14 Aralık 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

15 Bbrincikânun 1938 CUMHURİYET Ismet înönii Ankarada büyük merasîmle karşılandı at yapılmışsa da maliye müfettişlerinin tur, dedi. Büyük çocuğun kaç yaşında? vaziyeti tetkik ederek tevziat şeklini be İsmet İnönü gülerek: Dokuz yaşında. ğenmedıkleri tabiatile arazinin tapusunun Burada yok mu? diye sordular, Dığerleri daha aşağı mıdır? da köylüye verilemedıği anlaşıldı. Yağcı İsmail: Evet. İsmet İnönü Osmana kaç nüfusu oldu Her tarafta çok, burada yok, de Yaşa... ğunu sordu. Uç çocuk, bir ailesi, bir de di. Siz yaşayın Paşam, Allah bizim kendi olduğunu, otuz dönüm arazisi buÇankırılı tabak Nuri de 10 senedir omrümüzü size versin, sizi başımızdan lunmakla beraber babası ölünce hemşıre san'atının bu civarda yükselmiş olduğu eksik etmesin. lerine de kaldığından 6 ya taksim edıldi nu, imal ettiği derileri Ankara, İstan Köyde senden çok arazisi olan var ğini, köyde yalnız bir kışinin 50 dönüm bul, Izmir ve sair yerlere sattığını, yaînız mı? arazisi bulunduğunu, Karanlık köyü ka boyanın gayet pahalı olduğunu, ayrıca Var. labahk olduğu cıhetle toprağı olmıyanla bir dolabla silindire de ihtiyac bulundu Hiç arazisi olmıyan? rın sayısını bilemediğıni, çocukları ufak unu söyledi. İnönü sordu: Çoğunun yoktur. olduğu için bazan para, bazan zahire ve Kaç kişismiz bu san'atta? Sebebi? erek adamlar çalıştırdığını, köyde fasul 20 usta, 20 kalfa... Dağ arazisidir. ye ve sebze ekildiğini, fasulyelerın AnkaReisicumhur, vali ve belediye reisine, Hayvanın nekadar? raya kadar götürülüp satıldığını arzetti. bunlara yardım için bir çare bulunup bu 60 koyunum, 2 ineğim var. Zahirenin para etmedığini ve buraya bir lunamıyacağmı sorduiar ve ilâve ettiler: Tiftik ve gömüş? lay asker gönderilmesini istedı. inönü: Işin başı bunlann derdini ve me «Buradaki alayın sana faydası ne?» de ielesini bilmekten başlar. İstedıkleri şey Yok. diler. Köylü «Gelirse bize de faydası c er, kaç para ile temın edilebilir? Öküz? lur» diyerek ve sağlık dileyerek salondan Bir çift. Tabak Nuri malı pişirmek için dolab, çıktı. Yetişiyor mu? yıkama dolabı, temizlemek için silindir, Yetişiyor Paşam. Bundan sonra Yapraklı köyünden bir de küçük motörün kâfı geleceğıni, fc Atm var mı? Dikmecioğlu Hüseyin, içeri girdi. Bu bunlann da aşağı yukan 800 liraya temi Bir tane. nun hiç arazisi yoktu. Karabüke, Anka ni kabil olduğunu, bu takdirde daha sağ Neye at ziraati yapmıyorsun? aya ve diğer yerlere gidip amelelik et lam ve daha çok iş çıkarılabıleceğinı ar Bütçemizi düzeltemedik; başlıyamekte idi. Reisi Cumhura şimdi Kırıkka zetti. inönü, bunun temini yolunda direkcağız. leden geldiğini söyledi. Bir kendisi, bir tifler verdiler. Şefimiz köylünün derdlerini dinlerken Demirci Kadir de Çankırıda otuz de Bunun güçlüğü ne? Reisi Cumhur sözü Ziraat müdürüne annesi, ailesi ve iki çocuğu olmak üzere si Hüsnü Özgören, önümüzdeki sene yanekadardı? At, araba, pulluk tedarllc etmek verdi. O, köylülerin bu aletleri kullana beş nüfus beslediğini, çocuklarından yedi mirci olduğunu, ağac kömürü kullandık 1500 lira, halbuki takdir edilen tılı bir mekteb kurulacağını söyledi. lâzım. madığını tekrarladı. Yevmiye on ton çı yaşında olan büyüğünün mektebe gittiğini larını, ufak mikyasta iş yaptıklan için Yusuf Dursun dedi kit 250 lira kıymet yerindedir. maden kömürü yakamadıklarını, demiri Pulluğun yok mu? Bizim ormammız yok. Odunu şim aran Selektör makinelerinin daha iyi ol ilâve etti: Sizde arazinin kıymeti nekadar Çankırıda tüccardan aldıklannı söyledi Yok. diye kadar on, on iki saatlik yerlerden, duğunu, Vekâletin bunları yakında gönîsmet İnönü sordular: dır? Sizde aletle ziraat yapan var mı? Dönümü otuz fılân amma, burası Yabanabaddan alıyorduk, şimdi orman dereceğini ilâve etti. îsmet İnönü buyur Kırıkkalede nekadar yevmiye alı e kömürün pahahhğından şikâyet etti. İnönü, demirciliğin burada iyi sayılıp Var; pek az. lar haric vilâyetlerde olduğundan odun dular: susuzdur, kıymetsizdir. ordun? >ayılmadığını sordu. Tohum temizliyecek aletin var mı? Şimdi ambarda makine duruyor. Bana söyliyecek başka birşey var suz kalıyoruz. Ruhsatiye vermiyorlar. 80 kuruş. Kadir usta şu cevabı verdi: Yok. Ziraat müdürü: İki senedir kışm hayvan gübresi yakmakmı? Nekadarını harcıyordun? Zuhurata bağlı... Burada renç Tohumu neyle atıyorsunuz? Üç tane. Vilâyette bir fabrika tesisini, lıse la idare ediyoruz. 30 kuruşunu. berin işi olursa bizim de olur. Elimizle. Ne olacak bu? t İnönü Validen sordular ve gene bu ve bir de jandarma mektebi açılmasını rı Çok değil mi? Bundan sonra sarac Mustafayı, müte Başka ziraatiniz var mı? Çayır ca ederim. Çankırı Valisi: mevzuda izahat almak için orman mü Çok amma beş kuruş yatak parası akıben de kalaycı Dervişi kabul buyuran yapar mısınız? Ziraat Vekâleti satın diyor, satı veriyorum. Tütün de içiyorum. İsmet İnönü burada «Topçu alayı dürünü çağırttılar, köylüye de dediler ki: Cumhur Reisi her ıkisine de muhtelif su Arazimiz dardır, yapatnayız. vardı, neye bıraktınız?» diye lâtife etti. Evvelce sizin tarafta orman yok mu ığa çıkardık, alan olmadı. Demek 50 kuruşu biriktiriyorsun ? 11er sordu. inönü, kalaycmın babasmın Ziraat müdürü: Memleketimizde fabrika gibi birşey yok. Köylü «kusurumuzu affedin, pişman ol ımiş, ihtiyarlar ne diyorlar? Evet. zamanmda işlerin daha iyi olduğu hak Selektör yakında gelecek. Uç saat yakmmış ormanlar. Askerî alay vardı, o da kalktı. duk, çok nadim olduk» diye mukabele Senede kaç ay çalışıyorsun dışa kındaki sözüne karşı: inönü bu muhaverenin sonunda dedı Şimdi kaç saat? Köyünüzde gurbet var mı, dışarı etti. rıda? O zaman Çankm daha mı büyüker ki: gidip çalışırlar mı? 6 saat. İnönü köylüye teşekkürle arkadaşları Hasta olmazsam 8 ay.. tü? Daha ufaktı!.. Vilâyet merkezi de Oğlum, gelse ne olacak? Böyle Böyle üç saat, üç saat gide gide Çalışırlar. na selâm yolladı ve «Bana sizin köyden Bir yerde temelli iş tutmak hatınna değildi ve etrafında yol yoktu. Hayır, ambarda duracak olduktan sonra... Nerede çalışırlar? hiç arazisi olmıyan birini gönder, konu ormandan eser kalmıyacak. birşeyi anlamak istiyorum. Şimdi ne diye geliyor mu? Reisi Cumhurumuz köylüye başka Reisicumhurun istediği izahat sırasın Karabükte, Ankarada, Zongul şacağım» dedi. Olmuyor. İş tükeniyor. iş yok? diye sordular. dakta. Köylü aynhrken îsmet înönü biraz da yakacak ihtiyacınm ruhsatiye alımk söyliyeceğin var mı?» diye sordu. Köylü Ne işler yapıyorsun? Buna cevab olarak çinko ve sair ta Sizin köyden gurbette kaç kişi var? evvel görüştüğü vatandaşın ismını bılhas hakkını haiz olanlardan da temini müm «Sağlığını dılerim» cevabını verdi. Tuğla. kerpiç dökme, amelelik, baklar çıktıktan sonra bakırcılığın azalSalonda hazır bulunan Kastamonu taş kırma gibi şeyler.. Üç yüzden fazla. sa tekrarlıyarak şöyle takdir buyurdu kün olduğundan bahsedildi. dığı, söylendi. Valisi Avni Doğan köylü Yusuf Dursu Köye para getiriyorlar mı? lar: Köylü: Harcadığın 30 kuruşu herelere Cumhur Reisimiz dokumacı Mehmed İsmail Soydaş: Çok akıllı, terbiye Az çok. Ruhsatiyeli adamdan aldığımızı da nun biraz evvel mevzuu bahsettiği orman verdiğini saysana... Nahncıyı da kabul ederek uzunuzadıya li adam... Harman kaldırdın mı> köyümüze bırakmıyorlar, dedi. Ismet meselesi için köylülerin istifade edecekîe 5 kuruş yatak, 6,5 kuruş tütün, ge görüştü. Dokumacı Mehmed, Çankırıda Bundan sonra 210 evli Orta nahiye İnönü: «Orman müdürü alabilirsiniz di ri bir noktayı arzetti. Ormana uzak olan Kaldırdık. ri yanı da 3 öğün ekmek... eskiden 400 tezgâh olduğu halde şimdi ların mahrukat alabilecelkerini, teşkilâtın Harman kaldırması nekadar sü sinden Yusuf Dursun kabul edildi. Yu yor» buyurdular. 1 kilo ekmek yer misin? Çalışıyor 25 tezgâh bulunduğunu, Adanaya kada*suf, nüfusu 2000 den fazla olan köylü O diyor amma bırakmıyor ki. Hat mesaha memurlarının makta başında burer? gittiği halde iplik bulamadığmı, hüku nün mektebi kâfi gelmedığini, arazinin az ta komşulardan mahkemeye düşenler, o lunmamalarından daha doğrusu memur sun. Bir ay sürer. metin koyduğu narktan daha fazla para Yerim Paşam. Sizde ev san'atı olarak ne var, ka olduğunu, kendisinin 20 dönüm tarlası, küzleri satılanlar var. Biz de ne yola gı zlığından tahaddüs ettiğini, maamafih Köydeki çiftçılerden daha iyi ka istendiğini, 1000 lira sermayesinin bu bazı köylülerin vaktinde nakletmedikleri 80 davarı, 2 ineği, bir çift öküzü, bir atı dmlar ne yapar? yolda tükendiğini, artık faizle para al için nakliye tezkeresı tarihlerini değiştir zanıyorsun. Halın nasıl? Tiftik eğirirler, Tosyaya gönderir olduğunu, karasapanla çalıştığını, ağac dığını arzetti. Bu sırada dedi ki: Pek iyi değil. Çocukların nafakameğe teşebbüs ettıklerini, musadere ve tırmık kullandığını, tohumu elle saçıp ler, orada kuşak dokunur. Meselâ Adanada Millî mensucat cezanın bundan ileri gelmesi mümkün sını kazanıyorum. kalburla temizliyerek tırpan ve orakla Yünden iplik yapar mısınız? fabrıkasının beş evi var. Kayseridekı satış olduğunu kaydetti. Reisi Cumhur Inonü Niye arazi almıyorsun? Yapcnayız. Sert olur; kilim filân biçtjğini, köyünde en çok arazi sahibinin evi de fabrikayı avcunun içine almış. köylüye şöyle hitab ettiler: 50 dönümü bulduğunu, 10 evlik nüfu Ne ile alayım. Üç senedir yol pa 142 liraya bir balya alrp topunda bir lira yaparız. sun hiç arazisi olmadığını, vilâyet içinde Benimle konuşurken muameleyi ol rası veremedim. kazanıyorlar. Elden ele geçerken mal Meyvacılık yapar mısınız, ne cins? fabrika ve saire bulunmadığından köy duğu gibi ve işin doğrusunu söylemek Şimdi sen bu kazancla köyündeki yükseliyor. Ankara armudu, ekşi elma cinsi. den bir çok kimselerin gurbete gitmek lâzımdır. Sebebi, sadece bana doğruyu çocuklarını rençberlere nazaran daha iyi inönü sordular: Sizin orada ötedenberi iyi katır yemecburiyetinde kaldığını, köy kadınlarısöylemek lâzım olduğundan değildır. idare edebilirsin. Hele söyle bakayım, Bir araya toplanrp alamaz ırnsı tiştirildiği söylenir. Gene yetiştiriyor munın kilim dokuduklarını, yününü alan taGösterdığin eksikler tamamlanacaktır. İçki içiyor musun? nız? sunuz? cir hesabına dokuduklan bir çift kilim Yalnız kanunda mı eksiklik, sen de mi Ağzıma koymam Paşam. Mehmed, verilmediğinden şikâyet et Mekkâreye yerli hayvan alındığ1. için beş lira aldıklannı, aynca kara yünnoksanlık olduğu anlaşılmahdır. Köylü, Karabüke gidip 17 gün çahş ti. îsmet inönü: için köylü gayrete geldi. den şalvarlık ve abalık yapıldığını, InöKöylü dedi ki: «Bu 50 çift öküzün tığını, havası ağır gelerek hastalandığını, Kerestecilik var mı? Bir taraftan ipliği satamıyoruz dinünün muhtelif suallerine cevab olarak satılmasında hiçbir sahtelik yoktur. Sırf Zonguldağa madene gitmediğini, arasıra Yok; odunu devlet ormanlarından arzetti. yoruz, bir yandan da yapıyoruz, satmı ormancı ile müteahhid anlaşamadığından Ankaraya da çalışmaya gittiğini, söyle yoruz. dedıler. Sümerbank Umum Mü alıyoruz, fakat yükü 80 kuruşa. Pahalıİnönü sordu: satılmıştır.» İsmet İnönü köylüye başka di. Çankırı civarında bir fabrika olsa, dürü Nurullah Esad Sumer, şu anda ya mal oluyor. Tiftik ipliği satar mısınız? söyliyeceği olup olmadığını sordu. Yu başka yerde 80 e çalışacağına orada kudevlet fabrikalarında 750 bin kiloluk Kumar var mı köyde? suf Dursun «sağlığını dilerim» diyerek ka çalışacağmı ilâve etti. îsmet İnönü, Satan bulunur. Hayır. iplik stokunun bulunduğunu arzetti, Mehve Cumhur Reisinin ellerini öperek hu yevmiyenin en çok nerede olduğunu so; Senede ne bırakır? med Nalıncı: İçki? Hani böyle sarhoşluk derezurundan ayrıldı. du. Köylü cevaben Ankarada amelenin Mütemadiyen işlerse on, on beş li Ben geleli 20 gün oldu. Kayseride cede içki? kıthğında 80 kuruşa, bolsa 40 kuruşa çara bırakır. Köylü salondan çıktıktan sonra: müdürün yanma da çıktım, dedi. Hayır. hştığını söyledi. Çankırıda çahşmadıgına İnönü «Bravo! Kadınlar daha fazla İnönü şöyle buyurdular: İsmet İnönü: Kız kaçırmak? sebeb olarak da han parası ve saireyi ödekazanıyor» dedıler ve sordular: Cumhur Reisimiz küçük bir Ziraat makinesi ahyoruz.ambarda Arasıra vukuat oluyor. Şimdi orada stok duruyor. Bu vayavruya iltifat ediyor dikten sonra cebine 5 kuruş kalmadığını Sen kaç nüfussun? duruyor. Sizin köylülerden hapisanede kaç arzetti ve înönünün bir isteği olup ol tandaş da iplik diye bağırıyor. Bu nasıl Ailem, annem, en büyüğü 12 ya deceğimizi şaşırdık. Kanunî muameleyi Çankırı Valisi: kişi var? madığı hakkmdaki sualine şu cevabı ver şey? buyurdular. şmda 5 çocuğum ve kendim sekiz nüfu kanunsuz gösteriyorlar. Geçenlerde köy Eski şeydir, battal, almıyorlar. Sümerbank Umum Müdürü: Hiç kimse yok. di: suz. Bizim aile 37 nüfustur. Çünkü İyi amma istiyorlar. de 50 çift öküz bu yüzden birden satıl Teşebbüsünde bir takım yanlış Aferin. Köyde çoluk çocuk üç gündür kardeşiz. Dördü askerden yeni döndü, dı. Hükumet konağınm altında durulıklar olması lâzım. Ankaradaki Yerli Köylü eskiden adeta kaza mahiyetin tefrik olduk. yolunuzu bekliyorlar. Acaba gelir mı k Yusuf Dursun nahiye merkezi için yor. Mallar Pazarına bile müracaatte bulunde olan tapu ve nüfus memuru bulunan İnönü «Tefrik olun daha iyi, 37 kişi pulluk, temizleme ve tohum ı kinesi ıs Anlıyamıyorum, adam istiyor, siz diyorlar. saydı ihtiyacı derhal temin edilirdi, dedi. kalabahk köyünün tam teşkilâtlı nahiye bir evde olur mu? Kim kime kumanda e Gelirim amma, şimdi işim var. Başalmadı diyorsunuz. tedi. Dokumacı Mehmed atıldı: olmasını diledi. ka zaman gelirim. decek; geçim olmaz böyle evde» dedi Vali, köylülerin bu eski tipi değil, yeİsmet İnönü sordular: Paşam, cahil kafa değilim. Se Bu sırada 6070 sene evveline kadar ler. Siz yol üzerinde mısiniz? nisini istediklerini arzetti. Pahalı birşey mi? ninle beraber 20 sene askerlik ettim. Ça,kurulan Yapraklı panayırı üzerinde gö Tosya yolundan çeyrek saat... İnönü şunu söyledıler: Cumhur Reisi İnönü, hayvanın para e Ziraat Bankasmdan taksitle verinakkalede, Anafartalarda ve Romanyarüşüldü. Kâtib Çelebi dahi «Cihannü Talihim varsa gelirim. dip etmedığini, peynir ve yağ yapıp yap yorlar. Bu makine çıktığı vakit zamanınm da... Başımı vurmadığım yer kalmadı. •na'daki kaydında buranın katır ve at ti Teşekkür ederim. madıklarını sordu. Çankırı Valisi bu temizleme makinele en iyi makinesi idi. Diyelim ki yeni maAdanada müdüre ben senden sadaka iscaretile meşhur olduğunu kaydeder. Bu Selâm söyle köyüne, uğurlar ol Yapıyoruz. rinden bir kaçının Çankırıda mevcud ol kine beş temizliyorsa, eskisi bir temiz temeğe gelmedım, dedim, ayakta karşı panayıra Hindistandan, Tunustan bile sun. Kim yapar? duğunu söyledi. Bu mesele üzerinde iza liyor. Beşte biri de fayda değil midır? sında hazırol beklemekten dizleritne \atacirler gelir, alışveriş ederlermiş. 304 te Bundan sonra İsmet İnönü, Çankırılı rasu indı. Kadınlar. hat alınmak üzere Ziraat müdürü çaği Bunun çaresi hiç temizlememek midir? rihinde bir mutasarrıf vukuat oluyor di Bundan sonra Irmak nahiyesinin Ka ları kabule başladı. Önce yağcı İsmai Hep kadınlar çalışıyor sizin köy rıldı. «Köylü kullanamıyor, kırıyor, açık Ticaret Odasma müracaat ettiniz ye panayırı dağdan kaldırmıştır. de. Söyle bakayım, hatırımda kalma ta bırakıyor, paslandırıyor» denildi ranlık köyünden bir köylü de İnönünün Çubukçu ile görüştü. mi? Köylü, Kâmil Efendi ismindeki kay İsmail, haşhaşyağı imal ettiğini, köy Köylü atıldı: «Bizim kullanan adara yanına girdi. Reisi Cumhur bu köylü ile Evet... Onlar da Ankaraya yazmakamın kendi namma tapuya bağladığ sını istedığin bir iki şey söyle! de görüştüler. Müteakıben, Şabanözü na lüler fakir olduğu için bu yağdan yedik dılar. Nahiye merkezi vilâyete 12 saat lanmız var.» bu 90 dönümlük arazi üzerindski ihtilâf: hiyesinin Ömerli köyünden Osman kabu lerini, tohumunu Çorumdan aldığını, as Ziraat müdürü dedi ki: inönü: Reisi Cumhura arzetti. Bu sahada vakti tir, nüfusumuz kalabahk, ya tam teşkilâtl Verirsek köylü bakamıyor, bozu edildi. Otuz dönüm arazisi olduğunu piryağı da çıkardığını arzetti ve Çankırı bir nahiye, yahud kaymakamlık olsun. Fabrikada iplik stoku duruyor. le 1000 dükkân da varmış. Son zaman Asayiş iyi midir? Sarkıntılık, eşki yor, muhafazası için ayn adam lâzım köyde vakıf arazi de bulunduğunu, ken da bir fabrika kurulmasile jandarma Diye tekrarladı ve bunun çaresi ola larda bu Kâmil Efendinin toru^arında dısmin de bu arazinin 6 dönümünü ışlet mektebi açılmasını istedi. İnönü sordu rak arzedilen mütalealar dolayısile şu Hatta evvelce gönderilmiş... .yalık, kumar, içki var mıdır? bir kadm bu yaylanın köy kanunu muci tiğini, eskiden bu arazinin mültezimine 1 lar: Köylü Yusuf Dursun: Asayiş iyidir, bizde saydıklarınızın beyanatta bulundular: bince yapılan istimlâkine itiraz etmiş Jandarmaları çok mu seviyorsun? lira icar verdiğini, fakat bir müddetten Hayır hiç gönderilmedi. Müracaa Bunlar çaresiz seyler değil. Fakat Devlet Şurası da istimlâk kararını nak hiçbiri yoktur. Bizimki temiz köy hayatı Efrad çok olur. Aksata çogalır. ettik. Battal dedıler. Ziraat Vekâletine beri bu icarm verilmediğini arzetti. Bu dır. böyle bir mesele olduğunu bilmek için zetmiştir. İsmet İnönü gülerek: Reisicumhurun buraya kadar gelmesine İsmet înönü, meyvacılık vaziyeti etra müracaat ettik «vilâyete müracaat edin araziyi Murad Molla isminde biri vak îsmet İnönü sordu: Sen jandarmayı istemiyorsun. Kaverir» dedıler. Biz de artık kimseye mü fetmişti. Valinin verdiği izahattan şimd hacet olmamalı. Bu kadar basit birşey, fında da izahat aldı. Köylü, ahlata aş Köylü buradan ne suretle istifa labalığı seviyorsun, dediler. ben buraya gelmeden burada niçin işitilyapmakta, aynca söğüd ve akasya dik racaat etmedik. Sonra Paşam ben bunu hazine uhdesinde olduğu ve köylülerin d edecekti? Yağcı îsmail de: miyor, halledilmivor? Onu merak edi « mekte olduklarını söyledi. Köylünün şahsım namına istemiyorum, nahiye namı bu topraklan senelerdenberi temellük et Yayladır, çıkarız. Mesele burada... Kalabahk olsun miş vaziyette bulundukları, vaktile tevzi ILÛtfen sahifeyi çeviriniz] : 1 mekteb isteği münasebetile Çankırı Vah na istiyorum. Karara itiraz edenin istedi^ t ki, alışveriş artsın. Fabrikadan yana bu memleketten başka mahzun kalan yok IBaştaraft 1 inci sahifede]