötıce kat'î bir kurtuluşun müjdesine ka vuşmuştu. O kurtulan vatanın ebedi yetlere kadar sahibi sf>nsin, ey büyük milletim, sen hayatını, istikbalini ve her anının mukadderatım yalnız ve yalnız kendi elinde tutmayı vazifelerinin ilki saymaktasın. miş ve hep bir ağızdan «Dağ başını duman almış» tüıküsü söylenmistir. Millî piyan^onun keşidesinden sonra da Harbiye okulu, önde okul mızıka.sı olduğu halde sahaya gelmlş ve beden terbiyesi hareketleri göstermişlerdir. Millî Şef ^nönü, bunu müteakıb halkın coşkun •ezahürleri arasında staddan ayrıhnışiardır. Şehrimizdeki merasim Ebedi Şefin Samsuna ayak bastığı bu tarihi günün, memleketi kendilerine emanet ettiği gencliğin spor bayramı olarak kabul edildiği dün memleketin her köşesinde olduğu gibi sehrimizde de yer yer merasimler ve hareketler yapılmıştır. 19 mayıs piyan gosu çekildi 50 bin liralık ikramiyeyi 10407 numaralı bilet kazandı Başında kendi iradenin bu ruhtaki timsalini bulmakt?. millî birlik ve bü tünlüğünün bütün kudretini hissetmekte ve başkalarına hissettirmektesin. Onun içindir ki yerden gökten uğradığın eiı müthiş felâkatlerin acısını, millî iradeni şahsında tecessüm ettiren büyük in sanın, aziz evlâdm İnönünün sevgi dolu göğsüne başını koyarak dindiriyor sun, onun içindir ki maddî ve manevî kayıblannın tesellisini onun sadece millet aşkile çarpan yüreğinde buluyor sun. O yürekte, tek tek hepimizin vicdanlarımızdan çıkan ışıklar toplanmıştır. Millî birli^i böyle anlayoruz, birimize felâket hepimize felâkettir. Bırimi zin bahtiyarhğı hepimizin. bahtiyarkğ:dır. Bu duygu ile Türk milleti, yekpars. Maarif Vekilinin nutku sarsılmaz, parçalanmaz, çeUk bir küt 19 mayıs bayramıru acan Maarif Ve ledir. kili Hasan Âli Yücel, söze şöyle başlaGencler, inkılâbın, cumhuriyetin ço dı: cukları, « Büyük Türk milleti ve onun yüSiri kendilerinden daha bilgili. daha ce Millî Şefi, diri ve ileri, daha müreffeh yeüştirtnek 1940 yıhnın 19 mayıs Genclik ve Spor için üstünüze titreyen bir neslin ema bayramını bütün memlekette ve yüksek netindesiniz. Size bu mes'ud çocukluk huzurunuzda açıyorum. ve genclik de>'rini bahşetmek için, ta19 mayıs.. Samsun.. Mustafa Kemal.. arruza uğramış vatan topraklarının üstünde çekinmeden can verenleri ve onMillî Mücadeıe.. Vatan ve istiklâl.. lara baş olanları yüreklerinizde min Yurddaşlanm, Hepimizi yıirekten coşturup sarsan bu netle, hürmetle yaşatmalısınız. Sıra, size kelimelerin arkasındaki kutsal hatıra geldiği zaman, gözü pek, vatansever b lar, bu gün, gene gönüllerimizde bütün balarınız. analarınız gibi millet ve is tazeliğile canlanmış bulunuyor. Yıllar tiklâl uğrunda döğüşmeyi, erkeği, kızı önceye aid bu aziz hayaller, millî ha beraber icabında ölmeyi şimdiden göze kikatlerin ta kendisidir. Harikalar dolu almalısınız. tarihinin acı, tatlı hiç bir satırı hafı Gencler, bu yeşil sahayı dolduran, ruzasından silinmiyen Türk milleti, heb hiınuz gibi temiz ve beyaz kütleyi Turk kendisine iyılik edenleri, hizmetinde fe vatanının geniş hududlarına kadar yadakârhktan çekinmiyenleri bir an bile yarak gözlerimin önüne getiriyorum ve unutmamıştır. Unutmaz, ve unutmıya hepinize bütün yüreğimle bağınyorum: caktır. Sevgili Türk çocukları, bayramınız 19 mayıs.. Samsun.. Mustafa Kemal. kutlu olsun!» Millî Mücadele.. Vatan ve istiklâl.. Müteakıben bir kız talebe de genclik 17 milyon insanı besleyen toprakla namına hitabede bulunmuş ve sahayı rile, suları damrlanmızda akan kanlar dolduran genclik Türk ulusu ve onun gibi bizim olan nehirlerile, zaferlerinin aziz ve büyük Sefi İnönü adına and iç Kadıköy stadında Kız ve erkek liseleri taleeblerinin toplandığı Fenerbahçe stadı sabahın ilk saatlerinden itibaren hıncahınc dolmuştu. Saat 9.50 de Vali, İstanbul kumandanı, Üniversite Rektorü, Halk Partisi vilâyet reisi, Maarif müâürü, Hava Kurumu reisi, Halkevleri reisleri, Fener stadına gelmişler ve burada topianan 2600 ka ve erkek talebe ile sporcular tarafından selâmlanmışlardır. Staddaki Atatürk büstüne Vilâyet, Parti, Halkevleri namına çelenkler konmuş, askerî bandonun çaldığı İstiklâl marşı stadda bulunanlar tarafından da söylenmiştir. Bu sırada Haydarpaşa izcileri merasim yerindeki direğe Türk bayrağını çekmişlerdir. Bu merasimden sonra İstanbul Valisi, 19 mayıs tarihinin taşıdığı büyük manayı tebarüz ettiren kuvvetli bir nutuk söylemiştir. Bu nutku müteakıb Tıb talebesinden Reşad da bir hitabede bulunmuştur. Nutuklardan sonra Vali, İstanbul mektebleri futbol şampiyorw olan Galatasaray takımma güzel bir kupa hediye etmiştir. Bundan sonra, Kabataş lisesi beden terbiyesi hocası Hamdinin kumandasile mektebler, tertib edilen sıraya göre geçid resmine başlamışlardır. Halkın hiç kesilmiyen sürekli alkışları arasında ve pek muntazam bir şekilde yapılan geçid resminde kız ve erkek mekteblerinden başka Kuleli lisesi talebeleri, Türkkuşu talebeleri, spor kulüblerine mensub sporcular ve reybek kıyafetinde bir grup vardı. Mekteblerin beden hareketlerinden sonra Kuleli lisesi talebeleri pek mükemmel bir şekilde gösterilen hareketleri yapmışlar ve aynca alkışlanmışlardır. Saat 10 da başlayan merasira 11,40 ta nihayetlenmiş ve ' bu muvaffakiyetli hareketler bu suretle sona ermiştir. Muharrem Fevzi TOGAY L1MANDA Bir vapur karaya oturdu Barzilay acentasının İkbal vapuru dün öğleden sonra boş olarak Karadenize giderken Umuryerinde karaya otıırmuştur. Keyfiyet Liman idaresine bildirildiğinden Tahlisiye idaresi, vapuru kurtarmak üzere faaliyete geçmiştir. ECNEBİ MEHAFtLDE Çek mültecileri Almanyadan bir yolunu bulup kaçmağa muvaffak olan Çeklerden 26 kişilik bir mülteci kafilesi, dün Konvansyonel trenile şehrimize gelmişlerdir. Hazin bir yıldönümü Dün, merhum üstadımız Ağaoğlu Ahmedin kabri ziyaret edildi Dün kıymetli mütefekkirimiz, büyük muharrir Ahmed Alaoğlunu ebediyyen kaybedişimizin ilk yıl dönümü idi. Bu münasebetle, merhumun Nişantaşındaki evinde, dostlan, hayranları ve akrabalarının iştirakile bir toplantı yapıbnış ve Ağaolğu Ahmedin memleket .rfanma yaptığı geiş hizmetler üzerinde durularak aziz harası hürmet ve minletle anılmıştır. Bundan sonra mertıumun ebedî istiraıatgâhı olan Ferikdyündeki aile kabristanı, toplu bir halde ziyaret olunmuştur. Arkadaşımız Peyami Safa, Ağaoğlunun mezarı başında kısa ve müessir bir hita>ede bulunarak, haıırunu, bir eski ba>a dostunun manevî huzurunda eğilmeğe davet etmiştir. Peyami Safa, bu hitabesinde, Ağaoğlunun şerefli hatırasını yfideden sözleri arasında bilhasşunları söylemiştir: «Aziz dostumuz, büyük dostumuz Ahmed Bey! Seni unutmadık. Memleket davası konuşulan her yerde, ideloji münakaşası yapılan her yerde, fikir ve şahsiyet öfkesi duyulan her ypr[e seni andık.» dedikten sonra, Ağaoğ Şeref sahasında 3410 kız ve erkek orta mekteb talebeleri de büyük bir intizam içinde Şeref sahasında toplanmışlardır. Saat 9,30 da Beşiktaş kaymakamı, Parti ve Halkevleri reisleri, Maarif müdür muavini stadyomda topianan talebeyi teftiş ettiler. Beden terbiyesi muallimlerinden Adnanın kumandasile talebeler toplandılar ve Şehir bandosunun çaldığı İstiklâl marşmı müteakıb direğe bavrak çekildi. Bu merasimden sonra Beşiktaş kaymakamı 19 mayısı tebarüz ettiren nutkunu söyledi. Beşiktaş kız orta mekteb talebesinden Beria da kısa bir nutuk söyledikten sonra beden hareketlerine başlandı ve muntazam bir geçid resmile merasime nihayet verildL Mülhakatta, kazalarda ve Halkevlerinde de bayram tezahüratla kutlulanmıştır. Beyoğlu Halkevi de, kız ve erkek azaları arasında çok zengin bir Bpor programı tertib etmiştir. İki yüze yakın sporcu Taksim abidesine çelenk koymuş ve Tepebaşı bahçesinde güzel beden hareketleri yapılmıştır. Türkiye ile Bulgaristan arasında bazı ticarî münasebetlere girişmek isteyen bir Bulgar ticaret heyeti dün şehrimize gelmiştir. Heyet azası, Sirkeci istasyonunda bazı tacirlerimiz tarafından karşılanmıştır. Bunlar, İstanbula Bulgaristandan mangal kömürü ihrac etmek ve takas yolile Türkiyeden balık ve balmumu almak arzusunda olduklannı söylemişlerdir. Bulgaristandan bir ticaret heyeti geldi Garbî Trakyadan 25 kişilik bir seyyah kafilesi geldi Garbî TraKyada bulunan eski müba dil Rumlardan mürekkeb 25 kişilik bir seyyah kafilesi, dün trenle şehrimize gelmiştir. Kafile reisi Cikas, seyyahlann İstanbulda bir ay kadar kalacaklannı söylemiştir. Garbî Trakyada bulunan mübadil Rumlardan daha bir çok kimseler, Istanbulu ziyaret etmek arzusundadırlar. 50,000 Lira 10407 10,000 Ura 42972 5000 Lira Hava raporu Yeşilköy Meteoroloji istasyonundan alman malumata göre hava dün yurdun Ege ve orta Anadolu bölgelerinde çok bulutlu ve mevziî yağışlı, diğer bölgelerde bulutlu geçmiş, rüzgârlar umumiyetle cenubî istikametten orta kuvvette, Ege denizinde fırtına şeklinde esmiştir. Dün İstanbulda hava çok bulutlu ve orozlu geçmiş, rüzgâr cenubdan san^yede 1 3 metre hızla esmiştir. Saat 14 te hava tazyiki 1012,6 milibardı. Sühur net en yüksek 19,5 ve en düşük 13J. santigrad olarak kaydedilmiştir. 117397 48219 2500 Lira 175929 92017 162683 126360 Abideye ve Şehidliğe çelenk konuldu 19 mayıs spor şenlikleri münasebetile dün Taksim abidesine ve Edirnekapıdaki Şehidliğe İstanbul sporcuları namınan birer çelenk konmuştur. Bir heyet de eski sporculardan muallim Faiki, Selim Sırrıyı, Mazhar hocayı, Rızayı ve Suyolucu Mehmedi ziyaret ederek mıntaka namına hediyeler ve büketler lunun demokrat ve moralist cephesine verilmiştir. Ayni heyet Gümüşsuyu askeri hastanesile Beyoğlu Belediye hasaid fikrini ve hatırasına bütün dostlatanesine giderek hastalara slgara ve tının hürmetini ifade etmiştir. kolonya vermişlerdir. Birçok güzidelerimizin içtirak ettiği bu Bütün memlekette müessir ihtifal, merhumun ruhu için Dün aldığımu telgraflarda, yurdun Tefvikiye camiinde okutulan Mevlidle her yerinde 19 mayıs bayramının büyiık nihayete ermistir. Büyük ölümüa, her merasimle kutlul&ndığı bildkilmekte sene ayni günde hatırlanacaktır. dir. CUNHURİYET Nüshası 5 kurusrur. HUUIİC JBlfl'll \ Ihnnp tpraiti 1 Senelik Altı ayhk Üç ayhk Bir ayhk Haric için 1400 Kr. 2700 Kr. 750 > 1450 > 400 » 800 > 150 > Yoktur. Türkiye .çin Dikkat Gazetemize gönderilen evrak ve yazılar neşredilsin, edilmesin iade edilmez ve tıyaından mes'uliyet kabul olunmaz.