23 Kasım 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

REŞAD NURi DARAGO Fransızca Ankara gazetesi başmuharriri Fransızcadan Türkçeye Yeni lugat 2 nci bası 992 sahife 30,000 gelime Tekniğin en son kabul ettiği harflerle basılmıştır. Fiatı nefis ciltli olarak 250 Kr. KANAAT Kitabevi yil umhuri r 5579 Telgraı ve mektub adresl: Cumhuriyet, Istanbu] Posta kntttsu: tstanbuL No. 246 • 6rŞ6lîlD6 2 3 İkİnCÎtGŞrifi 1939 Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366 Tahrlr heyeö: 24298. tdare re matbaa fcısmı 24299 24290 Söylemek BAŞARMAK Yazan : KARNECI Nakleden: ÖMER RIZA 400 sahife 125, Cildlisi 150 kr. Ahmed Halid Kitabevî Alman iktısadiyatına indirilen buyük darbe Ingilterenin verdiği karar bitarafları düşündürüyor Anıt Kabir vvelki gün, Halk Partisinin Meclis Grupu toplantısında Başvekil Doktor Refik Saydam, aziz Atatürkümüz için yapılacak anıt kabir etrafında izahat verdi. Bu izahata nazaran hükumet, bütün Türk milletinin heyecan ve sabırsızlıkla beklediği bir eseri biran önce meydana getirmek üzere azamî dikkat ve ihtimamla çalışmaktadır. Vaktile Parti umumî heyetin'n verdiği karar veçhile anıt kabrin yapılacağı yerdeki muhtelif kimselere aid üç yüz bin metre murabbaına yakm arazının istimlâkine dair muamele, büyük kısmile bitirilmiştir. Henüz istimlâk muamelesi bitmiyen bazı arazi sahiblerinin ıt'razları mahkemede tetkik edilmektedir. İnşaat sahasına dahil olup da nerede oldukları bılinmıyen arazı sahıblerine de mevzuat dairesinde icab eden tebligat yapılmıştır. Gene Doktor Refik Saydamın izahatından öğreniyoruz: Atatürk için yapılacak anıtkabrin şekline ve mimarisine aid hususları beynelmılel bır müsabaka ilânile halletmek mukarrerdir. Bu müsabaka millî san'atkâr ve mimarlanmıza da açık bulundurulacaktır. Yaptırılacak eserin sırf Atatürke mahsus bir abide mi, yoksa Türk milleti büyüklerine de ebedî istirahatgâh olabilecek bır millî panteon mu olması lâzımgeleceği ayrıca Partiye müracaatle karar altına alınacaktır. Türk milletinin yüreği yanarak özlediği bu eser üzerinde hükumetimiz tarafından titiz bir itina ile çahşıldığını görüyoruz. Bu istisnasız bütün vatandaşları memnun edecek bir hâdisedir. Bilhassa Atatürkün ebedî istırahatgâhı gibi, bir defa yapılacak ve ebediyen duracak bir abide mevzuu bahsolurken fazla acele edilmemesini, Onun büyük adına lâyık, tam manasile mükemmel bir eser yaratmak için elden gelen her fedakârlığın yapılmasını yerinde buluruz. Atatürk için yapacağımız abide, sadece bu eşsiz kahramana karşı beslediğimiz ölmez hislerin bir ifadesi olmıyacak, ayni zamanda, Türk milleti büyük evlâdlarını nasıl tebcil eder, bunu da gösterecektir. Şimdiye kadar bu vazifeyi benimsiyememiştik. Saltanat devrinde her hâdise dinî bir mahiyet aldığı için, büyük adamlanmız o da bazıları türbeye defnedilirle ve derhal bir evliya mahiyetine sokularak milietten uzaklaştırıhrlardı. Büyük bir ekseriyetle, bu milletin yetiştirdiği nadir kıymetler üzerinde taş bulunan adi bir mezardan bile mahrumdurlar. Vakıâ hakikî vatanseverler nazarınd* taş, toprak, abide gibi maddî alâmetlerin manası olamaz. Bu gibi eserlerin kıymeti, ancak biz faniler tarafından onlara verilen mana ile ölçülür. Büyük evlâ3 yetiştirmesini bilen Türk milleti, büyük evlâdlarını takdir etmesini de çok iyi bilir. Atatürkümüzün anıtkabri için beynelmilel bir müsabaka açılması fikri doğrudur. Hislerimizi en iyi ifade edebilen sanatkârı aramak ve bulmak, başka türlü mümkün olamazdı. Gönül ister ki bu sanatkâr bir Türk çocuğu olsun; ve gene gönül şiddetle ister ki, Türk san'atkârları, Atamız namına yapılacak abide için şimdiden heyecanla çalışsınlar. Anıtkabrin , yalnız Atatürke mi ayrılacağı, yoksa bütün büyüklerimizi içine alan bir panteon mu olacağı meselesi de üzerinde fikir adamlarımızm alenen mütalealarını söylemeğe mecbur oldukları bir noktadır. Atatürkün yanında ebedî bir istirahat köşesine kavuşmak, milletin şükranını kazanan büyüklerimiz için şüohesiz çok büyük bir şereftir. Bu hâdise, bütün hayatını millet uğrunda harcayan Atamızın ruhunu da tabiatile memnun edecektir. Herhalde anıtkabir işinin bütün safhalanndan efkân umumiye sık sık haberdar edılmeli. bu hususta düsünen her vatandaş fikrini alâkadarlara b'ldirmelidir. Cumhur Reisimiz Papen'i kabul etti Alman elçisi, Hitler'in teşekkürlerini bildirdi Ankara 22 (a.a.) Almanya büyük elçisi Fon Papen bugün saat 17 de Reisicumhur İsmet înönü tarafından kabul buyurulmuştur. Bu mülâkat esna sında büyük elçi Fon Papen bilhassa Führere karşı yapılmış olan suikasd münasebetile Reisicumhur tarafından Berlin büyük elçimiz vasıtasile izhar edilen alâkadan dolayı Führerin teşek ürlerini ve dostluk hissiyatım ifadeye memur edildiğini söylemiştir. Mülâkatta Hariciye Vekili Saracoğlu hazır bulunmuştur. Tercan kazasında birkaç köy tamame?! harab oldu Mühim maddî zarardan başka ölenler ve yaralananlar da var, Kızılay, felâketze^ delerin yardımına koşuyor j* * fU*;s Zelzelenin yaptıflı tahribat Hariciye Vekilimiz, Fon Papen şerefine bir ziyafet verdi Ankara 22 (Telefonla) Fon Papen şerefine Hariciye Vekili Şükrü Saracoğlu tarafından bugün Anadolu kulübünde bir öğle ziyafeti verildi. Balkan bloku Türkiye, teşekküle delâletmi edecek? İngiliz donanması için hazırlanan torpillerden bir kısmına infilak edici cihaz ilâve ediliyor Torpile çarpan gemiler Serseri Alman mayinlerine kurban giden ticaret gemileri listesine bir Italyan vapuru ilâve edildi Amsterdam, 22 (a.a.) Holanda gazeteleri, İngiüzlerin ittihaz ettikleri yeni abluka tedbirlerinin Alman iktisadına çok ağır bir darbe vuracağini yazmaktadırlar. Telgraf gazetesi diyor ki: «İngiliz gemilerinin ve maalesef bitaraf gemilerinin de beraber maruz kaldıklan müteaddid darbelere, rağmen şurasını itiraf etmek gerektir ki, İngiliz bandırası elân dünya denizleri üzerinde dalgalanmaktadır. Halbuki Alman bandırası Fransaya gönderilen İngiliz kıtaatı ingiliz Harbiye Nazırı garb cephesindeki müşahedelerini anlattı Londra üzerine hücum etmek istiyen Alman tayyareleri tardedildi. Garb cephesinde de üç Alman tayyaresi düşürüldü Tercan 22 (Hususî) Tercan ka yiizde doksan beş nispetinde harab ol * zası muhitinde vuku bulan şiddetli zelze muştur. le neticesinde Karakulak nahiyesi, HinFasılalarla şiddetli sarsıntılar devan Ankara 22 (Telefonla) Macariszari, Agam, Cagam, Kordıvan köyleri etmektedir. Kaymakam ve jandarma ku« tanm da dahil olacağı bitaraf bir Balkan tamamen, Manas nahiyesile Sebege köyü [Arkası Sa. 3 sütun l tfej bloku teşkili yolundaki teşebbüsler dolayısile Rumanya hükumetinin bu meselede Türkiyenin delâletini istediği şeklinde bazı ecnebi kaynaklardan verilen haber tamamen ortadan kaybolmuştur. Maamahakkında burada alâkadarlardan malu fih Almanya için, bitaraf limanlar vasımat istihsali mümkün olamamıştır. tasile denizaşın memleketlere ihracat yar> Rumanyada akisler mak mümkündü. Bu imkân bugün münBükreş 22 (a.a.) Hava ajansı b;.Iselib olmuştur. diriyor ı Bitarafların itirazt ' Salâhiyettar mahfillere göre, R U T I I tLâhey, 22 (a.a) İngilterenin, Alman deniz ihracatmı durdurmak hakkın ya bitaraf bir Balkan blokunun teşekküdaki kararı Holanda matbuatında fena lüne iştirake hazırdır. Maamafih ayni karşılanmıştır. Ve Holandanm resmî bir mahfiller şunu ilâve ediyorlar: Lâkin, bu hususta bir tedbir olmak (Arkası Sa. 5 sütun 3 te) üzere, hududlarımızın tashihine teşebbüs ettiğimize dair olarak çıkanlan şayiaları nlamıyoruz. Kaldı ki, halihazır hududIarımızı muhafaza için çarpışacağımızı da müteaddid defalar söylemiştik. Bir Balkan bloku teşkili bahsinde kendimize tayin ettiğimiz hedef için İtalyan diplomasisinin hararetli bir faaliyette bulunduğu hissedilmekle beraber, bu sahada şimdiye kadar elde edilen yegâne netice, Yunanistan İtalyan maksadları karşısındaki şüphelerini izaleye matuf rota teatilerinden ibaret kalmıştır. Böyle bir blokun teşkili için Balkan devletleri nezdinde ilk tecrübeler yapıl mıştır. Fakat siyasî mahfiller, kat'î bir neticenin bu kadar çabuk istihsaline intizar edilemiyeceğini söylemektedirler. Ankara siyasî mehafilinde bu hususta malumat yok Zelzele neticesinde harab olmuş bir köyiin manzarası Şayanı dikkat ifşaat Miinih suikasdini Alman gizli polisi tertib etmiş Bu işle alâkadar olmak üzere dün iki İngiliz tevkif olundu Alman polis tnüdürü (ortada) Himler, polis erkânile bir merasime giderken Londra 22 (a.a.) Ingiltere ile ItalBerlin 22 (a.a.) Münih suikasdi Holanda hududunda yakalananlat ya arasında çok mühim takas anlaşmaları meselesile alâkadar olarak İngiliz gizli Bern 22 (a.a.) Berlin radyosu, Elyapılmak üzeredir. servisinin iki ajanı tevkif olunmuştur. [Arkası Sa. 5 sütun 5 te] Bu haberi veren «Financial News» Caproni'nin Londrayı ziyaretinin boşuna olmadığını yazıyor ve îngilterenin İtalyaya 8 milyon ton kömür vererek mukabilinde makine aletleri alacağmı ve keza pa muk, kauçuk muameleleri yapılacağını bildirmektedir. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIHIIIIIIIİIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIU ingiliz İtalyan ticaret anlaşması Döğüşlü maç davası Yugoslavyada bir casus mahkum oldu Garb cephesinde tetkikatta bulunan İngiliz zabitleri Majino hattının çelik bir taretini gözden geçiriyor Londra, 22 (a.a.) Harbiye Nazırı Hore Belisha, Avam Kamarasında, askerî vaziyete dair beyanatta bulunarak, üç haftalık mukavemeti sayesinde, Fransız kıt'alarının tahaşşüdüne imkân bahşeden ve İngiliz ordusunun Fransada toplanarak mevzilerini işgal etmesini mümkün kılan Polonya ordusunu sitayişle anmıştır. Belisha sözüne şöyle devam etmiştir: « Son defa burada söz aldığım zaman, Fransada 158 bin askerimiz vardı. O zamandanberi her hafta binlerce asker onlara iltihak etti. Önümüzdeki ilkbaharda ordumuz mühim nispetlerde artacakür. Zafere kadar bu böyle devam edecektir. Elyevm takriben bir milyon asker, topraklarımız üzerinde sıkı bir talim görmektedir.» Harbiye Nazırı, bunu müteakıb, Maginot hattından bahsederek Fransızların bu hattı inşa için çok büyük fedakârlıklara katlandıklarını söylemiş ve İngiliz Fran sız kıtaatınm, birbirine katılmış olarak, orada, müdafaa vazifesini, kardeşçe yaptıklarını ilâve etmiştir. Belisha sözlerini şöyle bitirmiştîr: « Ordumuz büyüyor. Ve her türlü lArkası Şa. 5 sütun 5 te\ Belgrad 22 (a.a.) Müdafaa mahkemesi, Liubliana'lı doktor Jemec isminde birini Almanya lehinde casusluk suçile 15 seneye mahkum etmiştir. Galatasaray Demirspor maçını idare ederken tecavüze uğrıyan hakem dün mahkemede dinlendi Bugün ToptanjCevab lsmail Habib, şahsı ve eseri hakkında yapılan tenkidlerden sonra düşüncelerini izah ediyor (3) üncü sahifede Hakem Tarıkla kaleci Necdet /jıaltolu) hâkim karşısında... NADİR NAD1 (Yazısı 5 inci sahifedej