26 Haziran 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

2 nci sahifede: Siyasî icmal 3 iincü sahifede: Konferans etrafında tetkikler A. D. 5 inci sahifede: Tarihî vesikalar böyle mi muhafaza edilir?, Siyasî tarih notları Enver Ziya 6 ncı sahifede: Göklere hükmetmek istiyen genclerimiz Bugün 12 sahife uıl yil eauı» ylORO İSTANBUL CAĞALOĞLU OC U ' 100C Söjl . *MüZ Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: Istanbul, No 248 uUITtö £Q H3Zir3fl ]güD Telefon: Başmuharrir ve evi: 22366 Tanrir heyeti; 24298 İdare ve matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşrîyat Şirketi 24299 . 24290 umhuriye tlll llllMIIIIIIIIIIItllllllllllllltltllltlllllltllinillll Hayat Ansiklopedisi 10 cildi tamam olmuştur Her eve ve herkese lâzımdır jlllMnlllllifnillllltlHllllllltllilllllllllllllnilMINIMIIIIIIIUIIIIIIMIIIIIIItlMIIIIIIIIIIIIMIIIMIMIMIIIIIIIIIIIIlllllt Montröde Projenin ilk Müzakeresi Bitti llllllMIIIIIMnilllllltllllllirillllllllllti^lllllMfllllltt Komisyonlar ay sonuna kâdar Dün çok müthiş bir otobüs kazası oldu mukaveleyi hazırlıyacaklar 9 uncu madde münakaşa edildi Diğer maddelere hiç bir itiraz olmadı. Japonya tehlikeli vaziyetlerde, Milletler Cemiyetini karanmızdan haberdar etmemize lüzum olmadığı kanaatini ileri sürdü 0*" Kazaya uğrıyan otobüsün iki vaziyetile yaralananlardan otobüs biletçisi polise ifade veriyor bir kısmı, ortada Otobüsün şaftı kırıldığından frenleri tutmadı Ecnebî matbuatın konfe ve bir hehdeğe yuvarlanarak parça parça oldu ransa dair mütaleaları Dün gene tüyler ürpertici bir otobüs kişinm sahib bulunduğu ve şofdr Edi Boğazlar konferanst içtimamdan bfr man zara ve Türk murahîıaslan: 1 Dr. Ruşt u Aras, L Bayan Âfet, Necmeddin Sadtk, G General Astm, T Londra Büyuk Elçlmiz Fethi ^ T «Türkiye Boğazları lutfen açık tutuyordu!» Çatalcadan gelen otobüs devrildi 22 kişi yaralandı % Meselenin bizim tçin en mühim Noktası onferansm üçüncü günü cereyan eden müzakerelere nazaran, 'Karadeniz meselesi, dün bu sütunlarda tahmin ettiğimiz gıbi, Sovyet Rusya ile îngiltere ve Japonya arasında mühim bir münakaşaya zemin teşkil etmiştir. Türk teklifinin 6 ncı ve 7 nci maddelerinin müzakeresi sırasında Sovyet Rusya, bazı yeni teklifler ileri sürmüştür ki bunlan şöyle hulâsa edebiliriz: 1 Karadenize gırip çıkacak harb gemilerine konulacak kayidler, Karadeniz devletlerinin harb gemileri hakkında tatbik edilmemelidir. Yani Karadeniz devletlerinin gemileri Boğazlardan serbestçe girip çıkmalıdırlar. 2 Harb zamanında, Karadenize, bu denizde sahili olmıyan devletlerin harb gemileri girmemelidir. 3 Milletler Cemiyeti paktile pakta iîahil anlaşmalardaki taahhüdlerin yerine getirilmesi için, harb gemilerinin icabmda Boğazlardan geçmesi kabul edilmelidir. 4 Denizaltı gemileri gibi tayyare gemilerinin de Boğazlardan geçmesi menolunmalıdır. îngiltere, Sovyet tekliflerinin ilk ikisini kabule yanaşmamış, Ingiliz murahhası Londradan talimat beklediğini söylemiştir. Japonya da, Akdenizden Karadenize girecek harb gemilerine konulan tahdidatı, Karadenizden çıkan gemilere de aynen tatbik edilmek şartile, kabul edeceğini bildirmiştir. Yani Sovyet tekliflerini kabul etmemiştir. Yukanda hulâsa ettiğim dört yeni Sovyet teklifinden bilhassa birinci ve ikincisi bir hayli münakaşaya sebeb olacak gibi görünüyor. Çünkü, bu teklifler, Karadenizi devletler umumî hukuku kaîdelerine göre bir «açık iç deniz» halinden çıkarıp «kapah bir iç deniz» haline sokuyor. Yani Karadeniz, Karadeniz Sevletlerinin gölü haline giriyor. Sovyet Rusyanm istediği şekil, hem Umumî Harbden evvelki rejimin, hem de şimdiki Lozan muahedesi rejiminin ikisini birleştirmektedir. Bu şeklin, başta Sovyet Rusya olmak üzere, Karadeniz devletleri cn iyi şekil olduğuna şüphe yokrur. Konferansın son içiimaı Mukavele, Milletler Cemiyeti asamblesinde yapr lacak toplantıda müzakere ve imza edilecek Montrö 25 (Sureti mahsusada gön derdığimı^ arkadaşımızdan) Boğazlar konferansı bütün gün müzakerelere devam ederek tevdi ettiğimiz mukavelenin tetk.ik.ini bitirmiştir. Proje bazı madde lerdeki teknik meseleleri etüd ve hallet mek, bazı yerlerdeki yazılış şeklini tadil eylemek üzere teknik ve tahrir komis yonlanna tevdi olunmuştur. Komisyonlar hergün mesailerine devam ederek ay sonuna l:adar projenin yeni şeklini hazırlıyacaklardır. Yann (bugün) Cenevrede Milletler Cemiyeti konseyi, ay sonuna doğru da Asamble toplanacağından eğer komis yonlar mesailerini Asamble içtimamdan evvel bitirebilirlerse konferans heyeti u [Arkası Sa. 7 sütun 4 te] M. Litvinof bir tavzih neşretti Rusyanın Boğazlara dair sarih isteği Montrö 25 (Sureti Mahsusada giden arkadaşımızdan) Sovyet Rusya Hariciye Komiseri M. Litvinof bugün bir tavzihname neşrederek bazı delegelerin, kendi tekliflerini yanlış anladıklarını bildirmis [Arkası Sa. 1 sütun 5 te\ Times gazetesim'n Montrö muhabiri kazası olmuş; on üçü ağır, dokuzu ha bin idaresindeki 37 numaralı otobüs İsfif olmak üzere 22 kişi yaralanl/ııştır. tanbula gelmek üzere 27 kişi alarak Çayazıyor: talcadan hareket etmiştir. Araba saat Hâdise şudur: «Mazisi Truva muharabelerine kadar [Arkası Sa. 8 sütun 3 te] ÇaÇalca Şoförler Birliğiue aid olup 5 dayanan ÇanaTcTcale "Boğazlanna ha •••!••••••••••• khniyet davasmın en sonuncusu yann açılmaktadır. Şimdiye kadar bu dava ekseriyet itibarile Boğazlan elinde bulunduran tarafından kazanılmıştır. Esasen Türkler, 1922 de Yunanhlan Anado ludan attıktan sonra o tarihte Çanakka lede bulunan îngiliz kuvvetlerine dön dükleri zaman bu davayı bilfiil kazan «îtalyanın Montröde biran evvel temsilini görmek istemışlardı denebilir. riz. Fakat Türk milletinin hiç bir talik ve tavika Boğazlar 1923 tarihli Lozan muahe desile yalnız lutfen açık bulunuyordu. tahammülü olmadığını da hatırlatırız!» Boğazlar ve Italya ((Ulus» un mühim bir makalesi [Arkast Sa. 8 sütun 1 de] Milletler Cemiyetî Konseyi toplanıyor Şimalî Avrupa devletleri zecrî tedbirlerin devamını istemeğe karar verdiler Cenevre 25 (A. A.) Milletler Cemiyeti konseyi nin ilk celsesi yann saat 1 7 de akdo lunacaktır. Celseye M. Eden riyaset edecektir. İlk defa olarak M. Yvon Delbos, cemiyetin içtimaın Konsey reisi M. da hazır bulunacak Eden ve Mı Edenin oturduğu koltukla Italyan Ankara 25 (A.A.) Falih Rıfkı Atay, yann sabah çıkacak «Ulus» ta intişar edecek «Konferans ve îtalya» başlıklı baş yetkesinde, Roma hükume tinin, vaziyet aydınlanır aydınlanmaz konferansa mümessil göndereceği hak kında Türkiye Hariciye Vekiline mek tubu ile Tevfik Rüştü Arasm konferansta bıran evvel İtalyan murahhaslarım gör mekle Türkiyenin bahtiyarlık hissedece ğini bildiren beyanatını hahrlatmakta, Giornale d'Italianın, Türk isteklerinin Akdenizde yakin bir harb tehlikesi bu lunduğu fikrine istinad ettiğini, Türki yenin ileri sürdüğü sebeblerden bir tanesinin bile doğru olmadığını ve îtalyanın vaziyetinin, kendisi Montröde mevcud olmadan verilecek her türlü kararı ka bul edemiyeceği hakkında bir nevi ihtar lArkası Sa. 7 sütun 3 te] llllMIIIIIMIIMIMIIIIlllllllllllllllllllll'IMItHlllllllllMllllllllllllllMIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIllllllllllllinilllllllllllllllllllillllllllMllllllinillllllll KONFERANSTAN ÎNTİBALARt *m Türk diplomasisi yüksek kudretini ispat etti! Dünü hatırlıyanlar, bu toplantıda kazandığımiz muvaffakiyetin kıymetini daha çok anlarlar [Halen Isviçrede bulunmakta olan eski Tanin Başmuharriri ve sabık Çorum meb'usu arkadaşımız Muhiddin Birgen, Montrö konferansı müzakerelerini gazetemiz için takib etmektedir. Cüzide bir gazeleci ve muharrir olan arkadaşımızın konferansa dair ilk intıba mektubunu neşred'ıyoruz.] Montrö 22 İki gündür, çoktanberi bu nevi işlerden çok uzakta duran bir adamın gözlerinde uyanacak yeni alâkalarla etrafıma bakıyorum. Gördüğüm şeylerden aldığım intıba bana da huzur veriyor. Türkiyenin harbden evvel ve harb esnasmda ve harb sonundaki bu nevi işlerini bazan çok yakmdan gördüm, bazan içlerine girdim. Bu nevi işlerin o zamanki tutumlarile bugünkü tutumlan arasmdaki fark, bir çocuğun herhangi mesele karşısmda aldığı vaziyetle olgun ve kâmil bir kafanm ayni mesele karşısında alacağı vaziyet kadar büyüktür. Türkiyenin az zamanda yapmış olduğu ileri hareketinin bu cepheden görünüşü de insana hakika, Iktısad Vekilimizin güzel bir hareketi Konferansta sempati havasım yaratan buyuk dostumuz M. Titulesko AB1DÎN DAVER l&rkast Sa. 3 sütun 3 te\ ten emniyet veriyor: Kafalar başka türlü işliyor, gözler başka türlü görüyor ve ağızlar başka türlü işliyor. Bugünün hayatını bugün yaşıyanlar, bu farkı hiçbir zaman bizim gibi anlıyamazlar. Ancak bizim gibi dünü ve evvelki gunu yakmdan lArkası Sa. 4 sütun 4 te] Türkiye iktısad siyasetine tamamen [Arkasi Sa. 3 sütun 3 te] yeni ve realist bir zihniyet getirmiş ve hemen hergün bu siyasetin yeni bir eserini tahakkuk ettir miş olan îktısad Vekilimiz Celâl Ba yann yurd içinde ekonomik ve smaî inkılâblan başarmaA.) Sir Samvel ğa çahşmakla be A..) Sir Samoel raber yurd dışmda Hor, Londrada söy da Türk malı ve lediği nutukta detnahsullerine mutlak tniştir ki: bir itibar temin etme< Îngiltere, kaği gaye edindiğini ra, deniz ve hava her Türk bilir. 1§(cuvvetleri lüzumu te bu kanaattir ki veçhile ve zama bizi evvelki günkü nında kuvvetlendii rildiği takdirde bir sayımızda, Şam serdünya harbi olmı Turk emteasınvn itioarı için müstesna bir gayretîe çalı§an gisindeki Türk paviyacaktır. Îngiliz si Sir Samvel Hor Iktısad Vekilimiz Celâl Bayar yonu hakkında mü tâhlanma programmm yüksek ve esaslı pagandanm, kasden hazırlanmış menfî talealar yürütmeğe sevketmîştir. amili budur. bir cereyandan da fena tesirler yapacağı Bu paviyon iyi tertib edilmemiş, idaAvrupada bir savaş sakınılması lm lArkan Sa. 6 sütun 3 te] İArkası Sa, 6 sütun & te\ resindehatalar yapılmıştır^Zayıf bir pro Celâl Bayar, dün gazetemize bir telgraf çekerek, fena tertib edilen Şamdaki Türk paviyonu hakkındaki neşriyatımıza teşekkür etti Avrupa harbini menetmek için îngiltere kuvvetlenmeğe karar verdi