1 Ocak 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7
1 İkincikânun 1939 CLTît Bir Yılda Memlekette Ebedî Şefin geçen sene şubat ayında Bursaya yaptığı seyahatten bir hatıra Arkamızda uzun bir sene daha b:rakarak, bugün yenı yıla gırıyoruz. Geride bırakhgımız 1938 yılmda memlekct dahilinde çok mühim ve çok acı hâdiseler geçmistir. Bu acı, Ebedî Şef Ata türkün, aramızdan ebedıyen avrılmıs olmasıdır. 1938 de Türk milleti, en bü yük adamını kaybederek teselli kabul etmez bir ıstırabla karsılaşmıstır. Ve bundan dolayı geçen yıl Türkiye icin herseyden evvel bir matem senesi ol mustur. münasebetle 42 yerri Halkevi açılmıştır. Millî müdafaamız için beş senelik bir plân yapılmıştır. Mart 1938 Atatürkün sıhhati hakkında ilk rapor bu ayda neşredilmiştir. Raporda Ata türkün tamamen iyileştiği ve bir buçuk ay istirahat edeceği bildırilmistir. Hatayda intihabata başlanenadan evvel karışıklıklar çıkmıs, hükumerimiz, buna mâni olacak tedbirler almmasım Fransadan istemiştir. 1938 senesinde memleket için sevmcli Orgeneral Cevad vefat etmiştir. vak'alar da cereyan etmiştir. Bunların bacında Hatay davamızın muvaffakı Nisan 1938 yetle basarılmış olması gelmektedir. Ankarada yeni borsa açılmış, faali Bundan baska birçok mem'eket i^leri bayete geçmistir. sar Imıs hayırlı kararlar verilmistir. Balkan Matbuat ve İktısad Kon&eyi Kânunusani 1938 İstanbulda Yıldız sarayında toplanmışBu ayın en mühım dahılî hâdiscsi tır. Ebedî Şefin Ankaradan Yalovaya, Mimar Sinan ve şair Abdülhak HâBursaya hareketi ve oradan şehrimize cnid ihtifalleri yapılmıstır. geknesidir. Atatürk Ankaradan DerinTürkiye Mısır dostluk muahedesi, ceye kadar gc'mis, oradan \apurla Yalo Kahireye giden Hariciye Vekılı Te\fik vaya geçmis, Otel Termal'de bir müd Rüştü Arasla Mısır Hariciye Nazm adet istırahat ettikten sonra; Bımaya git rasmda teati edilmistir. miîtir. Bu aym memleket için en acı tarafı Bu ayda Türk Rumen ticaret nıu Kırsehir ve havalisinde büyük bir zelzele Kardeş Hatavm kutruluş Türk askerleri Haziran 1938 Orgeneral Asım Gündüzün riyasetinde askerî bir heyetimiz Hataya gittı. Büyük tezahüratla karşılandı. Kadınların 15, erkeklerin 17 yasında evlenebılecekleri hakkındaki kanun Meclısçe kabul edıldi. Tayyareci Sabıha Gbkçen Balkan turnesıne çıktı. Romanva Krah Karol hususî yatile şehrimize gelerek Atatürkle görü?tü. Hükumet, Mılletler Cemiyetme bir nota vererek, Hataydaki Mılletler Ce miyeti komisyonile hertürlü münasebatı kestiğini bıldirdi. Cumhur Reisi İsmet Inönü, Kastamonu ve havalisinde yaptığı tetkik seyahatin de bir köylünün derdlerini dinliyor tırabh günlenn b<ışı olmuştur. İstanbulda yük Şefin fena bir vaziyete girdiği, ho bulunan Atatüîkün sıhhî vaziyetleri bir tahğın normaî seyrinden çıktığı bildir denbire fenalaşmış ve aym 18 inde, mü miştir. Ayın onunca gümi öğle vakti • * davi dolrtorlar tarafmdan verilip neşre rılen son raporla da Atatürkün 10 te? dılen raporlarla, Büyük Şefin iyi vazi nisani 1938 de saat 9,05 te vefat t yette oln>adığı bildirilmiştir. Ayın 18 in ilân edilmiştir. Atatürkün vefatı, b den 23 üne kadar her gün neşredilen ra memlekette, misli görülmemiş bir U porlar, memlekette büyük bir heyecanla SÜT uyandırmıştır. Memleket, başta karşılanmıştır. 23 teki son raporda, A şa, mateme bürünmüştür. tatürkün krizi athıttığı, badema rapor Atatürkün aziz naşı, 16 teşriniev neşredilmiyeceği bildirilmiştir. dem 18 teşrinievvele kadar Dolmab Memleketin her tarafında Belediye sarayının muayede salonunda İste intihabatı yapılmıştır. halkı tarafından ziyaret edilmiştir. Alman İktısad Nazırı Doktor Funk dın, erkek, ıhtiyar, genc ve çocuk memlekerimize gelmiş, Almanya ile ik binlerce vatandas, Atasının naşını zi, tısadî bir anlaşma yapılmış ve bize 150 etmiştir. Atatürkün naşı, ayın 19 un milyon Kralık bir kredi açılması karar İst,anbul halkının gözyaslan arasında laşmışhr. emsalsiz bir merasimle Ankaraya n»> îsmail Müştak, tedavi için gittiği Pa dilmiştİT ve ayın 21 inde Ankarada pilan ve bütün dost devletlerin mü:r riste ölmüştür. günlerine aid bir hatıra: Türk İtalyan ticaret anlaşması im silleri ve askerlerinin de istirak ettiği ı Hataya giriyor rasimle Etro^rafya müzesine muvak zalanmıştır. îzmitte Klor fabrikasının temeli atıl Yedinci millî Tıb kongresi Ankarada ten konmuştur. dı. toplanmı§rır. ı Atatürkün vefatı üzerine M°d ; s c' Türk Alman tjcaret muahedebi imCumhuriyetin 15 inci yıldönümü em hal toplanarak İsmet înönünü mütteıil zalandı. sahiz tez,ahüratla memleketin her tara Cumhur Riyasetine seçmiştir. Mısır donanma kumandam Mahmud fında tes'id edilmiştir. Celâl Bayar kabinesi istifa etri Hamza Paşa şehrimize geldi. Cumhur Reisi tarafından yeni kau< Ankarada yeni yapılan büyük Radyo Ağustos 1938 kurmağa memur edıldi. Dahilıye \ istasyonu faahyete geçmiştir. Selânıkte yapılan bir anlaşma üzerine Trakyadaki askerî mıntakalar ılga edilmişti. Bunun üzerine askerlerimiz büyük tezahürat arasmda Edırneye girdiler. İzmir fuarı Başvekil tarafından açıldı. Hatayda yeni meb'uslar seçildi ve devlet riyasetine Tayfur Sökmen intıhab olundu. Doğu vilâyetlerinde büyük ordu maIngiltereden on altı milyon sterlinlik nevraları yapıldı. Başvekil ve Mareşal kredi aldık. Fevzi Çakmak Elâzığa gittiler. Manev150 lıklerin affı hakkındaki ÎAyiha ralar, sar,T arazide üc gün devam etli ve Meclıste, hararetli müzakerelerdeıı sonmuvaffıkivefli neticeler alındı. ra kabul edıldi. Temmuz 1938 Temmuz ayının en mühim hâdisesı Hatay davasının kökunden halledilmiş olmasıdır. Hataya giden askerî he\eti mizle Fransız askerî heyeti arasında bir itılâfname imzalandı. Bunun üzerina askerî kıt'alarımız, asayışin temini için Hataya girdi. Bu giriş çok parlak ve muhteşem oldu. Askerlerimiz, Hataylılar ta rafından gözyaslarile karşılandılar, bü tün Hatay günlerce bayram yaptı. AtaTürk, Hatay davamızın muvaffakiyetle basarılmış olmasından dolayı millete bir beyanname nesretti. Evlul 1938 Ebedî Şefin Ankaıada yapılan cenaze merasimi, Aziz Şefin naaşı, kahraman askerlerimiz tarafından götürülüyor olmasıdır. Bu zelzele fasılalarla birkaç gün devam etmiş, yüzlerce vatandaş dlmüş ve yaralanmış ve 50 bin kişi açıkta kalmıştır. Zelzeleden müteessir olanlara hükumet ve halk tarafından yardımlar yapılmıştır. Ziraat Vekili Muhlis istifa etmiş, yerine Faik Kurdoğlu tayin olunmuşlur. Başvekil Celâl Bayar Yunamstana gitmistir. Atinada, Türk Yunan mun zam pakh imzalanmış, Yunan Krah, Başvekilimizi kabul etmiş, Türk Yu nan dostluğu yeni bir merhale katetmiştir. Şubat 1938 Sü\ari ekıpimiz Roma ve Nis'te müŞubat, memleketimizde iki yeni fab hım muvaffakıyetler elde etmiştir. rikanın küsad resmi yapılmak suretile haMayıs 1938 yırlı bir ay olarak geçmiştır. Atatürk Bursa Merinos fabrikasını bizzat açnvşBaşvekil Atinadan avdet etti ve Beltır. Gemliktekı Sun'î ıpek fabrikası da grada gıttı. Belgradda üç gün kalan Cegene bu^ünlerde açılmış ve her ıki fab lâl Bayar, Yugaslavya devlet ricalıle rıka da calısmağa baslamıştır. mühim göruşmeler yaptıktan sonra dö Atatürk Bursadan şehrimize gelmiş, nüşte Sofyaya uğradı. Bulgar Başve bir müddet burada kaldıktan sonra An kilile görüştü, Kral tarafından kabul okaraya avdet etmıstır. lundu. Ankarada Balkan Konseyi toplanmıs İstanbul Elektrik şirketi hükumet ta ve mühim kararlar verilmistir. Bunların rafından satın alındı. basında Habeşistanın Italyaya ilhakının Atatürk Ankaradan Mersine hareket tanınması ve General Franko hükumeti etti. Mersın, Sılıfke ve Adanada bir hafnezdine ajanlar gönderilmesi keyfıyeti ta kadar tetkikatta bulunduktan sonra vardır. Ankaraya avdet etti ve 28 mayısta dd Atatürk Ankarada Balkan murahhas Ankaradan şehrimize geldi. Atatürkün heyetleri reıslerını ka^u' etmıs ve Konsev İstanbula gelişi, Ankaradan son defa aymünasebetile mühım bevanatta bu'un rılısıdır. mustur. Eskı Maarif Vekili E<=ad vefat etti. Süvarılerimız geldiler. Merasimle karHalkevlerinin altıncı yılddnümü tnemleketin her tarafında kutlulanmıs ve bu sılandılar. ahedesi imzalanmış, Dcnizbank kurul muş, îzmir Telefon şirketi hükucnet tarafından satın alınmıştır. Ege mıntakasmda feyezanlar olmuş, Gediz ve Menderes nerrirleri taşarak birçok köyleri su altında bırakmıştır. îstanbul borsası üç sene müddetle kapatılmış ve borsa Ankaraya nakledil miştir. Altın ticareti hakkında hükumet yeni kararlar almış, kaçakçıhğa mâni olmak için yeni kayıdlar koymustur. Kânunusani ayı memlekette hareketii bir ay olarak geçmistir. Pazarlıksız satış konunu bu aydan it'baren İstanbul ve Ankarada mer'ıyet mevkiine gırdi. Hatayda Millet Meclisi açıldı ve umumî af kanunu kabul edıldi. Memleketin çelik ağlarla örtilmesi prensibi, trenin Erzincana Beşinci Balkan Tıb kongresi şeSri varmasile mühim bir merhale daha katetmiştir mizde Yıldız sarayında toplandı. li Şükrü Kaya ve Hariciye Vekili T e Teşrinisam 1938 Burdur meb'usu Mustafa Şeref vefik Rüştü Aras yeni kabineye girmedile fat etti. Geçen senenin memleketimîz için en Dahiliyeye Refik Saydam, Hariciye; Büyük Türk Amirali Barbaros Hay ıstırabh ayı teşrinisam olmuştuT. TüA Şükrü Saracoglu, Adliyeye de Hilmi T reddin için ihtifal yapıldı. milleti, bu ayda Büyük Atatürkü kay ran getirildi. Meclis, kabineye itimad • Teşrinievvel 1938 betmiştir. Ayın 9 urtda At,atürkün sıhhî yi verdi. Balkan Antantı devletleri Erkâmh. Teşrinievvel ayı memleketimiz için ıs vaziyeti hakkında neşredilen raporla, Bübiye heyetleri Atinada top\andılar. Atatürkün vasiyetnamesi açıldı. îstanbul Emniyet Müdürlüğüne A kara Emniyet Müdürü Sadreddin ta: olundu. îstanbul Şehir Meclisi açıldı. Kânunuevvel 1938 İstanbul Valısı Muhıddin Üstüm Vekâlet emrine alındı, yerine Maı Valısi Lutfı Kırdar tayin edıldi. Reisicumhur İsmet İnbnü Kastam havalisinde bir tetkik seyahatire ç köylülerle yakından temas ederek di lerini dinledı. Sıvas Eızincan hattı büyük me simle işlemeğe açıldı. Büyük Parti Kurultayı Ar.karada kalâde bir i>l'~a v?narak, Cumhur isi İsmet İncr.ürü DcğFTiez Baçkarı seçti. Büyük Zir^st ve K^'" V>'k"inîa V Tresi ^ r l ".rada top'and Mühim karr lar aîındı. " P ^rrerika t'^are ı ^p'^r '.^.»"rbır ve P'laın H Yücel ve Hüsnü Cakr taj Türk milleti için en acı bir hatıra: Ebedî Şefin naaşi Dolmabahçe sarayının Muayede salonunda
