17 Aralık 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 6

CDMHUBİYET Xf Binncikanım 1935 Edremid ve havalisinde zeytinyağcılığm hali Bir zamanlar bu mmtakada 15 bin tona kadar çıkan yağ mahsulü 810 bin tona bile düşmüştür Aşağı Ege notları •tflt•••••••• Beşiktaş takımı Atinaya gîdiyor Pirede ve Atinada üç maç yapılacak Üç maç yapmak üzere Yunanistana davet edilen Beşiktaş futbol takımı, 26 kânunuevvel perşembe günü Yunanisana hareket edecektir. Beşiktaş takımı bu seyahate en kuvvetli kadrosile çıka;aktır. Beşiktaş kulübü, Galatasaray kulü büne müracaat ederek kaleci Avninin de Atinaya götürülmesine müsaade e dilmesini istemiştir. îstanbul lik maçan ortasındaki zorluklara rağmen Gaatasaray kulübü, Avninin bu seyaha e iştirakine müsaade etmiştir. Beşiktaş, Yunanistanda birinci mü abakayı 28 kânunuevvelde, ikinci müsabakayı 29 kânunuevvelde, üçüncü müsabakayı da 1 kânunusani 1936 da yapacaktır. Kafileye idarecilerden Sadri başkanık edecektir. Beşiktaş takrmının seyahati on bir gün sürecektir. Müsabakaar, Atinamn Panatinaikos ve Apollon, irenin de Olimpiyakos takımlarile yapılacaktır. Bir Amerikan muharririnin iddialan Italya Habeşistana Ingiliz Imparatorluğunu yıkmak için harb açmış! Habeşistandan tophyacağı yarım milyon askerle evvelâ Mısıri, sonra Arabistanı ve nihayet Afrikadaki diğer İngiliz müstemlekelerini alacakmiş Ayvaltktan güzel bir manzara Amerikah muharririn iddü asına göre İtalyanlann ele geçirerek îngiltereyi tazyik etmeği kurduklan Süveyş kanalından bir görünüş Izmir Son günlerde gazetelerde' kuruşa çıkmasını bekliyorlardı. Hatta gözümüze şöyle bir fıkra ilişti, buna göre: Edremid îş Bankasmda şöyle bir muhaZeytin sanayiinin ıslahı için, Ziraat Ban vereye şahid olmuştum: 80 kuruş yeriyorlar venniyorum kası Ayvalık Edremid havalidinde on bir kere dalya 100 desin sonra düşünü albşar baskılı birer zeytinyağı fabrikası rüz. tesis edecekmiş. Buna mukabil de ora fabrikatorlan, bu havzaya yeni fabrika Hay, ,hay Mehmed Bey! îstedi açmaktan ziyade bakımsız zeytinlikleri ğiniz gibi yapm. imar etmek; memleket hesabma daha iyi Balıkesir îş Bankası müdürii Naolacağını Ekonomi Bakanlığma bildirmiş ci [ 1 ] , Bürhaniyeli fabrikator Mehmedi lermiş. tanışbrdıktan sonra Edremidin maruf yağ fabrikalannı gezdirmesi için ricada bulundum. Ertesi gün de Hovran nahiyesindeki fabrikaları gezmek istiyordum. Edremid Iş Bankası müdürii Cevadla sözleşmiştik. Maksadnn hem Hovrandaki fabrikaları gezmek, hem de yağcılık tarihi hakkında derin malumata sahib olan Darbali zade Fahriyi görmekti. Fahri den aynlırken, kafamda zeytinyağcılığm tarihi adeta yaşıyordu. îşin tarihî kısmını burada bırakarak tekrar 929 senesine döBu tarifimizle nasıl Manisa, Aydın ve Muğlanın başka mahsulleri yoktur de nelim. 28 29 senelerinde fiatlann çok mek istemiyorsak; zeytinyağı da yalnız iyi olmasından dolayı zeytincilerde bir Edremid Ayvalığa inhisar eder bir mah seferberlik başlamışn. Fakat bu çok sürsuldür demek istemediğimiz pek tabiî an medi. 929 da en yüksek noktasına ulaşan laşıhr. Çiinkü Egenin daha birçok vilâ yağ fiatı, o yılın son günlerinde yanyanyet ve kasabalannda da zeytinyağcılık ya inecek kadar bir düşkünlüğe maru vardır. Bu böyle olmakla beraber, Garbî kalmıştı... Yüksek fiatlar, seneteyn [2] Anadoluda zeytinyağınm nefaset ve ke satış yapanlan da biraz kurtanyordu. safeti hakkında bir mukayese yapılmak kat bu muvakkat kurtarışlar yıldan yıla istenildiği zaman, şüphe yoktur ki Edre inkişaf edeceği yerde ağaclan körletiyor du. Edremidde bunu yapabilen seneteyn mid Ayvalık yağı ön safta görülür. Edremid kazası hududu dahilinde 34, satışlar, Ayvahkta neler yapamazdı. Bu . Bürhaniyede 17, Ayvahkta da 18 yağ rada vaziyeti iskân ve teffiz daha müşkü fabrikası mevcuddur. Bu fabrikalann bir hale koymuştu. Çünkü Ayvahkta yal [beşte ikisi en son sistem müesseselere pek nız zeytin ve pek az tütün vardır. Bina [yakmdır. Diğerleri ise orta, bazılan da enaleyh zeytinyağınm düşmesi, Ayvalık taki ufak çiftçileri beslememeğe başladı 'ta'sirhane derecesindedir. Bu suretle bu ğından günden güne nüfusun «zalmasına mmtakada küçük büyük 69 yağ tasirhasebeb olmuştur. nesi vardır. Edremid, Bürhaniye ve Ayvalık ka Bunu böylece tesbit ettikten sonra bura [zalannın istihsal miktarı, vasatî olarak yağlarınm nefasetine geçelim: 1 3 1 5 bin ton raddesindedir. Bu miktar Işin içine fen girmeden evvel yağ kali iazan düştüğü halde yükseldiği pek az tesi, yani filitre, tasfiye gibi şeylerin mü vakidir. Çünkü eski yıllara nisbetle zey dahalesinden önce, Edremid körfezi yağ tinlikler çok daha bakımsızdırlar. Esefle lan birinciliği muhafaza ediyordu. îkinc kaydetmek lâzımdır ki son yıllarda zey Manisanın Yayaköy nahiyesi, üçüncü tin ağaclannın bakımmda, yürek parala Kuşadası ve dördüncü de Akhisar vağ yıcı bir ihmal, hazin bir panik vardır. Bu lan idi. Bugünkü vaziyet te aşağı yukar İhmal, bu lâkaydî o kadar ileriye gitti ki böyledir. Yalnız işin içine fen girıno istihsal miktan yıldan yıla düşerek niha Yayaköy, ikinciliği Kuşadasma terket yet 8 10 bin tona indi. Bu miktann da miştir. Kuşadasındaki bir fabrika bu sıra yerini muhafaza edeceğini kimse temin e yı değiştirmişti. jemez denilebilir ki: Buraya kadar gördüklerimizden pekâ Zeytin, mahsullerimizin içinde pa lâ anlaşıhyor ki, yağcılığımız hakkında ıuttan sonra en az masrafla meydana verilecek bir karardan ve yahud alınaca elen ve en emin bir satışa malik olan bir herhangi bir tedbirden ençok zarar veya îahsulken, nasıl oluyor da böyle yıldan fayda görecek olanı Edremid körfez ila istihsal düşüyor? yağcılığıdır. Bundan sonraki yazılarımız lleride bunun sebeblerini göreceğiz. •"akat biz şimdilik bu derdin içyüzünü dejpl; yalnız klişelerini kaydetmekle iktifa Jeceğiz. Edremid kazasında yağcılığın sukutu. Jmumî Harbde başlar. 928 929 senelerinde ki bu yıllar zeytinyağcılığımızm ı parlak devri idi o yıl yağ tüccarlarının, irabrikatorlann elinde yüzbinlerce okka pağ mevcuddu. Bunlar, fiatın 100125 da bu körfezdeki yağcılığın neden düş meğe başladığını, amillerinin neler oldu ğunu sıra ile ve mümkün olduğu kada izah etmeğe çalışacağız. NEVZAD EKREM [1] Son zamanlarda Bursa İş Banka sı müdürii idi. [2] Bazı zeytinlik sahiblerinin, y tinliklerini üç dört sene için icara vermelerine derler. Ayvalık Edremidin ve yahud esas tabirile Edremid körfezinin bu gibi fabnkalara şimdilik ihtiyacı olup olmadığını etüd etmeği, daha sonraya bırakarak evvelâ bu mıntakanın yağcılık noktasından kıymet ve ehemmiyetini yazmak isteriz. Manisa ve havalisi için üzüm, Aydm ve havalisi için incir, Muğla ve havalisi için tütün neyse; Edremid, Bürhaniye ve Ayvalık için de zeytinyağı odur. ŞEHİR ÎŞLERİ Dr. Vagner Atinaya gitti Belediye imar müşaviri doktor VağBer, Atina belediyesinin daveti üzerine, Mrkaç konferans vermek için dün Ro nya bandırah Reçel Karol vapurile atinaya gitmiştir. Doktor Vagner ayın ai dördünde şehrimize dönecektir. Katil Gülizann muhakemesi Geçenlerde Galatada Fermenecile caddesinde tabanca ile Kâzımı öldüren Erzincanlı Gülizann muhakemesine dün de Ağırceza mahkemesinde devam edil miştir. Dünkü celsede dinlenen şahidle: de geçen celsedeki şahidler gibi Güli zann tabanca ile Kâzımı öldürdüğünü gördüklerini söylemişlerdir. Gülizar bun dan beş sene evvel memleketinde bir tar la meselesi yiizünden Kâzımm kend kardeşini öldürdüğü için bu işi yaptığm; scylemektedir. Birkaç şahidin daha ça ğmlmasına ve Erzincandan Gülizann nüfus kaydinin getirtilmesine karar veri lerek dava başka güne bırakılmıştır. Bir binanm yapılması menedildi Tepebaşmda bir yapı müsaadesi alan zat yapbrmakta olduğu yapıyı, şehmanzarasını bozacak şekilde boya larla boyamakta olduğu görüldüğünden buradaki inşaat dün Belediyeden venlen emir Gzerine tati! edilmi'tir. :esadüf ettim. Hatta daha garibi Mısır[Bu yaa Nation isimli Amerikan mecmu' epyenî, kuvvetli ordumuz genc ve dincdan toplanıp îtalyan avangardi ünifor asmda Albert Viton imzasüc çtkan bir etüd dir» cümlelerini ihtiva etmekte bulunu ması giydirilerek Italyaya kadar bedava den ktaaltumtitv.} yordu. Buna benzer daha çeşid çeşid haeyahat ettirilen birçok Mısırlı çocuklanGalatasaray futobl takımı, bayram îyi malumat alan ltalyan mehafilinin karetamiz cümleler de göze çarpıyordu. nı îtalya topraklannda görmek bugün tatilinde iki maç yapmak üzere Anka Bunlardan sarfmazar Romanın maruf raya davet edilmiştir. Ankra Futbol Habeşistanın ekonomik kıymetleri hak alnız benim gibi işi tetkik eden birisi Heyeti başkanının tavassutile yapılan kmda ham hayaller beslemedikleri mu vukatlanndan biri bana bir gün kemali değil, herhangi bir seyyah için kabildir. teklife göre Galatasaray takımı ağlebi hakkakbr. Bu mehafil bir takım muba iddiyetle: Ekonomik bakımdan bugün dahi îtalihtimal Altınordu ve Gencler Birliğile lâğacılann bu husustaki sözleri doğru ol« Biz aruk îngiltereye ilânı harbe anlann Akdenizde en ileride olduklanmüsabaka yapacaktır. , muş olsaydı, Ingilterenin 1868 de Habe debiliriz. Çünkü Marconi öyle bir silâh nî kabul etmek zaruren" vardır. îtalya tişistam terketmiyeceğini, Fransız sermayeli cad etmiştir ki, istersek bir an içinde în caret filosunun en kuvvetli ve en kesif Olimpiyadlara gidecek Bayarol Kardeşler şirketinin de Habeş iltere donanmasını bu silâhla batırmak bulunduğu saha Akdenizdir. îtalya belki kayakçılar topraklanna milyonlarca frank döküp kabildir» demişti. donanma itıbarile de Akdenizin en kuvBursa (özel) Bu yıl Almanyada saçtıktan sonra bu memleketten kaçmıyaîşte bu ve buna benzer müşahede ve vetli devletidir. Yabancı devletlerin Royapılacak olan 1936 kış olimpiyadlan cağmı çok iyi takdir etmektedirler. delillerin penceresinden bakarsak Muso madaki kara ve deniz ataşelerinin sözlerina Türkiyeden küçük bir kayakçı gruHabeşistan sömUrgeciIik bakımından .ininm imparatorluk plânlannı şöyle tel ne bakılacak olursa bu denizlerdeki înpunun gönderileceği ve bunun için Uludağda «Yüksek Ziraat Enstitüsü Be da tama edilecek bir saha değildır. his edebiliriz: Afrikadaki îngiliz kolo giliz hakimiyeti artık maziye kanşmıştır. den Terbiyesi muallimi Her Ridelin Gene ltalyan yüksek mehafilinin fik nilerini ele geçirmek için insan kuvveti hu Îtalyanın denizaltı gemileri ve uçaklannın nezareti altmda bir kamp kurulacağı rince îtalya yirmi beş sene gibi olduk usunda îtalyan sömürgelerinden istifa Akdenizde Ingiliz donanmasına karşı Federasyon umumî merkezinden Bur ça uzun bir müddet zarfında Habeşistana de edilecek. Habeş harbi için bile 100 çok tehlikeli bir düşman olabileceğini ve sa Dağcılık kulübüne çekilen bir tel bir milyondan fazla nüfus iskân edemi bin renkli asker seferber eden îtalya Ha hatta îngilizlerin Cebelitank, Süveyş kagrafla bildirilmiştir. yecektir. Teşebbüs muvaffakiyetle neti beşistanm fethinden sonra yarım milyon nalı, Malta ve Kıbnsı ellerinde bulun Her Ridelle birlikte Ankaradan altı celense, yani iskân edilenler iklim ve sair sömürge askeri çıkarcaağını tahmin et durmalanna rağmen harb halinde do kayakçı şehrimize gelmişler ve Uluda şartlarla uyuşsalar bile, bu herhalde çok nanmalannm Akdenize giremiyeceğinî ğa çıkmışlardır. îstanbuldan gelecek o pahalıya mal olan bir tecrübe olacaktır. mektedir. Bundan sonraki hedef Mısırdır. îtalyanlar Mısın yirmi beş sene zarfında iddia eden askerî mütehassıslar az değil lan diğer kayakçılarla birlikte Bursa Kaldı ki şimdiye kadar Eritrede 4188 ve dan da üç kişilik bir grup bu kafileye ltalyan Somalisinde de ancak 1631 ltal îngilizlerden almak için plânlar kuruyor dir. iltihak edecek ve antrenmanlardan Habeşîstandaki harbin Musolininin yan kayıdlı bulunduğunu nazari itibara a hır. Bir fcere Mısır ele geçti sonra 1 kânunusanide Uludağda imti kanalı da îtalyan kontrolu alrtna ğitftcek emperyalist rüyalanna bir mebde teşkil han mahiyetinde bir müsabaka yapıta Iacak olursak Itaryanın Habeşistanda bir ve esasen bu kafiilın çıkış noktası etmekte olduğunu öğrendikten ve italyancaktır. Bu müsabakada kazananlar Al milyon kişî iskln edebileceğine dair besde bulunduğundan îngiltere îtalyanın lann îngiltere İmparatorluğunun tefessüh manyaya gideceklerdir. Bu kafileye ay lenen Gmidlerin de son derece mubalâğal Hindistam tehdid eder bir vaziyet aldığı etmekte olduğuna dair besledikleri kananca bir gazeteci de refakat edecektir. olduğu meydana çıkar. nı görünce yelkenleri suya indirecek ve ati gözönünde tuttuktan sonra îtalyanın Bu hakikatleri düşününce insan kendi Kayakçılar Uludağda bulunduklan bu tehdid altmda îtalya da bütün Ara diplomatik rolünü nasıl oynıyacağmı tahkamp müddetince C. H. Partisi tarafın' kendine gayriihtiyarî olarak soruyor: bistanı istilâ etmiş bulunacaktır. Arabis min etmek kolaylaşır. Italya Yugoslavya dan iaşe ve ibate edileceklerdir. Yo! Şu halde Musolininin gayesi ne otan bir îtalyan sömürgesi haline girince ve Fransa ile hiçbir şart altında düşmanmasraflarmı da Parti verecektir. Ü labilir?.. < Filistin, Irak ve îranı ( ! ) yola getirmek Iık etmiyecektir. îngiltere Cebelitankı gündenberi Uludağa yeniden bir met Gayenin iktısadî olmayıp, siyasî oldurodan fazla kar yağmıştır. Yılbaşı ve ğunu söylersek bu suale en makul cevabı çok kolay bir mesele olacaktır. Bundan kapatmağa kalkışırsa İtalya kendine bibayram tatilleri bir araya geldiğinden sonra sıra, Sudan, Kenya, Tanganika gi tişik iki dost devlete muhtacdır. Diğer taAnkara, İstanbul ve diğer şehirlerden vermiş. oluruz, sanınm. Musolini belki de bi Afrika kolonilerine gelmiş olacakür. raftan her ne pahasına olursa olsun AvusUludağa çıkmak üzere gelecekleri bil Italyaya çok pahalıya mal olacak bir imdirilen sporcu sayısı artmaktadır. Dağ paratorluk kurmak teşebbüsüne girişmiş Bu plânm tatbikı esnasında Fransız ve turyanın Almanya ile birleşmesi hareke cılık kulübü eldeki vesaite ve Uludağ bulunuyor. Bu plânm ilk hatvesi Habe Belçika menafiinin velev en ufak bir şe tine karşı şiddetle muhalefette devam ededaki yatak durumuna göre müracaat şistan, son merhalesi de Akdenizin bir kilde olsun zarar görmemesi meselesi de cektir. Çünkü Avusturya her zaman için lerin hepsini karşılamıya çalışmakta ltalyan gölü haline ifrağıdır. îtalyan as son derece dikkat olunacak bir noktadır. yukan Avrupadan ham maddeler tedaridır. ki hususunda bir açık kapı vazifesini gökerî ve siyasî liderlerinin gözlüğile bakıîşte size Îtalyanın haricî siyasetinin recektir. lacak olursa, Habeşistan bir îtalyan hakikî durumu! Şimdi Habeş toprakla (Cebelitank) ı olarak yeni Roma Impaîşte îngiltereye karşı teşkil edilen îtalnnda cereyan etmekte olan silâhlı mücaratorluğunun temeltaşı olacaktır. Şu halyan cephesi... italyanlann kanaatine gödeleden maada îtalya Akdeniz memlede Italya nerelere doğru ve nasıl tevessü ketlerinin bir çoğunda muslihane bir tarz re, bu cephenin temeltaşı îngiltere împaArkadaşımız, güzide edib tsmail Ha edecektir? Bu sualin cevabıni îtalyanın da harsî hulul siyaseti takib etmektedir ratorluğunun yıkılmak üzere oluşudur. bibin gazetemizde çıkan Avrupa notla haricindekiler biraz fantezi, biraz da haBu meyanda Mısırda da iğtişaş çıkart rı <Tunadan Batıya» adı altında basıl yalle kanşık bulurlarsa da bu Duçenin mış ve 3000 tane tabedilen bu kitab iki yaşadığı âlemde umumî bir inancdır. Mu makla meşguldür. Bu hususta sarfedilen ay evveli satışa çıkanlmıştı. Gerek e solini Italya aslanını îngiltere Imparator paralar yüzlerce milyon ltalyan liretim Madrid 16 (A.A.) 30 ikinciteşrinde debî karakterindeki seçkinlik, gerekse luğunun cesedi üzerine çıkarmak emelin baliğ olmaktadır. Mısırda, İtalya hüku bir uray veznedarına hücum eden altı seyahat edebiyatınm en temiz hususi dedir. Her îtalyan hatta sokakta rasla metinden para alarak îtalyan dilini isti şakiden dördü yakalanmış ve çalınan yetli bir tipini yaşatışı itıbarile eser yenlere bedava okutan, gezdiği, dolaştığ 1,500,000 peçetadan 700,000 i geri alınhakikaten edebiayt âlemimizde bir hâ nan bir îtalyan amelesinin bile îngiltere yerlerde konferanslar veren, velhasıl îtal mıştır. dise teşkil etmiş ve bizde şimdiye ka împaratorluğunun tefessüh etmekte olduFransada bir bend yıkıldı dar hiçbir kitaba mazhar olmıyan bir ğuna dair bir kanaat beslediğini hisseder ya lehine propaganda yapan kaç İtalyan muvaffakiyete ererek kapışılmıştır. O siniz. îngilterenin azamet ve satvetine profesörünün dolaştığını kestirmek güc Lö Rözo (Fransa) 16 (A.A.) iki kadar ki bugün artık kütübhanelerde tevarüs etmek meselesi ise Italya içm sa dür ama, herhalde bunlann yüzlere ba hektar sathındaki Sarmo gölcüğünün liğ olduğunu tahmin etmek hata olmaz bendi yıkılmış ve sular iki köprüyü tedarikine imkân kalmamıştır. Son ve dece bir arzu ve azim meselesinden iba nadir nüshalanm ancak, tevzi merkezi rettir. Bizzat ben bunlardan bir çoğuna şahsan götürerek yollan kesmiştir. olan matbaamızda bulmak kabil olabiBu kanaati ilk izhar eden bir îtalyan liyor ki bunlar da nihavet bugünlerde zabitini dinlediğim zaman sözlerinin cid bitmek üzeredir. «Tunadan Batıya» nm daha birkaç bin fazla basılmamış ol diyetinden şüphe etmiştim. Fakat îtalya ması irfan âlemimiz hesabma cidden da bulunduğum zamanlar zarfında yük sek îtalyan memurlarile yaptığım sık sık bir ziayn teşkil etmiştir. görüşmeler, temaslar neticesinde bu ka DEMÎRYOLLARDA naatin umumî olduğuna inandım. Meşhur îtalyan ekonomistlerinden bin Ayrıca bayram tenzilâtı yok bana aynen şunlan söyledi: « îtalya, îngilterenin mezan üze Devlet Demiryollan şimendiferlerinde rinde bir çiçek gibi açılacaktır.» yolcular esasen tenzilâtlı biletlerle gidip Musolininin Ingiliz muhalefetinin îtal geldiklerinden bayram için de aynca tenzilât yapılmıyacak, ancak yolculann faz yayı yolundan alıkoymıyacağı hakkında la olacağı gözönünde tutulduğundan ka ki sözlerini ciddî olarak almamak hatadır. Duçe, îngiltere împaratorluğunun yıkıla tarlarda vagon adedi çoşaltılacakhr. cağma ve bundan sonra da îtalyanın, Mı Kendisine memur süsü vermiş sır, Filistin ve Afrikadaki îngiliz koloni Birkaç gün evvel Ünyon Fransezde lerini işgal edeceğine kanidir. Italyad verilen bir balo sırasmda kendisine ma înglterenin tefessüh etmekte olduğuna liye memuru süsü vererek içeri giren ve dair mevcud kanaatin ne derecelere ka burada kontrol yapmak istiyen Ali is dar umumî olduğunu göstermek için Mi minde birinin memur olmadığı anlaşıla lânodaki askerlerin resmigeçid esnasmd Konservatuar muallimlerinden Nimet Vahid, Licco Amar, Mes'ud Cemil, rak polise haber verilmiş ve yakalanarak taşıdıklan bayraklann üzerindeki yazı Ferdi Von Ştatzer yarm akşam saat 9 da, Saray sinemasmda, Konservatua Müddeiumumiliğe gönderilmiştir. Suçlu lan okumak kâfidir. Bunlardan biri rm ikinci konserini vereceklerdir. Programda Brahms, Schumann, Richard ikinci istintak hâkimliğine sevkolunmuş «îngiltere! Senin donanman ve ordun es Strauss, RımskyKorsakoff, Hasan Feridin güzel ve seçilmiş parçalan vardır. tur. Hakkında takibata devam edilmek ki ve zayıfnr. Bizim donanmamız, deniz Dört güzide müzisyenimizin i§tirak jettıği konserin çok parlak olacağı mualtı gemilerimiz, ve tayyareleruniz ise hakkak sayılmaktadır. tedir. Galatasaray bayramda Ankaraya çağınldı Edebiyat âleminde bir rökor îspanyada soyulan veznedar Konservatuarm ikinci konseri