24 Ağustos 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BUGÜN 2 nci sahifede: Siyasî icmal 3 üncü sahifede: Yeni Türkiyenin rahu L. Nikolin 5 inci sahifede: Kurultay açılırken Halil Nimetullah Öztürk 7 nci sahifede: Deniz yolculuklannuı zorluğu V. Birson umhuri 441 l i i 1 1 Ansiklopedisi 10 cildi tamam olmuştur . . OJ . . innp r8Z&rîeSI 2 4 AjjUSÎOS İ900 s J tSTANBUL CAĞALOĞLU Telgral ve mektub adrad: Cumhuriyet, tstaubul Posta taıtusn: İstanbul, No 246 Her eve ve herkese lâzımdır Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366 Tahrlr heyeü: 24298 îdare ve matbaa fcLsmlle Matbaacılık ve Neşrlyat Şirketl 24299 . 24290 Üçüncü Dil Kurultayı Açılırken Bilhassa Giineş Dil Teorisile Üçüncü Dil Ktırultayı ilim âleminde bütün dünyaya şamil tarihî bir ehemmiyeti haiz namzed bulunuyor. tatürk inkılâblarının şimdi üzerınde çahştığı Türk dilinin tetkik ve ıslahı hareketi ehemmiyetçe ona takaddüm eden diğerlerinden aşağı değil, belki daha yukarıdır. Bugiin Dolmabahçe sarayının biiyük salonlannda açılacak olan Üçüncü Dil Kurultayı yeni Türk milleti oluşunun büyük Dİr merhalesini teşkil etmektedir. İstiklâl Savaşile memleketin coğrafî smırları ve maddî tamamlığı temin olunmak kâfi değildi. Ebedî bir istikbale namzed olan Türk milletinin modern bir hayatla bu yeni ufuklarına doğru uçması için bir takım şartlann yerine getirilmesi elzemdi, ye bunlar şu mantıkî silsile ile yapıldı: 1: Dahilisile haricisile koca bir husumet cihanma karşı koyan Türk milletinin aslan gazabı önünde sultan kaçtı, saltanat yıkıldı, ve edebiyen ilga edildi. Türk milleti zaten içinde bulunduğu cumhurî idaresini resmen de ilân etti. 2 : Hilâfet te, halife de ortadan kaldırılarak Türk milletinin kendi mülkünde kayıdsız şartsız hakimiyeti uzak, yakın en küçük müdahale ve şirket ihtimallerinden tecrid edildi. Dil inkılâbımızda yeni bir hamle Ispanyadaki kanlı harb Üçüncü Dil Kurultayı bugün saat 14 te merasimle açılıyor bugün saat 14 te Dolmabahçe saraymda büyük merasimle ve Maarif Vekili Saffet Ankanın bir nutkile açılacaktır. Bunu müteakıb riyaset divanı seçilecektir. Evvelâ, Türk Tarih cemiyeti namına cemiyet reislerinden birisi, kardeş teşekkül olan Dil cemiyetinin Kurultaymı tebrik maksadile bir nutuk irad edecektir. Bundan sonra cemiyetin Umumî Kâtibi Ibrahim Necmi Dilmen cemiyetin bir evvelki Kurultaydan bugüne kadar geçen iki sene zarfındaki mesaisi ve elde edilen neticeleri, telif ve tercüme suretile vücude getırilen eserleri umumî bir raporla Kurultaya arzecek ve bundan sonra komisyonların intihabına geçilecektir. İlk defa Yusuf Ziya Özer, onu müteakıben îbrahim Necmi Dilmen tezlerini okuyacaklardır. Bundan sonra sırasile Hasan Reşid, Agob Dilaçar, Naim Onat, Muzaffer Fahreddin, ve Mehmed Ali tezlerini izah edeceklerdir. Birçok ecnebi profesörler de bu arada dilimiz hakkmda tez ve düşüncelerini beyan e deceklerdir. Hükumet kuvvetleri iki muvaffakiyet kazandı Sevil üzerine yürüyen faşistler bir galebe kazandıklarını söylüyorlar Kurultay bugün Maarif Vekilinin nutkile açılacak ve Riyaset Divanı seçiminden sonra tezlere başlanacaktır. Dün üç ecnebi alim daha geldi Bir İsveç vapuru da bombardıman edildi, Oviedoda Dil inkılâbımızda yeni bir merhale obir aileye günde ancak bir litre su veriliyor lacak olan üçüncü Türk Dil Kurultayı n a Dil Kurultayma iştirak etmek iizere dün gelen Fransız, Yunan alimleri bir arada Dil Kurultayında hazır bulunacakların dikkat edecekleri noktalar Türk Dil Kurumu Genel Sekreterliğinden: Bugün açılacak olan Üçüncü Türk Dil Kurultayının intizamını temin için gelecek arkadaşlardan şu noktalara önem verilmesini dileriz: 1 Ellerinde beyaz, pembe, yeşil ve fotoğrafh mavi kart bulunanlar Kurultayın toplanacağı ön salona alınacaklardır. Bu salon saat tam 13 te açılacağından geliş saatinin buna göre tanzim edilmesi ve tam on dörtte celse açılacağından on dörde on kala salonda yerlerini almaları rica olunur. 2 Ellerinde kırmızı kart bu lunanlar muayede salonunda radyo ile Kurultay müzakerelerini dinliyeceklerdir. On salon icin verilen kartlara göre simdiki halde dinleyicilerin bu salona alınmasına imkân gö rülmemiştir. 3 Ön salona giren arkadaşlar kartlarile birlikte gönderilen numaralan biletlerle girilen kapının sağ yanındaki dağıtma yerine uğrıyarak kendileri için ayrılan zarf ve paketleri almalıdırlar. Dağıtma yerinde numaralar yüzer yüzer ayrılmıstır. Herkes elindeki biletin numarası na göre masalara başvurmalıdır. 4 Kendilerine ikinci kopye o larak verilen yahud her ne sebeble olursa olsun kartlarile birlikte nu maralı bilet almamış olan arkadasların dağıtma yerine gitmiyerek birinci gün toplanmasının bitmesinden sonra derhal Sekreterliğe müracaat etmeleri rica olunur. Burgosta a'si generaller Franko ile Mola goruşürlerken İspanyada kaâtnlardan sonra çocuklar da sılâhlandılar Dün yeniden üç profesör geldi Kurultaya iştirak edecek profesörler den üç tanesi daha dün şehrimize gelmişlerdir. Bunlarla beraber Kurultaya 15 yabancı profesör iştirak etmiş oluyor. Dün gelenler sırasile Fransız Hilaire de Barenton, Yunan Yorgi Anagnosto pulos, Bulgar Peter Mijatewdir. Dün kendilerile ayn ayrı görüşen bir muharririmize bu profesörler şunları söylemiş lerdir: Hendaye 23 (A.A.) Gijon cephesinden alınan haberlerde meb'us Pe nanın kumandası altında bulunan Asturien maden amelesinın asilerın son siperlerini zaptetmiş olduklan bildırılmekte dir. Muharebe çok şiddetli olmuş ve her iki taraf ta ağır zayiat vermiştir. Yüz elli asi esir edilmiştir. Haber verildığine göre asılerin yüksek rütbedeki zabitleri hükumet kuvvetlerinin eline düşmemçk için kendilerini öldürmüşlerdir. [Arkast Sa. 8 sütun 1 de] 3 : Tedrisatta vahdet tesis olunarak Kurunuvustaî çürümüş medrese usullerine ebedî bir nihayet verildi. 4 : Kazada vahdet, kapitülâsyonlann ağababası olan şer'î mahkemeleri sildi süpürdü. 5 : Hakkı ve hürriyeti kendisine iade folunan Türk kadınile Türk cemiyeti yarım ve sakat bir heyet olmaktan kurta Fransız alimi ne diyor? rıldı. « Istanbula 42 sene evvel gelmiş • 6: Milletin içtimaî hayahnda çürütücü tim. Bugünkü Istanbulla o günkü lstan bir anarşinin ilticagâhları olan tekkeler bul arasında yarım asırlık değil, tam 5 kapandı. [Arkast Sa. 7 sütun 3 fel 7: Türkleri kırmızı mühür mumlu kara şişelere benzeten serpuş ve kıyafet üzerindeki manasız ve hiç yersiz taassub bir darbede berhava olarak millet geniş bir nefes aldı, ve kâbusvari bir baş belâsından kurtulmuş oldu. 8: Yeni Türk alfabesile Türk milleti adına cehalete karşı amansız bir harb açıldı. 9 : Ve nihayet Türk milletinin manevî birliğini ikmal edecek olan Türk dilinin sıkı bir tetkikine girişilerek o sahada da Atatürk Türkiyesine has büyük muvaffakiyetler elde edildi, ve şimdi hâlâ işte bu en hayatî ve en millî mesele üzerinde çalışılmaktadır. Bugün Dolmabahçe sarayında açılacak olan Kurultay, her biri asırlık çahşmalar istediği halde cümlesi üç beş seneye sığdınlmış olan Türk inkılâblannm sanki evcini teşkil etmektedir. Türk inkılâbları büyük bir ehrama benzetilirse üstünde çalışılan son mesele bu ehramm zirvesi, ucu, yani en yüksek noktası demektir. Bu manada en yüksek nokta demek olan evc kelimesi sanki arabca bir kelimedir. Halbuki onun en ileri nokta demek olan uc kelimesile hem lâfzan, hem manen nekadar münasebetli olduğunu ve bu itibarla millî Türk dilinin esaslı bir tetkike nekadar değeri bulunduğunu işte daha söze başlarken rasgele îlk kelimede müşahede etmiş bulunuyoruz. Osloda toplanan arkeoloji kongresi Delegelerimizin gösterdikleri büjrük muvaffakiyet, hakkımızda büyük tezahürata sebeb oldu Moskovadaki suikasd muhakemesi Diğer maznunlardan Semirnoftan maadası, cıirümlerini itiraf ettiler ve te şebbüs ettikleri işten dolayı nedamet göstererek Stalinin takib etmekte olduğu siyaseti tensib etmekte olduklarım söylediler. Semirnof, müdafaasında, meselenin esas itibarile Kamenef. ve Zinovyefin vazettiği tethiş usulünden maksad, hükumeti ele geçirmek olmayıp ancak 931 ve 932 senelerinde köylerde ve bil hassa Okraynada ve Kafkasyada zuhur eden büyük müşkülâtlar yüzünden partinin ziraî siyasetile ihtilâf halinde ol duğunu söylemiş ve Kirofun katillerini tenkid etmiş, ancak manevî mas'uliyeti kısmen kabul ettiğini, nitekim muhalif lArkası Sa. 7 sütun 4 £s] Suikasd suçlularmdan Mişel Tomski evvelisi gün intihar etti Moskova 23 (Hususî muhabirimiz den, telsizle) Suikasd maznunları nın muhakemelerine bu sabah devam edildi. Kamenef ve Zinovyef müdaf aa larmı yaparak si yasî noktai nazar ıhtilâflarmdan do layı mevkuf ol duklarını ve ken dilerine bu defa atStalin fedilen cürmün ceraimi adiyeden bulunduğunu ve müddeiumuminin istediği ölüm cezasının doğru olmadığını söylediler. Kralın Sakız ve Giridden başka Atinayı ziyareti de muhtemel IIIMHIIllinMIIIIMIMIIIItllllllllfllllllMIMIHIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIftlllillillllHlllllllllfillllltlltlllllllMlllllltlillllllllHIIHtfllitllinflllllHIMMIIIIiniMIUt raftan kendi memleketimizin içinden ve kendi halkımızın arasından Türk dilinin mebzul malzemesi meydana çıkıyor, diğer taraftan şimdiye kadar yabancı sanılan birçok kelimelerin türkçeliği ispat oluAtatürk inkılâblannın bu sonuncusu nuyordu. Şimdi arabca dili kehmelerinin 51e takib olunan maksad, Türk milletinin yarıdan fazla bir nisbetle aslen türkçeliğikendi dilini mazbut ve mantığı çok büyük ni ispat etmek iddiasmda alimlerimiz varve millî bir müessese haline koymaktan dır. Farsçaya gelince Turanın kenarında, ibarettir. Her türlü hisleri, her türlü fikir güzergâhmda veya içinde bulunan İran leri, ilmî ve fennî her türlü malumatı ko ülkesi halkı dilinin türkçe ile münasebeti laylıkla, genişlikle ve bütün bir millete hem daha açık, hem daha çoktur. Türk malolmuş anlayışla ifade eden millî Türk dili tetkiklerinin tarihle muvazi yürüyen 'dili müessesesi. İmparatorluğun sayısız kısmı tarihten nur aldığı kadar onu aykusurlannın en büyüklerinden biri, hiç dınlatmağa da hizmet etmiştir, ve nihayet şüphesiz, dilde dahi halktan ayrılmış bir her sahası pek feyizli verimlerle temayüz idare tarzının mümessili olmuş bulunma eden bütün bu çahşmalar, bütün medenî smdadır. Başka dillerin yalnız kelimeleri dilleri büyük Türk milletinin dili kaynani değil, hatta sarf ve nahiv kaidelerini de ğma götüren bir teori dahi yaratmış bualmış olarak yaşamağa çalışan bir dil lunmaktadır: Güneş Dil teorisi. âltı asır evvel olduğu gibi altı asır sonra Bilhassa bu teori ile Üçüncü Dil Kuîdahi millete malolamazdı. rultayı ilim âleminde bütün dünyaya şaBu hareket noktasmdan başliyan Türk mil tarihî bir ehemmiyeti haiz olmağa 8ili tetkik işleri her istikamette pek büyük namzed bulunuyor. Kendimize gelince Hetiçeler iş|ihsal cdcrek ileriledi. Bir ta ayni teori pek ziyade önemli dil i§imizin amelî sahada esaslı surette tanzimini teshil ve temin eden sağlam ve kuvvetli bir mesned teşkil ediyor. Birkaç gün önce gene bu sütunlarda söylemiş olduğumuz veçhile Türk dilini tetkike taalluk eden işler her sahada kâfi derecede tebellür etmiş ve binaenalyh Türk Dili Tetkik Cemiyeti artık devletin kendisine maledebileceği iki büyük müLondrada çıkan Daily Express gazeesseseye inkılâb etmek olgunluğuna eriş tesi Ankaradaki muhabirinden aldığı miştir: Teorik ve tarihsel tetkikler için kaydile şu havadisi neşretmektedir: bir enstitü, yaşıyan dilin tanzim ve tesbiti Ankara hükumetile Mısır hükumeti için bir akademi. Süveyş kanalınm emniyetini temin için Atatürk inkılâblannın son gayesi Türk yirmi beş sene müddetle bir ademi tecamilletinin bütün şartları yerinde modern vüz paktı imzalamayı kararlaştırmışlar bir millet olarak yükselmesinden ibaret dır. tir. Dil üzerinde dahi bütün büyük in îngiltere hükumetile Süveyş kanalınm blâblanmızı taclıyan büyük ehemmiyetli emniyetile alâkadar Ingiliz dominyonları arayış ve buluşlarımızda cümlemize reh hükumetlerine bu paktın, Londrada imberlik eden Atatürke bu paha biçilemez zalanacak yeni îngiltere Mısır anlaş derecelerdeki çok yüksek kıymetli inkı masından sonra Ankarada ımzalanacağı lâbdan dolayı da bütün milletin tazim ve haber verilmiştir. şükranlarını sunmakla ancak şeref, iftiCUMHURlYET Dün pazar olhar, memnuniyet ve minnet duyanz. duğu için bu haberi tahkika imkân bula İkinci toplantısını bu ağustosun başın mî seyahatler ayrıca bir haftaya yakın da Osloda yapan «Congres İnternatio bir zaman almıştır. Kongreye otuz yedi nal des Sciences Prehistorique et proto devlet veya hükumet iştirak etmiş ve anhistorıques» arsıulusal tarihten önce ve cak yirmi üç tanesi resmî delege göndereön tarih kongresinde Türkıyeyı temsil et bilmiştir kı Türkiye Cumhuriyeti iki mumek üzere temmuz sonlarında Norveçe rahhasile bu devletler arasındadır. Kongitmiş bulunan profesör Aziz Sevket greye iştirak edenlerin sayısı beş yüzü Kansü ile arkeoloğ Remzi Uğuz Arık bulmuştur. Kendisini temsil ettiren ilim memleketimize dönmüş bulunuyorlar. müesseseleri ise yetmişi geçmiştir. Tür Delegelerimizin kongre ve çahşması hak kiye delegeleri hem Kültür Bakanhğını kında verdikleri malumat son derece dik hem de üyesi bulunduklan «Türk Tarih Kurumunu» temsil etmişlerdir. kate dğer derecededir. Atina 23 (Hususî) Ingiltere Kralı Kongre ağustosun ikisinden dokuzuBernde 1931 de teşekkül etmiş olan Sekizinci Edvard dün Nahlin yatile Kor fudan Zakintos adasma hareket etmiş na kadar sürmüş, Norveçin coğrafya ve bu arsıulusal tarihten önce ön tarih billArkası Sa. 7 sütun 5 te\ tir. Pre histuvarını görmeği hedef bilen res. Yunan Kralı İkinci Jorj üç günden IfllMIMIMIfltllllHIHtMltMMUIIMIIIMiniMlintllllllllHltHnillllMllllHHHIIMIIIUIIIIIItilllllltMIMIIIItlllllirMIMItllltllllllifHniinilllllMltttlttllllllfnil beri misafiri bulunan îngiltere Kralını Bibeli köşküriden yata kadar götürmüş ve yatın içinde veda ettikten sonra ay rılmıştır. 'Nahlin yatı Korfudan aynlırken adamn sahilindeki toplarla selâmlan mıştır. Zakintos adası ahalisi Kralı karşıla mak için günlerdenberi büyük hazırlıklar yapmışlardır. Fakat Kralm bu ada da ancak birkaç saat kalacağı anlaşıl mıştır. Kral Edvarın râkib olduğu yat İyoniyen denizinden Korent kanah vasıtasile Eğe denizine geçecektir. Kraî, Eğe denizindeki adalardan Skiros, Sa kızı ve sonra da Giridi ziyaret edecek [Arkast Sa. 3 sütun 3 te} Ingiliz Kralı İ Eeg denizine çıktı Hâkim gür eşen Kara Ali sakatlanıp çekildi Dinarlı galib addedildi; Cim Londos tekrar Istanbula gelirse Yunanlı ile Dinarlı güreşecek Türkiye ile Mısır arasnda yeni bir pakt Kara Ali, Dinarlı Mehmedin kafasmı kapmış bir vaziyette Cim Londosa karşı çıkarılacak Türk pehlivanını tayin için iki haftadanberi Taksim stadyomunda cereyan etmekte olan güreşler dün Kara Ali Dinarlı Mehmed karşılaşmasile nihayet buldu. 61 kiloda dünya şampiyonu Yaşarla Çoban Mehmedin orta hakemlikleri, güreş millî takımftmızdan Saim, Ankaralı Hüseyin var&dkğın yan hakemliklerile cereyan" eaen^TDU maçların birincisi 79 kilodan Ali Osmanla Yunus Emin araAmatörler arasında Bu güresten evvel amatörler arasında sında cereyan etti. Bu güreşi Yunus M* YUNUS NADl madık. Kaydi ihtiy&tla neırediyonız. da bazı serbeat güreş maçlin K [Arkan Sa. 6 sütun 1 <*e)