16 Ağustos 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İÇ SAHİFELERDE 3 üncüde: Adlî mUsahabe A. Haydar Özkend A üncüde: Hikâye: Kadın ancak dekor içinde kadındır F. Varal 5 încide : İstanbulun Taşlan M. Turhan Tan Sağbk bahisleri Dr. Fahri Celai Göktuğla OndördüncO yıl sayı: 4762 umhuri Ha; Ansiklopedisi Her eve lâzım olan çok faydalı bîr eserdir J İSTANBUE CAĞALOĞLU „ J • irj »fl • 1QQ7 Telgraf ve mefctub adresl: Cumhurtyet, îstanbul Posta kutusu: tstanbıü, No 249 rSZflliBSI İD AjjUSIOS Ibül Teleıon: Başmuharrtr ve evl: 22366. Tahrlr heyeti: 24298. İdare ve matbaa fcısmı 24299 24290 Nüfus siyasetile nasıl meşgul olunur ? Türk nüfusunu çoğaltmak meselesinde göçmen nakli ârizî bir iştir. Türk nüfusu nun çoğaltımı için alınacak asıl tedbirler, bu çoğaltmayı memleket hududları dahilindeki nüfusa atfedeceğimiz İtina ve ihtimamla ancak temin edebiliriz. k Manevra sahasında son hazırlıklar ikmal edildi Kıtaat bugün mevzîlerine giriyor, iki taraf kumandanları karargâh kuruyorlar Pekin cephesinde Çinliler kazanıyor Japonlar muhtelif yerlerde 41 Çin tayyaresini düşürdüler. Nankin cephesinde Japon ordusu müşkül vaziyete düştü Çin haıfti şıddetleniyor elki şimchye kadar bin kere söylenmiştir, icab ederse bir kaç bin defa daha tekrannda hiçbir fazlalık görülemiyecek olan şu hakikati hepimizin içimize sindıre sindire kavradığımız pek sağlam bir bilgi ile bilmekliğimiz Iâzımdır: Bir memleketin en büyük serveti nüfusudur. Nüfus bu kadar kıymetli bir servet olunca ona adeta her ferdıle ayrı ayn uğraşacak veçhile ehemmiyet verilmek lâzım geleceği kendiliğinden gelen bir zaruret olur. Avrupada bılhassa birkaç memleket var ki esasen nüfuslannın çokluğu neticesi olarak darlıklanndan şikâyet etmekte olduklan halde gene kendi hududlan içine sığmadığını söyledikleri nüfuslannı artırmağa fazla gayret ve himmet sarfetmektedirler. Bu memleketlerden biri Italyadır ki çok çocuklu ailelere muavenetler yapmakta ve başkalarına nisbetle imtiyazlar tanımaktadır, ve Mussolini'nin faşist rejimi doğumu çoğaltmağa Habeş seferinden pek çok evvel başlamıştır. Bir zamanda ki İtalya yanmadasının mevcud nüfus için çok dar olduğunu iddia ederek bu demografık hâdiseyi Avrupanın siyaset masasına kuvvetli bir mesele gibi sürüyordu. İtalyanın mevcud olan ve çoğalması kendısince bellibaşlı bir gaye olarak takib edilen nüfusuna çalışma sahaları bulroakiçin yanmada ttzerinde pek çok arazi ıslahatı tahakkuk ettinnij olduğu malumdur. Şimdi bu yolda Italyaya Almanya da iltihak etmiş bulunuyor. Almanyanın da 60 bu kadar milyon nüfusu ile mevcud hududlarına sığmamakta olduğu iddiasını biliyoruz. Buna rağmen nasyonal sosyalizm Almanyası da mevcud hududlarına sıgmadığını söylediği nüfusunu artırmak için son yıllarda içtimaî bir sıra, hatta bir sürü tedbirler almağa başlamış bulunmaktadır. Bu tedbirler cümlesinden olarak orada genclerin evlenmeleri teşvik olunuyor, küçük yaştaki çocukların bakımlarile meşgul ve Almanyada zaten kuvvetli olan müesseseler daha ziyade takviye ediliyor ve çoğaltılıyor, çok çocuklu ailelere daha geniş ölçüde yardımlar yapılması derpiş olunuyor, ve hukuk dılinde gayrimeşru adile anılan masum çocuklardan tek ferdini kaybetmiyecek veçhile adeta onlara meşruiyet şekli veren usuller kabul ediliyor. Giderek Almanyada rasgele bir aşk mahsulü olan çocuklar alâkadarları için yüz kızartacak bir hâdise teşkil etmiyeceklerdir. Böyle çocukların analığını ve babalığını devlet kendi üzerine almakta, öyle çocuklara vücud verecek tesadüfî birleşmelerin üzerinden bir sünger geçirmekte, o tabiî ana ve babalan, kuvvetine mukavemet edememiş olduklan aşk macerasmdan dolayı tamamile mazur saymaktadır. Bize Almanyada hükumetin tabiî çocuklar doğumunu elaltından teşvik bile etmeğe başlamış olduğunu temin ettilerse de biz henüz o kadar ileriye gidilmiş olduğuna pek ihtimal veremiyoruz. Herhalde muhakkak olan sudur: Almanyada nüfusu artırmak meselesine bilhassa ehemmiyet verilmeğe baslanmıshr. Nüfusları zaten oturduklan sahalara nisbetle çok olan ve doğumlarla sıhhî ve içtimaî her vaziyete karşı ötedenberi kurulmuş işlemekte birçok müesseseleri bulunan bu iki memlekette nüfusu çoğaltmağa daha ziyade itina eden siyasetin pek yerinde olduğunu söylersek ayni mesele üzerinde bizim neler yapmaklığımız lâzım geleceği kendiliğinden anlaşılmış olur. Cumhuriyet Türkiyesi diğer bütün hayatî meseleler gibi nüfusun dahi kıymet ve ehemmiyetini pek iyi takdir etmiştir, ve bu uğurda muhtelif tedbirlere tevessül etmekten geri kalmamaktadır. Ancak işin büyükülğüne göre şimdiye kadar yapabildiklerimizin az olduğunu itiraf etmekten çekinmeyiz. Hakikati olduğu gibi görelim ki beyhude teselli sözlerıle kendimizi aldatarak nüfusa itina ve Motörlü Çorlu 15 (Manevraları takibc memur arkadaşımızdan) Manevralar henüz başlamamıştır. Dünkü sabah gazetele rinden biri, manevralann dün akşam başlıyacağmı yazmışsa da, doğru değildir. Bu gazete fazla acele etmiştir. Kırmızı ve Mavi taraflara ayrılmış olan kıt'alar dünden itibaren, manevra sahasında, kendılerine tayin edilen yerlere gitmeğe başlamışlardır. Bu kıtaat bugün ve bu akşam, manevjaya başlıyacakları hatlara yanaşacaklardır. Yarın, ilk hareketlere başlanacak, Kırmızı ve Mavi taraf öncü kıt'alan, yann akşamdan itıbren temasa gelmeğe başlıyacaklardır. Asıl büyük harekât 1 7 1 8 gecesi başlıyacaktır. ağır topçu bataryalannıız manevra sahasında Kırmızı tarafa, Eskişehir kolordusu kumandanı Korgeneral Abdurrahman Nafiz Gürman, Mavi tarafa Balıkesir kolordusu kumandanı Korgeneral Sabit kumanda edeceklerdir. Korgeneral Abdurrahman Nafiz ve Trakyada başlıyacak ve deerkânıharbiyesi, karargâhmı şimdilik Çorluda kurmuştur. vam edecek olan büyük ma • nevraları «.Cumhuriyet» na Harekât müdürü, yahud yeni tabirile Manevra kumandanı birinci ordu müfetmına arkadaşlarımız Abidin Daver, Doğan Nadi ve Foto tişi Orgeneral Fahreddin Altaydır. Bi muhabirimiz Namık Görgüç rinci ordu karargâhı da bugün buraya ve Trakyadaki daimî muha geldi ve üçüncü kolordu kumandanlık bibirlerimiz takib edeceklerdir. nasına yerleşti. Harekât sahasında bulunan [Arkası Sa. 3 sütun 6 da] Manevra sahasında ''Cumhuriyet,, ekipi Şanghay Amerikan konsoloshanesinin baheesine yerleştirilen toplar Şanghay 15 (A.A.) Bu sabah nisbî bir sükun hüküm sürmekteyse de dün gece Japon harb gemileri bilâfasıla şehrin şimalindeki Çin mevzilerini bom bardıman etmişler ve Çin milisleri de mütemadiyen Japonları iz'aç etmişlerdir. Bu sabah şehri bir sis kaplamıştır. Göz gözü görmemektedir. Hastaneler yaralılarla doludur. Havalann fena gitmesi ve yağmurlar mültecilerin ıstırabıni artınnaktadır. Birçok mülteciler gece sıgınacak bir yer bularaamışlardır. Şanghay'da hava muharebesi tokyo 15 (A.A.) Tebliğ: Şanghay limanında demirli bulunan {Arkası Sa. 3 sütun lde] Efgan askerî heyetî reisi de dün geldi Kardeş yurd Generali merasimle karşılandı. Iran heyeti bugün muvasalat edecek. Ecnebi ataşemiliterler şehrimizde toplanıyor arkadaşlarımız manevralara dair yazı ve r€simleri gürtü gününe gazetemize yetiştire ceklerdir. Ingiliz kabinesinde geniş tadilât yapılıyor Londra 15 (A. A.) Pepple gazetesinin diplomasî muhabiri, M. Neville Chamberlain'in kabinede tadilât yapmağa hazırlan makta olduğunu i • leri sürebileceğini beyan etmektedir. Bu tadilâtm gayesi, dünyayı Büyük Bri Soldan sağa: Lord Hali£ax, Lloyd George, Wiston Churchilk tanyanın kendi hukukunu müdafaaya solini ve Hitler tarafından sevilmemekto azmetmiş olduğuna ikna için hükumete olan Eden'in muvaffak olamadığı nokta* daha mıllî bir mahiyet vermektir. da muvaffak olacağmı tahmin etmekte ve M. Chamberlain'in M. Wins Lord Hailsham'm istifa edeceğini, M« ton Churchill ile M. Lloyd Geor John Simon'un Lord Şansölye olacağı • ge'a nezaretsiz nazırhklar teklif e nı, M. Samuel Hoare'un da Maliy^ deceği söylenmektedir. Lord Hali Nazırlığına geleceğini ilâve eylemekte* fax'm M. Eden'in ve onun da M. dir. Ormsby Goore'nin yerlerine gelecekleri Müdafaa Nazın Sir înskip maka • rivayet olunmaktadır. Muhabir, Hitler'in mında kalacak, Avam Kamarasında di mergubu olan Lord Halifax'ın Mus Başvekile vekâlet edecektir. Churchil'le Lloyd George'a sandalyasız nezaret Bir âşıkm haklı hiddeti verilecek, Eden'in yerine de Halifax gelecekmiş Kendi kendimizi tenkid: Bu âşık, başka âşıkür, o bir tane de değildir, ayni guzele gönül vermiş en aşağı on binlerle sayılan dilharablar dan biridir. Bu kadar âşıkı pervane gibi kendi etrafında dondüren bu dünya güzelini merak edersiniz tabiî: Bu can ve vicdan maşuku, güzel İstanbuldur. İstanbulun on binlerle âşıkından biri olan bu şeyda Türk geçen gün İstan bula aid bitip tükenmez bir hasbıha linde adeta çıkışır gibi söyleniyordu: Peki, her şeyi anladık, jakat şu Topkapı sarayının bahçesi nasıl bostan olmuş, îstanbul kalesinin hendeklerinı kim zerzevat bahçeleri yaptırmış, ka le bedenlerine yamanan kulübeler bu salahiyeti nereden almışlar?.. Niçin bu kadar titizleniyorsun? Nasıl titizlenmiyeyim? Bu juzulî tasarruflar benım işime engel oluyor lar? Hangi işine? Eelbet ergeç Sirkeciden dolaşarak ta Samatya hizalarına kadar İstanbulu çepeçevre kuşatacak geniş bir rıhtım yapacağız. Bunu yann yapalım desem. ilkönce karşıma bu juzulî tasarruflar çıkıyor. Bir o güzelliği düşün, bir de bu juzulî mezbeleliklere bak, kızmaz mıstn?. Dün şehrimize gelen Efgan heyeti reisi General Esadullah, Sirkeci garrada Manevralarımızda kardeş Efganistan | geldiniz» dedıkten sonra kendisine ora namına hazır bulunacak olan heyetin re da bulunan generallerimizi tanıtmış isi ve Şalis tümenı komutam General tır. Güzel türkçe konuşan General Esa Esedullah Han dün sabah Semplon ekspresile şehrimize gelmiş, Sirkeci istas dullah Han generallerimizle bir müddet yonunda Korgeneral Asım Gündüz, konuştuktan sonra askeri teftiş etmiş ve Tümgeneral Veysel Ünivar, îstanbul otomobille kendisine bir daire tahsis e Komutanı Korgeneral Cahid Toydemir, dilmiş olan Perapalas oteline gitmiştir. Merkez Kumandanı General İhsan, Ha Otelde bir müddet istirahat eden muh riciye Protokol şeflerinden Kudret tara terem misafirimiz öğleden sonra Buğaziçindeki Efgan sefarethanesini ziyaret etfmdan karşılanmıştır. miştir. Efgan heyetine dahil bulunan İstasyonda bir kıt'a asker, selâm res • mini ifa etmiş, bando Efgan ve Türk mil General Abullahad ile diğer zabitler bugün Toros ekspresile şehrimize gelecek lî marşlarını çalmıştır. Erkânıharbiye ikinci reisi Korgeneral ler ve askerî merasimle karşılanacaklar [Arkası Sa. 2 sütun 2 de] Asım Gündüz Efganlı Generale «hoş dır. Dünkü spor hareketleri MimıııııııimnıiıııımmmııııııııııifiHiııı ıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiKiıııııııııtıııııııııııııııııııııiıiııiıııiııırııııııııiııııııııııııımııııı ** Mülâyim pehlivan Vanderveldi de yendi Bebek Moda arasında yapılan yüzme yarışı esnasında müsabıkların önüne bir köpekbalığı çıktı ve yüzücüler denizden toplandı Atatürkün elyazısile hatıraları Tarih Kurumu bunları sergide göstermek üzere sahiblerinden istiyor tstanbul 15 (A.A.) Türk Tarih Kurumundan: Atatürkün kendi elyazısile veya diktesi suretile arkadaşlannda yahud onlardan intikal eden zevatta mahfuz bulunan hatıralannın ve tarih sergisinde gösterilmesi Türk İnkılâb Tarihince faydalı olan vesikaların sergiden sonra gene kendilerine iade edilmek üzere lutfen Tarih Kurumuna gönderilmesi rica olunur. Adres: Dolmabahçe sarayî Tarih Kurumu Sekreterliği. \ J Pek yakında Osmanlı Rasptuini: C İ n c İ H o c a Osmanlı saltanatının en esrarh, meraklt ve en sefih devri en Yazan: M. Turhan Tan YUNUS NAD1 {Arkası Sa. 2 sütun 1 de] ,. Müsabaka basladıktan sonra [Yazısı 6 ncı sahifemizde] J