17 Ağustos 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

17 Agasfos 1937 Ordu için bir umumî imtihan olan bu harekâtın hazırlanış, tatbik ve kontrol şekilleri Nedir ve nasıl yapılır ? MANEVRA CUMHURİYET Serseri lokomotif İsveç şimendifer yollarında garib bir hâdise oldu îsveçte, bütün şimendifer istasyonlannı büyük bir korku ve telâş içinde bırakan bir hâdise olmuştur. Kudiksvall mmtakası tren hatları üzerinde istasyonlar arasonda teati edilen telgraflar, boş bir lokomo tifin, kendi kendine bütün süratile yol almakta olduğunu haber vermiş ve yollarm açık bulundurulmasmı bildirmiş lerdir. Bir istasyon, kendinden sonraki istasyona, lokomotifin geçtiğini daha haber verirken, bu makinistsiz lokomotif oraya ulaşmış bulunuyor, büyük bir gürülrü ile makaslardan aşaralc, dunnadan geçip gidiyordu. Fakat lokomotif hep ayni isükamette koşmuyor, bazan bir saniye du ruyor, gerisingeri gitmeğe başlıyordu. Bir saat kadar devam eden ve bütün istasyonlardaki memurian birbirine katan bu korkunç yanş bir aralık durmuştur. Lokomotifin, hiçbir kazaya meydan vermeden hattın bir ucunda, uzunca müd det durduğunu görenler derhal koşuş muşlar, makinist mevkiine çıkmışlar ve orada, makinistin, hiçbir şey olmamış gibi, rahat rahat sigara tellendirdiğini görmüşlerdir. Şanghay muharebesi karışık bir safhada Imtiyazlı mmtakadan geçen tayyarelere Fransız bataryaları da ateşe başladılar. Şehre yeni Ingiliz kıtaatı getiriliyor (Baştarafı 1 inci sahijeâe) Bu hava seferi esnasında atılan bombalar Şanghay şehrinin ortasmdaki iş mahallesinde büyük bir yangın çıkma sına sebeb olmuştur. Amerikan makamlan kadın ve ço • cuklann tahliyesi için tedbir almaktadır lar. İlk mülteci kafilesi yarın hareket e decektir. Çin kıt'alannın gerileri tayyareler tarafından bombardıman edilirken Japon harb gemileri de Çinlilerin ilk hatlannı bombardıman etmektedir. İaşe hususunda tesadüf edilen müş külât dolayısile hayat pahalılığı yüzde 5 nisbetinde artmıştır. Akşam muayyen saatlerde ışıklan söndürmek mecburiyeti dolayısile evvelki gece sebzevatçılar şehre girememişler ve bu yüzden bu sabah sebze tedarikinde güçlük çekilmiş tir. Bankalann kapanması yüzünden pî yasada nakid para kalmamıştır. Tüccarlar veresiye vermek istememektedirltr, Manevra Manevra ne demektir? Orduyu bir mektebe teşbih edersek lanevraları her ders yılı sonunda yapılan mumî imtihanlara bcnzetebiliriz; bu ıkdırde, harb de, bir mezuniyet imühanı, ir doktora olur. Bir manevranm nasıl yapıldığını sîvil• r arasında bilen, yok denilecek kadar zdır. Onun için bu yazımızla manevraırın yapılışını ve gidişini, faydasmı düiıiz döndüğü kadar anlatmağa çalışacaız. Insanlar kiitle halinde, yani ordularla arbetmeğe başladıkları çok eski zamantrdanberi harb manevraları yapıldığma iphe yoktur. Fakat, tabiidir ki, herşey ıbi manevralar da tekâmül etmiş ve niayet bugünkü mütekâmil şeklini almışr. Modern ordulann manevrası, kansız, lümsüz bir muharebe demektir. Olümü radan çıkardıktan sonra, herşey, tıpkı arb zamanında ve muharebede imiş gibi :reyan eder. sahasında ağır toplanmız kurmay tarafından tertib edilir. Diyelim ki Trakyada bir ordu manevrası yapıltyor. Mavi taraf hedefi îstanbul olmak üzere, bugünkü ordu manevrasının yapıldığı Saray mıntakasına kadar gelmiştir. Kırmızı taraf da Mavi tarafı, burada karşılayıp kat'î neticeli bir meydan muharebesine icbar ve mağlub edecek, onun Istanbulu zaptetmesine mâni olacaktır. İşte, manevranm esası budur. Mavi ve Kırmızı taraf kumandanları, kendi emirlerine verilen kuvvetlerle tayin edilen saatlerde harekete geçerler ve manevra nm esas maksadına uygun olarak tıpkı muharebedeki gibi çalışmağa başlarlar. Evvelâ, hava ve kara keşifleri yapılır, öncüler ilerilemeğe başlar. îlk temaslar ve çarpışmalar olur. Sonra, iki tarafın küllî kısımlan, muharebeye tutuşurlar. Kumandanlar, tıpkı hakikî muharebede olduğu gibi, kıt'alannı tam bir serbesti ile idare ederler. Bu sevk ve idareye hiç kimse müdahale etmez ve edemez. Manevrada ateş ve ölüm yoktur, demistik. Ateş büsbütün yoktur, denilemez. Çünkü, öldürücü ateş yoktur amma gürültücü ateş vardır. Muharib kıtaat ma nevra hartuçlan yakarlar. Manevra ve tatbikat Talimler, tatbıkatlar, tabiye mesele •rinin kâğıd veya arazi üzerinde halli, rkânıharbiye seyahatleri, harb oyunlan ibi manevralar da ordunun çalışma vasıMuharebe neticeleri nasıl ılanndan biridir. Manevralar, fırkalar, anlaşılır? olordular ve ordular tarafından yapılır e ona göre, fırka manevrası, kolordu Hakikî harb ve muharebede, müca ıanevrası, ordu manevrası gibi isimler deleye ateş hâkimdir. Davayı o, hal ve fasleder. Galib ve mağlubu ateş tayin leb^Iâ, bir fırka manevrası demek, bir eder. Manevrada, ölümlü ateş olmayınca ırkanm kendi kuvvetlerini ikiye ayırarak karşıkarşıya gelen muhtelif birliklerden razi üzerinde karşılıklı harekât yapması hangi tarafın galıb, hangi tarafın mağlub lemektir. Trakyada yapılan ordu manev olduğunu kim tayin edecektir? Muhareası da birinci ordu müfettişliğine bağlı bede bile geri çekilmeğe mecbur olduğu, olordularunızm Kırmızı ve Mavi dıye halde mağlubiyeti kabul etmiyen mane si tarafa ayrılarak karşılıklı ateşsiz ve viyatı, imanı yüksek ordular vardır. Çe»lümsüz bir muharebe yapmaları demek kilir çekilir, sonra dönüp gene harbeder ir. ve muzaffer olur. Inönünden Sakaryaya Manevralar haricinde, bir de tatbikat kadar çekilen ve Sakaryada uzun bir •ardır ki daha küçük birliklerle yapılır, mücadeleden sonra galıb gelen Türk orlüşmanm mefruz bulunması şeklinde ce dusu gibi. eyan eder. Yani bir tek taraf hakikaten Muharebede ateş ve ölüm olmadığına rardır. Düşman addedilen karşıki taraf, göre, Mavi ve Kırmızı taraf birliklerinlakikatte yoktur. Fakat mevcud farzolu den hiçbiri mağlubiyeti kabul etmiyecek, ıur. Bu mefruz tarafı da ya flâmalar, herkes tabiî bir ruhî halet neticesi olarak fahud küçük postalar temsil eder. Demek kendisinin galib olduğunu iddia edecek d tatbikatU manevrayı birbirine karıştır tir. O halde? namak lâzımdır. Manevra, tamamile haHakemler dkate yakın bir muharebe taklididir. O halde, galıb ve mağlubu hakemler Şimdi bir manevranm nasıl yapıldığını tayin edecektir. Kasketlerinde kırmızı vemlatalım: ya mavî değil; beyaz bir band taşıyan, Zaman ve mevki manevra sahasının her tarafında serbestçe Genel kurmay (büyük erkânıharbiye) dolaşan hakemler. Manevralarda bir baş lükumetle anlaşarak manevranm zamanı hakemin idaresinde müteaddid hakemler ve hakem muavinleri bulunur. Fırkalara, ıı ve mevkiini tayin eder. Zamanm tayininde ordudaki talim ve alaylara, taburlara ,hatta bazan bölükleterbiye devresinin sonu, hasadın yapılmış, re vanncıya kadar hakemler verilmiştir. ekinlerin tarlalardan kaldırılmış olması Bunlar, yanında bulundukları birlıklerin tıazan itibara alınır. Çünkü bir çok tarla harb tekniğine uygun surette hareket edip ların ziyana ugnyacağı tabiidir. Mevkiin etmediklerini mütemadiyen kontrol eder intihabmda da arazinin yapılacak ma ler. İcab ederse Kırmızı ve Mavi taraf nevraya müsaid olması aranılır. Eğer, hakemleri bİTİeşerek ve görüşerek karşı dag manevrası yapmak matlub değilse, lıklı çarpışan bir Kırmızı ve bir Mavi dağlık olmıyan ve hareket harbine müsa alaydan hangisinin harb fennine daha uyid olan arazi seçilir. Manevra sahasının gun hareket ettiğini, hangi tarafın galib intihabmda, çok miktarda asker nakliyatı ve mağlub addedılmesi lâzım geldiğini yapmamak için, garnizonların fazla bu tayin ederler. Hakemler kararlannı derelunduğu mıntakalar tercih edilir. Bu in ce derece daha mafevk hakemlere bildi tihabda, bazan siyasî maksadlar da amil rirler. Nihayet neticeler ve kararlar baş olur. O zaman, manevra, bir nümayiş ve hakeme kadar gelir. tehdid manasını tazammun eder ve bu Meselâ, bir Mavi süvari alayının bir hareketin istihdaf ettiği devletin hududu piyade taburile bir ağır makinelitüfek na yakın yerlerde yapılır. Tarihte, böyle bölüğünden mürekkeb bir Kırmızı müf rezesine yahnkılıc hücum ettiğini gören manevralann emsali çoktur. iki taraf hakemleri, bu musademe hak Manevranm esas maksadı Manevranm esasını teşkil eden «the kında bir karar verirler. Eğer Mavi sü me» veya mesele büyük kuvvetlerin işti vari alayı Kırmızı müfrezeye ordugâhta rak ettiği manevralar da, tabiî Genel istirahat halinde veya yürüyüş kolunda Makinist, çekine çekine kendisine yaklaşanlan görünce, gayet sakin bir eda ile: Safa geldıniz, demiş ve lokomo tiften yere inmiştir. Makinistin yere inmesi üzerine mesele anlaşılmıştır. Bütün sükunetine ragmen ağzının köpük içinde oluşu, adamcağızın çıldırdığını anlattayyarelere mış ve kendisi derhal bir arabaya konu bataryalan dün ateşlerini tanzim etmiş Fransız bataryaları lerdir. Bugün Japon gemilerini bombar mukabeleye başladt larak tımarhaneye gönderilmiştir. dıman etmeğe başlıyacaklan zannedil Tokyo 16 (A.A.) Gazetelerin iken ansızm bir baskın yapmamışsa, dummektedir. istihbaratma göre Şanghay'daki Fransız düz ve apaçık arazide, hiç gizlenmeden Bir Japon tayyare gemisi Şanghay'da makamatı, alâkadar makamata geçenlerhücum etmiş ve Kırmızı müfrezeyi gafil bulunan 20 deniz tayyaresini takviye et de imtiyazlı Fransız mıntakasının bom avhyamamış, onun şiddetli bir mukabelebardıman edilmiş olmasma binaen bun * mek üzere Vusung'a gelmiştir. sine maruz kalmışsa bu süvari alayı fena tayyarelerine Bir Çin membaından bildirildiğine gö dan böyle ecnebi askerî bir mağlubiyete uğramış, addedılir. Çünkarşı bu mıntakanın himaye edileçeğini îtalyanm millî ve resmî şairi Gabri • re Çin kıt'alan yavaşça ilerliyerek Japon kü, bu hal, hakikî harbde cereyan ederse, bildirmişlerdir. o süvari alayı, piyade ve makinelitüfek ele D'annunzio, bundan birkaç ay evvel, deniz kulübünü almışlardır. Japonlar, Şanghay'da bir Japon membaından öleceğini ilân ederek ortalığı velveleye şiddetle mukavemet etmişler ve bu müateşlerile biçilmiş olur. sademede 200 kişi kaybetmişlerdir. vermiş ve cesedinin, bir asid banyosu alınan bir telgrafta Fransızların tayya Bu misal, küçük, orta, büyük sevk ve içinde eriyip mahvolması için icab eden relere karşı kullanılan top bataryalan bu Diğer cihetten Japonlar son çarpışmaidare için, yani bölük, tabur, alay, tuğay tedbirleri aldığını söylemişti. İtalyan ların kendileri için muvaffakiyetli neti • ıhtarı müteakıb faaliyete geçerek Fran • ; (liva), tümen (fırka) ve kolordu için şairi âzamı Gabriele D'annunz o, celer verdiğini iddia etmektedirler. sız mmtakası üzerinden geçen tayyareler aynen vakidir. Hakemler, beraberlerinde umumı enzara bir cesed halinde gö üzerine birçok şerapnel atmışlar ve bu bulunduklan birliklerin bütün harekât ve rünmesini, müthiş gururuna yediremeŞanghayın bombardımanı tayyareleri istikametlerini değiştirmeğe faaliyetlerini kontrol ederler. Ve böylece diği için ölümünden sonra böyle bir Şanghay 16 (A.A.) Japonlar bu mecbur «tmişlerdir. muharebenin hâkimi «ateş» olduğu gibi yok oluş tarzı tasavvur etmiştir. sabah Fransız imtiyaz mıntakasının ce • Şanghaydaki Fransız gemileri manevranm hâkimi de «hakem» olur. Şimdi, D'annunzio, öleceğini, ikinci nubunda Nantas Çin mahallesinde kâin Neticede galib ve mağlubu «hakem» he defa olarak ilân ediyor. İtalyan fütürist şimal istasyouunu bombardıman etmişlerParis 16 (A.A.) Şanghaydaki ekolünün reisi olan Marinetti'ye şöyle dir. Fransız tebaası ile Fransız menafiinin hiyeti tayin eder. bir mektub yazmıştır: Manevranın zorluğu Japon konsoloshanesi civarında hare mayesi, Lamotta Piquet kruvazörü, «Elveda. Beni, artık, ölümümden üç Manevrada sevk ve idare, hakikî mukât mmtakasında hâkim bir binanın damı Dumont Durvılle, Sa\x>rgnan de Brazza saat sonra göreceksin ve hakikî çehreharebedeki sevk ve idareden daha zor üstündeki tarassud mevkiinden Havas avizolan ve Doudard de Lagree nehir mi ancak o zaman görebileceksin.> gambotu tarafından temin edilmektedir. dur. Gerçi muharebede manevrada ol Bugün mevcud olmıyan bir neslin, Ajansmın muhabiri Şapei'de birçok yanmıyan birşey, büyük mes'uliyet endişesi, harbden önce, ve harb esnasmda gök gınlar çıktığını görmüştür. Muhabır, şeh Bu gemıler, Şanghay limanmda demir ateş ve ölümün yarattığı heyecan ve ta lere çıkardığı, bir ilâh gibi tapındığı rin saat 11,30 da bombardıman edildi lemişlerdir. biî ve insanî bir his olan ölüm korkusu İtalyan mıllî şairinin, ölümü, korku ile ğini bildirmektedir. Bombalann civar biNankin üzerinde harb vardır. (Bu his, muhariblerin kahraman değil bilâkis büyük bir sevincle bekie nalardaki tahribab sarahaten görülmek Nankin 16 (A.A.) Dün hüku lık derecesine göredir.) Sinirler gerilir ve mesi şaşılacak şeydir. Onu zaman za tedir. met merkezinin üzerinde şiddetli bir haâsab, akıl ve mantığa hâkim olmağa baş man böyle söyleten gizli bir kuvvet, Hankou istikametinden bilâfasıla tüfek va muharebesi olmuştur. Muharebe, bir lar. Nitekim Büyük Harbin başmda, Al hatıfî bir haber mi var acaba? sesleri gelmektedir. Çin milisleri büyük buçuk saat sürmüştür. Sis dolayısile et • man ordusunda 2 nci ordu kumandanı bir faaliyet göstererek Japonları Hon rafı görmek için pek alçaktan uçan JaGeneral von Bülov, Fransız ordusunda kou'nun bütün yol ağızlarma mitralyöz pon tayyareleri görünür görünmez tehlike 5 inci ordu kumandanı General Lanre düdükleri çalmağa başlamış, nakliyat ler koymağa icbar etmektedirler. zac, hazar zamanında ve manevralarda durmuş, sokaklar boşalmış ve hava mü« Japon kıt'alan şüpheli evlerden çıkantemayüz eden parlak kumandanlar oldafaa bataryalarınm topçulan top başma lara ve Çin milislerinin gizlendikleri evdukları halde, harbde sinir buhranlan gegeçmişlerdir. lerin damlanna ateş etmektedirler. çirmişler ve böyle bir mücadelede tabiî Çin tayyarecileri ilk 3efa olarak ha^ Şanghay 16 (A.A.) Sükunet içinolan muvaffakiyetsizlikleri izam ederek kikî bir hava muharebesine iştirak etmif de geçen bir gün ve bir geceden sonra bu fazla telâş ve asabiyet göstermişler; her ler ve muvaffakiyet göstermişlerdir. sabah erkenden başlıyan topçu düellosu ikisi de bir müddet sonra ordu kumandanMuharebeden sonra Royter ajansmın gittikçe şiddetini artırmaktadır. Şimal hklanndan azledilmişlerdir. muhabirlerinden biri etrafı dolaşmış ve mıntakalarında topçu kuvvetleri durmaGerçi manevralarda, harbde olduğu tayyare meydanma bir Japon tayyare « dan ateş etmektedirler. Bu meyanda Çin gibi, yüksek sevk ve idare için büyük bir sinın düştüğünü görmüştür. İçinde bulu* tayyareleri de ufak dumanlar bırakarak mes'uliyetin, orta sevk ve idarede, ateş nan 5 kişi yanmış ve cesedleri tanınmıya» Hungkuo'daki Japon umumî karargâhı heyecanının, küçük sevk ve idarede düşcak bir hale gelmiştir. nın cıvarma bombalar atmaktadırlar. Çin manla ve ölümle yakından temasın mu tayyareleri Japon harb gemilerinin ve cib olduğu sinir gerginliğinin ve korkunun bilhassa konsoloshane ve umumî kararderece derece tesirleri mevcud değildir; gâhm damlarına yerleştirilen hava mü fakat, manevrada da başka çeşid, daha dafaa toplannın atcşine ragmen uçmaksakin, daha düşündürücü sinir gerginlik(Baştarafı 1 inci sahljede) tadırlar. leri vardır. O da alman her kararın, bu «filân günc kadar memleketi terketmezkarann emir şeklinde tebliğinin ve bu Serseri kurşunlarla hava müdafaa mer sen, kendini ölmüş bil» şeklinde tehdid emirlerin tatbik tarzınin en küçük tefermilerinin paraçlarmdan son iki gün zar mektubları yağdırılmaktadır. Dün sabah ruatına kadar mütemadi bir kontrol altınfında ve bu sabah iki imtiyaz mıntaka Beyla yolunda Türk aşiretlerinden bir da bulunmasıdır. Manevrada hiçbir hata sında 100 kişi kadar ölmüştür. Olenle kadmla iki erkek ölü olarak bulunmuşhakemlerin gözünden kaçmaz. Halbuki rin bu kadar çok olması hava muharebe tur. Mahallî hükumet memurları fail muharebede, hiçbir komutan manevrada leri başlar başlamaz halkın sokaklarda leri takibe lüzum görmeden civar köylüolduğu kadar, sıkı bir kontrola tâbi değilbirikerek muharebeyi seyretmesinden i lerden sorup geçmişlerdir. dir. Orada, çok fahiş olmamak şaru'le bal«ri gelmektedir. Şekib Mdivani kardeşler, harbden önce, Avzı alelâde hatalan ekseriya kimse farkına rupa yüksek sosyetesinde büyük bir şöhbile varmadan, kan temizler. Ya kıt'alaret kazanmış, güzellikleri, zenginlikleri, rınız, çok kahramanca dövüşerek bu have bilhassa yaptıklan parlak izdivaclarla, tayı hayatları pahasma düzeltirler, biraz isimlerini her tarafa yaymış üç prensti fazla zayiat vermiş olursunuz; yahud da ler. muvaffak olamazsmız, o zaman da bu Bu üç kardeşten Pola Negri'nin sabık muvaffakiyetsizlık, düşmanm maddeten kocası Serge, Polo oynarken attan dü veya manen daha hâkim olduğuna, daha şüp ölmüş, Barbara Hutton'un sabık koağır bastığma, havaya, silâha şuna, buna cası Alexi de, son süratle giden otomo atfedilir. Manevrada ise, hiçbir yanlışınıbilinin kazaya uğraması neticesinde ve zı gözden kaçırmıyan, hiçbir hatanızı affat etmişti. Uç kardeşten ortancası olan fetmiyen hakemlerin daimî tetkik ve konDavid, ilk zevcesi güzel yıldız Mac trolunun, Damokles'in kılıcı gibi, başınıMurray'dan aynldıktan sonra, Ameri zın üstünde durduğunu bilirsiniz. Ve bu kalı Mis Muriel Johuran ile nişanlanmış hal, sizi imtihan geçiren talebenin uğradıtır. Yakında evlenecekleri söylenen ni ğı neviden bir asabiyete sevkeder. şanlıları, Venedikte lido plâjında gö Manevralarda gösterilen kabiliyet ve rüyorsunuz. liyakat, her zabitin, bilhassa büyükçe birliklere kumanda edenlerin terfi ve terak diğimiz gibi, her karann, her emrin, her kisi, yani meslekî hayatlan üzerinde kuv hareketin böyle sıkı bir kontrol altında vetle müessir olacağı için, manevradaki bulunmasından ileri gelir. Kömür volunun zonguldağa ulaştığım ve bu münasebetle büvük bir (Sonu yann) asabiyet de, muharebedeki heyecandan merasim yapıldığını vazmıştık. Yukarıki resim, ilk trenin Zonguldağa mu vasalâtini gostermektedir. geri kalmaz. Manevranm güclüğü de, deAB1DİN DAVER Japon tayyareleri Nankin Şanghay Tokyo 16 (A.A.) Hariciye Nezave Hangşov Şanghay şimendifer hat reti namına söz söylemeğe salâhiyettar lanna taarruz etmektedirler. bir zat, daima, «mahallî bir iş» olarak Ölenler kalmış olan şimalî Çin meselesinin Şang Şanghay 16 (A.A.) Evvelki gün hay vakayiile hiçbir alâkası olmadığmı Fransız imtiyaz mıntakaMnın bombardı söylemiştir. roanı neticesinde yaralananlardan 200 Diğer taraftan ordu namına söz söy • kişi daha ölmüştür. Bu suretle ölenlerin lemeğe mezun bir zat, Havas muhabi miktan 687 yi bulmuştur. rine beyanatta bulunarak Japonyanın TchangKaiChek'e karşı değil, onun Çin kıtaahntn taarruzu Şanghay 16 (A.A.) Central idaresine karşı harbetmekte ve onu bu News ajansmın bildirdiğine göre Pu idareden kurtarmak istemekte olduğunu tung'da Uanghu sahiline yerleştirilen Çin söylemiştir. Muharebe Şan Kay karşı değilmiş Şek'e Şair d'Annunzio Yakında öleceğinî bir defa daha ilân etti Ortanca Mdivani bir daha evleniyor I Cezire isyanı gittikçe büyüyor İlk tren Zonguldağa girerken