1 Nisan 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün: 2 nci sahifemizde: Siyasî icmal 3 üncü sahifemizde: lar İsmaü Habib Yurddan yar. • 5 inci sahifemizde: Yüksek tahsil rae> selesi j 6 ncı sahifemizde: Uzakşarkta y tehlike V. Al ^ ÂİCC İSTANBUL • C A G A L O Ğ L U fVMmha 1 Uican 1QQR jftf Sufl! 4ZDO Telgral ve mektub adresl: Cumhuriyet, Istanbul . Posta kutusu: Istanbul, Ko 346 ^aiŞainDa I HlSdll loüü *t>elefon:*Ba$muharrlı *e evl: 22366 Tahrlı heyetl: 24298 tdare ve matbaa fasmile Matbaacılıfc ve Neşrlyat Şirkeö 24299 24290 u m h u riyet Kedfler uyuyunca fareler danseder ! Danimarlu fcarlkatürn Gunu gunune Yaşıyanlarımızı Düşünelim Yazan : Nadir Nadi on senelerde, hükumetimizin faaliyetinin temeltaşım teşkil eden hareketlerden biri şüphesiz sanayileşme hareketidir. Muhtelif sahalarda kurulan fabrikaların sayısı, gittikçe artıyor. Makinalaşıyoruz. Bu hareketin, memleketîmizin dışanya karşı olan vaziyetinde bir inkılâb yapacağını biliyoruz. En ufak tefeıruattan en hayatî ihtiyaclarına kadar herşeyi, sanajrı inhisannı < inde toplamış bırkaç gaıb devletinden satın alan passif bir şark <i fyarı olmaktan kurtulacağız. Bu yolda ilk adımlarımızı atmağa başladık bile. Fakat gözümüzden kaçan bir nolta var: Bu sanayileşme hareketi memleketinizin içinde de bir değişiklik dogurujor. Günden güne, için için kendini gösteren bu değişiklik, sanayileşme hareketine muvazi olarak büyümektedir. Ve artık, bugüne kadar ihmal ettiğimiz içtimaî bir mesele iizerinde ciddî olarak çalışmak zamanı gelmiştir. İşçi meselesinden bahsetmek istiyorum. Türkiyede bir işçi meselesi var mıdır? İşçi kelimesini «ekmeğini güniı gününe kazanan adam» manasına alırsak Türkiyede yalnız şu itibarla bir işçi mtselesi olduğunu görürüz: Bugün bu ıdamların hayatları ve istikballeri Allahın inayetine bırakılmış bir haldedir. Köylü eker, biçer, elde ettigi mahsulü satar. O artık bir sene rahattır. Memur sigorta edilmiştir. Irad sahibinin hali malum. Fakat işçi? Bugün çalışan, kendisini ve coluRiınu çocuğunu barındırabılen bir adam, ertesi akşam evine bir kılo ekmekle dönebileceğinden emin midir? Herhan R l bir kaza ncıicesinde ölürse, kendilerine miras olarak ancak dündcn kalan yanm tencere patates bıraktığı kansı ve çocukları ne yapacaklar? Ya ölmez de, sadece çahşamıyacak bir hale gelirse? İçlerinde bir de kötürüm bulunan aileyi kim besliyecek? Dahası var: îş saatlerinin tahdidi, kadmlann çalış tırılması şekli, çocuk doğuracak olan işç kadının vaziyeti, işten çıkanlanlann yevmiyesi.... Bugüne kadar kanunî bir şekle sokulmamış olan bu içtimaî mevzuun ehemmiyeti bence işci adedinin cogalmasına bağlı değildir. Mesele bir kemiyet meselesi değil, daha ziyade bir keyfiyet meselesi Amerikadaki Iran Elçilik ve Konsoloslukları Hitlerin mukabil tekliflerinin, yedi kâmilen kapatıldı Amerikan gazetelerinin Şehinşah marttaki nutkunda ileri sürdüğü münasebetsiz neşriyatı üzerine Iranhakkmdaki hükumeti fikirlerden farksız olduğu söyleniyor böyle bir karar vermeğe lüzum hissetmiştir Belçikanın, Lokarno paktına muhalif bir harekette bulunmadığım nazarı itibara alarak Almanyanın Belçika hududundaki kuvvetlerini geri çekeceği haber veriliyor Vaşington 31 (A.A.) «Reuter» Amerika gazetelerinde, Şehinşah aley hinde çıkan bir takım münasebetsiz ya zılar dolayısile Iran hükumeti Vaşing tondaki elçiliğile Amerikadaki bütün konsolosluklannın kapatılmasını emret miştir. Alman heyeti dün akşam tekrar Londraya döndü Çok nazik siyasî bir hâdise Zannedildiğine göre bu karann asıl ıçyüzü, geçen teşrinievvelde, eski Iran elçisinin, otomobilini hızlı sürdüğünden dolayı Elktonda tevkif edilmiş olması dır. Iran hükumetinin bu kararı diploma tik münasebetlerin kat'î mahiyetinde değildir. Bu münasebetler, Amerikanm Tahrandaki elçiliği vasıtasile devam edecektir. | iran Şehinşahı Rtza Pehlevi Hindenburg balonu ilk seferini yaparken Fransa; Zeplinin toprakları üzerinden geçmesi iltimasına bilmemezliklen geldiği için balon Hollandadan geçti mevau uaennde ıkı tdduı. Solda: h"ı rıste, sol partüennden birının neşrtitıÇî afiş Hitlerin harb istediğını ılân edıyor. Sağda: Berlinde Nasyonâl SoSyahst ftrkasıntn bir afışı *Hıtler sulhun köruyucusu dur» diyor Londra 31 (Hususî) Von Rib bentropun riyaseti altındaki Alman heyeti bu gece saat onda Londraya gel miştir. Vakit geç olduğundan von Rib bentrop, Hariciye Nazın Edenle yann sabah görüşecektir. Alman heyeti reisi Fon Ribbentrop, Almanyanın cevabını hâmildir. Salâhiyettar mehafilden alman ma lumata nazaran, Alman mukabil teklif Ieri martın 7 sinde Hitler tarafından Rayiştağ meclisinde irad edilen nutuk "»ki tekliflerden farksızdır. zetelerinin Berlin muhabırlerine göre Almanya, Belçikanın Lokarno paktını ihlâl etmediğini ileri sürerek Belçika hu duduna yerleştirdiği askerlerini geri çekecektir. Siyasî mehafilde Almanyanm cevabi Almanya, Belçika hududundaki müsaid olduğu takdirde, Îngiliz, Franvz askerini geri çekecek mi? (Arkası 7 nci sahifede) Londra 31 (Hususî) îngiliz ga dir. Bir Italyan kolu Danakil çölünde Sardoyu aldı Italyan tayyareleri, Habeş halkını manen ve maddeten zehirlemek için hem gaz bombası, hem beyanname atıyorlar Askerî muharririmizin mUtaleaları Hauptmann idam sandalyesinde Af komitesi, cezanın tecili talebini reddetti «Hindenburg» ilk tecrübe seferi için hangarından çıktyor Fridrıhshafen 31 (A.A.) Hin denburg adındaki yeni Zeppelin balonu, içinde bulunan Reuter muhabirinin bil dirdiğine göre, bu sabah saat 4,30 da ilk defa olarak Cenubî Amerikaya hareket cLuıı?u.. etmıştir. Balon, arsıulusal vaziyetten dolayı, Holanda üzerinden geçmiştır. Fransa hükumeti, balonun Fransız toprakları üzerinden geçmesine müsaade edilmesine dair olan iltiması bilmemez . (Arkası 6 ncı sahifede) Bazı müesseselerimizin işçilere yardım için kendıliklerinden bir takım usuller tuttuklannı işitiyoruz. Bu, takdir edilecek bir hareket olmakla beraber çok iptidaidir. Vatandaşlann istikballerini, rahat nefes almalarını patronlarm keyfine bırakamayız. Bu toprağın çocuklarun «yann ne olacağım?» endişesi içinde kıvrandırmak* onları burada yabancı tutmaya benzer. *** Başka memleketlerde işçi meselesi, uzun senelerdenberi üzerinde ıgFaşılmış, şu veya bu şekilde bir neticeje bağlanmış bir haldedir. Fransada 1848ihtilâlinden sonra kabul edilen (kazaya iarşı sigorta) kanunu, işçiyi kâfi dereced» himaye etmedigi için sonraları değiştirlmiş 1885 te oldukça iyi bir şekle sokJmuştur. Almanyada 1881 de3ismark'ın teşebbüsile kabul edilen (ağj sanayide çalışan işçilerin kazaya karşı jgortası) kanunu, daha sonralan bu memfckette yapılan içtimaî yardım sistemleriin temelini teşkil ediyordu. İngilterede, on doktfuncu asnn orta lannda tatbik edilmeğı başlanan sigorta sistemi gene 1881 de dha mükemmel hale getirilmiştir. İsviçre 1877 de, îtate 1883 te, Avusturya 1886 da ayni i&maî mevzu üzerinde esaslı kararlar aljışlardır. Şüphesiz ki bundan Jli altmış sene evvel, sanayün de, içtimi hayatın da bu günkü yüksek seviyey» varmaktan uzalc bulundugu zamanlardayapılan ıslahat o zamandanberi çok değrti. Bugün, yukarıda sayîığım bütün memleketlerde işçinin yannıi koruyan, zamanın icabatına uygun kflunlar var. Bugün Fransada hehangi bir sebeble işsiz kalan bir amele aiıktan ölmek teh' fîkesine maruz değildir Bugün Isviçrede V A MAKALLE BeıloP IIIIIIIIMIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIinillllllllllllllllllHIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllinillllllllUlllllllltllllll 1/1* 2 J o; A ^ 0 Trenton 31 (A.A.) Hauptmanın • t idamından otuz üç saat evvle af divanı <k O toplanarak, vali Hoffmanm, 16/1/936 % tarihinde verilen tecil karannın ferda @ sında şahsen başladığı tahkikat hakkın daki raporu dinlemiştir. Kriminoloj mütehassısı Robert Hicks, Lindbergin çocuğunun kaçınlması esnaItalyanlann Assab ve Beıluldan hareket eden bir koilarının ışgal ettıği Sardo tie sında kullanılan merdivenin tahtasının, dığer kolordularının vâsü ölduk ları mevkıleri gostenr harta Hauptmanın eski evinin döşeme tahta Italya Habeş harbi hakkında dün lunun Assabdan hareket ederek 350 ki(Arkası 7 nci sahifede) gelen haberler arasında bir tanesi, büs lometro yol aldıktan sonra, Aussa mıntabütün yeni bir İtalyan hareketinden bah kasmda Sardoyu işgal ettiğini bildirmeksettiği için, dikkate değer. Mareşal Ba tedir. doglio tarafından verildiği için resmî Evvelâ Mareşal Badoglionun müsamahiyette olan bu haber, bir îtalyan ko(Arhan 7 nei sahifede) / * 1 •Nooaaza "• Dcbarekf ) • »TrntA • Kuor«arrv 60NDAR/ İ • . f f . / ) Y >İ / y M. Venizelosun ölümünden evvel M. Demircise gönderdiği mektub Hauptmanın iki pozu İhtiyar diplomatın, bu mektublarında, Yunanistanın bugünkü beynelmilel vaziyetini pek sövlenivor d ö l i iyi görmediğini ıııııııııııııııııııııııiııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiiıııııııııiHiııııiMiıııtıııııııııııııiHHiııııuııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiMiıııııııııııı fcâr saat fabrikasında çalışan bir amele patronun keyfile dokuz saat, on saat iş başında ahkonamaz. îngilterede, bir kömür madeninde toprak altında ezilen bir madencinin çocuklan sokağa ahlamaz. *** ruz. Bundan beş altı sene evvel Meclise verilmiş olan iş kanunu projesinin ciddî olarak tetkik edilmesi ve memleketimizdeki içtimaî şartlara uygun bir şekilde hayatımıza katılması zamanı artık gel miştir. Yannmı endişe ile düşünene adam buBiz de memleketimizde işçî meselesile gün eksik yaşıyor sayılır. îçimizde böyleleri o kadar çok ki.. uğraşılmasım, günü gününe yaşıyanlan NADİR NADt mıza bir «yann» temin edilmesini istiyo İsveç ve İsviçre de tedbir almağa başladı Atma 31 (Hususî) Venizelosun vefatmdan az bir müddet evvel Yunanıstanın haricî siyasetine daır Başvekil Demircıse ıki mühim mektub gönder mış olduğu bazı siyasî mahfıller tara fından teyıd edilmektedır. Venızelos, bu mektublarında bir ta raftan Yunanistanm Balkan müttefik lerı, dığer taraftan bütün başka devletlerle olan munasebetlerini teşrih ettıkten sonra Yunanistanm bugünkü bey nelmilel vaziyetini pek musaıd görme mekte ve bu kanaatini Paristen geçer ken görüştüğü Romanya Hariciye Na zın Titulesko ve sair diplomatlarla yaptığı konuşmalar neticesinde takviye etmiş bulunduğunu yazmakta imiş. Gene ayni mabfillerde söylendiğine Bern 31 (A.A.) Askerî daire başgöre, Başvekil Demircis, Venizelosa hakanı M. Minger, İsviçre hududunun müVenızelos dafaasını kuvvetlendirmek lüzumu hak ricde hususî bir takım siyasî vazifeler tevdi etmeği düşünürken ölümü bittabi kında federal konseye izahat vermiştir. losun bütün servetini muhtelif hayir bu karannı boşa çıkarmıştır. müesseselerine terketmek üzere bir vaHükumet bir halk istikrazı ihracı meMadam Venizelos servetini sıyetname tanzimine karar verdığı mevselesini tetkik etmektedir. Masarif 235 hayir müesseselerine verecek milyon isviçre frangına baliğ olmakta (Arkası 6 ncı sahifede) Atına 31 (Hususî) Madam Venize Harb korkusu! (Arkası 7 nci sahifede)