7 Eylül 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

7 Eylul 1936 CUMHURIYET Iki taraflı zaferler Ispanyada hem hükumet, hem de ihtilâlci kuvvetler kazanıyor [Baftaraft 1 inct tahifedeî , taat, asiiere Toledo yolunu kapamışlar dır. Yüksek kumandanlık, büyük mikyasta harekât için hazırlıklarda bulunmakta dır Asilerin Toledo cephesindeki ileri hareketlerine kat'î surettc tevkif edilmiş nazarile bakılmaktadır. to del Picoyu işgal etmişlerdir. Bu kuvvetler, hükumet kuvvetlerinin taarruzunu Talave ra del Pojoya doğru tardetmişlerdir. İspanya harblnin acı hakikatleri Muhterem misafirimizin şerefine Cenevrenin bir taleb\ Cenevre 6 (A.A.) «Cenevre mmikalan» Cenevre komitesi, Madrid ve Burgosa bir telgrag göndererek taarruza uğnyan şehirlerin civannda «Cenevre mıntakalan» vücude getirmelerini taleb tmişu'r. Kadınlar ve çocuklar bu mıntakalara yerleştirilecek ve bunlraın iaşeleri bitaraf omiserler tarafından temin edilecektir. Bu komiserler, ayni zamanda mevzu usul hilâfına vaki olacak hareketleri de bildireceklerdir. «Bu mücadele bir can çekişmedir. Ispanya Kral Edvard ve Büyük Şefimiz Atatürk yarışlara artık diriletnez!» şeref verdiler ve alâka ile takib ettiler Pariste intişar eden Le Journal ga :etesinin İspanyada hususî muhabiri Edouard Helsey, tspanyol asilerinin işgali altında bulunan Burgasta bir îs panyolla yaptığı mülâkatı naklediyor. Muhabirin, hüviyetini ifşa etmediği bu iahsiyet, İspanyol ihtilâlinin asıl sebeberini hakikate çok uygun olarak şu şe:ilde izah etmiştir: cTamir kabul etmez bir ziyan kar jısındayız. Neticede, çarpışan taraf ardan birinin galebe çalması, galebe çaldığı vehmine düşmesi muhtemeldır. Fakat ne sağlann, ne de sollann kazana :ağı her hangi bir zafer, bundan böyîe millî vahdeti temin edemiyecektir. İspanyollar, badema, birbirlerini öldüreek yaşamağa mahkumdurlar ve bu nun sonunu tahmin etmek te imkân • azdır. Zâhirde, dahilî harb başlıyah ancak bir ay oldu. Hakikatte, cumhuriyetin eessüsündenberi filen mevcuddu; alevi henüz şehirlere, vüâyetlere sirayet etmemiş, fakat kalbleri tutuşturmuştu. İlk kabahat te diktatörlük zamanındadır. Bizde, siyasî sarsıntılar daima ;eniş ve haşin olmuştur. Maamafih, muvazene, şöyle böyle temin ediliyordu. Sağlar ve sollar sıra ile iştihalarını ve gururlarını, ihtiraslannı ve kinlerini atmin edecek saha buluyorlardı. Eski parlamento sistemi yerine akide den mahrum bir diktatörlük tesis edildi. Ortaya çıkan lâf ebeleri millette, uyuşmuş gibi duran şiddetli ihtirasları uyandıracak şekilde harekete başladı ar. Her ispanyol, bazan uyuklıyan bir volkandır. Bu volkan uyandınldı. Halkçi cephe bu suretle doğdu; daha isim verilmeden evvel de faaliyete geçti. Artık kralhğın devrilmesi için fazla beklemeğe lüzum kalmamıştı. Krallıka beraber, îspanyayı vahdet halinde bulunduran yegâne kuvvet yıkılmış buunuyordu. Gözümüzün önündeki kanlı cbugün>, o «dün> ün başka turlü olmauna ihtimal bulunmıyan neticesidir. Rakib partiler, Rabahati istedikleri kadar birbirlerine yüklesinler. Haki katte, asiler, ayni hareketi hazırlamakta bulunan rakiblerinden evvel hare kete geçmekten başka bir şey yapmış değillerdir. Belakonun, ilkbaharda İs panyaya yaptığı seyahat inkâr edildi. Bu inkâr cür'etkârane bir yalandır. Asıl felâket, Ispanyanın bu ihtilâlle yaralanması değil, ezilmesidir. Tam bir inhilâl ve korkarım kat'î bir inhilâl karşısındayız. Her İspanyol, her İsparıyolun düşmanı olmuştur. Yabancılar, karşılıklı iki kütlenin çarpıştığını gö rüyorlar. Bu iki kütlenin insicamı gösterişten ibarettir. Kulis arasına şöyle bir göz atılacak olursa hakikat bütün çıplaklığıle meydana çıkar. Ben ne asilerin, ne de halkçı cephesinin tam bir muvaffakiyet kazanacağına ihtimal veremiyorum. Bu muvaffakiyet tahakkuk etse bile, fırtına sadece yerini değiştirmiş olacaktır. Galibler, rakiblerini is timan vaziyetine düşürür düşürmez birbirlerini yemeğe başlıyacaklardır. Çünkü, cumhuriyetçiler arasındaki rekabet aynen nasyonalistler arasında da mevcuddur. Partileri tuz haline getirinciye kadar taksime uğraşsanız, îspanyamn en son kalan tek tanesi bile kendi aleyhine kıyam edecektir. Katliâm, bir tek insan kalıncıya kadar devam etse, bu bir tek insan, karşısında çarpışacak kimse bulamayınca, mutlaka kendi sağ yumru gile kendi sol böğrünü dövmeğe kal kar. Bu mücadele bir can çekişmedir, İs panya artık dirilemez.> Modada dün büyük kayık yanşları yapıldı trunun fect vaziyeti Bir kalenin son atesleri Hendaye 6 (A.A) Havas Ajansı muhabiri dündenberi hükumet kuvvetleri tarafından terkedilmiş olduğu zannedilen Guadelupe istihkâmınin saat 8 de Irun üzerine ateş etmeğe başlamış olduğunu bildiımektedir. Asilerin bu istihkâma süratle taarruz edecekleri tahmin olunmaktadır. Fontarahi, Irun ve Behobiada tam bir sükun hüküm sürmektedir. Zaptedilmiş olan şehirleri işgal etmek uzere bu mıntakada altı bin ihtilâlciden ancak altı yüz kişi kalmıştır. Dünden itibaren Sen Sebastiyene asilerin kuvvei külliyesi sevkedilmiştir. Buraya pek yakında taarruz edileceği tahmin olunmaktadw. Zira Pasazes ve Senteriada ciddî bir mukavemete maruz kalınacağı zannolunmaktadır. Kaleyi müdafaa edenler kaçtı Hendaye 6 (A.A.) Havas Ajansınm muhabiri, halkçılar cephesi milislerio dü nakşam Guada Lope kalesini terkederek küçük bir gemi ile Fransaya iltica etmiş olduklarını bildirmektedir . Ihtilâlciler, hiçbir mukavemete maruz kalmadan saat 22 de Fuentarrabiayı işgal etmişlerdir. Dün gece Sen Sebastiyen kapılannda touçu muharebesi başlamıştır. Pont d'lrun 6 (A.A.) Irunun tamamile ihata edilmesini takib eden ilk dakikaları tasvir eden Havas Ajansı muhabiri, ihtilâlcilerin sevinc sahnelerini nakletmektedir. Henüz dumanı tütmekte olan trunda kararmış duvarlara ufak kırmızı san bayraklar asılmıştır. Birkaç faşist milis, devriye gezmekte ve pusulan araştırmaktadır. Fransız gazetecilerile diğer ecnebi gazetecilerindn fotoğraf ve sinema mu habirlerinden şehrin işgalinde hazır bu lunmuş olanlara Fransız memurları tarafından Fransa hududunu geçmek müsaadesi verilmiştir. İspanyol karakolunda General Molanın askerleri silâh oynat makta, Romalivari selâm vermekte, muzaffer çıkmış olduklanndan dolayı gü rültülü nümayişlerle sevinclerini izhar etmektedirler. Sinemacılar filim çeviriyorlar, askerler sinema objektifinin sahasına girmeğe çalışıyorlar. Kendilerinde kat iyyen yorgunluk alâimi görünmemekte dir. Fas Sultanımn beyanatı Paris 6 (A.A.) Rabattan bildirilıyor: Fas Sultanı, Ispanya hakkında M. oyroutona bir beyanname göndermiş :ir. Sultan bunda ezcümle şöyle demek:edir: Nüfuzu, muahedenameler ahkâmı mucibince, Imparatorluğumuzun bir kısmına şamil olan dost bir memleketin ni:ak içinde bulunduğunu büyük bir hüzünle görüyoruz. Tebaamızdan bir kısmının endieâle münasebette bulunmakta oldu * ğumuz bir hükumeti devirmeğe uğraşanlann teşebbüslerine hizmet etmelerine te •ssüf ederiz Fransa hükumetinin muahedelerin zamân altına alınmış olduğu hükümranî haklanmızın cümlesinin masuniyetini temin edeceğine itimadımız vardır. Deniz harb mektebi flikaları yarısından bir görünüf IBaştarafı 1 tncı sahi}ede\ Deniz Harb mektebi kikleri arasında apılan yanşlarda, Deniz Harb mektebinin 3 numaralı kiki birinci, 4 numaralı kiki üçüncü olmuştur. Bu yanşlara 2 numaralı kik birinci olduğu halde yanhş şamandıra döndüğünden diskalifye edil miştir. Kulübler arasında iki çifte klâsik tekelerle yapılan yanşlarda Güneş birinci, Kralın arzusu üzerine Ingiliz torpitolanna mensub efrad arasında 800 metro mesafe dahilinde bir flika yanşı yapıl miştir. Bu yanşı yeşil forma giymiş olan Krofton torpitosunun bahriyelileri ka zanmıştır. Bu yarışm birinci ve ikincilerine Ali Said tarafından birer kupa ve bayrak hediye edilmiştir. Tahlisiyeler arasında yapılan yanş Askerlerle hmcahınc dolu olan Ane mida de Franciada kırmızı bereli kra listlerle oto mitralyözler ve tanklara te sadüf edilmektedir. Sokaklarda insanlar ahval hakkında görüşüyorlar. Biribirlerinin omzuna vuruyorlar, kucaklaşıyorlar. Caddenin iki tarafında bulunan ve yan gından kurtulmuş olan evler, yağma ve tahrib edilmiştir. Herşey kınlmış, ne var Öğrenildiğine göre marksistler son OD ne yok yağma edilmiş, pencerelerde cam beş gün zarfında ellerinde rehin olarak kalmamış, kapılar sökülüp yıkılmıştır. Duvarlarda kurşun izlerine tesadüf edilbulunan 300 kişiyi idam etmişlerdir. mektedir. Alkazar tarayındaki harb Hendaye 6 (A.A.) Havas muhabirinin saat 12 de bildirdiğine göre Guadelupe kalesi ateş etmekten feragat et miştir. Kalenin ihtilâlcilerin elinde bu lunduğu artık şüphesizdir. Fuentarabiada karakollar gezmekte dir. Orada hiçbir ev harab olmuş değildir. Hükumet kuvvetlerinin denize atmış oldukları kamyonlarm çıkarılmasına gayret edılmektedir. Havas Ajansınm Burgosdaki muhabiri Alcazar Toledo mahsurlannın nasyonalistler tarafından kazanılan muzafferiyet üzerine tertib etmiş oldukları şenliklerin radyo ile dinlenmiş olduğunu bildirmektedir. Mahsurların bir ahize, bir de mür sileleri vardır Alcazar kumandanı hergün bir gazete neşrettirmektedir. Zabit namzedleri Ispanyanın şerefi için ölmeğe hazır olduklarını söylemişlerdir. Paseo Colon mahallesi, korkunc bir maunzara arzetmektedir. Hemen hepsi de yangm felâketine uğramış olan evlerden duman çıkmakta ve etraftan arasıra tüfek sesleri gelmektedir. Başlarımızın üzerinden obüsler ıslık çalarak geçiyor ve Fuentrabia ile Guadelupe kalesi üzerine düşüyor. Behobiada bataryalar, Guadelupe kalesine gülle isabet ettirmeğe uğra şıyor. Fransız kabinesi vaziyeti tetkik etti Paris 6 (A.A.) Kabine Meclisi, Ispanya hâdiselerile iki saat meşgul olmuştur. Hükumet, bundan evvelki vaziyeti muhafazaya ve 8 ağustosta yapılmış olan diplomatik teşebbüsü teyide ittifakla karar vermiştir. Kabine, salı günü açılacak olan Londra konferansında alacağı vaziyeti tetkik etmiştir. Konferanstaki Fransız heyetine Büyük Elçi Korben başbakanhk edecektir. Blum, İspanya işleri hakkındaki müzakereyi tamamen takib edememiştir. Çünkü bu sırada Paris bölgesi sendika larının bir heyetini kabul etmiştir. Heyetin Blum ile görüşmesi 40 da kika sürmüştür. Delegeler Ispanya cumhuriyetinin müdafaası için lâzım addettikleri silâhlarm gönderilmesine müsaade edilmesini ısrarla istemişlerdir. Blum ise yalnız hükumetin vaziyetini teyid edebilmiştir. Blum bundan sonra sendikalann demarşı hakkında arkadaşlanna izahat vermistir. Bakanlar, müteakıben Almanyada iki sene. askerlik hizmetinin neticelerini tetkik etmişlerdir. Daladye ve Kot millî müdafaanın kuvvetlendirilmesi için alacakları tedbirleri saymışlardır. Bakanlar teslihatın ve hudud müdafaasının mükemmelştirilmesine prensip itibarile karar vermişlerdir. Bakanlar, askerlik hizmetinin uzatıl masını bertaraf etmişlerdir. Hükumet, müdafaayı takviyeye karar vermiş olmakla beraber, bütün uluslara silâhlanma yanşınm durdurulması için müracaatte bulunacaktır. General Ali Said ikinci gelen Kloroo torpitosa flikastna mükâfatını veriyor Beykoz ikinci, Galatasaray üçüncü ol muştur. Donanma efradı arasında 6 çifte flika ranşı A ve B serisi üzerinden yapıldı. A erisinde Mecidiye flikası birinci, B serisinde Deniz lisesi flikası birinci oldular. Kadınlar arasında dört çifte klâsik eknelerle yapılan müsabakada Fenerbahçe birinci, Güneş ikinci oldular. Beş çifte donanma flikaları müsaba larda da Rumeliyi temsil eden yeşil renEliler birinci gelmıştir. Bu müsabakalarda puvan itibarile 11 puvanla Beykoz birinci, 6 puvanla Fe nerbahçe ve Güneş ikinci, 4 puvanla Galatasaray üçüncü olmuşlardır. Yanşlarda derece alanlara General Ali Said, Fahreddin, Iktısad Vekili Celâl Bayar ve Maliye Vekili Fuad Ağralı tarafından kupalar verilmiştir. trun bombos Hendaye 6 (A.A.) Havas bil diriyor: Asiler İruna girdikleri zaman, Fransızlann sığındıklan Fransız konsoloshanesi müstesna olmak üzere, şehirde kalan tek sakin bir doktor olmuştur. Irun 12000 nüfuslu bir şehir olduğu ve Fransaya yalnız 5000 kişi sığındığı için, geri kalan nüfusun Sen Sebastiyene doğru çekildiği tahmin edilmektedir. Bir Madrid gazetesine göre... Madrid 6 (A.A.) Mundo Abero gazetesi, Alcazar de Toledoda mahsur bulunan asilerin, hükumet kuvvetlerinin Talavera Del Tazada kazanmış olduğu muvaffakiyetler üzerine, bugün teslim olmalannın muhtemel bulunduğunu yaz maktadır. Asilerin Alcazar muhasarasını kaldırmaları ümidi kalmamıştır. Milislere ihanet edilmiş Bordeaux 6 (A.A.) France, Bordeaux et Sud Ouest gazetesi, İrunda yaralanmış olan ve halihazırda Bordoda bir hastanede bulunan bir Fransızm beyanatını neşretmektedir. Fransız, demiştir ki: «Her tarafta hainler vardı. Tayyarelere karşı harbeden bir kıt'asına kumanda etmekte olduğum meşhur la Puncha mevzii, ele geçirilmesi gayrikabil bir mevzi idi. Bu kıt'anm kumandanı, asiiere iltihak etti ve onlara herşeyden evvel San Marciolyi yandan mitralyöz ateşine tutabileceklerini öğretti. Asilerin tankları San Marcialı bombardıman ettikleri zaman müdafiler, yol üze rinde maden ocaklarını berhava etmek istediler. Fakat temas temin eden elektrik telleri koparılmıştı. Tarihi saray bir harabe haline geldi Paris 6 (A.A.) Havas Ajansı muhabiri, Alcazara karşı yapılan son taarruzda Toledoda hazır bulunmuştur. AU cazarın bugün teslim olunacağı muhakkak addedilmektedir. îhtilâlciler tarafından işgal edilmiş olan askeri valinin sarayı, geceleyin tahrib edilmiş ve içindekiler bir yeraltı yolundan Alcazara iltica et mişlerdir. Hükumet bataryalan Alca zarı tahribe devam etmektedir. Alcaza rın sol kulesi yokolmuş, sağ kulesi de harab olmuştur. Kumbara atmakta ihtısasları olan hücum müfrezeleri, Alcazann içinde ufaktefek yangınlar çıkarmışlardır. Bu yangınlar içerideki asileri adeta boğmaktadır. Bunlar dört gündenberi ateşi kesmişlerdir. Mühimmatlannın tükenmiş olduğu zannolunuyor. Malagadan bildirildiğine göre on dokuz yaşında ve Willbros Gracia isminde bir delikanlı, asilerin takviye kıtaatının Grenadaya gitmesini menetmek için biı köprüyü berhava etmiştir. Infilâk bir tren geçerken vukua gelmiş ve tren yuvarlanıp parçalanmıştır. Milisler, sağ kalanlara el bombalarile hücum etmişlerdir. Milislerden yalnız bir kişi ölmüştür. Karnından yaralanmış olan şefleri hastanede ölmüştür. Kadınlar arasında dört çifte yarıslardan bir görünüf Yüzme yarışları kasında Mecidiye birinci, Hamidiye i kinci oldular. Iskampavyalar arasında yapılan müsabakada Yavuzun 1 numaralısı birinci, 2 numaralısı ikinci olmuştur. Yedi çifte flika yanşmda gene Ya vuzun 1 numaralı flikası birinci, 2 numaralı flikası ikinci oldu. Profesyoneller arasında yapılan altı çifte alamana yanşmda Adalı Dursun birinci, Karadenizli Hüseyin ikinci ol muşlardır. Dört çifte yanşlarda Beykoz birinci, Galatasaray ikinci, Fenerbahçe üçüncü olmuşlardır. Altınordu diskalifye edil miştir. Evvelki gün başlanan yüzme yanşla nna dün sabah ta devam edilmiştir. Dün alınan dereceler şunlardnr: 200 metro serbest: Birinci Galatasaraydan Halil 2,27,3 ikinci îstanbulspor dan Mahmud, üçüncü Galatasaraydan Orhan, dördüncü Beykozdan Fuad, bcşinci Rauf, altıncı Vedad. 200 metro kurbağalama: Birinci Beykozdan Mekin 2,20,30 ikinci Toma, üçüncü Adnan, dördüncü Galatasaraydan Semih. 1500 metro: Birinci Galatasaraydan Halil 22,25,2, ikiaci Beykozdan Fuad, üçüncü Bülend, dördüncü Fikret. Fransız ameleleri tspanyaya yardım edilmesini istiyorlar thtilâlcilerin zaptettiği şehirler Valladolid 6 (A.A) Nasyonalist kuvvetler, Avila eyaleltinde kâin Puer Paris 6 (A.A.) Paris bölgesi demir fabrikalarının delegeleri, 230,000 sendike amele adına Başbakana götürdükleri bir mektubda hükumetten, pat ronlar tarafından baltalanan sosyal ka nunlann rrmilak surette tatbikini ve spekülâsyon yapanlar hakkında şiddetli bir Majorka adasında vaziyet Barselon 6 (A.A.) Katalonya siyasa kullanılmasmı istemekte ve «Hü Başvekili, Majork adasına yapılan ihrac kumetin İspanya hükumetine yardımı is ameliyesinin muvaffakiyetle neticelenmiş tihdaf eden her türlü hareketinde ken dilerine güvenebileceğin«> ispat için i olduğunu bildirmiştir. eylul saat 16 da işi bir saat tatil etmeye İtalyan gazeteleri memnun karar verdiklerini bildirmektedirler. Roma 6 (A.A.) Havas AjansınAsiler bir hükumet denizaltt dan: italyan gazeteleri, ispanyol asile gemisini batırdtlar rinin irunda kazanmış olduklar ımuvafBurgos 6 (A.A.) Vilasbe torpi fakiyetten memnundurlar. Diğer taraftan bu gazeteler, Fran • tosu, Lakroynda bir hükumet denizaltı sızlann ispanyol halk cephesi mensubla gemisini batırmıştır. tstifa eden tspanyol elçileri rına yapmış oldukları yardım hakkında Vaşington 6(A.A.) İspanya bü Fransız sağ cenah gazetelerinin vermiş oldukları haberlerin kâffesini bütün te yük elçisi, kanaatlerinin yeni Madrid hükumeti kanaatlerile telifine imkân ol ferruatile nakletmektedir. Stampa gazetesi «Sahte Fransız bita madığından dolayı istifa etmiştir. Vaşington 6 (A.A.) îspanya ata raflığı» mdan bahsetmekte, Tribuna «Mevhum Fransız bitaraflığmm hailev: şemiliteri istifa etmiştir. Atina 6 (Hususî) Buradaki îspan kuvveti» ni mevzuu bahseylemekte, La vero Faseista gazetesi ise «Ademi müda ya elçisile maslahatgüzan Madrid hüku hale prensipinin açıktan açığa ihlâl edil metine istifalannı göndermişler ve asiler iltihak etmişlerdir. miş» olduğunu ileri sürmektedir. Uludağa kar yağdı Bursa (Hususî) Burada havalar yavaş yavaş soğumağa başlamıştır. Uludağm zirvesine ilk kar düşmüştür. Fakat bu kar yerde tutmamıştır. Uludağ oteli ve havalisinde gece hararet sıfırm altında ikiye kadar düşmektedir. Dereler, akar sular buz tutmaktadır. Atların ayağma lâstik nal takıldı Bursa (Hususî) Bursa Belediyesi; binek arabalarının atlanna lâstik na! taktırılması hakkında bir karar vermişti, Bu karar tatbika başlanmış ve şehirdek binek arabacılan atlanna lâstik nal taktırmışlardır. Bu lâstik nallar; hem gü rültü ile mücadele, hem de yeni yapılan çekirge Bursa asfalt yolunun vaktinden evvel harab edilmemesini temin mahiye tındedir. Maamafih gürültü ile mücade le için bu hareket kâfi görülmemekte yük arabalarının demir tekerleklerine de bir çare bulunması temenni olunmakta Yelken yarıslarından bir görumtt