21 Eylül 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün 1 2 sahife 8 fincüde ı Emir Abdullahla mülâkat Kandemir 4 üncüde ı Hikâye: Macidenin uğrunda Ahmed Hidayet 5 incide ı Spor pedagojisl Selim Sırn Tarcan nnıfnnffinpll vıl «avı • A7QP UHUUIUUIIbU Jll M J I . *H00 Telgraf ve mektub adresi: Cumhurlyet, îstanbül Posta kutusu: Istanbul, No 246 Telefon: Başmuharrlr ye evi: 22366. Tahrlr heyetl: 24298. tdare ve matbaa kısmı 24299 24290 umhuriyet ÎSTANBÜL Hayat Ansiklopedisi Her eve lâzım olan çok faydah bir eserdir CAĞALOĞLU Salı 21 Eylul 1937 Türk Tarih Kurultayı dün Atatürkün huzurile toplandı Tarih Sergisi de açıldı ıı nci Tarih Kurultayı Dolmabahçede, bu defa müpesile beraber kurultayı kurulan tarih çalışmalan Atatürkün yalnız Türklere değil, bütün insanlığa büyük bir irfan armağanıdır ün Dolraabahçe sarayında ikinci Tarih Kumliayı açıldı. Bu defaki Kurultay bir de tarih müzesile zenginleştirilmişti. Sarayın diger bir dairesinde hazırlanan resim ve beykel müzesi ise millî san'at galerimdzin mukaddemesini teşkil etmiştir. Beşerin irfanmda zaferi kanadla ifade ebnek hiç de yersiz ve manasız olmıyan bir moda *'*imUJflur."Dİ/1 rafWm yamnda, herrtelde onun kadar kuvvetli bir remz olarak irfammıza güzel san'atlardan kanad takmak fikrine alışıyoruz. Zafer bir harbin sonuncudur. Güzel san'atlarsa ileri bir milletin heyecanında hergünün zaferidir. Her kahramanlık zaferini bile ancak güzel san'atlar kanadlandırabilir. Dolmabahçe saraymda hazırlanarak gözlerimize ve kulaklanmıza arzedilen işlerin hepsi güzel ve ahenkli bir mecmua teşkil etmiştir. Bunlann cümlesiDİ Atatürkün dehasuıa borcluyuz. Onun gösterdiği yolda yürüyerek Onun öğrettiği usul ile çahşanlar dün Dolmabahçe saraymda bize zengin sofralardan müteşekkil muazzam bir irfan söleni verdıler. Ehramların üzerinden Napoleon'un askerlerine bakan kırk asır meğer nekadar küçük şeymiş. Biz dün Dolmabahçe saraymm salonlannda en aşağı kırk bin asır gerisini ve kırk bin asır ilerisini gördük. Mazilerini bılen milletlerdir ki istikballerine hâkim olurlar. Bugün dünden yapılmışhr, onu iyi bilirsek yarını yapacak olan bugün üzerinde daha iyi tasarruf edebiliriz. Atatürk yalnız bizim tarihimizi yapmakla kalmadı, onu yazan adam da oldu. Tarih bilgisi üzerinde açtığı perdeler Atatürk inkılâblannm beşerşümul mahiyetini haiz en ileri gelenlerinden biridir. O sayededir ki biz TürkIer en doğru kaynaklarile kendi tarihimizi öğrenmeğe fırsat ve imkân bulmuş olduk, ve gene bu sayede dünya tarihi de hakikatte ne idiyse öyle öğrenilmek ve ona göre tashih olunmak imkânmı kazandı. *** Dünya üzerinde insanlığm tarihi daha yeni yeni inkişaf etmek yoluna dökülmüş olan bir ilimdir. Dünkü tarihimiz eski Yunanistanla Romadan evvelki devirleri mukaddes kitablardan alıyor ve ona kendi bilgisi ve bulgusu olarak çok çok Asuriyeyi, Mısırı, biraz da eski İranı katabiliyordu. Hindistan, tarihe Avrupalıların oraya gitmelerinden itibaren, sanki yeni keşfolunmuş bir kıt'a gibi, karışır. Çini yalnız hurafe halindeki malumatla eski bir medeniyet olarak bilirdik, belki de en eski medeniyet olarak. Ve ifte bu kadar. Hakikî tarih hakkında bilgisi bu kadar eksik olan, kablertarih üzerinde ise kendisinde faraziye yapmak cesaretini bile bulmryan tarihçiler guya bilinen ve yaşanılan tarihi dahi, cehalete munzam garazkâr hisler tesiri altmda yalan ve yanlış olarak yazmışlardı. Avrupa rönesans ile şüphesiz kendi üzerindeki kalın cehalet perdesini kaldırabildiği kadar kaldırarak h:ç olmazsa bir dereceye ka Tarih Kurultayı açdırken menşeî Maarif Vekilinin nutkundan sonra Profesör Bayan Afet mühim bir konferans verdi, Profesör Pittard'ın nutku takdirle karşılandı Serginin küşadına şeref veren Atatürk, Profesör Fuad Köprülünün, eserler ikinci Tarih Kurultayı münasebetile Makbule, profesör Âfet, Vekiller, hazırlanmış olan tarih sergisile daimî re meb'uslar, Tarih Kurumu erkânı olduğu skn ve heykel müzesi de dün sabah saat halde sergi salonunu şereflendirdi. Ku 10 da Atatürkün yüksek huzurlarile rultay için gelmiş olan ecnebi âlimlerle açıldı. diğer davetliler tarafından karşılanan Açılma saarjnden çok evvel Dolma Atatürk önde olduğu halde, serginin, bahçe sarayının koridorlan ve salonlan Taş devrine aynlmış olan A ; Mi davetlilerle dolmuştu. Saat onu on beş ge lâddan evvel Türkistan, Iran, Sümer, Açe Büyük Şef refakatinde hem$ireleri nadolu ve Mısıra mahsus B, milâddan ev üzerindeki izahaünı dinlerlerken vel ikinci bin yılda Eti ve Asur ticaret kö* lonilerirte aynlan C bölmeleri ve bunu müteakıb Cumhuriyet devrine kadar © • lan diğer kısımktr sırasile gezildi. Ata« türk her kısımda uzun uzun kalarak bu kısnnlann mütehassıslanndan izahat aldılar. Tarih sergisinden sonra daimî resim müzesi de gezildi, buradaki millî eserler ayn ayn tetkikten geçirildi. Başvekilimiz 1,5 ay mezun îsmet Inönü, Meclis I açılmcıya kadar istîrahat edecek Istani>ul §fr (A.A.) «Resmi j dir» Başvekil, Malatya meb*usu Ismet tnönüne, taleb ve ricası üzerine, Reisicumhur Atatürk tarafmdan bir buçuk ay mezuniyet verilmiş ve Basvekâlet vekâletine Ikbsad Vekili Celâl Bayar tayin edilmiştir. Tunceli muhalefetinin elebaşısı nasıl teslimoldu Seyid Rıza, Cumhuriyet hükumetinin satvetile başa çıkamıyacağını anladı, Erzincana gelirken yolda jandarmalarımız tarafından yakalandı Elâziz (Hususî muhabirimizden) Cumlhuriyet hükumetinin satvetile başa çıkılamryacağını anlıyan Seyid Rızanın iki uşağile beraber Erzincan hükumetine teslim olduğu malumdur. Seyid Rıza, Erzincan yakınındaki köprüye ulaşmağa muvaffak olmu§ ve orada uyanık nöbetçilerimizin sıkı kontrolundan kurtulamayınca Seyid Rıza olduğunu iriraf etmiş ve teslim olmağa geldiğini anlatarak derhal hükumete görürülmüştür. Seyid Rızada şu sakat kanaat yer et miştir ki, ben isyan etmedim. Bu felâketi başuna getiren oğlumun katillerinden müteşekkil Kırgan aşiretile bazı kimselerdir. (Filhakika Kırganlılar Seyidin oğ lu Babayı öldünnüşler ve Seyid Rıza da oğlunun her kılına mukabil Kırganhdan bir adam öldüreceğine ahdetmiş ve tak riben 2030 adam öldürtmüştür.) Böyle olduğu halde bana asisin dediler. Asker gönderdiler. Beni mahkemeye vermedi ler. Onun için Tunceli teşkilâtuıa itima dım yoktur, Erzincana gideyim. Beni Atatürk, Orgeneral Fahreddinle beraber müzakeraü taldb ediyorlar ikinci Türk Tarih Kurultayı, dün öğleden sonra saat on beşte, Dolmabahçe saraymda büyük merasimle açıldu Kurultay için Dolmabahçe saraymm îstanbül 20 (A.A.) Türk Tarih kongresi Başkanlığından: alt katındaki büyük meraskn salonu hazır Kongrenin umumî toplantısı, yalanmıştı. Burada, büyük bir riyaset kürrınki salı günü saat 14 te yapılacaksüsile Reisicumhur için hususî bir mahal hazırlannıış, Kurultaya iştirak eden ec tır. Ruzname şudur: Profesör Pittard: Neolitik devrinnebi delegelerle, sefirler, meb'uslar ve de Ön Asya ile Avrupa arasındaki diğer davetliler için de ayn ayn yerler münasebetler. aynlmaştı. Riyaset kürsüsünün yanma Profesör Necmi Dilmen: Türk tabüyük bir projeksiyon cihazı ve karşısına rih tezinde Güneş Dil teorisinin kuvvetli projektörler konmuştu. yeri ve değeri. Saat ikiden itibaren davetliler gelmege Profesör Landsbergerr ö n Asya başladı. Bunlann arasmda Vekiller, tarihinin esas meseleleri. meb'uslar, profesörler, muallimler göze Doktor Andrae: Sümerlerin monüçarpıyordu. Gelener, mihmandarlar ta mantal san'atları. Doktor Arif Müfid Mansel: Ege rafından karşılanarak yerlerine götürülütarihinde Akalar meselesi. yordu. Profesör doktor Dörpfeld: Turo Daha Kurultayın açılmasma bir saate va Hisarlık hafriyatı. yakm vakit varken salon dolmuş ve izdi Profesör Blegen: Turova hafriya ham başlamışn. Bu manzara, ikinci Tatu rih Kurultayına tahmin edildiğinden fazla bir alâka gösterildiğine işaret ediyorBurada, herşeyden önce, yüksek hu du. Salonun ön tarafı ecnebi delegelere zurlarile kongremize şeref vermek lut tahsis edilmişti. Sağ tarafta Riyaseticumhura mahsus locanm "iki tarafında Vekil funda bulunan ve Türk Tarih Kurumunu tesis ettikleri gündenberi, ilmî direktif ler için koltuklar konulmuştu. ve işaretlerile tarih araştırmalarına yeni Atatürk Kurultayda bir veçhe veren hâmi Reisimiz Atatürke Saat üçe geldiği zaman salonda bir kaynaşma oldu. Büyük Önder Atatürk, sonsuz saygı ve sevgilerimizi arzetmekle dairelerinden Kurultay salonuna iniyor bahtiyanm. Gene bu vesile ile kongremize iştirak lardı. Yanlarında hemşireleri Makbule, edenleri Kurum adma selâmlanm. profesör Afet, Vekiller ve bazı meb'usKurultay ve sergi münasebetile Ku larla Tarih Kurumu erkânı bulunuyor ruma yardımda bulunan devlet makam du. Salonu dolduranlar tarafından ayak lanna ve bizimle teşriki mesai edenlere, ta ve hürmetle istikbal edilen Atatürk ayni zamanda sergiye orijinal vesikalar yerlerine oturduktan sonra Kurultayın a gönderen Türk ve ecnebi müzelere, ev rak hazinelerine ve kütübhanelere Türk çılma merasimi başladı. Tarih Kurumunun tejckkürlerini $una Kuram başkanımn nutku Evvelâ, Türk Tarih Kurumu başkanı rım. CUMHURİYET Tahkika Bugünkü ruzname trmıza nazaran Başbakanm Reisicumhur nezdindeki bu istirhamma doktorlann bu kadarlık bir istirahat fasılası için gösterdikleri lüzum amil olmuşrur. Başbakanm sıhhî vaziyetinde endişe olunacak hiçbir cihet yoktur. Mesele yeni ve büyük işlerin başlangıcı olan Meclis içtimaı iptidalanna kadar Başbakanm istirahat eylemesinden ibarettir. Garbî Anadoluda yapılacak manevra Harekât Germencikle Söke arasındaki arazide cereyan edecek Aydın (Hususî muhabîrimlzden)" Aydm civarmda yapılacak Garbî Anadolu büyük askerî manevraları için burada başlanan hazırlıklara hararetle devam edilmektedir. Söylendiğine göre manevralara 3 koordumuz iştirak edecek ve donanma mız da ağlebi ihtimal Kuşadası sahillerinden bir ihrac hareketi tecrübesi yapacaktır. \Arkasx Sa. 3 sutun 6 daj Seyid Rizanın Elâzizde aluımış en son resmi Ankaraya, Atatürke göndersinler, teslim olacağım, demiştir. Halbuki ya • kından ve bidayetindenberi yaptığırmi tetkikata nazaran vaziyet berakistir. Ka* [Arkası Sa. 4 sütun 3 te\ Nyon anlaşmasına aid kanunlar mer'iyete girdi Brest'de C 2 tahtelbahrine zorla girdiler. Suçlular mühim vesikalarla yakalandı V. , Urlada bir cinayet Bir kız yüzünden iki kişi öldürüldü, bir kişi yaralandı YUNUS NAD1 lArkası Sa. 9 sutun 3 £e] Hasan Cemil Çambel kürsüye geldi ve aşağıda söylediği nutukla kongreyi açtı: « Atatürk, saym dinleyiciler, Bugün ikinci Türk Tarih kongresini açıyoruz. Türk Tarih Kurumunun bu kongre ile takib etriği gaye, senelerle yaphğı ibnî araştırmalarda elde ettiği neticeleri gerek Türk ilim âleminin ve gerekse dünyamn her tarafından aramıza gelen alimlerin ; tetkiklerine sermekti* , Izmir 20 (Hususî) Urlanm Dağikinci Türk Tarih Kurultayındaki ça kızılca köyü zenginlerinden Rizeli TaliIrçmalann tarihî hakikatlerin bir kat da bin kızını uşaklanndan Mehmedle Haha aydınlanmasma yardım edeceği ümi an sevmişler, Talib de kendilerini kov dini izhar eder ve kongreye muvaffaki muştur, Mehmed kızarak Talibin önüne yetler temenni ederim.» ıknuş, kendisini bıçakla yaralamışhr. Akdenizde kontrola çıkan İngüiz harb gemileri Riyaset divant seçimi Talî)in oğlu Mehmed babasmın kndaAçılış nutkundan sonra riyaset drvanî dma yetişmiş, diğer Mehmed onu da bn Ankara 20 (Telefonla) Akdenizğ mükellefiyet hududu dahilinda seçimi yapıldı. Kurultay heyeti, riyaset kla oldünnüştür. Talibin diğer oğlu de korsanbk ef'aline karşı ittihaz edilen kalmak şartile anlaşmalar akdi için hü< divanı için gösterilen namzedleri ittifakla Hüseym, kardeşini öldüren, babasmı ya müşterek tedbirler hakkındaki Nyon an kumete salâhiyet verilmesi hakkındaki kabul etti. alıyan Mehmedi tabanca kursunile öl laşmasının tatbikına müzeyyel olan ka kanun, bugünkü Resmî Gazete ile neşre^ ~~ lArkası Sa. 8 sütun l del h bu anjajmalann makşadı y.e onun| [Arkası Sa, g sütun 4 t§l