5 Mart 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

5 Mart 1939 CUMHURÎYET Harbden sonra Cumhuriyetin '"'u Bugünkü Barselon'da görülen hazin dekorlar Aylardanberi, Barselonda sabunsuzluk yüzünden bütün aîleler ve oteller çamaşır yıkayamamışlardır ParisteçıkanL'Illustration mecmuasının, Barselon'a gönderdiği hususî muhabiri, şehrin nasyonalistler tarafmdan isgalinden sonra arzettiği manzaravı ve cumhuriyetçil ~rin, kilise içerilerinde yaptıkları tahribatı tasvir eden mektubunda, Çeka lara geniş bir yer ayırmaktadır. Har bm devamı müddetince ve Barse lon'un cumhuriyetciler elinde bulundueu zaman zarfında, hakikî mahiyetleri hakkında tam bir fikir edinmek mümkün olamıyan bu Çeka mahkemelerine daır, muharririn ver Anketi Şehrin imarında ilk önce nelerin yapılmasını istiyorsunuz ? Fikrimce, elde mevcud* parayı rasyonel bir tarzda kullanarak ufak nispette de olsa şehrin imarına, sokaiklan tamir ederek veya mümkünse yeni caddeler açarak, eskilerini de mümkün mertebe temizleyip güzelleştirmekle başlamalıdır. Çünkü bir şehri gösteren sokaklardır. Orhan Nasuhioğln * * * Üsküdardaki Şemsipaşa sahası, şehrin en güzel mevkiidir. Salacıktan Üöküdara kadar olan bu sahanm istimlâkile burada bahçeli evler inşa edilmeli, sahile güzel bir rıhtım yapılmalıdır. Şükrii Taner * * * Usküdardan Anadolukavağına kadar im'dad etmek üzere bir asfalt yol inşa olunmasını ıstiyorum. Çev ^clköyünde 25eyneîabidin **• Inönünün çayında îki köprü arasının açılarak her iki sahile güzel birer rıhtım inşası, yapılması lâzım işler arasındadır. Fethi Göker 1* V H* Millî Şef, dünkü toplanfa esnasında Halkm ucuz eşya alabilmesi için muhtelif yerlerde birkaç umumî mağaza aBarselonda bir mahkeme salonunda elektrikli sandalya çılmasını istiyorum. Ali Üçe»ayrılmış vaziyette, gözleri gene o mahud diği tafsilâtı çok şayanı dikkat buldugu*** elektrik projektörlerinin kamaştıncı ziyamuz için aynen naklediyoruz: Şimdiki Balıkpazarınm bulunduğu aÇekalar, Barselon'un üç binasına yer sına müteveccih olarak oturmak mecbudanın tamamen istimlâk edilmesini, bulestirilmisti. Bu binalardan biri bir ma riyetindedir. $imdi bu fecayii bırakıp, Barselon'un, rada iki büyük hâl inşa olunmasını, bu nastır. dıger ikisi hususî köşklerdir. Çeka haline getirilen manastırda, bir mah iki sene sahne olduğu hâdisatın diğer bir hâllerden birinin balık satışma, diğerinin keme kurulmuştu. Duvarlan, ses ver cephcsini gözden geçirelim. Haricde ak de yağ, bakkaliye ve sebze satışma tahmez maddelerle kaplanan mahkemede, rabası bulunan bütün Barselon'lular, aç sisini faydalı görüyorum. Hüseyin Civa hâkimlerin oturduğu mevkiin tam karşı lıktan ölmemek için, yiyecek ve zarurî V I* t* getirtiyorlardı. sına bir elektrikli sandalya yerleştirilmış ihtiyaclarnnı, paketlerle Eldeki paraların enönce şeihir halkının olup, engizisyoncular, bu sandalyaya o Bu paketler, sahiblerinin eline, daima yarı yarıya boşalmış olarak geçiyordu. sıhhatile alâkadar işlere sarfı daha doğturtulan maznunu, vücudünden eleklrık cereyanı geçirerek işkenceye maruz tut Bilhassa bu paketlere konulan sabunları rudur. ırak suretile söyletmek usulünü takıb yerinde bulmağa hiçbir zaman imkân Meselâ, Kasımpaşada iskele civarınedıyorlardı. Tesisat muayene edılmış, yoktu. Aylardanberi, Barselon'da, aile daki meydanın park yapılması evvelce ancak 110 130 volt nispetinde bir ce lerin olsun, otellerin olsun, çamaşır yıka kararlaştırılmış ve gazetelerle ilân edilreyan verebildiği görülmüştür. Yani, bu madıklarmı söylersek mübalâğa etmiş ol mişti. Burada parka büyük ihtiyac olsandalvaya oturtulan maznunun idam mayız. makla beraber, muhitin şu mühim dermaksadıle değil, gayet hesablı bir işkenCumhuriyetçiler, haricden gelen eşya dini de bir an evvel halletmek elzemdir. ceye maruz bulundurulmak ıçın oturtnl üzerinden bir «öşür» almakla iktifa etmi Denize dökülen dere, deniz suyunu pisduğu asıkâr surette anlaşılıyor. yorlar, musadereyi, çok daha ileri götü etiyor ve civarda tahammül edilmer bir Bu garib mahkeme salonunun altında, rerek, meselâ Fransadan muhtaclara be koku yapıyor. merdivenle inilen dar ve çıkmaz bir deh dava dagıtılmak üzere muntazaman gönTersane ve fabrikaları crvarma toplılizin iki tarafında üçerden altı tane höc derilen yiyecekleri, paket haline getirerek yan ve yannın mühim bir amele şehri ore vardır. Bu çıkmaz dehlizin münteha satıyorlardı. Peçetanm kıymeti hiçe indi acağı şüphesiz olan bu muhitin imarı sına. pece gündüz işliyen ve çıkardığı ği için, satış da, ecnebi dövizile tediyat faydadan halî olmıyacaktır. gürültülü sesle insanı kâbuslara boğan, yapabilecek olanlara münhasır kahyordu. Kadri Gönenç metronam dediğimiz bir musiki ölçü aletı Halk, açhk içinde kıvranırken baştakile* * * yerlestirilmisti. Küçük höcrelerin zemını, rin, sendika şeflerinin bolluk içinde yaşaMademki İstanbulun plânı tamamlayekdiğeri üzerine şakulî olarak oturtul dıklannı ispat için uzağa gitmeğe hacet yok. Bir Karabinye alayı zabitlerinin, di nıp yollar açılmamıştı. Şehir dahiline muş harçh tuğlalarla orülü ve mahpusun sarfedilecek paraya yazıktır. rahat etmesine imkân vermiyecek şekılde ğer bir alaydaki arkadaşlarına verdikleri Bütün vesaiti nakliye yakında ikmal maildir. Dehlizin tavanma, yer yer mıh ziyafetin bir listesi, yemeklerin ve içkilerin tenevvüü ve nefaseti bakımından, bize edilecek Gazi köprüsünden geçeceğinden lanan halkalar, işkenceye rağmen itirafta bu hususta kâfi derecede malumat vermiş Eminönü Unkapanı Eyüb yolunu açbulunmıyan mahpuslann. ayaklarından oldu. mak ve sahilde yapılacak rıhtımlan hatavana asılarak yeni bir işkenceye çarpılKatalonya halkının, bu noktai nazar zırlamak muvafık olur kanaatindeyim. maları için kullanılıyormuş. Mustafa Armudtaklıoğlu Ayni manastırda, bir başka işkence a dan, intıbaı çok şiddetli oldu. Mağazala* * * leti daha gördük. Bu, her tarafı kapalı, rın ilk yağmasında, resmî makamatın, vaÜsküdar, bütün seyyahları kendine çetakriben iki metre kutrunda bir çandı. zifelerini hakkile yapmadıklan, küçücük bir ekalliyetin, bol bol yiyip içmesine ken bir muhıttır. lstanbuldan otomobilleBir demir merdiven vasıtasile yanına gıdilen bu çanın içine, mahpuslan kapatı mukabil ekseriyetin herşeyden mahrum rile gelen ecnebiler araba vapurile mahud yorlardı. Duvarlar ve zemin, sıcak kat yaşadığı derhal anlasılmıştı. Bilhassa an iskeleye çıkarlar ve yakmda bulunan çöp ranla sıvandıktan, ve mahpus, çanın ıçı nelerde, bu intıba daha şiddetli oldu. iskelesinden atılan çöplerin o çirkin manYavrularının, aç analannın sütünden zarasile karşılaşırlar. Sonra, yıkık dökük ne kapatıldıktan sonra, bir yandan ta başka süt bulamadığmı düşünen bu biça kahveler, küçük, bakımsız barakalar bizvandaki çok kuvvetli elektrik reflektörü re kadmlar, hükumetçilerin bu hareketi lere, alıştığımız için belki hoş gelebilir, yakılıyor, bir yandan da, çanın haricî cıkarsısında, bittabi müthiş bir inkisarı ha amma ilk nazarda bir yabancıya yapadarları, elektrikle müteharrik zil tokmakyale uğramışlardır. cağı tesiri düşünün. larile durmadan döğülüyordu. Bu gibi müşahedeler, siyasî ve içtimai Gene bu manastırda, önü alelâde sı Çöp iskeiesinin bu semtten uzaklaştıyah kumastan perdelerle örtülü ufak tec akidelerin kıymetleri bertaraf, bütün bir rılması, barakalarm kaldırılmasile arsarid höcreleri gördük. Bunlar, mahkeme milletin hissiyatının istikametini değ:ştir nm geniş meydan haline getirilmesi lâhuzuruna çıkmadan evvel, maznunların meğe kâfdir. Eğer, istisnasız herkes ayni zımdır. mahrumiyete katlanmış olsaydı, Barse Namiye Erentürk birkaç dakika içine kapatılarak, gözlerine lon, belki de son hadde kadar dayanır, *** gavet kuvvetli elektrik projektörleri tu kendini müdafaa ederdi. Fakat, nasyonaHer şeyden evvel ıslahı kolay ve az tu'Hu^u höcrelerdi. list kıtaat gelmeden iki gün evvel mey Diğer iki Çeka binası, Barselon'un masrafla çok işe yarıyacak yerleri düzeltdana çıkarılan zahire ambarlarının mevzençm bir mahallesindeki iki köşktür. mek, şehri acele güzelleştirmek lâzımcudiyeti ve bu ambarların ifade ettiği maBunlardan birinde, duvarları rengârenk dır; meselâ eski Galatasaray karakoluna, iki milyon insanın mücadele kabili bovalarla boyanmış, içerisi yeşil .şıkh, nun bulunduğu, o herkesin gözüne batan yetini bir anda tnahvetmiştir. dört tane acib höcre vardır. Duvarlarınharabe halindeki bina kaldırılmalı, buEsasen, Katalonya'da, iktısadî, ziraî daki boyalan da, içerisinin ziyası da, rası açılıp bahçe haline getirilmelidir. Bu maznunların aklî muvazeneleri üzerinde ve sınaî hayat namına, çoktanberı hiçbir suretle hem Galatasaray mektebi selâmuzır tesir yapmak maksadile hesab edil şey kalmamıştı. Köylü, toprağmı, kendi mete çıkar, hem de şehrin en işlek mamis olduğu anlaşılan bu höcreler, pek nefsine yetecek kadar ekip biçiyordu. Sa hallinde güzel bir park vücud bulur. î fazla kullanılmamış olacak ki, içerilenn nayi erbabı, iptidaî madde fıkdanından tanbulu güzelleştirmek için milyonlar yede uzun müddet oturulduğuna delâlet dolayı çalışmıyordu. Tüccar ise, kârın, tişmez. Ancak söylediğim gibi hareketedecek koku bulunmadığı gibi, duvarla malını hiç kıymeti kalmamış bir para mule mümkün mertebe az masrafla çok iyi rındaki boyalar, zeminlerindeki tuğlalar kabilinde satmakta değil, saklamakta olneticeler elde edilebilir. hiç el sürülmemiş denecek derecede mun duğunu derhal idrak ederek vitrinlerini Hasan Görgüç tazamdı. Bununla beraber, bu odalara bosaltmıştı. Nasyonalist kıtaatm Barse * * * kaDatılıp işkence edilen, tırnaklan, ateş lon'a girmesi akabinde şehrin manzarası Bence konservatuar ve stadyomdan evte kızdırılmış kerpetenlerle sökülen bir derhal değismiş, ne zamandanberi bomboş duran vitrinler derhal dolmuştur. Bil vel İstanbulun en kalabahk mevkii olan mahpus, bize bu malumatı vermekten çehassa ıtriyat ve tezyinat eşyası satan ma Balıkpazarından Atatürk köprüsü arasın: kinmedı. Öteki köskte de, ayni işkence vesaitini ğaza vitrinlerine hücum edercesine koşu açmak ve Yenikapıdan Atatürk köprüsügördük. Ayrıca, üç küçük höcre daha şan halkm ve bütün metnleket zarurî ih ne açılacak caddeyi ikmal etmek lâzım cördük ki, içine kapatılan mahpusun, son tiyac maddelerinin yokluğu içinde hâ ıaia dır. Zaten bu caddenin yerinin dörtte üçü derece bicimsiz ve son derecede rahatsız kıvranırken, bu mağazalardan süs eşyası istimlâk edilmiştir. Bu işin biran evvel yabir vaziyette oturabilmesine ancak mü tedarikile mesgul olan kadınların manza pılmasını muhterem Valimizden dileriz. Unkapanı: said şekildeydi. Mahpus burada, başmı rası hakikaten bir ibret levhası teşkil ediMuhlis Karslıoğlu bir yana eğerek, bacaklan bir tahta ile yordu. Bayan Inönü davetlileri arasmda tsmet tnönü misafirlerinin ellerini sıkıyor Bayan tnönü misafirlerile bir musafahada