5 Ocak 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İÇ SAHİFELERDE 2 nci sahifede: Siyasî icmal, Antakya tarıhi Ahmed Faık Turkmen 3 uncu sahıfede: Koylunun muhtac olduğu zıraî kredi 4 uncu sahıfede: Hıkâye, Bibliyografya 5 ıncı sahıfede: 1937 harb yılı mı, sulh yılı mı olacak' Osten Çemberlâyn 6 ncı sahıfede • Spor haberleri 7 nci sahifede Hatay Alevıleri ve Turklük Rıza Çavdarh nnnpîinnii vıl cavı • UIIU^UIIÜU J l l ÛÛJI ı umhuri Bugün YEDİ yeni p okuyufiük^Şimdiyeikftfar bu dere/e'Icuvvetli ve jpürükleyici aser okumadığınızı itiraf edeceksiniz. • İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhurlyet, İstanbul Posta kutusu: îstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 24290 Salı 5 ikincikânun 1937 Heyeti Vekile içtimaı gece de devam etti; M. Ponsot yeni bir teklif getiriyor Sancağa giden Bitaraf müşahidler Ne iş görecekler? undan önce bir defa mütalea etmiş olduğumuz bu mevzuu tek rar ele almakhğımızın sebebi müşahidlerin ifasile mükellef oldukları vazifeler üzerinde her tarafın ve herkesin tam ve kat'î bir fıkre malik olmadığını görmekhğimizdir. Şurada burada mü şahidlerin Sancak meselesi hakkmda ma hallinde tetkıkler yaparak Mılletler Cemiyetine bir rapor vereceklerini düşünenlere bile tesadüf olunmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti hükumetinin kendisi hazır olmaksızm bu meselenin esası hakkında tetkıkler yapılarak bunun Cemiyete verilecek bir raporda hulâsa edılmesine muvafakat edemiyeceği şüphesizdir. Bitaraf müşahidlerin şahıslanna olan hürmet ve itımadımız nekadar ileri olursa ol" sun, meselenin esasına aid mahallî tetkiklere prensip itibarile cevaz verilemez. Zaten Mılletler Cemiyetince dahi, vazife olarak bitaraf müşahidlere böyle bir salâhiyet verilmiş değildir. Bitaraf müşahidlerin hürmete ve itimada lâyık saym şahsiyetler olduklarını tekrar ederiz. Burada tebarüz ertirmek istedığimiz keyfiyet, kendılerinin İskenderun Antakya ve havalisinde ifasına davet olundukları istikbali Hariciye Vekilinin Ankarada vazifenin mahiyetini bir kere daha tesbitVekıller Heyeti bugün Meclis içti Ankara 4 (Telefonla) Hariciye Veten ibarettir. Ve ilâve edelim ki nihayet kılı doktor Tevfık Ruştü Aras bugün maından sonra Meclis binasında top Cemıyetin bitaraf müşahidlere tahmil et Ankaraya geldı. îstasyonda Vekıller, landı ve geç vakte kadar müzakerele tiği vazife ehemmiyetsiz de değildir: Bu meb'uslar, askerî bir mufreze ve kala rine devam etti. vazife, sulhu herhangi bir sürprize uğra balık bir halk kutlesi tarafından karşıBu toplantıda Hariciye Vekilinin son landı. maktan korumak vazifesidir. [Arkası Sa. 6 sutun 5 te\ Başlangıcı bizim tarafunızdan yapılmış bir teklif olduğu halde dönedolaşa işin nasıl olup ta Hataya böyle bitaraf müşahidler gönderilmesine müncer olmuş olduğunu bir daha hatırlıyalım: Bize hiç haber verılmeksizin Fransanın Suriye ile iskenderun Antakya ve havalisini de içine alan bir istiklâl ve ittifak muahedesi akdetmiş olduğu anlaşılır anlaşılmaz bu mesele gerek îskenderun Antakya ve havalisindeki Hatay Türklerinde, gerek anavatan Türklerin'de hayretle karışık bir infial uyandırmaktan hâli kalmadı. Buna karşı ise Fransanın Suriyedeki müstemleke memurlannın îskenderun Antakya ve havalisinde akülarınca itiraz sesi yükselmesine meydan vermemek için ezici, kıncı, kahredici zalimane tedbirlerin bir çoğunu birden almağa müsaraat ettikleri görüldü. Tevkifler, her türlü tazyıkler alabıldığine devam ediyor, ve bu meyanda haydud makulesi başıbozuk bazı eşhasın silâhlandınlarak Türk halkını smdırmağa sevkolunması şeklinde tehdidlere kadar ilerı gidilmiş bulunuyordu. Fransız müstemleke memurlarının bu telâşlı hareketleri ise netice olarak İskenderun Antakya ve havalisi Türk halkını hergün daha ziyade artan bir heyecana uğratmaktan başka bir işe yaramadığı halde fazla olarak bütün Türkiyedeki infiali son hassasiyet derecelerine götüren pek müessir bir aBugün kurtulaş yıldönümü kutlulanacak olan Adanadan bir manzara Adana 4 (Hususî muhabirimizden) bir zafer ve kahramanlık destanıdır. 1918 mil rolü oynuyordu. Gerçi bu meyanda Türkiye Cumhuri Adananın kurtuluş bayramı yarın büyük de Fransızlar tarafından işgal edilen bu yeti Fransa ile meseleyi diplomatik saha tezahüratla kutlulanacaktır. Günlerden mıntaka, 1921 e kadar bütün dünyaya da müzakere ediyor ve nihayet ikisinin beri bu hususta hazırlık yapılmaktadır. parmak ısırtacak kahramanlıklara sahne ittifakile iş Mılletler Cemiyetine sevkolır Kurtuluş bayrammda bulunmak için olmuştur. Bir avuç Adanalı, ellerindeki nuyordu. Fakat sanki iki dost Cumhuri meb'uslanmızdan mürekkeb bir heyetle en iptidaî silâhlarla mücadeleye girişmişyetin mesele için bir hal noktası arıyan matbuat umum müdür muavini Bürhan ler ve Fransızlarla beraber bütün cihana Türkün azirn ve kahramanh|ını tanıtmışbu çahşmaları arızî bir şeydi, ve sanki Belge bugün buraya gelmişlerdir. Adananın kurtuluş mücadelesi, Türk lar ve Fransızlan Çukurovayı tahliyeye Suriyedeki Fransız müstemleke memur[Arkası Sa. 6 sütun 4 te\ lan meseleyi kendileri kuvvetle halle stiklâl tarihine alan harflerle yazılacak ııımııııııııııııımıııııııııııııııııııııııııiMiııııııııııııııııııııııııııııııııııınıııııııııııı deceklermiş gibi karşı tarafm, yani biz ıılıtııllllııllıııllllllllllllllllllıınlllllllllllllıııııııııtınıııınm Türklerin hassasiyetimizi tırmalıyan ha birler ittihazını zarurî gördük, ve işte talebin redle mukabele görmesinden doreketlerinde gemi azıya alan bir perva bundan dolayı ve bu maksadla mesele layı bizim iştirak edememiş olduğumuz sızlıkla yürüyüp gittîkleri göriilüyordu. miz Milletler Cemiyeti konseyinin fev bir kararla işte bu üç kişilik bitaraf müBu şartlar içinde iki hükumet kendi ara kalâde içtimaına götürülmüş oldu, ve şahidler heyetinin Sancağa gönderilmesi larında meseleyi konuşurlarken ötetaraf niteLim orada Başdelegemiz olan Hari işi vücude gelmiş bulundu. ta Fransız müstemleke memurlannın her ciye Vekilimiz vaziyeti izah ederek taYUNUS NAD1 türlü sabır ve tahammülü yıkan taşkın haffuzî tedbir olmak üzere Hatay ülke[Arkası Sa. 3 sütun 3 te\ lıklan yüzünden tamiri çok zor nahoş ıine bitaraf bir milletlerarası polis kuvvehâdiselerin meydan alması korkunc bir ti gönderilmesini teklif etti. ihtimal dahilinde bulunuyordu. Fransız murahhas heyeti reisi bitaraf Biz bu ihtimale karşı meselenin Mil bir polis kuvveti gönderilmesine muvafaDr. Tevfik Âli Çınann bu Ietler Cemiyeti konseyinde biran önce kat etmiyerek bunun yerine bitaraf bir çok mühim yazısı 7 nci konuşularak herşeyden evvel Sancakta müşahidler heyeti gönderilmesini teklif sahifemizdedir. Fransız müstemleke memurlarının bu taş etti. Böyle bir heyete bir de Türk aza kmlıklanna gem vuracak tahaffuzî ted tonulması için dermeyan ettiğimiz haklı Kat'î kararlar arifesinde Dahilî harb sona eriyor Madrid ihtilâlcilere teslim mi oluyor? Almanya, Fransaya hücum için İspanyaya 100,000 asker gönderiyormuş. Königsber kruvazörü bir Ispanyol gemisini daha zaptetti Toledo 4 (A. A.) Madrid kumandanı General Mangada'nm şehrı teslim etmek üzere müzakerata giriştiği öğrenilmiştir. General Franco Şehrin bilâ kaydüşart teslim edılmesinde ısrar etmektedir. Hariciye Vekîli Dr. Rüştü Aras bugün Parti Grupunda izahat verecek Vindsor Diikii M. Ponsot dün geldi Bir ay sonra Ankaraya gelecek Eski Kral mayıs içinde evlenecek Hataya giden bitaraf heyet şehir ve kasabaları gezdi, mahallî idare son icraat olarak Sancaktaki Türk milislerini değiştirdi Madridde vaziyet Toledo 4 (A. A.) Tamamile Madrid üzerine yürüyen itimada şayan bir membadan verilen bir habere göre Hükumet Madridde vaziyet gittikçe taham çıkamıyacak mül edilmez bir hal almaktadır. ihtilâlci kuvvetler halk kütleleri U baş alk p başa bir hale gelmiştir. Madrid [Arkası Sa. 7 sutun 5 te] Apolyond gölü dondu Gölde balık avlıyan sandallar buzlar arasında mahsur kaldılar, bunlardan bir kısmı müşkülâtla kurtarıldı, diğerlerinden haber yok Kral Edivard, geçen yaz İstanbulda Büyük Şefimizle bir arada Ankara 4 (Telefonla) Burada hususî snrette mevcud olan malumata göre Viyamada bulunmakta olan Windsor Dükü takriben 1 ay sonra Türkiyeye gelecektir. Dük, Istanbuldan doğrudan doğruya Ankaraya geçerek şehrimizde bir müddet misafir olarak kalacaktır. 5unu da ilâve edeyim ki mevsukiyeti temin edilen bu Kaberi resmî mehafilde tahkik etmek imkânı henüz mevcud değildir. lArkası Sa. 4 sütun 2 de] MAPMASA Adananın kurtuluş günü tezahüratla kutlulanacak Hataylılar siyah bayrakla geliyorlar Bugün Adanada yapılacak büyük merasimde altmış bin kişi bulunacak ...Apolyond "' V G l u Vilâyetler için mesai programı Hususî idarelerde de ıslahat yapılacak Ankara 4 (Telefonla) VÜayetlerin mahallî mahiyeti haiz hizmetlerinden hemen hiçbirinin mahallî ihtiyaclara ve bünye kabiliyetine uygun şeklinde tesis ve tanzim edilmediği metodlu ve plânh çalışmanın hâkim olmadığı alâkadarlarca görülmektedir. Hizmetleri gelir ve ihtiyaclarla mütevazin şekilde yüriitmek, mahallî inkişafı temin etmek demek olacağına göre her şeyden evvel bu mühim boşluğun doldurulması ve bütün hareketlerin plâna alınması kararlaştınlmıştır. [Arkası Sa. 8 sütun 1 de] Apolyond gölünü gösterir harita ve Apolyond köyü Bursa 4 (Hususî muhabirimizden) Apolyond gölünde şimdiye kadar görülmemiş bir hâdise olmuştur. Son günler deki soğuklann tasirile bu göl baştanbaşa donmuş ve bir gün evvel balık avlamağa giden 19 balıkçı kayığının, içindeki balıkçılarla beraber buzlar arasında sıkışarak mahsur kaldığı haber alınmıştır. Bir taraftan soğukla, diğer taraftan buzlarla mücadeleye mecbur kalan ba lıkçılardan bir haber ahnamayınca civar köyler halkı, telâş ve heyecana düşmüştür. Bunun üzerine birkaç yelkenli yolaçıkarılmış, bu yelkenlilere buz kırmağa mahsus âletlerle miktan kâfi amele bindirilmiştir. Yirmi dört saat devam eden çetin bir mesaiden sonra buzlan kıra k r [Arkası Sa. 6 sutun 5 te] Kömür sergisi Maurice Chevalier ve Mistinguette de geliyor Son itilâftan sonra Italyanın da Montreux muahedesine iltihakı ihtimalleri kuvvetlendi Fransada bedbinlik baş gösterdi Ankara 4 (Telefonla) 26 martta açılacak olan beynelmılel kömür ser gisi hazırlıklarma devam ediliyor. BüLondra 4 (A.A.) Royter bildiritün Fransız fırmaları Franko Türk yor: Fransa, İngiliz îtalyan beyanna [Arkası Sa. 3 sütun 3 fe] mesinin imzası münasebetile neticelenen müzakerelerden haberdar tutulmuş ve beyannamenin neşrinden evvel bu teminat teatisi Türkiyeye, Yugoslavyaya ve Yunanistana bildirilmiştir. Sanıldığına göre Ispanya, ihtimal dahilî harb dolayısile bu meseleden haberdar tutulmamıştır. Cumhuriyetin yardım listesi Felâketzedelere yardımımızı daha genişletmeliyiz! Esami Evvelkı yekun Parıste St. Philibert Avenosunda 6 numarada M. Bohor Mıstırant istanbul 55 Inci İlkmekteb 3 üncu sınıf şube B talebeleri istanbul 26 ncı mekteb 1 inci sımf talebeleri Kuruş 454,724 Adana felâketzedelerine yardım için açtığımız listeye devam ediyoruz: Londradaki kanaat, Roma anlaşma sından sonra, Italyanın Montrö mukaveesile Londra deniz mukavelesine iltihakı için daha geniş ihtimaller açtığı mer kezindedir. Malum olduğu üzere İtalya, zecrî tedbirler dolayısile bu iki meselede tam rolünü oynıyamamıstı. Paris 4 (A.A.) Ingiltere ile İtalya arasında akdedilmiş olan muvakkat itilâfname, Fransız siyasî mehafili tara fından memnuniyetle karşılanmışhr. Bu mehafıl, Ingiliz îtalyan itilâfnamesini Avrupa sulhunu tarsin edecek bir amil telâkki etmektedirler. Maamafıh bazı İngiltere İtalya itilâfını hazırlıyanlardan Ingilız Hariciye Nazıh M. Eden Ormanları muhafaza mehafil, bu itilâfın müessir olmasmdan şüphe etmekte ve Italyanın Ispanyol işlerile faal bir alâkası olan Almanya ile [Arkası Sa. 4 sütun 4 te] , î