5 Aralık 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

2 nci sahifede: Siyasî icmal Muharrem Feyzi, Mulkiyelilerin 60 ıncı yıldönümü merasimle kutlulandı. 4 üncü sahifede: Hikâye 5 inci sahifede: Atina mektubları Cemil Fıkret, Istanbulda Amerikanvari bir soygunculuk oldu 6 nci sahifede: Spor haberleri, Temaşa 7 nci sahifede: Çocuk sahifesi Bugün 1 2 sahife Onüçüncü umhuriyet .rij, İSTANBUL CAĞALOĞLU „ . . . . ., . Sa]fl î 4014 Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutüsu: tstantal. Nö 248 uUHl8rîBSI ü DİrinCIK3Illin I90D 100 KUR'AN KERi Yeni harflerimizle pek nefis blr surette basıldı. Yanlış tabılanndan içti • nab için Hüseyin Kâzım imzasına dik kat ediniz. Yaldız cildlisinln hediyesi 75 kr. «Semih Lutfi» kitabevinde satılır. Telefon: Başmuharrtr ve evl: 22366. Tahrir heyetl: 24298. tdare ve matbaa kısmı 24299 . 24290 Fransız kabinesinin Karşılaştığı Müşkülât ugünlerde Leon Blum kabinesi, kurulduğundanberi en müşkül dakikalarını yaşamaktadır. Beynelmilel vaziyetin nezaketi karşısın da hükumetin takib etmeğe mecbur kal dığı iç ve dış politika Fransızlann çoğunu memnun etmiyor görünüyor. Endişe yalnız Fransada ve Fransızlar arasında değıldir. Avrupa sulhunun te mininde birinci derecede rol oynamak mevkıınde olan bu memleketin halline uğraştığı güçlükler, dost düşman, bütün dünyanın dıkkatini kendi üzerine çek miştir. Son hafta içinde Leon Blum meclise iki mühim kanun projesi verdi. Bu ka nun projeleri etrafında kopan gürültüler hâlâ durulmuş değildır. Amele ile patronlar arasmdaki ihti lâflann halli için mecburî hakem usulü koyan ve matbuatın hürriyetini tahdid gayesini giiden bu projeler, Halk cep hesi hükumetinin iktidar mevkiine geçtiği zamandanberi Fransada basgösteren sa yısız grevlere, amele ile patron arasındaki ihtilâflara ve bazı gazetelerin haddinden aşırı şiddetli hücumlarına bir çare bulmak için yapılmıştır. Bugünkü Fransa için böyle tedbirler almanm bir ihtiyac olduğu söylenebilir. Projelerin kanun haline sokulup tatbik sahasına çıkarılmasında raslanan müşkülât, bunlann Fransanın iktısadî ve siyasî kuruluşunu altüst edecek kadar derin tesirler yapabilmek istidadmda olmalarıdır. YENİ NOTAMIZ Dün Paris Elçimiz vasıtasile gönderildi Nota, Doktor Rüştü Arasm Meclisteki beyanatı esaslarına göre hazırlanmıstır Ankara 4 (Telefonla) Fransız hükumeti Hatay meselesi hakkında Edmemorar mahiyetinde olan tekliflerini ayrıca bir nota ile teyid et mişti. Bu son notaya karşılık olarak hazırlanan cevabî no • tamız Fransa hükumetine tevdi edilmek üzere bugün Paris Büyük Elçimiz Suad Davaza gönderildi. Notada hükumet namına Hariciye Vekili tarafından Kamutayda bu mesele münasebetile ve son Fransız teklifi mevzuu bahsedilerek vaki olan beyanat esas tutulmuştur. Donanmamız dün Izmire geldi Antakyadaki son hâdise nasıl hazırlandı? Antakya hususî muhabirimizden aldığımız mektub, Sancakta intihab günü cereyan eden kanlı hâdiselerin ne suretle izhar edilmiş olduğunu göstermek itibarile çok şayanı dıkkattir. Arkadaşımızın yazısını aynen aşağıya koyuyoruz: Antakya 30 (Hususî muhabirimiz den) Bugün bütün Türk Antakyada sözde meb'us intihabatı yapılacaktır. Bu İntıhab sandığının bulunduğu yerde nobet bekliyen Fransız jandarması nun için mahallî idarenin ittihaz etmiş Bugüne kadar Fransada, amele ile olduğu garib ve şiddetli kararları bildiri yanm bazı kanlı hâdiselere gebe olduğu patron arasmdaki münasebetlere hüku anlaşılır. [Arkası Sa. 8 sütun 4 te] met kanşmazdı. Hürriyet esaslan üzerine yorum. Bunlara bakılacak olursa Antakkurulmuş olan iş kanunu ameleye grev hakkı veriyordu. îhtilâflar daha ziyade iktısad ilminin tabiî kanunları vasıtasile hallediliyordu. Leon Blum hükumetinin başa geçmesinden sonra bu hükumetten bir takım haklar, bir takım imtiyazlar bekliyen a mele, ümidlerini bir an önce tahakkuk ettirmek istedi. Ve kısa bir zamanda Fransanın iktısadî hayatına oldukça pahalıya oturan grevler moda olmuştu ar tık. Buna bir çare bulmak hükumetin vazifesiydi. Fakat kuvvetini daha ziyade işçi sınıfından alan Halk cephesi hüku metinin bulacağı çare tabiî patronlardan ziyade işçiyi koruyacaktı. Umumî tesisat bu gru Ankara 4 (Tele Bir hakem usulü projesi yapıldı, amele pa dahil olan 12 maruf Karabükte ile patron mümessillerine bu proje üze fonla) Ingiliz müessesesi tara kurulacak demir ve çerinde uyuşmalan söylendi. Kolayca tahfından ve Brasert limi lik fabrikalarına aid i min edıleceği gibi işçiler ve patronlar uted şirketinin umumî tayuşamadılar. Bunun üzerine hükumet halenin icrası dolayısile ahhüdü altında kurula hakem usulü projesini bazı tadilâtla bazı yalan yanlış malu caktır. Birinci 5 senelik «Mecburî hakem usulü» ismile bir ka mat intişar etti. Gerek sanayileşme plânımızın mukavelelerin esaslan, nun projesi halınde meclise verdi. Mec en büyük mevzuunu teşliste projeye en fazla muhalefet gösteren gerek inşa ve imalât kil eden bu teşebbüsle ler ekalliyet fırkalanndan maada küçük programı hakkkında bumemleketimizde kurulaburjuvaziyi ve küçük sanayii temsil eden gün salâhiyettar zevat cak fabrikalar manzu tan aldığım malumatı radıkal sosyalistlerdir. mesi şunlardır: Yeni matbuat kanun projesine gelince, bildiriyorum Kurulacak fabrikalar Karabük demir ve bunun etrafında kopan fırtınalar daha 2 aded üçer yüz tonçelık fabrikalannın ku gürültülü oluyor. Sumer Bank Umum Mudüru luk izabe kabiliyetinde rulması ve işletilmesi Bir defa, birkaç komünist gazetesin Nurullah Esad yüksek fınn. Bu tesisa den sarfmazar bütün matbuat böyle bir evvelce de birçok defalar yazıldığı gibi birinci 5 senelik plânın ta uygun genişlikte kok fırınları. 4 aded kanunun şıddetle aleyhindedır. Gazeteler bu yüzden hergün hükumete hücum edi tatbikatma memur olan Sümer Bank ta günde ellişer tonluk istihsal kudretinde çelik fırını. Ve senede 180,000 tonluk yorlar. Sosyalistler müstesna diger fırka rafmdan yapılacaktır. Bunun inşaatı Londrada kâin Brasert imalât takatinde büyük bir haddehane. lar da projeyi doğru bulmuyorlar. İşin lArkast Sa. 8 sütun 2 de] tuhah komünistler de Leon Blumu ten limited şirketine ihale edilmiş bulunuyor. Dost Yunan Başvekili General Metaksas, Yunan Amiralı ve donanma erkânı, Atina sefirimiz Yavuzumuzun güvertesindd Karabük fabrikalar manzumesi 12 Ingiliz müessesesi tarafından kurulacak «Fransa icabmda Ingiltereye yardım Hamidiyenin de iltihak ettiği filomuzun için hazırdır!» İzmiri ziyaretî, halkı sevînc içinde bıraktı M. Delbos dün haricî siyaseti izah etti Parfs 4 (Hususî Meb'usan meclisi bugün saat 15,30 da toplanarak Haricî siyasetin müzakeresine başlamıştır. îlk defa söz alan komünist meb'usu M. Peri hükumetin İspanyaya karşı takib ettiği bitaraflık siyasetini şiddetle tenkid etmiştir. Birçok hatibler soz aldıklarmdan müzakerelere yarın da devam edilecektir. Ya rınki toplantıda, münkaşaların sonunda, Başvekil M. Leon Blumun bir nutuk söyliyeceği anlaşılmaktadır. Izmîr 4 (Tele fonla) Maltada tngiliz, Pirede Yunan donanmalarına dostluk ziyaretleri yapan kahraman donanmamız bugün de Izmirimize şe ref ve sevinc ver miştir. Amiral Şükrü O kanın kumandasın da bulunan filomuz saat 12 de limanımıza gelmiş ve halkın büyük tezahüratı arasında karşılanmıştır. tzmîr limanma ilkönce Erkin de nizaltı ana gemisi ve dört denizaltı, müteakıben torpito lanmızla Yavuz ve Hamidiye girmiştir. Istanbulda bu Yunan Kralı Sa Majeste Yorgi Falerde Amiral Iunmakta olan Hagemimiz Yavuza gelirken midiye kruvazörü donanmamıza yolda iltihak etmîşti. Amiral maiyetile beraber karaya çıkarak lArkası Sa. 4 sutun 4 tei Filomuz limanda demirledikten sonra Halk sevînc içinde ] Bütün inşaat ve tesisat 937 sonunda bitecektîr. Fabrikaların haddehane kısmı senede 180,000 ton imalât yapabilecek M. Delbosun nutku Paris 4 (Hususî) Hariciye Na • » zın M. Delbos Meb'usan Meclisinde [Arkası Sa. 8 sutun 6 da] Elbarudi Beyin bir mektubu «Türkiye ile maddî ve manevî rabıtalarımız sarsılmıyacaktır» diyor Surîye Meb'usan Meclisinde Şam meb'usu olan ve bir müddet evvel bir Fransız gazetecisine vaki beyanatı üzerine ismi gazetemize geçen Fahri Elbarudi Beyden türkçe bir mektub aldık. Mektubun yazıldığı kâğıdlann iki köşesinde arabca ve fransızca olarak iki başlık vardır. Bunların arabcasında şu ibare yazılıdır: (Mektebi Fahri Elbarudi Lildeayeti venneşr Teessese fi Dimeşk am 1353 1934.) Mekteb kelimesinin bizdeki gibi okul [Arkası Sa. 8 sutun 3 tei i kid etmektedirler. Onlara nazaran yeni matbuat kanunu 1881 de çıkarılan matbuat hürriyeti kanunundan pek az farklıdır ve ihtiyaca hiç kâfi gelmiyecektir. Bütün bu gürültülere rağmen her iki projenin bazı tadilâtla kanun şeklinde kabul edileceğini tahmin edebiliriz. Leon Blum hükumetini müşkül mevkie düşüren en büyük meseleyi dış politikada görü yoruz: İspanyaya yardım edip etmemek meselesi komünistleri hükumete hücum etmeğe sevkeden, Halk cephesinin da ğılmasını mümkün kılan, Leon Blumun istifa etmesi ihtimallerini çıkaran bu meseledir. Avrupanm bugün içinde yüzdüğü nazik vaziyet, Fransanın îspanya işlerine müdahale etmesine mânidir. Fakat FranBIZ komünistleri böyle düşünmüyorlar. Onlara nazaran bu işe enerji ile el atmalı ve Madrid hükumetinin bir an evvel kurtanlmasını temin etmelidir. Zira kaybedilecek vakit yoktur. Leon Blumun bu fikre yanaşmaması Halk cephesini teşkil eden üç büyük fırkadan en küçüğü olan komünistleri kızdırmakta ve cephenin dağılması ihtimallerini dogurmaktadır. Komünist fırkasınm bellibaşlı liderî olArkası Sa. 6 sutun 3 tei ıiMiıiMnıiMirnrııııııırrıipınııııııııııııııııııııııııiMHiıııııiıııııııılııılllllııııııiMiMlıllıillllllllıııııılııllılllllMllıııillllııııııııııııınıııııııııııılııııiMMiı Ihtilâlciler bir Ingiliz vapurunu zaptettiler Madrid cephelerinde vaziyet sakin. Ihtilâlciler şimdiye kadar kırk hükumet tankını ele geçirmiş olduklarım bildiriyorlar U. Müfettişler içtimaı Bugün Ankarada yapılacak toplantıda Umumî Müfettişler salâhiyetinin tevsii görüşülecek Zaharof Enver Pş, Bir milyon liralık bir pazarlık masalı ve Loid Corcun Zaharofa hediyesi! Bugünkü toplantıda hazır bulunacak olan Genel Müfettişlerden General Kâzım Dirik, Abidin özmen ve Tahsin Üzer Ankara 4 (Telefonla) Müfettişi | rek bunu ihtiyaca elverişli bir şekle sokaumumiler içtimaı yarın (bugün) Dahi caklardır. liye Vekili Şükrü Kayanın başkanlığınFilhakika mevcud talimatnamenin uda yapılacaktır. Trakya umum müfettişi mumî müfettişlere esaslı hiçbir salâhiyet General Kâzım Dirik bugün Ankaraya vermedıği anlaşılmıştır. Bu toplantıda geldi. Birinci umum müfettiş Abidin Oz her müfettiş kendi mıntakasının ihtiyac • men de yarın sabah gelecektir . larını ve hususiyetlerini izah ederek müfettişlere verilmesi icab eden salâhiyetler Bugün Ankarada dört umumî müfet hakkında mütalealar serdedecektir. tiş Dahiliye Vekili Şükrü Kayanm riyaMüfettişi umumileri bazı valilerin topsetinde toplanarak evvelce alelâcele ya lantısı takib edeceği ve vilâyet idare §epılıp şimdi ihtiyaca kâfi gelmiyen genel killerinde yapılması lâzım gelen ıslahat müfettişlikler talimatnamesini tetkık edelArkası Sa. 6 sutun 3 te} NADİR NADl Meşhur silâh taciri Bazil Zaharofun ölümünden sonra ecnebi gazeteler, bu adam hakkında doğru yanlış bir sürü yazılar yazmaktadırlar. Bu arada Deyli Telgraf gazetesi, Zaharofun Büyük Harbden evvel Türkiyeyi müttefiklerinden ayırmak için EnHükumet milisleri Serena cephesine gidiyorlar ver Paşa ile 1917 senesinde İsviçrede Sevilla 4 (A.A.) Dün akşam neş 1 arruzda bulunmuş oldukları General müzakereye giriştiği, fakat Enver Paşaredilen bir tebliğde hükumet milisleri ] Frankonun tayyarelerinin ise Cuatro nın bir mijyon sterlin istemesi üzerine bu nin ^Soadilla mıntakasında bo§ yere taf lArkası Sa. 8 sutun 1 de LArkası Sa. 8 sütun 1 de]