23 Kasım 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ânsiklopedisi Her eve lâzım olan çok faydalı bir eserdir Ondörduncö yıl sayı: 4861 umhuriyet 246 Telefon: Başmuharrtr ve evl: 22368. Tahrtı heyetl: 24298. Idare ve matbaa fasmı 24299 24290 ve r HURREM SULT) sul j Edib tarihçimîz M. Turhan güzel eserlerinden birl.. En bü; manlı Padişahmm ve en fettan/şa. tanının aşk ve entrika maceral a * » * cumhnnyet. tstanbuı Salı 23 Ikinciteşrin 1937 Mutlaka okumalıs unlara muzakere demiyoruz, İngiliz Lordunun Almanyada yaptığı zaten zemini yoklarnak yolunda temaslardan ibaret olacaktı ve öyle de oldu. Bu temasların neticelerine gelince İngiliz matbuatı bu hususta çok umudlu ve daha ziyade memnundur. Alman efkârına gelince orası daha ziyade ihtiyath bir vaziyet muhafaza edıyor. Alman Hariciye Nazırı Baron von Neurath'ın îngiltereye davet edilmiş olduğuna ve yılbaşından evvel oraya gideceğine aid olarak İngiliz gazetelerinin verdıği haberleri salâhıyetli Alman matbuatı mevsimsiz sayıyor. Dünya efkârı Lord Halifax'ın Almanyaya seyahatini ehemmiyetli bir hâdise olarak telâkki elmişti. Dünyada harb mi, sulh mu olacağ: biran evvel anlaşılacağı ve îngiliz gayretile belki sulh fıkrınin hal ve vaziyete hâkim olacağına ihtımal verildiği için. Bu noktai nazardan dünya efkârı umumiyesi Lord Halifax'ın Almanyaya seyahatinden müspet veya menfi bir netice ile tatmin edilmiş olmaktan uzak kalmıştır. Ancak harb, her memleket için ve gîderek Avrupa medeniyeti için büyük bir felâket teşkil edeceği cihetle îngiliz Alman temaslannın sulh lehine velevki az bir temayül, velevki uzaktan bir imkân hazırlamamış olacağı iddia edilemez. Millî meselelerin sulhan halli ergeç vaziyete hâkim bir prensip olmak ıstıranndadır. Durup dururken sanki başka hiçbir hal çaresi yokmuş gibi fılân ve falan davalar için harb açılmasmm mes'uliyeti çok ağırdır. Yirminci medeniyet asrmda fütuhat için harb yapılamaz ve tahakküm için yapılacak harbleri de dünya efkân kabul edemez. Burası böyle olmakla beraber bazı büyük devletler arasında kül altında için için yanan ateş gibi menfaat ihtilâf ve tezadlan vardır. Bu ihtilâf ve tezadlann çorab söküğü gibi cihanşümul olabilecek çarpışmalara müncer olmaması lâzımdır. tşte Lord Halifax'm temaslan Alman noktai nazanndan bu salim neticeye nasıl varılabileceğini anlamak maksadmı istihdaf ediyordu. Lord Halifax'ın Suriye Başvekili geldi ve Parise gitti Almanyadaki temasları Cemil Mürdüm'ün gazetemîze beyanatı Atatürkün Doğu seyahatinde edindikleri kıymetli intıbalar ((Türkiye Cumhuriyeti ve bugünkü sahibleri Türkler, bütün dünya medeniyet ve insanlığı için bir imtisal örneğîdir > Komşu memleket Başvekili, dÖnüşte Ankaraya uğrıyarak Türk Suriye dostlugunun temelini atacağını söylüyor Suriye Başvekili dün akşatn Haydarpaşada muharririmizle konuşurken Suriye Başvekili Cemil Mürdüm Bey dün akşamki Toros ekspresile Şamdan gelmiş ve Haydarpaşa istasyonunda Vali muavini Hüdai ve Emniyet müdür muavini Kâmran tarafından karşılanmıştır. Eşi ve akrabasından bir bayanla seyahat etmekte olan Başvekil, Köprüden doğruca Beyoğluna çıkmış, Perapalasta akşam yemeğini yedikten sonra Sirkeciye inmiş ve ayni zevat tarafından uğurlanarak saat onda kalkan trenle Parise hareket etmiştir. Haydarpaşada kendisinî karşılıyan muharririmize Başvekil beşuş bir çehre ile şu beyanatta bulunmuştur: Seyahatinizin maksad ve gayesini öğrenebilir miyim? Fransaya zaten bu, ilk gidişim değildir. Orada dostlarımız vardır. Onlarla sık sık temas etmek, zevkli bir iş olduğu kadar, memleketimize taalluk eden mesailin iyi bir şekilde yürümesini temin eden bir zarurettir de. Fransa ile aranızda bazı anlaşamamazlıklar olduğundan bahsediyorlar. Hayır, böyle birşey yoktur. SuriyeFransa muahedesi Fransa hükumetince kabul edilmiştir. Yakın bir zamanda bu muahedenin Fransız parlamentosunca da tasdik edileceğinden şüphe etmiyorum. Türkiye Suriye münasebatı haik Derhal Fransaya hareket ediyo kında ne düşünüyorsunuz ? rum. Bu seyahatten bir, nihayet bir bu İki komşu memleketin birbirlerfoi çuk ay sonra dönebileceğimi ümid ede anlayıp sevmeleri zaten mukadderdi. nm. lArkast Sa. 7 sütun 6 da] Büyük Şef, Adana parkında, Hatayk kızların hitabesini dinlerlerken Lord Halifax'm avdetinden sonra Resmî bir vazife ifasma memur bir devlet adamı da Berline sridecek Londra 22 (A. A.) Manchester ardian'ın Berlin muhabiri, Berlin de Lord Halifax'ın iyaretinin resmî bir vazife ifasına memur diğer bir ;ahsiyetin ziyare tinin bir mukaddimesi olduğunun ümid edilmekte buunduğunu yazmak îngiliz Hariciye ;a ve Lord Hali Nazırı M. Eden r ax'm yapmış olduğu görüşmelerin Almanyanın müstemlekeler hakkındaki mütalebelerinden ziyade Avrupa meseleleri üzerinde cereyan etmiş olduğunu .lâve etmektedir. lArkast Sa, 7 sütun 5 te] Bu temaslarda Almanyanın îadesînî istediği eski müstemlekelerinden söz açılmamış olmasına asla ihtimal verilmez. İngiltere bu meselenin konuşulmasını Almanyanın tekrar Milletler Cemiyetine girmesine talik etmek istiyordu. Almanyanın Milletler Cemiyetine dö'nmesi için Cemiyet paktınm Versay muahedesinden aynlması ve paktta bazı tadilât icrası hususlanna İngiltere taraftardır. Müstemleke işlerinin bu bahisle karıştırılmış olması ihtimali kuvvetlidir. Fakat Lord Halifax'ın Almanyadaki temaslannda en zi" yade şarkî ve merkezî Avrupadan ve hususile Çekoslovakyadan bahsedilmiş olduğu anlaşılıyor. Alman matbuatınm ne?riyatından çıkan mana budur. Almanya Çekoslovakyadaki Alman ekalliyetinin muhtar bir vaziyete geçmesini isriyor, ve Avusturyada ergeç bir plebisit yapılmasını şaşılmaz bir hedef olarak takib etmekte bulunuyor. Sıraya konulunca Almanyanın bu iki işten ilkönce birincisini istediğine, ikincisi içinse şimdilik hiç istical etmediğine hükmolunabilir. Halbuki nasyonal sosyalist Almanyası için her iki meselenin ayni ehemmiy/t derecesinde olduğuna ve hatta ikincisinin birincisine faik bulunduğuna şüphe yoktur. Alman devlet adamlannm Lord Halifax'a Berlin Roma mihverile Berlin Tokyo Roma anlaşması icablarına hiç halel gelmemesi lüzumunu tasrih ettikleri anlaşılıyor. Bunun sebebini herkes pek kolay takdir eder: Almanyanın millî siyaseti ve hususile Avusturya meselesi şimdıkı müttefıklerini düşündürür de onun için. Berlin Roma mihverinde Almanyayı ergeç Tirol hududlanna ve Adriyatik sahillerine getirecek Avusturya işi hiç şüphpsiz en zayıf bir noktadır ki gene ergeç İtalyayı kuşkulandırmaktan hâli kalamaz. Onun için Almanya bu noktada istical ediyor gö'rünmemeğe mecburdur. Sonra başka meseleler var: Dünyadaki rahatsızhğm büyük bir sebebi milletler arası ticaret mübadelelerinin tabiî cereyandan ayrılmış olmasındadır. Vannı yoğunu teslihata sarfeden bazı devletler kendi kendilerini dünya mübadelesinden tarhedecek vaziyetlere kadar sürüklendiler. Bu halin hazırladığı buhran çok ağırdır. Eğer baska çaresi yoksa bazı rejimleri harbe sevkedebilecek olan bu halin ehemmiyetle mütaleaya lâyık olduğunda şüphe yoktur. istifa eden siyasî müşteşarlar Dün Vekâletlere giderek işlerini devrettiler Vekiller Heyeti, siyasî müsteşarlıkları ihdas eden kanunu değiştirecek lâyihayı hazırlıyor. Lâyihanın bugün Meclise verilmesi muhtemeldir Atatürk Adana Kız Enstitüsünde talebenin mesaisini tetkik ediyorlar Büyük Şef Atatürk Doğu seyahati întıbalarını Ulus gazetesine şu mühim beyanatla ifade buyurmuşlardır: •' «Memleketin on bir vilâyet merkez ve dolaylannı gezdim. Bütün bu merkez ve dolaylardaki Türkleri, babaları, analan ve çocuklarife gördüm. Çok sevindim. Yüksek medeniyet temeline şahid oldum: Madenlerden kurulmuş temeller... Bu açümış maden ocaklannda profesörlerile, teknisyenlerile, amelesile baştan a§ağı Türk olan yüksek anlayışlı bir insan sosyetesi... öyle memleket bölgeleri geçtik ki orada kadınlar erkek[Arkası Sa. 7 sütun 3 te) Uzakşark konleransı dağılırken... Dün Tokyo'da büyük bir miting akdedildi Pariste bulunan gizli şebeke Faik Baysal Necib Ali Kiiçüka Ali Rıza Turel Numan Menemenci « Sırn Day (Mahye (Mıllı Mudafaa) (Iktısad) Oğlu (Hariciye) (Nafıa) Kraliyet mümessili Kont de Paris'nin de alâkadar Dört bin Japon vatanperveri, îngiltereye karşî sempatik siyasetin terkini ve herhangi bir olduğu söyleniyor Cenevre 22 (A. müdahalenin reddini istedi A.) Havas ajansı muhabirinden: Kont de Paris her zamanki gibı îsviçrededır. Ken disinin yaveri ve Fransız sosyal fırkasını idare et mekte olan alba yın kardeşi Pierre de La R o c q u e, kontun geçenler Kont de Paris de Prag'da ve Roma'da yaptığı gibi taraftarlarını kabul etmek üzere Ver sobc'ya gitmiş olduğunu, bu telâkinin siyasî bir mahiyeti olmadığını, kontun bu toplantı ile Cagoulards işi arasında bir münasebet görülmesinden müte hayyir olduğunu beyan etmiştir. Kont de Paris, yarm Cenevre'yi ter ketmek niyetindedir. îsviçre polisi, bilâkis Versoix toplantısınm siyasî bir mahiyette olduğu mütaleasındadır. CUMHURİYET Kont de Paris, Fransada eski Kral hanedanınm mü messilidir. Tokyo 22 (A.A.) Bugün îngiliz dostluğu cemiyetlerinin ilgasmı, Büyük Britanyaya karşı sempatik siyasetin terkini, Hongkong üzerinde şiddetli bir kon trol yapılmasını ve İngilterenin ve yahud herhangi bir devletin Çin ihtilâfma her hangi bir surette müdahalede bulunması nın reddedilmesini taleb etmek üzere büyük bir miting akdedilmiştir. Mitinge Seiyukai fırkası lideri M. Teijiro Yamamato ve «siyah dragon» denilen ifrat derecesinde vatansever cemiyetin maruf lideri M. Toyama riyaset etmiş lerdir. Mitingin sonunda dört bin vatanper ver, bayraklar sallamak suretile, împa rator sarayının önünden geçmişler ve İmparatoru alkışlamışlardır. Bundan sonra küçük bir heyet, îngiliz sefarethanesine giderek İngiltere hüku metine Çin Japon ihtilâfındaki hattı hareketini yeniden gözden geçirmesini ihtar Şanghay'da beynelmilel mıntakada, eden bir beyanname vermişlerdîr. bir avuc pirinc alabilmek içjn sıra / lArkast Sa. 3 sütun 1 de] bekliyen zavallı Çinliler Abdulmuttahb Oker Nafı Atuf Kansu (Bahıliye) (Maarif) Salâh Yargı (Adlıye) Tahsin Coskun Rtza Erten (Zıraat) (Zıraat) İstifa eden siyasî müşteşarlar [Evvelki gece Reisicumhunımuzun reisliği altında Başvekil Celâl Bayarın evinde bir toplantı yapıldığmı dünkü sayımızda bildirmiştik. Bu içtimada bütün Vekiller ve Siyasî Müşteşarlar da bulunmuş ve siyasî müsteşarlıkların lüzumsuzluğu üzerinde müşterek bir kanaate varılmıştır. Bu karara iştirak etmiş olan bütün siyasî müşteşarlar, toplantıyı müteakip Başvekil Celâl Bayara istifanamelerini nnıııııııı ııııııııııııııııııııiiiııııııııııııııııı tııııı ıııınıııııı vermişlerdir. Kabine toplantısına ve siyasî müsteşarhklardan istifa eden meb'uslarımıza aid ajans haberile An kara muhabirimizin telefonunu aşağıda bulacaksınız.] Kabine içtimat Ankara 22 (A.A.) Bu gece Başvekil Celâl Bayarın evinde, Reisicumhurun riyasetinde Vekiller ve siyasî müstelArkast Sa. 6 sütun 1 de] ıııııınııı ıı ı ıııııııııııııııııı ııııııııııııııııııııııııım etmesile hallolunamıyacak kadar karışıktır. Eğer bu konuşmalar içinde her iki taraf mümkünse harbden sakınalım, ve ihGörülüyor ki dünya işleri bir Lord tilâfları sulhan halledelim fikrine temayül Halifax'ın bir kere Almanyaya seyahat ettilerse şimdilik bunu bile büyük bir kâr saymak lâzımdır. Hakikaten insanlığın ve insanlık içinde istisnasız her milletin en büyük kân ancak harb ihtimalini ber taraf etmekle tahakkuk edebilecektir. YUNUS NADt A