19 Aralık 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Taıe YAPINCAK üzümünden FRANSIZ MAYALARI ile yapılmış nefis Türk şarabıdır. Bağcı Şarabı 218 Galata Necati B. Cad. Telefon : 41267 Vll umhuri I 5605 İSTANBUL CAĞALOGLU Telgrat ve mektub adresl: Cunüıuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Baçmuharrlr: 22366. Tahrir heyetl: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 2429924290 Ameıtikada milyonlar satılan Türkçeye çeviren : ında başlar RIZA YAT Salı 19 Birincikânun 1939 Enfes eser: 50 kuruş OMER Ahmed Halid Kitabevî Geminin, ceb zırhlılarına dair esrarı ele vermemesi için hatırıldığı söyleniyor Türk mühendisliğinin hakettiği takdir alnız şöyle böyle bir takdir değıl, yüksek takdir. Ve bu haklı takdıri Türk mühendisliği Reisicumhurumuz İsmet İnönünün salâhiyetli dılinden aldı. Erzurumu memleketin diğer taraflarına bağlayan demiryolu üzerinde kısa bir seyahatle parlak istikballi yarınlara namzed bu doğu şehrimizi ve orada değerli halkın büyük liyakat ve kabıliyetle temsil ettiği medenî cemiyetle vatanperver zihniyetı göriip gelen Reisicumhurumuz Sıvastaki şimendifer atölyemizi de tetkik ettikten sonra şimendiferciliğimiz hakkındaki intıbalannı ifade buyurmuşlardır, ve işte temiz memnuniyet hislerinin pürüzsüz şevk ve heyecanını tebarüz ettiren bu ifadeler arasındadır ki Türk mühendisliği en salâhiyetli dilin en Facuının cereyan ettiğı saha. 25 sene evvel, yukanda resmtnı gorduğunuz tnejhur Amıral Von haklı takdirile en yüksek mükâfatını ka Spee'de garib bir tesaduf eseri olarak Falkland adaları önünde ayni şekılde intıhar etmitti. zanmıştır. En salâhiyetli dıl derken Devlet Reisimizin yalnız yüce makamını kasdetmiyoruz. Bızim Devlet Reisimiz yüksek ilim ve fen işlerini tetkik ve tenkid edebilmek meziyetile mümtazdır. O mühendıslerimizi takdir ederken başarılan işlerin bu takdire liyakatıni iyiden iyiye ölçen bir kanaati tebellür ettırmekten başlca birşey yapmıyordu. Türk mühendisliğin'n hakettiği yüksek takdirin hakıkî kıymeti işte asıl buradadır. Memleketimizdeki şimendifer inşaatının en arızalı bir kısmı olan Erzurum yolunu gördükten sonra Millî Şef Sıvastaki beyanatında ezcümle diyorlar ki: « Sansa boğazının, bilhassa Atma ve Pingen boğazlarmın inşaatı fen kudretinin ve insan azminin nadir eserleri olarak temaşa olunmağa değer. Bunlan görmek vatandaşlarım için yüksek iftihar vesilesidir. Bunlan tetkik etmek mühendisler için ciddî istifade mevzuudur. Mühendislik edebiyatunız bu eserleri bütün diinya fen âlemine cesaretle tanıtabilir. Erzurum hattuıda bütün iş ve muvaffakiyet Türklere aiddir. Sermayeyi, istikşaf, inşaat ve yüksek fennî nezareti, her nevi inşaat için lâzım olan işçileri Türkler temin etmiştir. Diyebilirim ki şimendifer inşaatında Türk mühendisliği her meseleyi halletmeğe salâhiyet imtihanını Erzurum hattuıda vermiştir...» Bizce bu imtihan, Türk mühendislerinin işlerini ve eserlerini İsmet İnöni'ne beğendirmeleri ve onun yüksek takdirlerini bu kadar kayıdsız ve şartsız olarak kazanmalarile verilmiştir. Bu muvaffakiyetlerinden dolayı kıymetli mühendislerimizi biz de candan tebrık ederiz. Reisicumhurumuzun Erzurum seyahati, şimendıfercilığimiz hakkındaki bu mütalealarile bize onun en mühım sebeblerinden birini de izah etmiş oluyor. Filhakika Türk şimendiferciliği yeni rejimimizin en büyük işlerinden biridir ve Cumhur Reisimizin Başvekilliği zamanlaıındanberi bizzat takib ve ısrarla yürüttüğü bu siyaset demir rayların Erzuruma ulaşmasile bellibaşlı bir merhalesini ikmal etmiş bulunuyordu. Ve bu halile, bilhassa son şeklile şimendiferlerimizi ve şimendiferciliğimizi gözden geçirmek Millî Şefimiz için en hayatî ehemmiyetli millet işi hüküm ve mahiyetini haiz bulunuyordu. İşte asıl imtihan buydu. Hepimiz memnun olalım ki Türk şimendiferciliği bu ımtıhanı en büyük muvaffakiyet nişanesi olan çok yüksek bir takdirle geçirmiştir. Atatürkün çok azimkâr, dahiyane ve alabildiğine imanlı kılavuzluğile başlayıp inkişaf eden yeni Türkiyenin her sahada başardığı büyük küçük bunca eser arasında şimendiferciliğimiz millî hamlelerimizin en manahlarından ve en büyüklerinden birini teşkil etmiştir. Bilhassa bu büvük hamleyi bizzat Basveki] İsmet Von Spee'nin hazin akıbeti Millî Şef, Divrikte kendilerini kar şılayanlarla birlikte istasyondan çıkıyor Cumhurreisimiz şark seyahatinden avdet etti ve merasimle karşılandı Ankara, 18 (Telefonla) Cumhur Reisi İsmet tnönü bugün saat 15 te şark seyahatinden avdet etti. Başvekil Dr. Refik Saydam ve Ankara Valisi Nevzad Tandoğan, Reisicumhurumuzu Vilâyet hududunda karşıladılar. Garda, Meclis Reisi Abdülhalik Renda, Mareşal Fevzi Çakmak, vekiller, generaller ve vekâletler erkânı tarafmdan istikbal edilen Cumhur Reisi trenden çok beşuş bir çehre ile indi ve kendisini karşılayanlara, seyahatlerinden fevkalâde memnun olduklarını beyan etti. Millî Şef Ankarada Kurtarılan zabitler Arjantin'de tevkif edildi Bir lngiliz denizaltı gemisinin muvaffakiyeti Ticaret Vekili diyor ki: «Siyasetimizin temeli, piyasamn muhtac olduğu mah mebzulen temin etmektir. Nerede bolluk varsa spekülâsyon orada durur» 6000 tonluk bir Alman kruvazörü batırıldı Alman gazeteleri, tamir müddetinin uzatılmamasından dolayı Ürogvay'a hücum ediyorlar Montevideo açıklarında intihar eden Alman ceb kruvazbrü bu hareketıle, ismini taşıdığı Alman amıralı Kont Majtimilıen von Spee'nın mukadderatına mahkum olduğunu bilfiil ispat etmiş oldu. Fılhakika ismini, intihar eden Alman ceb kruvazörüne veren Alman amiralı von Spee, tam yirmi beş sene evvel 8 birincikânun 1914 te Folkland adaları önünde lngiliz donanmasına saldırmış, fakat mağlub olduğunu görünce başta Scharnbarst amiral gemisi olmak üzere kumandası altında bulunan diğer Alman harb gemilerine intihar etmek emrini vermişti. Bu gemilerde amiralın iki oğlu da zabil olarak hizmet etmekte idıler. Talıhin garib bir cilvesile amiral von Spee'den sonra onun ismini taşıyan Alman ceb kruvazörü de cenubî Amerika sularında kendi kendini batırmak mecburiyetinde kalmıştır. Fakat o zamankı faciada başta amiral ve oğullan olmak üzere bütün mürettebat gemılerile beraber battığı halde bu sefer hemen herkes canını kurtarmıştır. Bütün dünyada büyük bir alâka uyandıran hâdise deniz muharebelerinde mislıne nadıren tesadüf edılen şerait içinde cereyan etmiştir. Bu hususta ahnan mütemmim malumata nazaran, pazar sabahından itibaren kalabalık bir halk kütlesi Montevideo limanım doldurmuş bulunuyordu. Herkes büyük bir merakla Alman ceb zırhlısının harekâtını takib edıyordu. Mülteci gemi(Arkası Sa. 6 sütun 1 de) ımııımııııımınııtııtıııifiıııııiJiıııiH Londra 18 (Hususî) Amirallığın bugünkü tebliği lngiliz donanmasının büyük bir muvaffakiyetini daha haber vermektedir. Ursula adındaki tngiliz tah telbahri Elbe nehrinin ağzına kadar girmek suretıle Kuksbaven ve Brunsmittel limanlan arasında 6000 tonluk bir Alman kruvazörünü batırmıştır. Köln kruvaaörü sisteminde olan Alman ceb gemisine 6 muhrıb refakat etmesıne ve Elbe nehrine mayin dökülmüş olmasına rağmen tngiliz tahtelbahrı büyük bir maharetle bir tek torpille Alman kruvazörünü batırmağa muvaffak olmuştur. Batan Alman kru vazörü 2 milyon tngiliz lirasına mal ol muştu. Ursula tahtelbahri ise geçen sene yapılmış ve 200 bin sterline mal olmuş tu. Bu suretle Alman donanması son bir hafta zarfında 3 kruvazörle 1 tahtelbahir kaybetmiş oluyor. Londra 18 (a.a.) Amirallığın resmî tebliği: Amırallık, Ursule lngiliz tahtelbahrinin 1 4 kânunuevvel perşembe günü Elbe ağzında, Köln sınıfından bir Alman kruvazörünü batırdığım tebliğ eder. Altı muhribin refakatinde bulunan kruvazör 6000 tonluk olup 5 7 1 kişılik mürettebatı vardı. «Königsberg» ve «Karlsruhe», ayni sınıfa mensubdurlar. (Arkası Sa. 6 sütun 3 te) N mm Amirallığın resmî tebliği Tıcaret Vekili, Limon Işletmesı •u.mum muduru Raufi Manyastan dun izahat alırken lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMMIIIIIllllllllllllinillllflllMllllllllllllltllllllllllllllinilllllllllllllllll Finlerin mukavemeti karşısında» Kızılordunun m uvaff akiyetsizligi Rusyada infial uyandırdı Bazı Rus kıt'alarında sabotaj yapıldığı ve mahalline tetkik komisyonları gönderildiği bildirîliyor Ticaret Vekili Nazmi Topçoğlu, dıin saat 10 da Mıntaka Ticaret müdür lüğüne gelerek muhtelif mevzular etrafında tetkikler yapmış, geç vakte kadar meşgul olmuştur. Ticaret Vekılinin tetkikleri esnasında, yanmda Dış Ticaret umum müdür muavini Cemal Ziya, Iç Ticaret Teşkilâtlandırma umum müdürü Servet Berkin ve dün Ankaradan gelen Iç Ticaret müdürü ııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııı Cahid Kerim hazır bulunmuşlardır. Nazmi Touçoğlu, öğleden evvel yeni teessüs eden Yapağ ve Tiftik Ihracat Birliğinde de bazı tetkikler yapmış, bu arada Liman Işletmesi umum müdürü Raufi Manyası kabul ederek kendisile görü§müştür. Öğleden sonra tekrar Ticaret müdürlüğüne gelen Vekil, muhtelif ecnebi kum» (Arkası Sa. 5 sütun 3 te) ııııııııııııııııliMiıııııııııııılıııiMllııııııııııııılıııııııııııııiMiıllMiıııııııııııiıııııııııııııınılllııııııılıııınıni Çörçil dün gece bir nutuk söyledi lngiliz donanmasının son günlerdeki muvaffakiyetleri Londra 18 (Hususî) Bahriye Nazın Winston Churchill denizlerdeki harb vaziyeti hakkında aşağıdaki mühim beyanatta bulunmuştur: « Amiral von Spee adındaki Alman ceb kruvazörünün uğratıldığı akıbet, tngilterede minnet ve şükranla, bütün dünyada ise memnuniyetle karşılandı. Amiral von Spee, haftalardanberi cenubî Atlantikte silâhsız ve müdafaasız ticaret gemilerine saldınyor, korsanlık yapıyordu. Alman ceb kruvazörünün imha edilişi ticaret yollarınm emniyetini iade etmiş bulunmaktadır. Bundan sonra ticaret gemileri bütün denizlerde serbestçe seyrüsefer edebilecektir. Alman ceb kruvazörünün silâh faikiyetine rağmen iki küçük torpitomuz, düşmanı bitaraf bir limana ilticaya mecbur etti. Bu vaziyet karşısında Alman gemisine ya harbin sonuna kadar mahpus kalgibi gerefsiz bir yol tutmak veyahud (.Arkası Sa. 5 sütun 5 te) , Şimal denizinde dün büyük hava harbi oldu Alman üslerine hücum eden lngiliz tayyareleri 12 Alman tayyaresi düşürdüler Bir Ftn topçusu manevra esnasında Stokholm 18 (a.a.) Havas ajansı bildiriyor: Isveç gazeteleri, Leningrad'da büyük bir heyecan hüküm sürmekte olduğunu müttefikan söylemektedirler. Halk, matbuatın sükutuna rağmen, Finlandiyadaki muvaffakıyetsizlığı idrak etmektedir. Sovyet cephesinde maneviyat da çok sarsılmıştır. Birçok Fınlandıya tayyareleri, Rus saflarına beyannameler atarak, YUNUS NAD1 Kızılordu askerlerini, silâhlannı, rejimi (Arkası Sa. 3 sutun 3 te) > devirmek, gepeu zincirlerini kırmak, har be nihayet vermek ve Rus generallerini cezalandırmak için kullanmağa davet etmiştir. Finlandiyadaki muvaffakiyetsizliğin, Sovyet hükumetine, cepheye, hakikalen talimli 200,000 asker göndermek fikrini verdıği söyleniyor. Zira, Rus esirleri, üç aydan fazla talim görmediklerini söylüyorlar. Gepeu, Finlandiya muvaffakiyetsizliğinin, bir ihanet veya sabotaj netıcesi olup olmadığını tetkik edecektir. İArkast Sa. 5 sütun 3 te) lngiliz sohtJienni müdafaa eden hava deji toplanndan bıri bir manevra esnas\nda (Yazısı S üncü $ahifedeX