26 Şubat 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 9

26 Şubat 1939 Şükrü Saracoğlu bugün Atinada bulunacak Dün akşam Selânikte büyük merasimle karşılanan Hariciye Vekilimiz General Metaksasla beraber yoluna devam ediyor gittikçe artan refahı paylaşacaklannı bir sentez şeklinde görür gibi oluyorum. Bu ideale varmak için vakıa ile mi yoksa nazariye ile mi işe başlamak lâzımdır? Bu nokta üzerinde yapılacak münakaşaların sonu gelmez. Münakaşalan bir tarafa bırakıp hakıkati olduğu gibi ele alahm: Bu hakikat, Balkan Paktıdır. Nazariyeyi ortaya koymak, Balkan Paktının yalnız devletlerin, münevverle rin, dirijanların değil, milletlerimize mensub ferdlerden her birinin malı olmasına çalışmak siz gazetecilerin vazifesidir. Naib Prens tarafından kabul edildim, bu benim için büyük bir şereftir. Kalbimde daima Prense karşı muhabbetli bir hürmet taşıyacağım. Hükumenizin erkânile temas etmekle pek kıymetli zevatla tanıştığıma tamamile kani bulunuyorum. Dünya siyaseti işlerinde bu kadar büyük rol oynıyan bu dostluktan ve bu dostane ve şahsî temastan her fırsatta istifade edeceğim. Bu akşam memleketiniz hakkında büyük bir takdir hissile ve Balkan AntanŞükrü Saracoğlunun treni Selânik ga tı siyaseti hakkında tam bir huzuru kalble nnda on orabeş dakika kadar kalmış, hareket edeceğim.» bundan sonra Hariciye Vekilimiz ayni Savarona gitti trende yer alan M. Metaksasla beraber Hariciye Vekili Şükrü Saracoğlunu Atinaya doğru yoluna devam etmiştir. Pireden şehrimize getirecek olan Sava Atinada hazırlık rona yatı, dün sabah saat dokuzda Be Atina, 25 (Telefonla) Atina, Tür bekten hareket etmiştir. kiye Hariciye Vekilini istikbal için haraAtina gazetelerinin dostane retle hazırlanmaktadır. Şehir baştan aneşriyatı şağı Türk Yunan bayraklarile süslenAtina, 25 (a.a.) Atina AJansı bilmiştir. Şükrü Saracoğlu yarm (bugün) diriyor: Atina halkı, yarın Başvekil Mesaat 11 e doğru burada olacaktır. Şüktaksas ile birlikte buraya gelecek olan rü Saracoğlu trenden inince doğruca Kral Türkiye Hariciye Vekili Saracoğlu için sarayına giderek defteri mahsusu imzalaçok hararetli ve samimî bir kabule hazıryacaktır. Saat 13,30 da Atina elçimiz lanmaktadır. Bütün şehir şimdiden Türk Ruşen Eşref Ünaydm vekil şerefine bir ve Yunan bayraklarile donatılmıştır. Gaöğle ziyafeti verecek ve bu ziyafette diğer z«teler Saracoğlunun tercumei halini ve birçok Yunan nazırlarile Başvekil Genefolograflannı ne§rederek, Yunan milletiral Metaksas da hazır bulunacaktır. nin Saracoğlunun şahsmda yaînız dost ve Gece Büyük Britanya otelinde büyük müttefik Türkiyenin bir mümessilini debir ziyafet verilecek, bu ziyafeti bir res ğil, ayni zamanda Elen ve Balkanlar mi kabul takib edecektir. barışınm miihim bir amili ve iki memleHariciye Vekilimiz pazartesi günü ket arasında mevcud sağlam bağlan seMajeste Yunan Kralı tarafından kabul o Iâmlıyacağını kaydediyorlar ve Atina alunacak ve öğle yemeğine alikonacaktır. halisinin, Saracoğlunu alkışlarken, büSaracoğlu Şükrünün Yunanistanda 2 3 tün Yunan milletin'jı hissiyatına tercüman kadar kalacağı tahmin olunmaktadır. olacağını bildiriyorlar. Yann (bugün) sabah buraya gelecek olan Savarona yatında bir ziyafet verileKöse Ivanof itimad reyi aldı cektir. Şükrü Saracoğlu Yunan hükumeSofya 25 (Hususî) Muhalif mebtinin misafiri olarak Büyük Britanya ouslardan profesör İstüyanofun parlamenteÜnde ikamet edecektir. toya verdiği bir «ual takriri müzakere oHariciye Vekilinin Belgraddan lunurken söz söyliyen muhalifler sorduk hareketi lan suallerden sonra hükumete itimad reıSelgrad 25 (a.a.) Türkiye Hari yi verilip verilmiyeceğini anlamak iste • ciye Vekili dün geceyarısı trenle buradan mişlerdir. Bütün bir gün devam eden hareket etmiş ve istasyonda Hariciye Naşiddetli münakaşalardan sonra muhalifle zın Cincar Markoviç'le Spaho, Türkiye rin teklifi reye konumuş ve ekelliyette elçisi Ali Haydar Aktay, Yunanistan kalmıştır. Bundan sonra hükumet mecliselçisi ve Hariciye Nezareti yüksek me ten itimad reyi istemiş ve taraftar mebmurlan tarafından selâmlanmıştır. uslarm hepsi itimad reyi vererek KöseivaBelgradda verilen ziyafet nof hükumetine bağlılıklarını göstermiş Belgrad 25 (a.a.) Dün akşam Ha lerdir. riciye Nazırı Cincar Markoviç, Saracoğlunun şerefine bir ziyafet vermiştir. Baş Siyasî Bilgiler okulu talebesi Berlinde vekil Çvetkoviç'le Türkiye, Yunanistan ve Bulgaristamn Belgrad elçileri RomanBerlin 25 (a.a.) Profesör Selen ya maslahatgüzarı, Saracoğlunun maiye ve Balta'nın riyasetinde buraya gelmiş otindeki zevat, Türkiyenin Belgrad sefa lan Ankara Siyasal Bilgiler okulu taleretinin yüksek memurları, hükumet erkâm besinden kırk talebe, sekiz günve Hariciye Nezaretinin yüksek memur dejıberi yabancı akademile ofis memurlaları bu ziyafette hazır bulunmuşlardır. nnın delâletile Berlinin yüksek mekteblekil M. Metaksas'm Kalemi Mahsus müdürü ve diğer birçok zevat tarafından karşılanmıştır. Hususî tren birkaç dakikalık tevakkuftan sonra Selâniğe müteveccihen hareket etmiştir. Günlerdenberi Türk Vekilini karşıla mak için hazırlanmakta bulunan Selânik şehri ve bilhassa gar, baştan aşağı, Türk Yunan bayraklarile donanmıştı. Hariciye Vekilimizin treni saat tam 10. 55 te Selâniğe gelmiştir. Başta General Metaksas, Makedonya umumî valisi, Selânik Valisi ve generaller olmak üzere bütün Selânik şehri namına birçok heyetler Şükrü Saracoğlunu ve refikasını karşılamışlardır. Vekil trenden inince M. Metaksasla görüşmüş ve kendisini karşılamaya gelen zevata Yunan Başvekili tarafından takdım olunmuştur. Bu esnada bir askerî müfreze resmi selâmı ifa ediyor ve bando Türk ve Yunan îstiklâl marşlarını çahyordu. (Ba$tarafı 1 incî sahlfede) Hariciye Vekilimiz CUMHURIYET îngiltere, Filistin Güzel İstanbulun imarına doğru işine niçin ehem[Başmakaleden devam} miyet veriyor? muvaffakiyetle başarabileceğimizde bizim zerre kadar şüphemiz yoktur. Bu maksadla şimdiden konulacak bazı esastere, filhakika Akdenizde bir harb zu lara riayet olunmasını lüzumlu görürüz: hurunda Süveyş kanalmın tahrib edilmesi 1) Başbakanın başkanlığında imar veya abluka altına almması ihtimalini plânını tetkik edecek heyete yerli yabanderpiş ederek bunun yerine ikinci bir kacı demiyerek îstanbulda oturan, Istanbulu nal vücude getirmek istemektedir. yakmdan bilen ve îstanbulun imarında Bu ikinci kanal Ürdün ovası ve Lut fikir sahibi olan salâhiyetleri toplamaga denizinden geçerek Kızıldenizde kâin itina etmeliyiz. Akabayı Filistin sahiline bağlıyacaktır. 2) Tatbikatı takib edecek diğer salâAkaba, Maverayi Ürdüne aid ufak bir hiyetli bir heyeti Vali ve Belediye Reisibalıkçı limanıdır. nin başkanlığında bu işin tahakkukuna Fakat bu limanda bir deniz üssü ve bir nezaret ettirmeliyiz. deniz tayyareleri üssü vücude getirmek 3) Matbuat kanalile veya doğrudan kabildir. Söylendiğine göre İngiltere, doğruya heyetlere müracaat suretile ileri Musul Medine demiryolunu uzatmak ve petrol borularının tahribi halinde petrol sürülecek fikirleri ehemmiyetle tetkik etihtiyaclannı temin etmek maksadile doğ mek ve bu maksadla komisyonlar haricinrudan doğruya Maan ile Akaba arasın de kalıp da kendilerini salâhiyetli bilen da bir demiryolu inşasmı derpiş eylemek kimseleri mütalealarını söylemeğe davet etmek ve hatta bunu rica eylemek. tedir. Cumhuriyet rejimimiz devrinde CumBu projeler, eksperler tarafından tethuriyet hükumetimizin himmetile ve hiç kik edilmiştir. Ihtiyar edilmesi lâzım gelen masrafların ağırlığına rağmen İngilte şüphesiz hepsi cumhuriyetçi halkının çok re hükumeti, beynelmilel vaziyet dolayı yakın ve candan alâkasile imar olunacak olan lstanbul tarihî ve tabiî kadroları sile bu ameliyata başlamak istemektedir. içinde gül gibi güzelliğile açılıp serpiBu pro]'e tahakkuk ettiği takdirde Filecek modern bir şehir olarak ortaya listin ve Maverayi Ürdün Arab federasçıkacaktır. yonu plânı sevkulceyş noktasından pek îstanbulun imarına devlet bütçemizin büyük bir ehemmiyet kesbedecektir. Prens Faysalın gÖnderdiği mektub doğrudan doğruya yapacağı yardımdan başka muhtelif idare şubelerimiz de kenLondra 25 (a.a.) Deyli Herald di bütçelerile ayrıca iştirak edeceklerdir. gazetesinin diplomatik muhabiri Prens Şimdiden Ali Çetinkayanm verimli elinFaysal'ın Çemberlayn'e İbnissüudun de Nafıamız. Yenicami meydanından başşahsî bir mektubunu tevdi ettiğini yazka Sirkeci şimendifer istasyonile feribot maktadır. iskelesi etrafında ehemmiyetli bir imar işi Prens, müzakereler kat'î bir safhaya gir başarmakta ve şimendifer boyunca mevdiği takdirde mektubun mürsiline verilme cud harab mahallelerin ortadan kaldırılasi için talimat almıştı. Muhteviyatı tabiati rak yerlerine mamureler ikamesi kezalik le mektum tutulan bu mektub, zannedildi Ali Çetinkayanm programında yer almış ğine göre, îngiltere Kralile Başvekiline bulunmaktadır. sulh lehinde şahsî ve doğrudan doğruya Evkaf, îstanbulun imarına büyük bir yapılan bir daveti ihtiva etmektedir. ölçüde ve devamlı olarak iştirak edebilir, Başvekil Prense babasına teşekkür etve bunların başında Istanbulu süsliyen mesini söylemiş ve Kralın Filistin meseleabidelerle etrafının temizlenip güzelleştisinin halli için yaptığı teklifi dikkatle tetrilmesi yer alır. kik ed*eceğini vadetmiştr. Liman, îktısad Vekâletinin elinde ve Irak Başvekili Londradan ayrıldı emrinde olduğu müddetçe bu Vekâletin Londra 25 (a.a.) Irak Başvekli kendi sahası dahilinde îstanbulun güzelUNuri Said Paşa, Bağdada donmek tîîere ğine çok faydalı tesisatla iştirak edebilebu akşam Londradan hareket edecektir. ceği meydanda bir hakikattir. Daha dün akşam gitmek niyetinde olan Kırk milyon liraya varan varidahnın Nuri Said Paşa, hareketini, Kral Gaçoğunu Istanbuldan alan Gümrüklerimizziden, Londrada ikametini lüzumlu te [ e gene işlerinin çoğu îstanbulda bulunan lâkki ettiği müddetçe devam ettirmesi Inhisarlarımızın bundan sonraki faaliyethakkında aldığı bir telgraf üzerine tehir leri îstanbulun imarile ahenkli kılınabilir. eylemişti. Fakat, Arab mahfillerinden öğBunlardan başka diğer Vekâletlerimiz renildiğine göre, halen Nuri Said Paşa, Filistin konferansında hasıl olan dostane dahi îstanbulda hiç eksik olmıyan işlerini havadan ve ezcümle kendisinin teşebbü hep Îstanbulun imarı fikrine uygun şekilsile başlayıp önümüzdeki hafta içinde de lerde yürütmek suretile her biri ayrı ayrı vam edecek bulunan lngiliz Yahudi bu şehrin güzelliğine yardım edebilirler. (Baştarafı 1 tnci sahlfede) Kont Ciano'nun Varşova seyahatinin manası Mussolini, bir Leh gazetesine verdiği beyanatta «Polonyanın yardımı olmadan Avrupada siyasî muvazenenin teminine imkân yoktur» diyor Varşova, 25 (<ı.a.) Kont ve Kon j ruluşu arasında bir müşabehet bulundu * tes Ciano, bugün öğle üzeri buraya gelmiş ğunu kaydederek beyanatına nihayet verve istasyonda, Hariciye Nazırı Beck ile miştir. refıkası, Almanya büyük elçisi, MacarisMussolini, demiştir ki: tan, Yugoslavya ve Çekoslovakya elçile« İki memleketin siyasî menfaatleri ri ve daha birçok yüksek zevat tarafından arasmdaki ahenk aralarındakı dostluk ıçıa karşılanmışhr. hakikî ve devamlı bir esas temin etmekteVarşova 25 (a.a.) Pat Ajansı bil dir.» diriyor: Gazeta Polska, başmakalesınde Po Bugün öğle zamanı buraya gelmesi lonya hükumetile efkân umumiyesinin fabeklenen Kont Ciano'nun ziyareti matbuşist îtalya nazırını dost bir devletin mü at sütunlannı doldurmaktadır. Gazeteler, messili sıfatile büyük bir samimiyetle sePolonya İtalyan dostluğundan, faşist lâmladığını yazmaktadır. îtalyanın vücude getirdiği eserlerden bahSeyahate verilen ehemmiyet setmekte ve Italya Kralı ile Mussolini ve Londra 25 (a.a.) Reuter AjansıCiano'nun tercümeihallerini ve resimlerinın Varşova muhabiri yazıyor: ni neşretmektedirler. Bugün Varşova'ya varacak olan Kont Gazeta Polska, Kont Ciano'nun Polonyayı ziyareti münasebetile hususî su Ciano'nun maiyetinde Virgino Gayda rette gönderdiği muhabirine Mussolini ta dan maada on beş gazetecinin bulunması rafından yapılan beyanatı italyanca ve Hariciye Nazırının Polonyaya yapacağı lehçe olarak neşretmektedir. Bu beyana beş günlük ziyarete İtalyanın verdiği e tında Mussolini, Polonyanın teceddüd hemmiyeti göstermektedir. yolunda attığı adımlardan ve memleke Tahmin edildiğine göre, îtalyanın tin inkişafından sitayişle bahsetmekte ve Fransaya yaptığı talebler karşısında Pobu sayede büyük devletler arasında Po lonyanın ittihaz edeceği tarzı harekete lonyaya hakkı olan bu vaziyeti temin eden müzakereler esnasında geniş bir yer ay siyasî ve askerî bir rejim kurulmuş oldu rılacaktır. Polonyanın İtalyaya bu hususğunu ve Polonyanın coğrafî ve askerî va ta teminat vermesi mukabilinde Kont Ciziyeti dolayısile Avrupada mühim bir ol ano'nun Polonyanın müstemleke taoynadığını kaydeylemektedir. Bugün leblerine îtalyanın muzaheretini vadet Polonyanın yardımı temin edilmeden mesi siyasî mahfillerde hiçbir hayret u Avrupada siyasî muvazene ve milletlerin yandırmıyacaktır. Bununla beraber hasıl geçinmesi meselelerini halletmenin imkâ olan intıbaa göre, Beck Roma Berlin nı yoktur. mihverinin siyasetine muzaheret etmeği Mareşal Pilsudski ile sadık halefleri taahhüd etmek istemiyecektir. nin vücude getirdikleri eserin bütün şümu Bilhassa Polonya yüksek tahsil gene lile bu şekilde tezahür ettiğini söyliyen liğinin dünkü tezahüratı üzerine Kont Mussolini netice olarak Polonyanın te Ciano ile maiyetinin emniyeti için sıkı ceddüd hareketlerile faşist Îtalyanın ku tedbirler alınacaktır. rini ve müzelerini gezmektedir. Bugün, Aîman Siyasal Bilgiler okulu muallim ve Belgrad 25 (a.a.) Türkiye Hari talebelerinin huzurile Umumî Harb ölülcri abidesine giderek bir çelenk koymuş ciye Vekili Saracoğlu, dün akşam saat lardır. 19 da Türkiyenin Belgrad sefaretinde ga zetecileri kabul ederek beyanatta bulun Papanîn vasiyetnamesi açıldı muştur. Vekil demiştir ki: Rotna, 25 (a.a.) Ölen Papanın va« Güzel seyahatimin neticesinden siyetnamesi açılmıştır. On birinci Pie, kipek memnunum. Bükreşte dört Balkan lise reisi sıfatile aldığı mallan halefine, devletinin mümessillerile değil, dört arka çok ufak olan şahsî servetini de bazı akdaş, hatta dört kardeşle birlikte çahştan. raba ve dostuna bırakmaktadır. KendisiBirbirimizden vicdanen ve zihnen müste nin san'at eserleri koleksiyonu ile kitabrih olarak ve hepimize düşen vazifeyi lannı, Vatikan müzesine ve Vatikan küyaptığımıza kani olarak ayrıldık. Güzel tüphanesine teıketmiştir. Buradaki umumemleketinizi gördüm ve Yugoslav mil mî kanaat, Konklav'ın birkaç günden fazletinin vücude getirdiği eserleri takdir et la sürmiyeceği, hatta belki de bir günde Danzig'de hâdiseler tim. Bir noktaya, canlı bir hakikate na nihayetleneceği merkezindedir. İyi haber Danzig 25 (a.a.) Yüzlerce Aknan zarı dikkatinizi celbederim: O da mem alan mahfiller, kardinaller arasında mevüniversite talebesi Leh talebe yurduna hüleketlerimİ7d':>n her birinin selâmeti için cud hâleti ruhiyeder ve âhenkten, Papacum ederek: «Danziğ'i Yahudi haşera yegâne esas olan Balkan Paktıdır. Bazan nın milliyeti meselesinin güçlükler tevlid tından nasıl temizledikse, Lehli haşerat nazariyeler ortaya konur ve hadisat bu etmiyeceği neticesini çıkarmaktadır. Yetan da öyle temizliyeceğiz» diye haykırnazariyeleri takıb eder. Bazan da hadisat ni Papanın kim olacağı hakkında çok ihmışlardır. Çıkan kavgada altı Lehli ta evvelce vukubulur ve nazariyeler hâdise tiyatlı bulunulmaktadır. Maamafih iyi leri takıb eder. Bize lâzım olan hepimizi haber alan membalardan öarenildiğine s,ö lebe yaralanmıştır. Lehistanın Danzig'dealâkadar eden bir hedef, bir idealdir. re, Kardinal Pacellinin Papa seçilmesi ki umumî komiseri bu hâdiseleri senato Ben bu müşterek idealı, bütün mılletleri ihtimali kuvvetlidir. Zıra bütün yabancı nezdinde protesto etmiştir ve bir Leh tebmizin ve şehirli, köylü, bütün milletlerimi kardinaller ve İtalyan kardinallerin de bir liğine göre, senato asayişin muhafaza eze mensub ferdlerden her birinin sinesin kısmı reylerini Kardinal Pacelli'ye ver dileceği hakkında komisere teminat verJ miştir. e k=rdeş gibi birbirlerini sevecekleri ve meği kararlaşhrmış gibvdir. Şükrü Saracoğlunun Belgrad gazetelerine beyanatı Bunlardan sonra ve bunların hepsi kaArab temaslanndan sonra şahsan Lon drada bulunmasının artık lüzumlu olma dar ehemmiyetli diğer bir kısım olarak Îstanbulun imarile bizzat Istanbul halkıdığı kanaatindedir. Almanya Almanya ile Amerika arasında seyrüsefere başlıyacak olan. nm alâkasına sıra gelir. Bu şehir, Istanbul Orizaba gemisi denize indirilmiştir. halkının kendi şehri ve adeta kendi evidir. Peşte sefaretimizde bir Bu imara devletçe esaslı surette yardım eziyafet dilirken Istanbul şehri de kendisine düşeBudapeşte 25 (a.a.) Macar Telbilecek fedakârlıkların azamisini yapmak graf ajansı bildiriyor: mevkiindedir, ve bunu böyle yapmak onun Türkiye orta elçisi Behiç Ergin bu akyalnız manevî zevki değil, maddî menfaşam Naib Prens Horty ile Bayan Horty ati iktızasıdır da. İmar edılecek İstanbulşereflerine bir dine vermiştir. Dinede Nida emlâk Ikıymetleri en aşağı şimdikinin yabet Hususî kalem müdürü Unay'la iki üç misli fazla olacağı gibi mamur bir Hariciye Nazırı Kont Csaky, eski BaşIstanbuldaki hayat faaliyeti de gene hiç vekil Kont Bethlen, General Tanczeos, şüphesiz şimdikinden üç dört misli fazla eski nazırlardan Conseillena, meclis reisi olacaktır. Adına umran denilen güzellik Kont Szeşenyi, Belçika ve Yunanistan yaşayışta genişliği ifade eden refahla atorta elçileri ve diğer şahsiyetler de hazır başı beraber yürür. bulunmuştur. Vali ve Belediye Reisimiz doktor Almanyadaki Türk Ticaret Lutfi Kırdar son Ankara seyahati sonunOdasının faaliyeti da bize getirdiği çok kıymetli müjdelerle Berlin 25 (a.a.) Anadolu Ajansmın birlikte kendi muvaffakiyetinin delillerini hususî muhabiri bildiriyor: de getirmiş oluyor. Bu hal kendisi için ifAlmanyadaki Türk Ticaret odasımn bu tihara lâyık büyük bir mazhariyettir. Lehistan Lehistan Cumhur Reisi Profesör Moscicki, Zakopane'de tertib' yılki genel toplantısı Türkiye Cumhuri Vazife, işin büyüklüğü nisbetinde ağır oledilen be^nelmilel kayak müsabakalarını açarken. yeti Berlin büyük elçisi Hamdi Arpağm makla beraber. Yükün ağırlığından yılriyaseti altmda Türk ve Alman azaları mağa yer yoktur. Bu büyük işin başarılnın iştirakile bugün yapılmıştır. Oda masında, başta hükumetimiz ve onun yanın yıllık raporunda söylendiği üzere, nıbaşında Istanbul halkı olmak üzere heTürkiye Almanya ticareti 1938 de 280 pimiz kendisinin yardımcısı olacağız. milyon mark gibi büyük bir yekuna varYUNUS NADt mıştır. Bundan 125 milyonu Almanya ya, 155 milyonu da Almanvanın Türki Alman lngiliz iktısadî yeye ihracatını teskil etmektedir. müzakereleri Berlin 25 (a.a.) Yanresmî bir kaynaktan bildirildiğine göre, İngilizAlman iktısadî görüşmelerini hazırlamak üzere pazartesi günü buraya gelmiş olan İngiliz Dış Bakanlığı ekonomık dairesi dire!.törü Ashton Guatkin'in istihbar rrhiyetindeki görüşmeleri neticelenmiş tir. Hariciye Nazırile, müteaddid görüş meler yapan mumaileyh evvelki gün İk tısad Nazırı Funk ile, dün de Mareşal Göring'le görüşmüştür. Ve bugün Lon Almanya Viyanarun rontgenle mücehhez dünyanın yegâne hayvan hastanesinde Profesör Alois Pommer' bir atı rontgenle tedavi ederken. draya hareket edecektir.