22 Haziran 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
r FOTO==== Magazin Onbeşinci yıl Kadın, salon, moda. sinema, sağlık ve spor yazılaıı Nefıs tablolar bol resim Zevkinden emin olduğunuz Foto Süreyyanın çıkardığı bu mecmuanın ikinci sayısı, biı san'at eseridir. sayı: 5067 umhuri tSTANBUL CAGALOGLU 24298 Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366. Tahrtr heveti: Te r HARB ve Tolstoy'un en meşhumvj romanıf Kont Leon Çeviren : Ali KâfnTOkyÜZ Resitnli olarak t~Q «abite Fiatı 100 kuruş ^raf ve m«*tub tdare ve matbaa 246 Çarşamba 22 Haziran 1938 Hilmi Kitabevi kıstnı 24299 24290 Sulh meşalesi mi? Politika aleti mi ? Milletler Cemiyetinin Hataya gönderdiği heyet, insanlık namına, hak namına değil, Fransa hesabına çalıştı. Fransamn bir paravançsı olan Cemiyet, kendisinden bekleneni yapamadı ise, biz, hakkımızı tanıtmak için da ha tabıi ve daha kudretli vasıtalara malikiz. ransızlar Hatayda, babalarının evınde imiş gibi kolayca istediklerini yapamıyacaklannı anlar anlamaz bır paravana arkasına gızlenmek mecburiyetini duydular. İşte, dediler, Milletler Cemiyeti var. Bize itimadınız yoksa birlikte ona müracaat ederek Hataya bir heyet göndermesini istiyelim. İntihabat, Milletler Cemiyetinin yüksek ve maddî kontrolu altında cereyan etmiş olur. Bu teklifi kabul etmemize hiçbir mecbunyet yoktu. Bir defa, Fransızlarl Hataya dair yaptığımız 1920 Ankara muahedesi, Milletler Cemiyetinin haricinde yapılmış bir anlaşma idi. Türkiye ile Fransa, üçüncü bir şahıs mevzuu bahsolmaksızın, sırf kendi imzalarının karşılıklı şerefine güvenerek bir takrnı taahhüdlere girişmişlerdi. Aradan on yedi, on sekiz sene geçtikten sonra Fransa hakem olarak Milletler Cemiyetini teklif ettiği zaman, şimdi orada aza bulunmamıza rağmen teklife uymak bizim için biı vazife sayılamazdı. Sonra Milletler Cemiyetinin nekadar âciz, biçare bir müessese olduğunu iyi biÜyorduk. Biz Habeşistan değiliz. Bir milletin istiklâlini müdafaa hususunda neye güvenmesi icab etriğini Cenevreden sormayız. Bugün hiçbir Türk yoktur ki, «sulh meşalesi!» dıye propagandası yapılan bu Cemiyetin sadece bir menfaat ve politika aleti olarak kör topal süründüğünde şüphesi bulunsun. Milletler Cemiyetine nota verdikİ Parti Grupunda Başvekilimiz dün mühim beyantta bulundu Celâl Bayar, Büyük Şefin selâmlarmı tebliğ etti ve Hatay işinin geçirdiği safhaları anlattı Milletler Cemiyeti mümessillerinin Hataydaki münasebetsiz hareketlerini Fransızlar da itiraf ediyorlar Cenevre 21 Havas ajansı bildiriyor: Türkiye hükumeti Milletler Cemiyeti Genel Sekreterliğıne bir nota tevdi ederek Hataya gönderilen Milletler Cemiyeti komisyonu ile her türlü münasebatı kestiğini bildirmiştir. Türk hükumeti, komisyonu sarih bir nizamname ile tesbit edilmiş olan salâhiyetlerini tecavüz etmek ve bu suretle vazifesinde mündemic olan bitaraflıktan inhiraf eylemiş olmakla muaheze eylemektedir. Enternasyonal mehafil, Türk hü kumetınin bu teşebbüsünün daha ziyade işarî ve sembolik bir kıymeti haiz olduğu mutaleasındadır. Filhakika Ankara hükumeti Milletler Cemiyeti komisyonile ancak filî münasebatta bulunuyordu. Mezkur komisyon hukukî olarak münhasıran mandater devlet olan Fransa ile münasebatta bulunuyordu. (a.a.) Hükumet, Hatayı ifsad eden komisyon ile hertürlü münasebatımızın kesîldiflini bildirdi Usbeci çeteleri küstahlığı Antakya hükumet konağına tecavüze kadar götürdüler, Türklere karakollarda dayak atılıyor rinin Türk aleyhtarı münasebetsizliklerinin gemi azıya alarak her gün daha açık düşmanlıklar şeklinde devam ettiğini bildirmektedir. Bu hal, Ankarada yepyeni bir hassasiyet mevzuu teşkil etmekte bulunuyor. Mil letler Cemiyeti komisyonunun reisi burada Piyer Lermit adile anılmakta ve Türk aleyhtarı bütün teşekküllerle fikir, el ve isbirlıği eden bu heyetin seçim hazırlıklan için yaptığı muameleler en kat'î surette itimada şayan görülmemektedir. Hükumetimizin bu asabiyet uyandıncı vaziyete karşı gerek Hatayda, gerek Pariste en şiddetli teşebbüsler üzerinde bulunduğu anlaşıhyor. G e n e mevsuk surette öğren diğime göre hükumetimizin bu tesebbüsleri üzerine H a t a y d a k i yeni Fransız m e m u r l a r ı ve bilhassa askerî ümera, Milletler Cemiyeti mümessillerinin mü nasebetsiz h a r e k e t l e r i n i itiraf etmişler ve bu suretle k e n d i hüsnü niyetlerinin her türlü şüpheden ari bir vaziyette bulunduğunu b ü t ü n bir samimi yetle göstermek istemişlerdir. Ayni zamanda hükumetimiz Milletler Cemiyeti mümessillerinin Türk aleyhtarlığı hesabına adeta bayrak açarak yürümüş ve yürümekte olduklarının red ve cerhi imkânsız delil ve vesıkalarım toplamış ve toplamaktadır. Anlasıldığına göre Hatay mesele sini makul bir hal neticesine isal edebilmek için Türkiye ile Fransa bu lArlcası Sa. 7 sütun 5 fel Başvekil Celâl Bayar kürsüde leye geçiyorum» dıyerek, Hatay işinin geçen haftadanberi geçirdiği safhayı anlattı. Esaslı hatları itibarıle temas ettiği haricî işler hakkmda daha fazla tafsi lât istenirse içtimada hazır bulunan Hariciye Vekili Dr. Arastan sorulabileceğini söyledi. Kamutayın her sene haziran sonuna doğru mutadı olan tatiline işaret ederek bu hafta içinde Hatay işi hakkında Büyük Meclise kat'î beyanatta bulunabilecek vaziye^. olmaz»sa, roeseîfrun. inkişafına gore, Fransa ile aramızda mev cud veyahud feshi ihbar edilmiş fakat henüz mer'i bulunan muahedeleri mer'iyetten kaldırmak veya temdid etmek ve yapılan harekete göre vaziyetin istil zam edeceği tedbirleri almak hususunda Kamutaydan salâhiyet ve itimad isteyeceğini haber verdi. lArkası Sa. 7 sütun 3 fe] Ankara 21 Cumhuriyet Halk Par tisi Meclis Grupu bugün saat 16 da Kamutay içtıma salonunda Trabzon saylavı Hasan Sakanın riyasetinde toplandı. Celse açılır açılmaz kürsüye çıkan Başvekil Celâl Bayar İstanbuldan bu gün avdet ettiğini, Grup azalanna Şefimiz Atatürkün selâmlarını getirdığini bildırmesi üzerine alkış tufanile karşılandı, herkes Büyük Öndere şükran ve saygılannm arzedümesini istiyordu. Başvekil tstanbulda bulunduğu sırada dost ve müttefik Romanya Kralı Ma jeste İkinci Karol'un îstanbulu ziyaretinden ve kendisinin arkadaşı Arasla birlıkte karşıya gittiklerinden, Majeste Kralm Atatürkle rnülâkatmdan bahsetti. Grup. bu ziyaret ve mülâkat haberini Esasen Cenevre teşekkülüne girmemi alkışlarla karşıladı. Bundan sonra Başvekil < Hepimizin zin en büyük sebebi, Milletler Cemiyetini fikirlerinin her an meşgul olduğu mesekorkuluk vaziyetinden kurtarmak, onun hakikî insanlık ideallerine yakışır bir seviyeye yükselmesine yardım etmekti. Ve eğer bugun de orada bulunuyorsak, yalnız bu ümid ve düşünce ile hareket ediyoruz demektir. Evet, Milletler Cemiyetinin Hatayda intihabat işlerini murakabeye çağınlmasını reddedebilirdik. Fakat çıkmadık candan ümid kesilmez derler; Cenevredeki müessesenin perişan bir halde bulunmasına rağmen: Bakalım! Belki bu sefer kendıni gösterir de ömründe ilk defa olarak alnının akile bir iş başarmış olur. Dedik. Yapılacak iş güç değildi. Milletler Cemiyetinden dağları devirmesini beklemiyorduk. İntihabat esnasında bitaraflığı temin ve muhafaza etmesi kâfi idi. Bu onun on sekiz senelik tarihine yegâne parlak bir muvaffakiyet olarak kaydedilecek Ankarada hassasiyet Ankara 21 (Telefonla) Hataydan gelen haberler bu defa bil hassa Milletler Cemiyeti mümessiile Gökçen Istanbulda Balkan turnesini muvaffakiy etle bitirerek dün Istanbula dönen değerli tayyarecimiz Yeşilköyde parlak merasimle karşılandı Atatürk Kızı, seyahat intıbalarından çok memnun Ispanyada harbeden gönüllülerin geri alınması kararlaştı ingiliz projesi dün kabul edildi Kıtaatın cephelerden ayrılmağa başladığı gün her iki tarafa da muharib hakkı tanınacak Avam Kamarasında münakaşalar ve ingiliz Başvekilinin beyanatı ti. *** Londra 21 (Hususî) Ademi MüOlmadı. Milletler Cemiyeti şimdiye kadar giriştiği her işte olduğu gibi Hatay dahale tâli komisyonu İspanyadaki yada da temiz bir iş beceremedi. Oraya bancı gönüllülerin geri çekilmesi hak NADIR NADt kmdakı İngiliz plânını aynen kabul et fArkası Sa. 7 sütun 4 tel miştir. Evvelce itiraz eden Sovyet mu rahhası, bugün hükumetinin İngiliz plânını kabul ettiğini ve sulha yardım maksadile eski noktai nazarmda ısrar etmediğini bildirmiştir. Ademi Müdahale komitesi cuma günü toplanarak, tâli komıtenin bugün tasvib ettiği projenin teferruatmı müzakere edecektir. Tâli komitede yalnız gönüllülerin geri çekilme masrafı meselesi hal ledılememiştir. Almanya her devletin kendi masrafile gönüllülerini geri çekmesi teklifinde bulunmuş, komite reisi ise, masraflann mütesaviyen beş devlet arasında taksimini teklif etmiştir. İngiliz Başvekili Çemberlain Harb vaziyeti Mareşal Graziani cepheleri gezerek bir rapor vermiş Sabiha Gökçenin Yeşilköye muvasalat ve istikbalinden manzaralar Tekbaşma Balkanlarda bir hava tur nesine çıkarak Türk tayyareciliğinin ve modern kadınlığmın azız bir sembolü gibi dolaşan ve her uğradığı şehirde candan alkışlar toplıyan değerli tayyarecimiz Sabiha Gökçen, dün turneyi muvaffakiyetle ikmal ederek şehrimize dönmüştür. Sabiha Gökçenin, bin beygir kuvvetinde bir motörle mücehhez olan Volti sis temi askerî tayyaresile dün sabah saat 11,20 de, Bükreş hava meydanından hareket ettiğine dair, Yeşilköy Havayollan Idaresine haber gelmeden çok evvel, tayyare meydanmm önü yüzlerce bekleyici ile dolmuştu. Cumhurreisliği Umumî Kâtibi Hasan Rıza, Başyaver Celâl, Gazi Anteb mebusu Ali Kıhc, Bozok meb'usu Salih, Cumhurreisliği Hususî Kalem Müdürü Süreyya, Muhafız kıtaatı kumandanı albay İsmail Hakkı, İstanbul Komutanı Korgeneral Halis Bıyıktay, Vali vekili Hüdai Karataban, Emniyet Direktörü Salih Kıhc, Şehir Meclisi azaları, Halk Partisi, Hava Kurumu, Matbuat mümessilleri, Yeşilköyde kamp kuran mekteb öğretmen ve talebesi, şehrin her tarafın dan gelen binlerce kişi, erkenden Sabiha Gökçeni karşılamağa gelmişlerdi. Kadın tayyarecimizin bir buçuk saat sonra, Yeşilköy hava meydanına inmiş olması lâ zım geliyordu. Endişeli gözler, ufuklan araştırmağa başladığı sırada, telsiz şu haberi verdi: «Sabiha Cökçen, pusulada zuhur eden kiiçük bir arızayı tamir etlirmek üzere, Büzeo askerî layyare meydanına indi. Saat 16 da, doğruca Istanbula hareket cdecektİr.» Herkesi sevindiren bu haberi saat on altıda, Sabiha Gökçenin Büzeo'dan kendi tayyaresile hareket ettiği hakkında ikinci bir haber takib etti. lArkası Sa. 1 sütun 5 ie] • ! SERVER BEDİ Bu romanımız Beyoğlunun en sefil barlarile Büyükadanın en neşeli ve zengin muhitlerini birleştiren gizli, şaşırtıcı ihtiraslar ve tezadlarla doludur. Açlık ve lüks, sefalet ve güzellik, desise ve fazilet, aşk ve cinayet, «Şeytan» romanınuı her satınnı dumanlı. ıhk, sert, korkunc havası içine alır. «Server Bediin en güzel romanı muhakkak ki budur! » derken ilânlara mahsus klişe bir cümle kullanmıyoruz. Ademi Müdahale komitesi tarafmdan da tasvib edilir edilmez, derhal İspanyaLondra 21 Taymis gazetesinin ya iki komisyon gönderilecektir. GönülRoma muhabiri, Mareşal Graziani'nin lülerin çekilmesine başlandığı gün her iki askerî vaziyeti tetkik etmek üzere geçen :arafa da muharib hakkı tanınacaktır. Avam kamarasında münakaşalar lerde İspanyaya göndenlmiş ve müşahedatı hakkında îtalyan hükumetine bir rave Başvekilin cevabı por vermiş olduğunu, bu babdaki istihbaLondra 2) (Hususî) A v a m kama raüna atfen bildirmektedir. İArkası Sa. 7 sütun 1 de] lArkası Sa. 7 sütun 2 de\
