26 Ekim 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BUGÜN 2 nci sahifede: Turizm işleri üzerinde tetkikler Kandemir, Siyasî icmal 3 üncü sahifede: Büyük Avrupa anketi Peyami Safa 5 inci sahifede: İngilizlerin gayesi Akdenizde serbest olmaktır 6 ncı sahifede: Tahlil ve tenkid, Duymadıklarımız ve bilmediklerimiz umhuriyet I Jfll .... ÎSTANBUL CAĞALOĞLÜ 44/4 Telgraf ve mektub adresi: Cumhurlyet. tstanbul Posta kutusn: îstanbul, No 2415 Telefon: Başmtıhanir ve evl: 22388. Tahrlr heyetl: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 . 24290 SOĞUK ALG baç ve dif agnlanoa ckr. IsBMae re MADl J Rejim kavgaları Harb doğurabilir mi? ylardanberi bitmek bilmiyen Ispanya ihtilâli, siyaset tarihinde şimdiye kadar benzerine raslanmıyan yeni bir korku ve bu korkudan doğan yeni bir düşünceye yol açtı. Rusyanın bitaraflık komitesinden çekilmesi, Italya ile Almanya arasındaki yakmlıgm ilerilemesi gibi son hafta içinde geçen hâdiseler, bazı mütefekkirler arasında moda olmıya başlıyan bu düşünceyi günün meselesi halinde ön plâna sürmüş bulunuyor. Bu mütefekkirler diyorlar ki: «İspanya ihtilâli, Avrupanın vaziyetini büsbütün karıştırdı. Milletlerin ezelî kavgalan yetmiyormuş gibi şimdi bir de rejimlerin karşı karşıya çarpıştıklarını göreceğiz. Hatta görüyoruz bile. îşte bakınız, Rusya ile Fransa Madrid hükumetine, Almanya ile Italya da asilere yardım ediyorlar. Yakında patlıyacak olan harb, herşeyden önce milletlerin değil, rejimlerin boğuşması olacak.» Bu düşünce doğru mudur? Ve bugün için cemiyetlerin, rejim uğrunda birbirlerile boğazlaşmalan ihtimali var mıdır? Tarihe bir gb'z atacak olursak, rejim kavgasını andıran tek misal olarak 1791 den sonra Fransız Cumhuriyetinin monarşik devletlerle yapmıya mecbur kaldığı harbleri görürüz. Ilk bakışta bir cumhuriyetçilik kralcılık, bir istibdad hürriyet yani bir rejim kavgasına benziyen bu harbler hakikatte, iç nizamı bozuk herhangi bir cemiyetin başma gelmesi mukadder olan taarruzlardan ibarettir. O zaman Fransada iyice hazmedilmiş bir rejim ve kuvvetli bir hükumet bulunsaydı hangi kral ordulannı Avrupanın biricik cumhuriyetine karşı harekete getirebilirdi? Tarihin hiçbir sahifesinde raslanmıyan sosiyal bir yenilik bugün için neden mevzuu bahsolmasın diyebiliriz ve ilâve edebiliriz: îşte sosyalist hükumetler Madride, ötekiler de asilere yardım ediyorlar. Üstelik rejimleri birbirine benziyen hükumetler, aralannda ittifaklar kuruyorlar, kolayca anlaşabiliyorlar. Fakat unutmamalıyız ki şu veya bu tarafa karşı gösterildiği biraz da mubalâğa ile söylenen yardımlann ve sempatilerin sebebi, herhangi bir idealin tahakkukunu görmek arzusundan ziyade şu veya bu rejimin memleket "dahilinde tutunması, kuvvetlenmesi arzusudur. İspanyada hangi taraf kazanırsa, o tarafı tutan yabancı hükumetlerin şefleri, mikrofon başında Ispanyayı misal getirerek idare ettikleri kütlelere yeni enerjiler, yeni itimadlar aşılamağa çalışacaklar. îşte İspanya sosyalistlerine ve îspanya faşistlerine karşı gösterilen yardımlann, sempatilerin mahiyeti. Bu, hiçbir devleti harbe sürükliyecek kadar kuvvetli bir sebeb olamaz. İtalya ile Almanya arasındaki anlaşmada da rejim benzerliğinin en ufak bir rolü olduğuna inanmamalıyız. Böyle olsaydı bu anlaşma dört sene evvel, Hitler başa geçtiği günlerde vaki olurdu. Halbuki biliyoruz ki Habeş harbi başlangıcına kadar îtalya, rejimi kendininkine hiç benzemiyen Fransa ile kolkola yürüyor, ve hatta Almanyaya karşı cephe almış bulunuyordu. O zamandanberi siyasî vaziyet değişti. Musolini, Milletler Cemiyeti prensiplerine aykın hareketlerinden dolayı memleketinin menfaatlerini bu Cemiyetin dışında aramağa mecbur oldu. Ve aralarında Orta Avrupa meselesi gibi halli hemen imkânsrz bir dava bulunmasına rağmen Almanya ile beraber yürümeyi tercih etti. **# Avrupa devletleri arasında, 1914 senesindekilerini hatırlatan bir takım toplanmalar oluyor. Bir kıvılcım parlaması ve topların ateş almaları tehlikesi günden güne artmakta. Bütün gayretlere rağmen belki de facianm önü alınamıyacak. Bu gibi faciaların ebedî sebeblerini hepimiz biliyoruz. Onlara rejim aşkı, sınıf aşkı gibi süslü kelimelerle başka birer kulp takmakta ne mana var? I 26 BinilClîeŞniI 1936 RtMOAKi sakallı dikkat Her eczane Dost memleketten gelen misafirlerimiz Madrid düşmek üzere Sovyet Havacılık Heyeti dün şehirde gezintiler yaptı General Eydeman ve arkadaşları müteaddid ziyaretlerde bulundular. Sereflerine ziyafetler verildi. Bu akşam Ankaraya hareket ediyorlar 30000 kadın şehrin teslimı olması için nümayiş yaph Ihtilâlcilerin yüzlerce tayyaresi Madride beyanname ve bomba atıyor Barselonda komünistler bir Sovyet gemisinin önünde tezahürat yapıyorlar îllescas 25 (A.A.) Havas mu habiri biMiriyor: Madrid Toledo yolunun şarkmda harekette bulunan miralay Monasterio idaresindeki süvari kuvvetleri, Taze şehrine kadar varan büyük bir cephe üze rinde, îllescasın şimalinden Jara ırmağına giden yolu ele geçırmek üzere hücum etmışlerdır. Bu yol, Aranjuerin beş kilometro yakmındadır ve bu suretle Araojuer ile Madrid arasındaki irtıbat kesi • lArkası Sa. 7 sutun 4 te\ Sovyet konsolosanesinde verilen ziyafetten bir itıba Sovyet hava teşkilâtı umumî reısi General Eydemanın riyasetindeki misafir Sovyet havacılık heyeti dün sabah saat 10 da otelden hareketle Boğaziçinde otomobille bir gezinti yapmışlardır. Mi Çrrçır suyundan içmişlerdir. Bundan sonsafirlerimiz otomobilk Taksim Ha ra gene otomobille Tarabyadaki Tokatcıösmân bayın ve Büyükdere yolile Çır lıyan oteline dönülmüştür, İArkası Sa. 7 sütun 1 de] çır suyuna gitmisjer ve buracîa Italya ile Almanya her hususta anlaştı Ingilizlere göre, Avusturya ile Macaristan da pek yakında Almanyayı takiben Habeşistanın Italya tarafından ilhakını tanıyacakmış faşistleri nüAntakyadaki muhakeme Belçikayapamadılar mayiş nin şayanı dikkat tafsilâtı Faşistlerin reisi tevkif Müddeiumumî, maznunların (!) suçunu kabahat addettiğinden dava sulh mahkemesine gönderilmiş! bilhassa abideye konu Antakya 23 (Husu lan çelenklerde kırrmzı sî) 30 ağustosta Türk beyaz renklerdeki kor Şehidleri abidesine çe delâlann mevcudiyetine lenk koyduklarından do işaret ederek bu suçlanlayı ceza mahkemesine nın sadece bir kabahat verılenlerin ikinci mu olduğunu, bunun için de hakemelerinden sonra suçluların sulh mahke cürümlerinin (!) kaba mesine sevkleri lâzım hat sayılarak sulh mah geldiğini söyledi. kemesme sevkedıldik Bundan sonra heyeti lerini kısaca ve telgrafhâkıme müzakereye çe la bıldirmıştım. Bugdn kildi. Yarım saat süren de hâdisenin tafsilâtını müzakereden sonra Müd veriyorum: deiumuminin fikirlerine Mahkeme pazar günü .... , ,. , ii / i 7 Turk abidesine çelenk koyan iştirak ettiklerini bildi saat dokuzda bınlerce T u m e r hakkında rapor t e r e n dinleyıcınin önünde a Beyıan Nahiye Mudurü 150 rerek davanm sulh mahkemesine havalesine ve çılmıştır. Mahkeme sa lıklerden Mehmed Ali evrakın Müddeiumumi lonunda ve dışında yüzliğe iadesine karar verildığmi tefhim lerce resmî ve sivil polis yer almıştı. Mahkeme açılır açılmaz Müddeiumu etti. Dinleyiciler, muhakemeden sonra pomî muavini söz aldı ve maznunların lArkası Sa. 3 sütun 6 da] suçlarmı (!) tahlil ederek ve bu arada I 7 edildi Brüksel 25 (A. A.) Dün gece vaziyetin gerginli ği hissolunur dere çede zail olmuştur. İstasyonlarda faz la kalabalık görül müyordu. Zanno londuğuna göre sıkı bir nezaret ve ta rassud yapılacağı Kont Cıano ile Almanya Hariciye Nazvı Baron Fon Noyrat konusurlarken haberi birçok nü Belçika faşKtlennin Münih 25 (A.A.) M. Cianonun Ciano ile Alman siyasî liderleri arasınreisi M. Degrelle mayişçiierin cesa Almanyayı ziyaretinden sonra aşağıdaki da icra edilen müzakereler sırasında haretini kırmıştır. Buna mukabil, Rexiste resmî tebliğ neşredilmiştir: li hazırda ehem olan siyasî, iktısadî ve lerin umumî karargâhında büyük bir faM. Ciano ile M. Hitler arasında içtimaî meseleler mevzuu» bahsohnuş ve aliyet görülmektedır. Reisler, mütemadiyapılan göriişmeler esnasında vc gene M. [Arkası Sa. 3 sutun 1 del yen toplantı halindedirler. Maamafih tııırııııtııııııııııııınnınınTiınınnmıııntnıınııııııınınııiMiııııııııiHiıtııımıııııınıımıııııııııııııııııııııııııııııııııııııınııiHiıınııııııııııınıııııiNin tahmin ettikleri gibi 250,000 kişiyi se ferber edemediklerini teslim etmektedir ler. Rexistelerin reisi M. Leon Degrel lein Brüksel üzerine yürümekten vazgeçmiş olduğu zannedilmektedir. Çünkü jandarmalar bütün yollan işgal etmişler dir ve otomobillerle kamyonlann seyrii seferine mâni olmaktadırlar. Artık va him hâdiselerin çıkması ihtımali kalma • mış olduğu zannedilmektedir. Esasen Rexistelerin prensipleri, şWdet hareket Ierine muhaliftir. Ancak miting esnasm* lArkası Sa. 7 sutun 6 da] Lik maçlarının ilk haftasında alınan neticeler Galatasaray Beykozu 40, Güneş Hilâli 70, Fenerb a h ç e Vefayı 8 0, Beşiktaş Süleymaniyeyi 3 1 , Topkapı d a Istanbulsporu 6 4 yendiler Fransız Radikalleri kongresi dün kapandı Radikaller komünistlerin bazı hareketlerini takbih etmekle beraber hükumete sadık kalacaklar Biarritz 25 (A.A.) Radikal sosyalist partisi kongresinde M. Emile Roche, komünistleri, Fransayı İspanyol kardeşi mücadelesine karıştırmağa çalışma ve fabrikalarda tahrikât yapmağa devam etmekle itham eylemiş ve bundan sonra bir karar sureti teklifi okumuştur. Bu karar suretindeki «Kırmızı ve beyaz faşizm mücadelesi» kelimeleri çok alkışlanmıştır. Kongre azası Roche'un teklif ettiği karar suretinin aşağıdaki son cümlelerini de alkışlamıştır. «Eğer komünistler, halkçı cephesi programını mütemadi surette ihlâl etmekte devam ederlerse, radikal partisi, o zaman, 1936 mayısındanberi dört sol cenah partisini birbiRadikallerin reisi M. Daladye rine bağlıyan paktın komünistler tarafmnutuk söylerken dan yırtılmış olduğunu kaydetmeğe mecques Kayoer ise M. Roche'un ancak bur kalacaktır.» menfî bir sureti hal teklif etmekte oldulArkası Sa. 6 sutun 5 te] Ayni derecede şiddetle alkışlanan Jac Bükreşteki içtima Erkânıharbiye Reisleri ayın 8 inde toplanıyorlar Atina 25 (Hususî) Başvekil General Metaksas dün Selâniğe hareket etmeden evvel Hariciye müsteşarı Mav rudis, Harbiye müsteşarı General Pa padimos, Erkânıharbiye umum reisi General Papagos, ikinsi reis Zoiopulastan murekkeb bir meclise riyaset et miştir. Uzun süren müzakerelerden son ra Bükreşte toplanacak Balkan devletleri erkânıharbiye reisleri içtimaında Galatasaray Beykoz maçından heyecanh bir an: Gol olurken Yunanistanın takib edeceği noktaı nazar tesbit edilmiştir. Birinci takunlar arasındaki lık maç bakası Taksim stadyctrnugda yapıldı. Beykoz takımının tam förmunda ol • Gelecek ayın 8 inde Bükreşte topla larına da dün üç sahada birden başlan duğu hakkında haftalardanberi söylenen nacak dört Balkan devleti erkânıhar mıştır. sözler, stadyoma ha^U meralşlı topla biye reisleri konseyinde Yunanistanı, Taksim stadyomunda mıştı. .' ***** } erkânıharbiye birinci ve ikinci reisleri Bu haftanın en mühim maçlarından [Ar?cas(fSK&'$ Sntun 1 ae temsıl edeceklerdır. biri olan Galatasaray Beykoz müsa NADİR NADİ