24 Ekim 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r Kemal Atatürk Ruzvelt Mnssolini Birleştk Amerika bükumetlnio eski 11rkçeye çeviren: Cemal BUkerman Flatı 100 kuruştur. Her klfabcıda bnlunur. Ankara sefiri Ü Ç ADAM Yazan: General SHERRILL yil• umhuri edib UŞAKLIGİLİN seri: ihtiyar Dost Z4 biriliClteŞrin 1939 rrr İSTANBUL CAĞALOĞLU : 5551 mektub adresi: Cumhurlyet. tstanbul Posta Jnıtusn: IstanbuL No. 248 T e l g r a f v e Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366 Tahrtr heyeti: 24298. tdare ve matbaa kısmı 24299 24290 Kitabcılardan isteyiniz. Berlinde verilen kararlar Millî Şef, Nafıa Vekiline| Cumhur Reisimizin tebriki Hitler, umumî toplantıdan sonra bir çok kumandanları azletti •ı tebrik telgrafı gönderdi Inönü, şimendiferin Erzuruma varması münasebetile, samimî duygularını bildirdiler Ankara paktından iyi niyet sahibi her millet memnun olmuştur lmanyadan maada bütün milletlerin son Ankara paktını memnunıyelte karşuadıklannı, muhtelif yerlerden gelen akislere bakarak öğrenmış bulunuyoruz. Türk IngilizFransız anlaşması karşısında memnun görünmıyen yegâne devlet Almanyadır. Içinde yaşadığımız ahvale ve şartlara nazaran bunu da gayet tabiî sayarız. Fakat, Ankara paktını beğenmemek bahsinde tekbaşma kalmak Berlinin hoşuna gitmemiş olacal: ki, bütün propaganda vasıtalanndan istifade ederek efkân nmumiyeyi hakikatin tersine inandırmaya gayret sarfediyor. Maamafıh propaganda vasıtalan bakımından çok zengin olan Doktor Gobbels, kendi tezini takviyeye yarıyacak unsurlar bakımından hayli fakirdir. Türk Ingihz Fransız anlaşması karşısmda Sovyet Rusyanın da gayrimemnun olduğunu ispata çahşan Alman Propaganda Nezareti, bütün gayretlerine rağmen, nihayet şu iki haberden başka birsey neşredememiştir: Birincisi, Moskovada çıkan Izvestia gazetesinin, Ankara muahedesine dair yazdığı makalenin bir cümlesidir. Izvestia. bu makalenin bir yerinde «Ankara paktı kuvvetli bir sulh unsufu oîarafc lelâkki edılemez» demiş. Ikincisi, Istanbuldan gönderilen bir telgraf haberidir. Guya Izvestia'nın mev zuubahs makalesi, Türk efkân umumiye• sinde sukutu hayal uyandırmış imiş. Biz, Ankara paktının Ruslar tarafından bu şekilde karşılanacağını tfhmin edememişiz. Bu iddialann her ikisi de yanlıştır. Bir defa îzvestia gazetesinin makalesi burada hiç de beklenmedık bir şekilde telâkki edılmemiştir. Ve Sovyet Rusya Ankarada imzalanan muahedeyi, bugünkü şartlar içinde gayet tabıî olarak karşılamıştır. Bir makalenin tek bir cümlesini alarak, bundan bir propaganda vesilesi icad etmekle o makaledeki fıkirlerin özü imha edilmis olmaz. Ankara paktı karşısında Rus düşüncelerini hulâsa eden Izvestia, ayni makalede «Bu paktm hiçbir veçhile Sovyet menfaatlerine dokunmadığını» da kaydediyor ve ayrıca Rusyanın neden buna mümasıl bir anlaşmayı Türklerle yapamadığıru izaha çalışıyordu. îzvestia'y? g°re, îngiltere ve Fransa, an'anevî Rus Türk dostluğundan istifade ederek Rusyayı takib ettiği siyasetten çevirmeğe çalışmışlardır. Bitaraflığını ve hareket serbestisini muhafaza etmek istiyen Sovyet hükumeti ise siyasetini değişlirmemiştir. Görülüyor ki, Sovyet Rusya Ankara muaNedesinden müteessir olmuş, bu muahedede kendi polıtıkası aleyhine bir cereyan bulmuş değildir. Esasen böyle birşeye nasıl ihtimal verı'ebilır ki ayni ananevî Türk Rus dostluğuna sadık kalan Türkiye Cumhuriyeti, şimal komşumuzla samimî münasebetlerimızi değiştirebilecek herhangi bir vaziyeti anlaşmaya merbut 2 numarah protokolla tamamen önlei"is bulunuyor. Milletler arasmdaki ciddî dostluklar, prop. ganda gibi sathî sebeblerle bozulamazlar. Bugün, su vey^ bu sebebden dolayı Sovyet hükumeti menfaatlerine uygun gördüğü muayyen bir siyaset takib ediyor ve bu siyaset onu Türkiyenin dahil bul nduğu bir kombinezondan uzak tutuyorsa, bunda hayret edilecek birşey yoktur. Nıtekim Türkiye de menfaatlerine uygun bulduğv muayyen bir siyaset takib etmekte v* Rusyanın dahil olmadığı bir kombıne girmis bulunmaktadır. Bunlar, an'anevî dostluğun sarsılmasını icab ettirecek bir sebeb teskil edemezler. Şu halde, bazı propaeanda vasıtalannın ortalığa ekmek istedıkleri muzır to lArkast Sa. 3 sutun 5 tel ' ••*& İlk tren Erzurum istasyonuna girerken Ankara, 23 (a.a.) Erzurum hatünın işletmeğe açılışı münasebetile Nafıa Vekili General Ali Fuad Cebesoy ile Reisicumhur Ismet Inönü arasında aşağıdaki telgraflar teati olunmuştur: Milli Şefimiz Reisicumhurumuz Ismet Inönünün yüksek huzurlarma messilleri ve aziz vatan çocuklarile bîr* likte bugün resmen işletmeğe açmakla duyduğumuz bahtiyarlık büyüktür. Ebedî Şefimiz Atatürkün izinde yüksek idare ve iradelerile daima ileriye giden ülkemizi dün şimalden cenuba, bugün de garbdan şarka bağlayan demiryollanmızm eriştiği bu mazhariyet büyük Türk ulusunun yüksek varlığınıza ve Cumhuriyet hükumetine karşı olan sarsılmaz bağlılığını ve güvenini sunmak için yepyeni [Arkast Sa. 5 sutun 5 te] Hitler, Alman ordusu erkânile bir merasim esnasında Yurdumuzu çelık ağlarla örmeye matuf iradelerinizin yeni bir tecellisi olan Sivas Erzurum demiryolunu, resmî ve hususî teşekkül ve teessüslerin sayın mü Almanyanm, şimdilik garb cephesinde Parti Grupunda müdafaa vaziyetinde kalarak, havadan Hariciye Vekili Moskova Ingiltereye hücum edeceği söyleniyor müzakereleri hakkında dün izahat verdi Alman esirleri iaşe Millî matem yapılacak müşkülâtmı anlatıyorlar Ebedî Şef içinaid esas ihtifallere Londra 23 (Hususî) Berlinden a nıharbiye reisi General Hammerstein ile manlarda mutlak idare lehindeki hareket Almanyada son derece kuvvetlenmiş ve lınan haberlere göre, Hitler birçok yük General Strumpnagel bulunmaktadır. Bunlar Almanyada mutlak idareyi ih tevessü etmiştir. sek rütbelı kumandanları azletmiştir. Az(Arkası Sa. 5 sütun 3 te) ledılen kumandanlar arasında eski erkâ va etmekle itham edilmektedir. Son za Esirler, Fransız askerlerine verilen yemekleri görünce hayret içinde kaldılar Paris 23 (a.a.) Havas ajansı askerî vaziyet hakkında şunu yazmakta dır: Cephede bütün faaliyetin inhisar eylediği keşif kolları musademelerinde Fransız kıtaatınm eline Alman esirleri düşmüştür. Bunlar müttefıkan soğuktan ve yiyecekten şikâyet etmektedir. Bütün cephe boyunca, Rhin'den Moselle'e kadar iki tarafın işgal ettiği mevIIIH IIIIIIHIIIIIIIIIII llllllllllllllllllllllllllllllllllllll program geldi zılerde tam bir sükunet vardır. Fransız kıtaatı şark çıkmtısmdaki hatlarmı tah liye etmemişlerdir. Bütün faaliyet geçen günlerde iki taraf mevzileri arasında bazı noktalarda vâsi bir sahayı ihtiva eden bos araziye kesif kollan sevkine inhisar et miştir. Birkaç Alman keşif kolu pusuya düşürülmüş ve esir alınmıştır. Bu esirler umumivet itibarile hiçbir [Arkası Sa 6 sutun 1 de] rillllll Hll lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll llllllllll lllllllllllllllllllllllll Langada dün akşamki yangın Üç katlı bir pamuk fabrikası yandı Dün akşam Aksarayda mühim bir yangın olmuş ve bir eczalı pamuk fabrikası tamamen yanmıştır. Piyasaya küllıyetli miktarda eczalı pamuk veren Lângada 1 1 numarada Sadık Hakverdinin idaresindeki Güneş İdrofil pamuk fabrikasında akşam saat 17,15 te yangın çıkmıştır. Bu sırada fabrika henüz tatili faaliyet etmemiş bulunuyordu. İşçilerden birinin dikkatsizliği neticesinde vukua geldiği sanılan yangın, bir an içinde binayı tehdide başlamıştır. Fabrika işçileri ateşi sbndürmek için çahşmışlarsa da muvaffak olamamışlardır. İtfaiye yangın mahallıne geldiği zaman üç katlı binayı ateşler içinde bulmuştur. Yarım saatlik devamlı bir gayretten sonra ateş saat ancak 20 de bastırılmıştır. Fabrikanm 10 bin liraya sigortalı olduğu anlaşılmıştır. Tahkikat devam ediyor. Ulu Şef Atatürkün ebediyete intikal ettiği 10 ikinciteşrinde yapılacak matem ihtifaline aid bir ihtifal programı gelmiştir. Bu program esas tutularak geniş bir ihtifal merasimi hazırlanacaktır. Yakında Cumhuriyet Halk Partisinde bir toplantı yapılacaktır. Millî matem günü, şehirde eğlence yerlerile sinemalar kapanacak, mekteblerde, Halkevlerinde, Cumhuriyet Halk Partisi merkezlerinde Büyük Atanın ebedî hatırasını taziz ve onun manevi varlığt öniinde minnet ve takdis hislerini izhar etmek üzere toplantılar yaptlacaktır. Yüksek tahsil gencliği de geniş bir ihtifal programı hazırlıyacaktır. Ankara 23 (a.a.) Parti Grupu umumî heyeti bugün (23/10J 939) Büyük Millet Meclisi umumî heyeti içtimaından sonra t 15,30 da reis vekili Hasan Sakanın başkanlığında toplandı. Ruznamede yalnız Moskova seyahatinden avdet etmiş olan HJ riciye Vekilimizin Grup umumî heyetine vereceği izahat mevzuui vardı. Celsenin açılmasını müteakıb Hariciye Vekili Şükrü Saracoğln söz alarak yirmi günden fazla devam eden Moskova müzakeratına^ aid izahata başladı. Moskova'da temas edilen meseleler hakkında teati edilen fikir* lerdeki vuzuh ve sarahat ve iki devlet arasmdaki dostluğun samimiyetini gösteren karsılıklı beyanat, umumî heyetin memnuniyetini, mucib olmuştur. ' fki saatten fazla devam eden bu izahatı müteakıb bir iki hatib söz] aldı. Bazı sualler irad ettiler ve izahatta bulundular. Hariciye Vekilimiz bu sual ve izahata icab eden cevabları verf dikten sonra saat 18,30 da celseye nihayet verildi. lllllllllllllllirillllllllllllll lllllllllllll lllllinillllllllllllllllllllllllllllilllllllMIIIIIIIIIIIIMIIIMIIIIIIIIMIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIirilDIIIIIIIII Türk Rumen ticaret müzakereleri başladı Fin murahhasları Moskovada Sovyetlerle müzakerelere bugün tekrar başlanıyor Moskova, 23 (a.a.) Finlandiya murahhası, Paasikıvi, refakatinde Finlandiya Maliye Nazırı Tanner ve Sovyetler Bırliğinin Helsinki sefiri Derevanski olduğu halde buraya gelmiştir. Mumaileyh istasyonda protokol şefi Barkov, Sovyet ricali, Danimarka, îsveç, Norveç ve Finlandiya sefirleri tarafından karşılanmıştır. lArkası Sa. 6 sütun 2 dei Türk ve Rumen ticaret heyetleri dünkü içtimada.» Türk Rumen ticaret anlaşması müzakereletine dün Tophane kös. künde başlanmıştır. Öğleden evvel Türk ve Rumen heyetleri ayrı toplan» tılar yapmıştır. Saat 16 da bazı tacir ve sanayicilerle Sümer Bank mümessili, Türk heyeti reisi Bürhan Sanusun reisliği altında bir içtima akdetmişlerdir. Saat 17 de iki heyet arasında resmen müzakerelere başlanmıştır. İki taraf salâhiyetnanelerini teati etmiş, bunun üzerirn* NADIR NAD1 Sadık Hakverdi fabrikası tamamen yandıktan sonra. • > ilk noktainazar teatisi yapılmıştır.