4 Ocak 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r Aradığınız en nefis erzakı, en iyi Urfa ve zeytin yağlanm: Tophanede DENİZYOLLARI KOOPERATİFÎNDE bulursunuz. Topluca mubayaat evlere kadar gönderilir. Telefon: 44893 Kralın emri okunurken Amerikan milleti müstakbel Mecliste gürültüler oldıı sulhu demokraside görüyor Kararı okuyan zat zorla kürsüden indirilmeğe teşebbüs edildi Mısırın geçirmekfe olduğu buhran Eski Başvekil Nahas Paşa, gürültüler arasında bir nutuk söyledi; Reis Meclisi tatil etmeğe mecbur kaldı j * ngiltere ile Mısır arasındaki ittifak II muahedesı mucibince nihayet Mısınn istiklâli azamî pürüzsüzlükle tahakiuk ederek gene ayni muahedede münderic diğer bir şartm yerine getirilmesile Montreux konferansında Mısır üzerinden kapitülâsyonlar da kaldırılmış olduktan gonra selâmet ve saadeti Türkiye için pek aziz olan bu dost ve kardeş memlekeün artık huzur ve sükun içinde inkişaf etmekten başka yapacağı iş kalmamış demekti. Vaziyet bir müddet böyle gitti ve Majeste Kralın reşidlik yaşmı ikmal etmesile Idevlet reishğine filen el koyması rasimeleri de parlak bir surette kutlulandı. Nasyonalist Vefd partisi büyük bir ekseriyetle meclislerde mevki almış bulunuyor ve hükumeti elinde tutuyordu. Bütün bu sükun ve saadet şartlarına rağmen memlekette için için, bilhassa yüksek tahsil gencliğince ikide bir yapılan tezahürlerde eseri görülen bir rahatsızlık hissediliyor<3u. Vefd pa^tisine mensub olduklan söyMısır parlâmentosımun içtima halinde alınmış bir resmi lenilen (Yeşilgömlekliler) zümresinin Londra 3 (Hususî) Mısır parla meb'uslar gürültü çıkarmışlar ve emîrna Avrupadaki bazı teşekkülleri takliden asmentosunda bugün gürültülü hâdiseler meyi okuyan zatı zorla kürsüden aşağıya kerî mahiyetli bir faşist grupu manzarasıcereyan etmiştir. Parlamentonun feshine indirmeğe teşebbüs etmişlcrdir. nı göstermekte devara etmesi de ayrıca (Arkasi Sa. 1 sütun 4 te) dair Kralın emirnamesi okunurken birçok | yerli yabancı birçok gözlere batmaktan lıâlı kalmıyordu. Halbuki istiklâline yeni kavuşan Mısır için askerlik böyle ihtilâlci karakterli gayrimuntazam bir şekilde ideğıl, bılâkis intizam ve disiplinin en ileri örneklerini verecek bir ciddiyetle tahakkuk ettirilecek başlıca işlerden biri ve belki bunların en büyüğü idi. Memleketin bu huzursuzluğunu duyan ffe gören genc Kralın reşid devlet şefliği rasimeleri bittikten sonra hükumetle devlet reisi arasında bazı anlaşmamazlıkların başgösterdıği son hâdiselerden anlaşıldı. (Yeşilgömlekliler) teşkilâtının dağıtılması bu yoldaki ihtilâf sebeblerinin bir başlıcası olsa gerektir. Bu ihtilâf, teşkilâtı esasiye telâ1 kilerinde hâd şekillerini bulan noktai nazar farklanna kadar ileriledi ve Nahas Paşa hükumeti istifaya mecbur kalarak meclislerin şimdilik muvakkaten tatil ve taliklerine kadar terakki etmiş bulundu. Herhalde Vefd kuvvetli bir parti olmakla beraber memleket idaresinde zamanm kendisinden istediği feraset ve kiyaseti tamamile göstermeğe muvaffak olamamıştır diyebilıriz. Bunun niçin böyle olduğuna nekada> şaşılsa yeridir. Galiba şundan olacak: Vefd uzun yılIar bir taraftan memleketin istiklâlini temin etmek, diğer taraftan iktidan eline almak için her vasıtaya müracaatle cidal etmis bir ihtilâl partisidir. lstiklâl itibanle memleketin maksadı hasıl olduktan sonra ve fazla olarak iktidar mevkii de elinde bulunduğu halde Nahas Paşanm riyaset ettiği bu parti eski ihtilâlci zihniyet ve havasından bir türlü yakasını kurtaramamış ve eskiden ayaklandırdığı elemanlara yeni devrin istediği sükun ve itidali verememiştir. Vefdin evvelce kullandığı numayiş ve hareket unsurlarınm bir başhcası yüksek tahsil talebesi idi. Işte memlekette her iş yoluna girdikten sonra dahi bu genclik taskm hareketlerinde devam etmiş veya idame sd'lmistir. Bu bir hata idi ve (Yeşilgömlekliler) teşkilâtı daha ağır surette katmerli diğer bir hata. Eğer memlekette ihtilâl mevzuu kalmamışsa intizamla iş görmek ve ortalıkta intizam tesis etmek vazifesile mükellef bir hükumet ihtilâl eleman ve hareketlerile hangi maksadın istihsalini isrihdaf edebilirdi? Bir devlet reisi bütün bu hareketlerrie kendisinin hiçe sayılmak ve hiç mev^kiinde tutulmak istenildiği gibi bir mana sezerse böyle karşılıkh bir şüpheden elbette bir teşkilâtı esasiye meselesi kendiliğinden çıkar gelirdi. Bütün teşkilâtı esa'îiyelerin en nazik noktası buradadır. Kahirede hâdiseler M. Roosevelt beklenen nutkunu söyledi thülâuar silâhla halledüemez «ıl toın • AQ(H İSTANBUL CAÖALOĞLU jll S3yi . 4ÜUI Telgraf « mektub adresl: Cumhurtyet Istanbuj Posta sutusu: tstanbul No 248 Tejpton: Basmnharrtr ve evl: 223M Tahrlr heyetl: 24298 tdare ve matbaa tosmı 24299 24290 umhuri rEn doğru, en munfazam ve n dir. Bu duvar iakvimlerin büyüğü 25, küçüğü 15 kuruştar Yeni Takvi KANAAT KiTAŞEVi ^ » kamları göze çarpan duvar takvimleri * Salı 4 Ikincikânun 1938 Muhtıra'ı takvimi Raçıbt almakta / istical ediniz. Fiatı cildli olarak 35 kr. A Amerika Reisicumhuru, dahilî siyasetten bahsederken «Küçük bir ekalliyetin, milletin iktisadî hareketini kontrol altında bulundurmasına müsaade edemiyeceğiz» dedi Vaşington 3 (Hususî) Cumhurreisi M. Roosevelt bugün saat 13,30 da kongreyi açmıştır. Cumhurreisinin söyliyeceği nutuk günlerdenberi beklenmekte olduğundan meb'usan ve âyan meclislerinin toplandığı binanın etrafına büyük bir kalabalık toplanmıştır. Bu nutkun dünyanın her taratndan işitilebilmesi için kongre binasında hususî telsiz tertibatı vücude getirilmişti. Bu sayede M. Roosevelt'in nutku 130 milyon Amerikalı ile beraber dünyanm her tarafında ayni saatte dinlenmişKongre reisi M. Byrns ve Amerika Cumhurreisi M. tir. Sürekli alkışlar arasında kürsüye çıkan M. Ruzvelt'in nutku Kongre reisi M. Byrns saat 3,15 te M. Roosevelt vakur bir sesle junları kongreyi açarak kürsüye çıkmış ve kısa söylemiştir: « Kongreyi açarken sayın âyan ve bir nutuk söyliyerek Cumhurreisi M. Roosevelt'in merakla beklenen mesajını meb'usan meclisleri azalarına mes'ud bir yeni yıl temenni ederim. irad edeceğini bildirmiştir. Yeni yıla girerken milletimizin sulh içinde bulunduğunu şükranla kaydedebiliriz. Mılletimizin sulha ba^ ılığma rağmen dünyanm başka taraflannda komşulanna ve başkalarına göz diken milletier vardır. Nüfusu 130 milyona baliğ olan millet ve onun hükumeti bütün nüfuzunu sulh lehine kullanmaktadır. Bundan dolayıdır ki diğer devletlerle dostane münasebatımıza devam etmeği an'a nevî siyaset olarak kabul etmiş bulunuyoruz. Beynelmilel ihtilâflarm mütekabil anlaşma ile hallini Roosevelt arzu ettiğimiz için bu gibi ihtilâflann askerî kuvvetle halline şiddetle muhalif bulunuyoruz. Beynelmilel ihtiIâfların muslihane surette halli hususunda devletlere büyük mes'uliyet terettüb etmektedir. Amerika hükumeti, bu sahalArkasz Sa. 7 sütun 3 te] Türk ordusu Yakınşark politikasında kuvvetli bir âmil bulunuyor Modern Türkiye artık Asya ile Avrupa arasında sed vazifesi gören bir devlet değil, bunları birbirine mezceden bir âmildir Ingilterede Yakınşark memleketleri hakkında ilmî ve siyasî tetkik ve araştırmalarile şöhret bulan en mühim cemiyet, Near and Middle East Association yani Yakın ve Ortaşark cemiyetidir. Bu cemi Londrada verilen mühim bir konferans İnsanlık borcu «Hisar» kurbanlarının ailelerine yardım «Hisar» vapuru faciasında kaybettiğimiz denizcilerm ailelerine yardım için açılan iane listesi yekunu, hamiyetperver yurddaşlann muavenetlerile günden güne kabanyor. Şimdiye kadar yalnız idarehanemize verilmiş olan yardım parası yekunu, 596 lira yirmi beş kuruşu bulmuş, bu para dün, İş Bankasına yatırılmıştır. Hakkı Denizaşanın riyasetindeki yardım komitesı, muhtelif müessese ve zevattan cem'an 769 lira toplamağa muvaffak olmuştur. Dünkü yapılan yardımlara aid yedinci liste, altıncı sahifededir. Ribbentrop'un Bükreşe gideceği söyleniyor Almanyanm Londra sefiri, Romanyanm komünizm aleyhindeki misaka iştirakini temine çalışacakmış Paris 3 (A A.) Oeuvre gazetesinde Mme. Tabouis, şöyle diyor: «Von Ribbentrop'un birçok Avrupa meselelerine, bu meselelerin 17 şubat tan evvel yapılması muhtemel olan önümüzdeki intihabattan mukaddem kimseyi endişeye düşurmemek için gizli tutulmaları lâzım gelmekte olmasına rağmen, verilecek istikameti tetkik etmek üzere sonkânun sonunda Bükreşe gideceği söylenmektedir. Von Ribbentrop'un vazifesi, Romanyanm kommuntern aleyhindeki misaka iştirakini te » mine çalışmaktır. Daha şimdiden Al manyamn Bükreş sefiri, Goga ile <Demir Muhafızlar» teşkilâtı reisi Godreanoyı uzlaştırmağa uğraşmaktadır. E ğer bir uzlaşma temin edılecek olursa, mtihabatta, iki fırka arasında hakikî bir blok teşekkül edecek, bu da Millî Çiftçilerin vaziyetlerini müdafaası gayrikabil bir şekle sokarak Goga'ya aza * lıkların yüzde 80 ini elde etmesine melArkası Sa. 5 sütün 5 te] yet Londradaki merkezinde yaptığı bir toplantıyı modern Türkiyenin her sahadaki muvaffakiyet ve terakkisine hayran olan maruf âlimlerin konferanslarına haslArkası Sa. 7 fütun 1 de] retmiştir. ıtıııııııııif fiııııııııtıı ıııtıııııtıuiMtıif ıt ıııııııııııtııif ıııııııııııııifiıt t ııııtıııtııııifiıııııııııtııifiııııittiıııııtiMiıııifiıifiıııtıiıtaıııtıiıııtf ••ıııııı<ıııtfiıiın% Şehid Ekrem ve Sami için... Ankara, 3 (Telefonla) Şehid pilot Ekrem ve Saminin mirasçılarma beşer bin lira verilecektir. Hazırlanan lâyiha, Meclisin çarşamba içtimaında görüşülecektir. llllllllllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIlllllllllllllllllllllllllHlllllllMllllllllllllllllllllllllllMllllllllllllllllllllllfllllllllllllllllll'llll'lllfllltlllllltllllllltllfllll Hong Kong'a 250 bin Çinli iltica etti Cenubda, Pukow Tientsin demiryolu boyunca geniş Japon harekâtı başladı. Çinliler de muzafferane ilerlediklerini bildiriyorlar Ingiltere hükumeti yeni bir sulh plânı hazırlıyor Versay muahedesinin siyasî ahkâmı resmen kaldırılacak, müstemleke konferansı toplanacak, bir de Avrupa direktuarı ihdas edılecek Yarın neşre başlıyoruz: Belki evet9 Belki hayır... * ft i Gabriele d'Annunzio Büyük İtalyan edibinin hazırla Versay muahedesinin askerî hükümleri iki sene evvel Almanlar tarafından filen ilga dilmiş ve Ren sahilleri böyle işgal olunmuştu dığı bu çok cazib eseri, yarından itibaren tefrika edeceğiz. Paris 3 (A.A.) İntransigeant ga tetkikatm neticelerine müstenid iktisadî zetesinin Londra muhabiri, Chamber bir itilâf vücude getirilmesi. «Belki Evet, Belki Hayır» son 2 Berlin, Londra, Roma ve Pâris devir dünya edebiyatının en kıy lain'in bir sulh plâr hazırlamakta olduğu nu bildirmektedir. Bu plân aşağıdaki tek tarafından idare edilecek bir Avrupa dimetli saheserlerindendir. lifleri ihtiva edecektir: rektuan ihdası, .1 Van Zeeland tarafından yapılan [Arkast Sa. 6 sütun 6 da] YUNUS NADt lArkast Sa. 6 sütun 5 tej Fransız imtiyaz mıntakasına iltica eden binlerce Çinlinin acıklı hali t (Yazıst 7 nci sahifemizde)