16 Ekim 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün 12 sahife 2 nci sahifede: Siyasî icmal 5 inci sahifede: Suriye ve Antakyada tetkikler 6 ncı sahifede: Spor haberlerî 7 nci sahifede: Seyyah celbi için yapılan fedakârlıklar ]fll ..„» İSTANBUL CAĞALOGLU S3yi! 44Ö4 Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta fcutusu: tstanbul, No 248 Telefon: Başnmharrlr ve evi: 22366. Tahrlr heyeti: 24298. İdare ve matbaa tasmı 24299 . 24290 umhuri KEMALi Yazan: Tekin A Türk inkılâbı hakkında kadar yazılmış eserlerin e: melidir. Fransız parlâment, Herriot ve doktor Köprülü için birer mukaddeme ya Her gencin elinde bir t malıdır. Trabzon Tebriz Transit yolu Askerî ittifaklar bozuluyor mu? TürkBulgar münasebatı ark vilâyetlerimizi iğneden ipliğe kadar tetkik eden iki Veki limizin bilhassa Trabzon Tebriz transit yolu üzerinde durmalan mukarrerdi. Hükumetimizce çok ehemmıyet verilen bu yolun şimdiye kadar her cihetle çqk esaslı tetkiklere tâbi tutulduğunu biliyoruz. Mesele yeni değildir: O, Cumhuriyetin yıllardanberi, zaman zaman, çok büyük ehemmiyetlerle temas ve iltizam edegeldiği bir meseledir. Şark vilâyetlerimizin geniş bir kısmında Umumî Müfettişlik yapan kıymerli bir arkadaşımız, Bay Tahsin Uzer dahi bu işin âşıklanndandır. Kendisinin hakikî bilgi]ere ve rakamlara müstenid değerli mütalealan Cumhuriyet sütunlannda intişar etmiştir. Bugün Tahrana hareket edecek olan murahhas heyetimiz başkanı Bay Cemal Hüsnü, orada komşu ve dost Brüksel 15 (A.A.) Belçika Kraİran hükumetile müzakere ve halledeceğı ı Leopold, Belçika müdafaasmın kom meseleler arasında bu transit yoluna dair şu bir memleketin üçüncü bir devlete tade konuşmalar yapacaktır. Şimdiden pek arruz etmek üzere Belçika topraklann iyi bildiğimiz birşey var ki o da ayni medan geçmek teşebbüsüne kıyam etmesine seleye Iran hükumetince de ayni ehemmâni olacak ve onu bu hulyadan vaz miyetin atfedilmekte olduğudur. Evvelâ geçirecek derecede kuvvetli olması lâzım komşu ve dost iki memleket bu türlü işleeldiğini beyan etmiştir. Kral, Belçika rini müştereken halletmekte elbette bünm müdafaa tertibatının kuvvetlendirilyük zevk ve menfaat bulurlar. Ondan mesinin Almanyanın tekrât silâhlanması sonra da mesele Iran iktısadiyatı için e Italya ile Sovyet Rusyanın tamamile büyük menfaati haizdir. askerileştirilmesi karşısında pek muhik Bu mesele haddizatmda Iranm Ave yerinde olduğunu söylemiştir. Bütün rupa kontinanı ile en kısa yoldan, en bunlar, İsviçre gibi sulhperver milletleri ucuz masraflarla muvasalası meselesidir. ıile bir takım fevkalâde tedbirler ittiha Komşu Iran için bu maksadı en iyi tezma mecbur etmiştir. min edebilecek yollar yalnız ve yalnız Kral, beynelmilel muahedeler ahkâmıTdrkiye üzerinden geçenlerdir: Bugün nın ihlâl edilmesi ve bazı memleketlerin bu maksadı Trabzon Tebriz transit yodahilî vaziyetleri dolayısile beynelmilel lu temın edebilir. Yann bu transit yoluemniyetin zâfa duçar olmuş olduğunu na, taraf taraf Iran hududuna erişecek öylemiştir. Kral Leopold, Belçikanın şimendifer yollarımız da katılacaktır. askerî siyasetinin bir fütuhat harbi ha Türkiyedeki bütün bu yollann Iranda ırlamağı istihdaf etmediğini, belki harve Tabiî İran hükumetinin himmetile mukabilleri vücude getirilmiş olacağından iiç beş yıl sonra Iran iktısadiyatı gerek Karadeniz, gerek Akdeniz limanlanmızda en emin transit merkezlerini kurmuş olacaktır. Komşu ve kardeş memlekete Türk toprak ve denizlerinde bütün bu kolayhklan temin etmenin bizim için en büyük saadet olacağını şimdiden duyuyor, gö'rüyor ve takdir ediyoruz. Içinde bulunduğumuz hayatta bütün ehemmiyet ve azametile hâkim olan bir hakikattir kı iktısadî menfaatler mevcud dostluklan Londra 15 (Hususî) Moskova alabildiğine artıran en kuvvetli amildir. da halk heyecan içinde büyük miting ve Bu düşünce dahi bizim Iran Avrupa nümayişler yapmaktadır. Halk, ademi transitine tavassut etmekliğimizi müessir müdahale komisyonunun Sovyet muhtıbir surette teşvik eylemektedir. rasına müspet şekilde cevab vermezse, Türkiye haricinde Iranın Avrupa ile Sovyet Rusyanın İspanya hükumetine muvasalası ya Rusya içinden, ya cenubî askerî yardımını istemiştir. Madrid kömürsüz ve ışıksız İran limanlarile Kızıldeniz üzerinden ve yahud da Irak Suriye tarikile yürüyeSeville 15 (A.A.) Pemarroya bılir ve yürüyebilmektedir. Bütün bu yol nm zaptı, Madridi sınaî tesebbüsleri i lann nekadar dolaşık, uzun ve külfetli olduğunu yalnız hartaya bir göz gezdirtnekle anlıyabiliriz. Kızıldeniz üzerinden vuku bulacak İran ihracat ve ithalâtı belki masraf itibarile en ucuz olanıdır. Aacak mesafenin uzunluğu ve nakliye zamanının çokluğu göz karartacak kadar fazladır. Rusya içinden geçerek yapılacak nakliyatın masraf itibarile fazlalığına rağmen zaman itibarile daha kısa sayılamamak lâzım geldiğini ise birçok tecrübeler göstermiştir. Suriye ile Bağdad arasmdaki çölü kamyonlarla geçecek bir nakliyeye gelince onun iktısadî manasil nekadar bir tamhk arzedeceği de kara kara düşünülecek bir iştir. Biz bu naklıyenin şeklen farkına rağmen deve kervanlarından farksız olduğuna hükümd tereddüd etmeyiz. Her üç yol, Türkiyeden geçecek nakliyata nisbetle çok külfetli olmalarına ilâveten çok ta pahalı dırlar. En aşağı bire beş nisbetinde pahalı. Bu zamanın iktısadiyatında muvar fakiyet şartı olarak santim ucuzluklann bile nekadar ağır bastığı malumdur. Böyle fahiş farklar üzerinde konuşulmak bil< zaiddir. Her iki komşu, dost ve kardeş memle ket kendi hayatî menfaatlerini lâyık ol dugu ehemmiyetle takdir etmekte olduk ları ve Büyük Şeflerinin derin ve yük sek anlayışlarile milletlerarası âlemind< elele yürümeğe karar vermiş bulunduk ları için İranın Avrupa ile muamelelenn deki transit işlerini en kısa ve en faydah olmak üzere Türkiye üzerinden geçirmek sebebleri neden ibaretse onlann bütUr icablannı yerine getireceklerdir. Ne ha cet, Türkiyemiz İran transitinin emsal siz bir sürat kazanması için deniz yollannda da ona göre vasıtalar ihzannı biîe Belçika tamamile bitaraf kalmak kararını verdi Hariciye Vekilimiz Bulgar Başvekilile görüştü M. Köse Ivanof, Tevfik Rüştü Arast hududda karşıladı, mülâkat çok samimî oldu, Bulgar gazeteleri mühim makaleler neşrediyorlar Kral Leopold miihim bir nutuk söyledi ((Belçikanın emniyetini zamân altına almağa ittifaklar kâfi değildir, zira yardımın arkasından istilâ gelmektedir» Kralın nutku, Cenevrede heyecan, Pariste çok derin bir tesir yaptı. Belçikanın Cemiyeti Akvamdan çekileceği bile söyleniyor Kral, Belçikanın halihazırda umumî harbden evvelki vaziyetine pek ziyade benziyen bir vaziyette bulunmakta ol duğunu, çünkü Renin yeniden askerileştirilmiş ve Lokarno sisteminin imha edilmiş olduğunu söylemiştir. Belçikanın emniyetini zamân altına almağa ittifaklar kâfi değildir. Zira yardımın arkasından istilâ gelecektir. Bu sebebden dolayı, Hanciye Vekıhmız Tevfık Rustu Aras Belçika münhasıran ve tamamen Belçi Sofya 15 (Hususî) Hariciye Vekalı bir siyasa takibi mecburiyetindedir. kilimiz Tevfik Rüştü Aras refakatinde Belçika müttefiklerinden Kalemi Mahsus müdürü olduğu halde ayrılacak ntı? bugün 16,50 de ekspresle Sofya istas İstasyonda Hariciye Brüksel 15 (A.A.) Siyasî mehafi yonuna geldi. le göre, Kralın nutku Belçikanın dış si Vekilimizi Kralın müşavirleri, Hariciye yasa ve beynelmilel durumunda büyük Nezareti Kâtibi Umumisi, Teşrifat U Müdürü, Matbuat Umum Müdüdeğişiklikler vukuunu işaret etmektedir. mum Ayni mehafil, Belçikanın, kendisini rü, Iran sefiri, Yugoslavya sefiri bu harbe sürükliyebilecek olan ittifaklannı rada olmadığı için maslahatgüzar, sefaMuhim bir nutuk soyhyen Belçika Kralı Leopold muhafaza etmeksizin kendi ülkesini mü retimiz erkânı ve kalabalık bir gazeteci be mâni olmak gayesi peşinde koşan ko dafaa etmek azminde bulunduğunu söy grupu karçıladı. valisyonu takviye etmek olduğunu beyan lüyorlar. Belçika ne Fransa ile ittifakını etmiştir. lArkast Sa. 8 sutun 3 te] Bulgar Basvekıli M. Kose Ivanof Bulgar Beşvekili Köse Ivanof, Sof • ya sefirimiz Ali Şevki ve Bulgar Dev • let Demiryollan Umum Müdürü, Ha • riciye Vekilimizi Başvekilin hususî va • gonlarile Yugoslav hududundan karçı • lamışlardır. Bulgar Başvekili Köse tvanofla Hariciye Vekilimiz arasında hududdâki bu karşılaşma fevkalâde samimî olmug ve daha dört beş gün evvel Cenevrede beraber olan iki Vekil sanki unm za « lArkan Sa. 5 süttm 4 W] Ihtilâlciler Fasa tam muhtariyet veriyorlar çin lâzım olan kömürden tamamile mahrum bırakmıştır. Diğer taraftan Alberche elektrik santralının zaptı, Madridin büyük bir kısmmı ışıktan mahrum etmiştir. Vekffler arasında değişiklik mi? Alâkadar mehafil tebeddülât şayialarını doğru bulmuyor Ankara 15 (Telefonla) Büyük Millet Meclisinin toplanmasırun yakınlaştığı bugünlerde Vekiller arasında tebeddülât olacağına dair gene bazı şayialar çıkmıştır. Bu şayialardan biri rahatsız bulunan Ziraat Vekilinin çekileceği hakkındadır. Diğer bazı Vekiller arasında da tebeddülât olacağı tekrarlanmaktadır. Alâkadar ve resmî mehafil bu şayiaları ciddî telâkki etmemektedirler. Suriye gazeteleri Sancak için neler yazıyorlar? «Bir avuc Türkün hatırını hoş etmek için (!) Suriyeli bir sancağın şeklini değiştiremeyiz.» Moskovada halk, notaya müsbet cevab verilmezse Ispanyaya silâhla yardım edilmesini istedi Madridde vaziyet . Madrid 15 (A.A.) Korteslerin daimî heyeti, dün toplanmış ve tehlıke [Arkast Sa 3 sütun 4 te) Büyük Izmir manevrası muvaffakiyetle bitti Huhterem misafirimiz Efgan Harbiye Veziri geliyor Mareşal Mahmud Han büyük merasimle karşılanacak Kardeş E f g a n f Harbiye Veziri Mareşal Mahmud Han bu sabahki ekspresle Avrupadan şehrimize gelecekler dir. Mareşal haz retlerinin refakatle rinde Erkânıharbi ye Reisile Efgan ordusu zabitlerin den bazılan bulun Mareşal Mahmud Han maktadırlar. Mareşal Mahmud Hanı hududumuz[Arkası Sa. 8 sütun 4 te] Türk Sancağından güzel Reyhaniyeden Dost Suriye gazetelerinin ekserisı şimdiye kadar Antakya ve İskenderun meseleleri etrafında nisbeten itidallerini muhafaza ederlerken son hafta zarfında sanki, bir membadan direktif almışlar gibi, birdenbire harekete geçmişler, Sancak Türkleri aleyhinde şiddetli yazılar bir manzara Bu manevralar, Türk ordusumın yüksek kudretini bir daha izhar etmesine vesile olmuştur yazmağa başlamışlardır. 5 teşrinievvel tarihli Fetel Arab ga • zetesi «Antakyanın vaziyeti ve Suriye • den ayrılmak istiyenlerin hareketleri» başlıklı bir yazıda şöyle demektedir: «Dünkü pazar günü, Antakya muha* [Arkası Sa. 8 sütun 5 te\ Müşir Kâzım Pş.nın cenazesi merasimle kaldırıldı Türk bayrağına sarılmış olan tabut askerî kıt'aların da iştirakile eller üstünde taşmdı ıııırıııtıııııııııiMi ıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııtııııı>ııııımıınııııııııııııııııııııınınıııtııııı<ııııııınııııııııiıiııiıııınımınınııni İzmir manevralarından bir intıba: Kırmızı taraf a menaub Türk subayı telefonla konuşuyor İzmir 15 (Hususî) İzmır mınta kasında üç gündenberi devam eden büyük askerî manevralar bugün tam saat 12 yi 2 dakika geçe bitmiştir. Manevralar biterken Kırmızı kuvvetlerin gittikçe inkişaf eden taarruzu buna mukabil de Mavi kuvvetlerin büyük mukavemeti müşahede olunuyordu. rak taarruza geçmeğe muvaffak olan ve Türk ordusunu temsil eden Kırmızı tarafın, gerekse düşmanı temsil eden Mavi tarafm talim, kumanda, aldıklan emir leri tatbik bakımmdan gösterdikleri büyük gayret ve muvaffakiyet her türlü takdirin fevkinde bulunmuştur. Manevralan idare eden Orgeneral İz[Arkası Sa. .7 sutun 5 te] Gerek mütearnzm hücumlannı kıra Meşhud cürümlerden maksad nedir? Son günlerde meşhud cürümler kanununun tatbikatı hakkında yap'lan bazı neşriyat üzerine îstanbul Müddeiumumisi Hikmet Onat dün bir muharririmize şu En ihtiyar Müşir olan Kâzım Ev\relki gün vefat eden Müşir beyanatta bulunmuştur: c Meşhud suçlar kanurıunun Ivrhr zım Pasanın cenazesi, dün, askerî İArkası Sa. 5 sütun 4 tei rasimle Şişlideki apartımanından Paşanın cenaze merasimîndbn^bir:intıba YUNUS NADI İArkası Sa. 3 sütun 3 te) Kâ dırılmıştır. £ ***' me Türk bayrağına sarıluOİ*n rjıbut bir 5 tel kal