23 Mayıs 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

23 Mayıs 1938 CüMHUBlYET Çek buhranı yatışıyor Almanya istilâ emelleri Hayvanlarda hekimlik beslemediğini bildirdi betlerde tezahür eder. Sevki tabiî irsidir; ayırdetme kabiliyetile alâkası yoktur; muhtelif cins hayvanlarda, her döl, kendinden evvelki dölün sevki tabiilerine ve âdetlerine aynen tevarüs eder. Halbuki zekâda, ayırdetme, fikirleri birbırme ekleme, tecrübelerden istifade, vasıtaları, yerine göre, muayyen bir maksad için kullanma kabiliyeti gibi hassalar vardır. Sevki tabiinin mektebi yoktur; görenekle de alâkadar değıldir. Zekâ ise, öğrenme ve taklidle inkişaf eder. Yavru hayvanlar, kendilerinden daha yaşlı olanların bilgilerini kendilerine mal ederler. Sevki tabiinin en harikulâde tarafı, hareketin neticeye uygunluğudur. Dölleri arasına uzun fasılalar girmiş, ya hud cedleri öldük ten sonra doğmuş hayvanlann. tek ba şma yaşamak ve hayatlarının idamesi için zaruri olan her hareketi yap mak mecburiyetinde kaldıklannı düşünecek olursak, sevki tabiinin irsî olduğunu görürüz. Buna rağmen, bu hassa, gene esrarengiz mahiyetini kaybetmez. Zira, sevki tabiinin irsî olduğunu kabul etsek dahi, bu hassayı, hayvan cedlerinin nereden aldıklannı tayin imkânı yoktur. Uzun zamanlar danberi tatbik edile edile mihanikî ve irsî bir hale gelen bir zekâ tezahürü karşısında bulunduğumuzu tahmin edebiliriz. Fakat bu tahminle de işi kestirip atmağa imkân yoktur. HADiSELERiN RESiMLERi Hastahklarını tedavi hususunda türlü usuller Dün başlıyan Belediye intihabatı her tarafta kullanan hayvanlara dair şayanı hayret tafsilât sükunet içinde devam ediyor. Seferberlik Hayvanlarda, sevki tabiî ve zekâ ay fazla tüylerinden sıyrılır. haberleri tekzib ediliyor rı ayrı şekıllerde ve gayrimüsavi nis Kendi kendilerini tedavi eden mari fetli hayvanlar, yalnız karada yaşıyanIar değıl, deniz hayvanları içinde de görülür. Kanadlı balıklarm havada uçuşlannın, keyiflerinden değil, ancak havaya ve güneşe maruz kaldığı tak dirde tedavi edilebilen bir nevi cild hastalığını iyi etmek endişesinden ileri geldıği anlşılmıştır. Nevyork'la orta Amerika arasmdaki mmtakada, olta ile ve ağla tutulan kanadlı balıkların vücudlerinde. derisi yüzülmüş hissini veren bazı kısımlar görülmüştü. Bu balıklar, iki ayrı çavalyaya konuldu. Çavalyalardan birinin üstü açık bırakıldı; öteki bir ağla ör tüldü. Her iki çavalyanm suyu da iki günde bir de ğiştirilmek suretile bir hafta müddetle balıklar müşahede altında tutulduktan sonra, üstü örtülü çavalyadaki kanadlı balıklann yüzülmüş gibî görünen derıleri gitgide daha fazla yüzüldüğü halde, üstü açık çavalyada duran ve günde birkaç defa sudan çıkanlıp birkaç dakika havaya ve güneşe gösterilen balıklarm vücudünde sıyrıklardan eser kalmadığı görülmüş tü. Bu tecrübe, kanadlı balıklarm, içinde yaşadıkları su âleminden. yabancı bir hava dünvasına, kendi arzularile ve bir nevi cambazhk iptilâsile değil, sırf derdlerine derman aramak maksadile çıktıklannı ispata kâfidir. Bobi ismindeki bir maymunun, has talığını tedavi bahsinde gösterdiği ka biliyet de şayani dikkattir. Bobinın sağ kaburgaları üstünde bir şişlik görülmüş, ur olduğu tahmin edi len bu şişin tedavisi için hayvanın amelıyat edılmesine karar verilmişti. Maymunun cildi yarıldığı zaman. ura benzer bir şeye tesadüf edilemedi. Yalnız, şişi tevlid eden şeyin, mahiyeti tayin edilemiyen, lîfî, sert, yuvarlak bir cisim olduğu görüldü ve ivice tetkik edilince bu cismin «Bosswellia serrata» deni len ağacm, çiğnenip hamur haline ge tirilmiş körpe yapraklanndan mürek keb olduğu anlaşıldı. ^ İBaştarafı 1 inci sahtfede] bir tarzda yaralamıştır. Bu iki şahıstan biri, civardaki kışlada, diğeri de Şeb hastanesinde blmüştür. Bizzat kendilerinin sebebiyet vermiş olduğu hâdisenin kurbanlarının hüviyeti tesbit edılmiştir. Bunlar, ikisi de şimali garbî Bohemya mmtakası doğumlu Böhm ve çiftçi Hofman isimlerinde iki Südet Almanıdır. gıliz mehafilinin izhar ermekte olduğu hayretten dolayı infial izhar etmektedirler. Ayni mahafil, Londranm taleblerine karşı Çekoslovakya tarafmdan verilmiş olan ve dostane olduğu söylenen cevabın Çekoslovakyadaki hakikî vaziyet ile tam bir tezad teşkil etmekte olduğunu beyan etmekte ve İngiltere hükumeu Çekoslo vakyadaki siyasî hâdiselerin mes'uliyetini deruhde etmek arzu eylediği takdirde Prag hükumetinin milliyetler meselesini hal için göstermekte olduğu halisane temayülleri nazarı dikkate alması lâzımgeeceğini ilâve etmektedir. Alman mehafıli, milliyetlerin statüsü ne müteallik müsbet bir müzakerenin ancak Südetlerle Çek hükumeti arasında icra edılebıleceğini beyan etmekte ve bu müzakerenin ancak Südet Almanlarının hayatları zamâm altma alındıktan ve siyasî hürriyet ve hareketleri tamamıle temin edil dikten sonra yapılabileceğini ilâve eyle mektedirler. Seferberlik yapılmamif Prag 22 Çekoslovak ajansı bildiriyor: Millî müdafaa kanunu mucibince, millî müdafaa nazın, hükumetin muvafakatile, millî müdafaaca, bir sınıf ıhtiyat ile spesyalistlerle takviye edilmiş yardımcı ihtiyatı, fevklâde talimler için silâh altına çağırmıştır. Bu tedbirin sebebi, diğer devletlerde olduğu gibi ihtiyatları yeni silâhları kullanmağa ahştırmaktır. Ayni za manda gayri kâfı bulnan bugünkü mev cud efradı takviye etmek, bugünkü karışık zamanda nizam ve devletin emniyetini muhafaza eylemek ve Çekoslovakyanın bazı noktalarında vukua gelenlere müşabih her türlü yeni vak'aların önüne geçmek lüzumu da nazarı dikkate alınmıştır Yukarıdaki resmî tebliğ hakkmda, Çekoslovak ajansı, salâhiyettar mahfillerden aşağıdaki mütemmim malumatı elde et miştir: Bu tebliğden de anlaşılacağı veçhile, mevzuubahs olan zikredılen sebebler üzerine millî müdafaa nazın tarafmdan alınmış bir tedbirdir. Seferberlik mevzuubahs değildir. Zira, bunun için millî müdafaa nazırının basit bir kararı kâfi değildir. Seferberlik için filhakika, salâhiyettar teşriî makamların bir karan lâzımdır. Millî müdafaa nazın, yukanda zikredilen tedbiri, millî müdafaa kanununun 22 nci maddesi ahkâmına tevfikan almış bulunmaktadır. Vijana Kocasını, altı aylık çocuğunu ve iki akrabasını olduren Marta Marek adırjdaki kadının muhakemesi bıtmiştir. Mahkeme, sigorta parasma tamaan dort kişiyi zehırlemek suretile öldüren canavar kadını ölüme mahkum etmiştir. Resmımiz, büyük bir soğuk kanlılıkla soryuna kadar kendinf müdafaa eden kadını mahkeme huzurunda gösteriyor. Almanya, Ingiltereye teminat verdi Londra 22 (Hususî) Pazar ol masına rağmen Hariciye ve Müstemlekât Nezareti memurlan bugün bütün gün vazifeleri başında bulunmuş ve ça hşmıslardır. Hariciye Nazın Lord Halifaks sa • bahleyin Alman elçisi M. fon Dizksen'i kabul etmiştir. Hariciye Nezareti Daimî Müstesarı M. Vansitart'ın da hazır buLondra JLondrada 1000 genc kızm iştırakıle modern jimnastik tecrülunduğu mülâkat yanm saat sürmüştür. Salâhiyettar mehafilde temin edildiği beleri yapılmıştır. Resmimiz başlarmda birer kâse olduğu halde muvazeneli, ne göre, Alman elçisi, Almanyanın Çe jimnastik tecrubeleri yapan bir grupu gösteriyor. koslovakyaya karşı istilâ hisleri beslemedığıne dair teminat vermiştir. Ayni mehafile göre Lord Halifaks, İngilterenin Çekoslovakyaya karşı doğrudan doğruya herhangi bir taahhüdü ol • madığını kaydetmekle beraber, Almanya tarafmdan tatbik edılecek bir cebir siyaseti neticesinde Fransa gibi diğer Avrupa devletlerinin müdahalesi takdirinde In gilterenin lâkayd kalamıyacağım sarih bir lısanla bildirmiştir. îngiliz mehafilinde, Almanyanın 1914 te yaptığı hatayı tekrar etmiyerek Îngiliz Hariciye Nazırının sözlerinden İngilterenin müstakbel hattı hareketini açıkça anlıyabileceği kanaati umumidir. Lord Halifaks, Alman elçisinden sonra Fransanm Londra sefiri M. Korben'le uzun bir mülâkatta bulunmuştur. Paris Fransız hükumeti millî müLondra îngiltere Kralınm kardeşi tngiliz kabinesi dün toplandı Dük dö Glaster'in eşi bir hayır cemi dafaa masraflarmı temin etmek üzere Londra 22 (Hususî) Kabine bu yetinın tertib ettıği müsamereye riya dahılî bir istikraz açmıştır. Halgün toplanarak beynelmilel vaziyeti tet< set etmiştir. Resmimiz Düşeşin yağ kın istikraza iştirakini temin için yapılmıştır. Resmimiz, kik ve müzakere etmiştir. Hariciye Na murdan korunmak üzere bic papasm propaganda şemsiyesme ıltıca ederek merasıme Parıste Zaf?r abidesinde asılan büyük zırı Lord Halifaks Alman ve Fransız elpropaganda afişıni gösteriyor. gelışini gösteriyor. çilerile yaptığı mülâkatlar hakkmda ar • kadaşlanna izahat vermiştir. Kabinenin orta Avrupa işlerinde azimkâr siyasetıne devama karar verdiği te min edilmektedir. Siyasî mehafilde, Al man elçisinin verdiği teminat üzerine vaziyetin salâh gördüğü kanaati mevcud dur. Bugünkü mülâkatlardan sonra, Südet Almanlan meselesinin kolayhkla halle • dileceği ümidleri kuwetlenmi$tir. Bazı hayvanlarda, yukanda tarif ettiğimiz havvan zekâsı veya sevki tabiisıle hiç alâkadar görünmiyen ve görenekle, tecrübe ile de izahı kabil olmıyan bir nevi bilgi kabiliyeti vardır. Mektebi ve hocası olmıyan bu bilgi, hayvanlann kendi kendilerini tedavi ılımleridir. Kedilerin ot yediklerini herkes bilir. Ve ot yiyen bir kedi gördüğümüz za man, hiç tereddüd etmeden, hayvanın ya başı, yahud harnı ağrıdığına hük mederiz. Köpekler de böyledir. Bilhassa bar sağından zoru olan köpek, kendi ken dini tedavi hususunda hiç sıkıntı çek mez. tnsanlar için tngiliz turu ve Hind yağı ne ise, kabız çeken köpek için de ot odur. Köpekler, yılan zehrini tedavi etmesini de bilirler. Yılan tarafmdan sokulan köpek. panzehir olduğunu bildiği ota koşar ve kendini ölümden kurtar mamn yolunu arar, bulur. Yaralarım sarmasını bilen hayvanlar da vardır. Vahşi hayvan avcıları, yaralı fillerin, yaralarını yaprakla ve rutubetli toprakla sardıklarmı anlatırlar. Bugün, bazı hayvanlann, hastahklarını tedavi bahsinde. şimdiye kadar zan ve tahmin edıldığinden çok fazla bilgiye, tecrübeye ve meharete sahib olduklan ispat edılmiş bulunuyor. Meselâ, uyuza yakalanan yabani mandalarm tertib ettikleri bir nevi tedavi usulü vardır ki, yalnız ilâcdan ibaret kalmayıp ayni zamanda bir de rejime ihtiyac gösterdiği için, bu kaba saba hayvanlardan hiç beklenmiyen bir zekâ ve bilgi meselesi haline gelmek tedir. Uyuz mandalar, sürüdeki arka daşlanna hastalık aşılamamak için sağlam mandalarm yamndan ayrılır ve tecerrüd ederler. Normal zamanlarında durmadan yedikleri halde, hasta iken pek az gıda alırlar; ya gırtlaklarına kadar suya, yahud çamura gömülürler. böylece uzun bir perhiz ve istirahat devresi geçirerek uyuzlarını tedavi ederler. Yabani merkeblerin tüy değiştirme zamanlannda. dökülen tüylerle yeni gelen tüylerin birbirine karışması bv hay\ranlar için çok sıkıntılı bir haldir Fazla olarak, vücudlerinde keçeleşip kalan bu tüyler, bir takım cild hastalıklan tevlıd eder. İşte yabani merkeb lerin. bu devrede gösterdikleri bir zekâ eseri vardır ki. onları, kendilerini te davi eden hekim hayvanlar sırasına koymak itibarile şayani kayıddır. Tüy değistiren yabani merkeb, birbirine karışan eski ve yeni tüylerin sıkıcı kalabalığindan kurtulmak için, çalılık arazide kosmağa başlar. Her çalı yığım üzerinden birkaç defa atladıktan sonra, suya koşar, yeniden bir başka çalı'ıktan atlar ve böylece yıkamr, taranır. M. Hitler'in riyasetinde mühim bir toplantı yapıldı Londra, 22 (Hususî) Almanya devlet reisi M. Hitler bugün Behtesga den'de Almanyanm sivil ve askerî ricalini bir toplantıya davet etmiştir. Cereyan eden müzakereler hakkmda hiçbir malu mat alınamamıştır. Diğer bir habere göre, Südet Alman lan lideri M. Henlein, bu sabah BehtesBu tayin edilince, bu yaprakların, Bobinin vücudüne ne münasebetle gir gaden'de M. Hitler tarafmdan kabul ediğini tesbit etmek kolaylaşıyordu. dilmiştir. Berlinin kanaati Bosswellia serrata'nın yaprakları son Berlin 22 Salâhiyettar Alman mederece acı olduğu için. maymunun, bu yaprakları yemek maksadile ağzına gö hafili, Çekoslovakya hâdiseleri hakkmda Londra'dan gelen yan resmî haberleri türmediği muhakkaktı. hayretle kaydetmektedirler. Bobinin, kimbilir nasıl bir kaza ne Bu mehafil, Henlein'in Almanlann ticesinde aldığı yarayı tedavi maksadile hukukuna riayet edileceği hakkmda Çek bu yaprakları çiğnedikten sonra yarahükumetinden teminat almadıkça Südet sına bastırdığı meydanda idi. Yerliler Almanlarmın statüsü hakkmda müzakerade ayni yaprakları, çiğneyip hamur hata girişmekten imtina etmesi karşısında Inline getirdikten sonra yaraları üstüne tatbik ederler. Maymun, yerlilerden geri kalmamıştı. Bir cambazhanede salma gezen Dik ismindeki Orang Otan maymununun, ayni cambazhanede bulunan öteki hayvanlara doktorluk etmek merakma düştüğü, meşhur hâdıselerdendir. Bir gün yarasına sargı sarılmış ve tedav altma alınmış ufak bir maymunu.*1 yakaladığı gibi sargıları çÖzmüş, henu7 yıkanan yarayı, o günün rutubetli top rağile sıvamağa kalkışmıştı. Diğer bir gün. bir OrangOtan yavrusunun, günde 3 defa kreolinle tedavi edildiğini görünce. ilâcda tasarruf yapılmasım, aklmca muvafık bulmamış olacak ki, ilâc şişesini çalmış, maymunun ağzını açmış, şişenin muhteviyatım hayvancağızm gırtlağından aşağı boşaltmıştır. OrangOtan yavrusunun bir saat içinde ahirete kavuştuğunu söylemeğe hacet yoktur. Kadınİar için bahar i ve yaz modelleri j Fransanm alâkatı Paris 22 (Hususî) Çekoslovak hâdiseleri Fransada büyük bir alâka ile takib edilmektedir. Fransız Basvekilile Hariciye Nazırının Londra seyahatlerinde Çekoslovak meselesinin idaresini İngil tere deruhde ettiğinden, Fransa herhangi münferıd bir harekette bulunmamışür. Esasen Londra hükumeti bu hususta yaptığı bütün teşebbüslerden Fransayı daima Vaşington Amerika Cumhurreisinin eşı Bayan Ruzvelt Nevyorkta haberdar etmektedir. bir mektebi ziyaret etmiş ve bir müddet muallimenin yerine geçerek tedBununla beraber, Hariciye Nazın M. risatta bulunmuştur. Bone bugün Lehistanm ve Amerikamn Paris sefirlerini kabul ederek, orta Av rupa meselesi etrafında konuşmalarda bulunmuştur. Tekzib edilen haberler Dik, bu iptilâsile, hayvanlardaki doktorluk sevki tabiisinin ne de olsa, mu hakemeden ve zekâ faaliyetinden mahrum olduğunu göstermişse de, ayni cambazhanede bulunan hayvanları tedavi hususundaki ısrarlı gayreti ara sında, kendine mahsus usuller tatbik etmesi, cambazhane avlusunda türlü türlü nebatlar bulunmasma rağmen yaraları daima muayyen bir otla sararak tedavi etmesi, onda da, diğer hayvanlar gibi hekimlik bilgisi bulundu ğunu ispat eden bir delildir. Maamafih, bütün bu hâdiseler, mü şahede safhasından öteye geçmemiş hayvanlann, muammalı mahiyetini elan muhafaza eden bu istidadına henüz Sıcaklar başladı. Böyle günler için şine empnmeden bu elbıse çok iyi gider. bir isim verilememiştir. Roma 22 (Hususî) Romanya, Lehistan, ve Macaristanın hududlarında tahsidat yaptıklanna dair deveran eden şayialar Bükreş, Varsova ve Peşte'den resmen tekzib edilmektedir. întihabın ilk neticeleri Prag 22 Çekoslovakya'da kamun seçimlerinin ilk kısmmda, bu gece neşredilen neticelere göre, Südet Almanlarını alâkadar eden yerlerde aşağıdaki vaziyet meydana çıkmıştır: 33 kamunda Alman Südet partisi 84.132 rey almıştır. Sosyalist partisine 10.768, komünist partisine 4266 ve Çeklere ise 17.892 rey venlmiştir. Südet menabiinden alman haberlere göre, Alman Südet partisi, 1935 parlaBerlin Ikı Japon tayyarecısi 54 saat 20 dakıkada Berlınden Tokyo'ya mento seçicilerine nazaran yüzde 44.5 nis gitmeğe muvaffak olmuşlardır. Japon tayyarecileri 15,000 kilometrelık mesafeyi vasatî 300 kilometrelik bir sür'atle katetmişlerdir. betinde fazla rey elde etmiştir.