18 Haziran 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi Büyük bir külübhaneyi bir arada evinize getiren en faydalı eserdir. Her evde bir lane bulunmak lâzımdır. J Jfll umhuriyet 3983 Telgraf re melrtup adresi: Cumhurlyet,* tstanbuı . Posta kuttıra: tetanbul Ko. 348 Teieîon: Ba«munarrtr ve erl: 22360, Tahrlr neyetl: 34298, tdare v« matbaa tasmll« Matbaacıhk re Neşriyat Şirfcett 24299 2429a y «811 I 8 HaZİran 1935 nci cüzü çıktı Biz medeniyete Yeni doğan Insanlar değiliz! dirnede beş yüz yıllık Türk eseri bir köprüyü ne yapıp yaparak mutlaka yıkmak içın onun Romalılar zamanından kalma bir taş yığını olduğunu ispat etmeğe yeltenmiş Türk mühendisleri bulunmuş olduğunu öğrendik. Bu Türk mühendislerinin oradaki Yıldırım kbprüsünün Türk eseri olduğunu bilmiyeceklerini kabul edemeyiz. Onların gözünde betonarme yeni bir köprü bu eski taş köprüden daha iyidir. Tarihçfi değeri vardır, yıkılmasm diyenler bulunabilir düşüncesile bu yersiz iddia ve ispat yolunu tutmuş olduklarında şüphe yoktur. Bir daha gdrülüyor ki eskiyi tüm olarak hiçe sayan yeni bir düşüncenin kanadlanna takılmış, nereye olduğu bılinmeksizin uçup gidıyoruz. Mimarlıkta en modern kübik yapı bellibaşh işimız olmuştur. Eğer kübiklıkte bızce icad yolıle belırtilmiş ulusal bir mahiyet olsaydı belki bu konuyu gene özenle konuşmağa İmkân bulunurdu. Hayır, bu Avrupanın bile henüz bir istil diye kabul edemediği aşırı bir modernhğin düzce ve gelışigüzel takhdidır. Bir yandan da ülkede devrimler (inkılâblar) yaptığımızı söyleyip durmaktayız. Eğer devrımleri işlerimızde ve hayatımızda, hele artistık telâkkilerimizde kendi ruhlarımızıdan doğmak ve yoktan var edilmek yöntemile eserler halinde ortaya koymazsak onlar sadece siyasal çıplak anlamların lâfları sınınnı geçemez. Bu geniş anlamında her devnm, yeni bir medenıyet konağı sayılmalıdır. Bir ulusa göre ise medenıyetin kbkü bugünden yarına denılecek kadar kısa bir zamanın yüzünde sırıtıp kalamaz. Medenıyet nice yüzyılların konak konak atlayışlarından ve ancak biribirlerine katıla katıla ılerileyışlerınden toplanan bir iştı.. Geçmışıni inkâr eden adam medenî olmak şöyle dursun, insan bile sayılamaz. Fransada gezen bir şehır halinde Norbğı bir sergide yelkenli ve buharh bütün geçmiş gemiciliğinin zamanlarına göre çok guzel olan belgelerıni büyük kıvanclarla herkesm grizü önüne koymuştu. Eğer bu geçmişe dayanmasaydı Fransa Normandıyi yapmış olamazdı. Şımdi Paşabahçesınde kurduğumuz cam ve şişe fabrıkasmın yerinde bundan, çok değil, seksen doksan yıl önce Beykoz zücacıye fabrikası vardı. Orada Türkler elile yapılan çok güzel eserler ş.imdi düryanın değer bilen sayılı insanlan tarafından kürenin her yanında hasretle aranıyor ve bulundukça vıtrinlere süs, zevk ve şevk veriyor. Bu işe bizım yaraşır önemini vermemekliğimiz pek büyük bir eksıkliktir. N e yazıktır ki Türk müzesmde tam bir Beykoz koleksıyonumuz bile yoktur. Nıtekim şımdi Paşabahçesi fabnkasında hergün geçen alelâde eşya yapmağa hazırlanıyoruz. Bu ticaret bakımından pratık bir harekettir amma milletin hakikî hayatı ancak güzel san'atlere dayanabileceğini alabildığine unutmaklığımız da asla doğru olamaz. Iznik ve Kütahyanın bugün bütun dünyayı şaşırtan eski çinilerini yapamıyoruz, ve buna mukabil pratik iş olarak çanak çömlek yaptnağa hazırlanıyoruz. Bu pratık fıkre karşı koymuyoruz, fakat çinicılıkte bu ttıemleketin bundan evvel yüksek eserler yaratmış olduğunu unutamayız, unutmainalıyız. Güzel sanatlerde geçmişi gölgede bırakacak yeni eserler yaratmak hızı bizim devrimci yüreklerimizi daima hoplatan duygular olmahdır. Ülkenin her yanında geçmişte Tük elile yapılmış eşsiz güzellıkte birçok mitnarlık eserleri vardır. Kültür Bakanlı gı birkaç yıldanberi bu yolda araştırmalar yaptırarak bunların san'at bakı mından değerli olanlarını belirtmek ve korutmak amacını güdüyor. Bu pek yerinde özene nekadar teşekkür etsek azdır. Fakat her tarafta bu eserlerin değerlerini anlamıyanlar yer yer onları harab etmek (ve yok etmekte birbirlerile adeta yarıs eîdiyorlar. Lüleburgazda Sokullu camisini Kyıkılma korkusu vardır) diye yıkmağa kalkışanlar orada bir medeniyet toplulugunun son halkalarından birine kazma eavurmuş olacaklardı. Gerçek olarak Lüieburgazda bu cami ile çevresindeki ILârvansaray her zamanın medeniyetine ^•üzsuyu olabilecek kıratta bir anlayışla yapışm sonunclan idi. Hele oradaki şimdi tahrib olunmakta olan eski suyollan ürbanizmin şaheseridir. Lâkin kime anlaJırsm eyvah! Italyan Habeş sınırında yeni hâdiseler Habeşistanın bomba gibi Yurdun her yanına Şeker Türkiyenin her ye patlıyan bir kararı hava postaları rinde 11 kuruş ucuzladı Habeşler Italyan nüfuz mıntakasındaki Cilmayı kendi topraklarına ilhak ettiler Roma 17 (Tcl sizle) Habej hükumeti bugün îtalyan Habeş münasebatını bir kal daha güçleştiren mühim bir karar vermiştir. 1898 tarihin de Fransa, ltalya v < îngiltere arasmda im zalanan muahede ile muhtarıyet verilmiş olan Cilma mınta kasının Habeşistana ilhak edildiği Habe hükumeti tarafındaı resmen ilân olunmuş tur. Şimdiye kada Italyan nüfuz mın takası dahilinde bu lunan bu topraklanı birdenbire Habe «istana ilhak edil • mesi Romada derin tesirler yapmıştır. Habeş hükumetinin bu karan üzerine Italyan Habeş münasebatının bir kat daha gerginleşeceğinden korku . luyor. Gazetele Habeşistana karşı ttalyanlar Eritred* Habeş hududuna doğra birçok yollar yeniden ateş püs yapttrmaktadvlar. Rttmimiz Italyan mü*t€mlek*rind*ki yol inşaatı faaliyetinden bir »ahneyi tetbit mdiyor kürmeğe başlamış Deyli Heraldın maruf muharriri Ever lardır. yazdığı bir makalede ezcümle diyor ki: tngiliz gazetelerinin neşriyatı «Avusturya iîe Habeşistan arasmda Ingiliz gazeteterinde Jtalya »leyhinde , v ;, (Arkttm 9 «Ntev ta kı oejrîyat devam ttmektedir.. • . . •. Büyük bir teşebbüs işletilecek Pahalılıkla mücadelede zafer! Dün i Bayındırlık Bakanlığı hazırhk yapıyor Ankara 17 (Te „ , tefonla) Bayın d ı r 11 k Bakanhğ1 Hava Yollan tşlet mesini tanzim içir esaslı çalışmalars girişmiş bulunu yor. Bir taraf • tan bu işletmeyt aid ve mevcuc malzeme ve vası talar devir alm makta, bir yandar da yeni tesisat için Bayındırlık Baka~ Çttinkaya çalışılmakta, pro m Ali }eler hazırlanmakta, temaslarda bulunulmaktadır. Mem leketin her yanını muntazam hava pos$ nct tmhitmda) sabah İstanbulda biraz şeker yokluğu çekildi, sonra vaziyet düzeldi Şeker fiatlerınin indirilmesi hakkmdaki kanun dün sabah Ankarada res mî gazete ile neşredılmiş ve vilâyetlerle belediyelere verilen bir emirle memleketin her yerinde olduğu gibi îstanbulda da şeker toptan olarak ucuz fi atle satılmağa başlanmıştır. Alpullu fabrikası dun sabahtan itıbaren toz şekerin kilosunu 25 ve kesme şekerin 28 kuruştan vermeğe başlamıştır. Fakat bu ucuz şekerin piyasaya çıkması ge ciktiğinden dün bk kısım halk hayli şeker sıkıntısı çekmiştir. Daha evvel den sıparış yapmıç olan toptancılar dün aldıkları şekeri derhal piyasaya çıkarmışlar ve ucuz şekeri kendi perakendecilerine vermişlerdir. Dün akşam üzeri şehrin birçok bakkallarına ucuz şeker verilmiş veya bunlar ellerindeki şekeri ucuz olarak satmağa başlamış tı. Bakkallar perakende olarak toz şekerin kilosunu 27 28 ve kesme şe keri 30 kuruştan satmakta idiler. Bu duruma göre perakende şeker satışında kilo başma 11 kuruşluk bir fark hâsıl olmuştur. Bugün Istanbulun her tarafına u cuz şekerin yayılabileceği ve en ufak bir bakkala kadar tevziatın yapılmış olabileceği temin edilmektedir. Dün 28 ve 30 huruşa inen şekerlet Fiatlerin ucuzlamasile şeker sarfıyatının bir hayli artacağı ve fabrikala nn daha fazla çalışmasına yol açüa cağı muhakkak görülmektedir. Şarın yaytmt Şar Ekonomi Direktörlüğü, Ekono mi Bakanlığınm şeker fiatlerinin indirildiği hakkında gönderdiği tel yazüan üzerine dün gerek şar smırı içinde, gerekse il sınırı içindeki bütün kurumlara bir yayım yapmıştır. Bu yayım da, İstanbulda ve şeker fabrikalannda teslim edilmek üzere toptan toz şekerin 36,75 ve 37 kuruş yerine 27, kesme Lilyan Giş ve kardeşi İstanbulda Meşhur artist birkaç irün kalacak (Arkan € nct tahifede) Ermeni vatandaşlar Hava tehlikesine karşı yapılacak yardımı biran evvel neticdendirmeğe karar verdiler Almanlar yeni patlayıcı maddeler mi keşfettiler Fransız gazeteleri Almanyadaki infilâk faciası etrafında gösterilen ketumiyetten şüpheleniyorlar Lilyan «m Doroti Giş hemşirelir »apurdan çıkhktan »onra [Lilyan Giş tolda] Amerikanm tanınmış unema yıldızla nndan Lilyan Giş ile kızkardeşi Doroti Giş dün sabah Pılona vapurile IstanbuU gelmişlerdir. Sessiz olan «lki yetıme» fılDün toplanan bir numaralt dernek Syelerî mini beraber çeviren iki kızkardeştrn Türk Hava Kurumu Istanbul merke4 Ermeni patriğine ve bütün Er Lilyan Giş aynca gene sessiz olarak «Be zinde dün öğleden sonra saat 17 de Er meni rahiblerine kiliselerde hava tehlikesi yaz rahibe» filminde büyük bir şöhret meni vatandaşlardan mürekkeb bir nu • ve Ermeni vatandaşların Hava ku kazanmıştı. marah dernek toplanmıştır. rumuna bir an evvel üye yazılmalan (Arkan 6 nct tahifede) Bu içtimada şu kararlar verilmiştir: hakkında sözler söylemeleri için tebligat 1 Mümkün olduğu kadar çabuk ve yapılması. KENDİ KEND1M1ZI TENKID: kısa yollardan gidilerek elde edılecek Bütün dernek üyeleri bu kararları seyardımın bir an evvel temini, vinçle karşılamışlar ve toplantıya nihayet 2 Çalışmalan iki mislıne çıkarmak vermişlerdir. ve bu hususta tâli dernekler seçmek. Kuruman beyannamen Bu bonolann son günlerdeki geçeri 3 Mütevelli heyetlerine tebligatta Tayyare Kurumu bir beyanname ha on altı kuruş olduğunu bir gayrimühabulunmak. (Arkan 9 oncu $ahifede) dil bize yana yaktla. yüreklerinden kan MiııınınınniMinınHiııııııiıııiHHiıııııııiMimııiHiıııııııııiHiıınıiHiHiıııiıııııııııııııııııııııııııııııtıııiHiıııııııııııııııııııııııııııınıııııtııııııııııııııı gide gide anlattı. Bir türlü yoluna konamamış olan şu işin hâlâ düzeltilmeti ve bonolara gittikçe yükselerek hakikî miktnrını bulabilecek bir kıymet verilmesi imkânı yok değildır. Bunun için bonolara tahsis edılen emlâk ve arazinin doğru btr listesini çıkararak bun ların hangi müddetler zarfında satışa çıkanlacaklarını ilân etmek yeter. Hükumete göre bu işin zor birşey olmı yacağmı ve nıhayet sıkı bir gayret ve himmetle pek az bir zamanda temin olunabileceğini muhakkak sayarız. . Berlin 17 (telsız» le) Vittenberg şehri civannda Rheinsdorf fabrikasmn enkazı altında 5) cesed çıkanlmışhr Bu cesedler yann öğleüstü büyük me • rasimle defnedile ceklerdir. Enkaz altmda daha birçok cesedler olduğu zan olunuyor. Kaza hakkmda tafsilât vere yabancı gazetelerin Yuhanda Rheintdorf fabrikannm faciadan evvelhi fıali, Almanyaya girmesi aşağtda infilâkm başlangtcında alman bir retim ya ko/nuştur. Fabrikanın kapısına geldiyasak edilmiştir. ği zaman, yanında bulunan diğer bir mesFransız gaztelerinin nesriyatt Pariste çıkan lntransigeant gazetesi, lektaşile beraber hüviyetini bıldirmiştir. Fakat o sırada etraftan emirler yağmağa facia hakkında şunları yazıyor: «Berlin muhabirimiz Reinsdorfta bir başlamış, gazetecilerin etrafı çevrilmiştir. iştial olduğunu işitir işitmez derhal ora Gayrimübadil bonolan (Arkan € ncı sahifede) )i«ııııiınııtHin!itHt«ıııiHiııtmııınıııııııııiniMiiMHMitııtnHiıımniını«ımm«MH««ım«nııııııi"iııınınnM>t«>'"»"»"i'"" ııııııııııımmımnnı ve etrafa dalbudak salabilir. Bu medeniyet ileri atılışı ise geçmişi hiçe sayarak asla gerçekleşemez, yani ulusal bir mahiyetle yükselemez. Toplulukta yürüyen hayattır, ve onun bugünü dününe, evvelki gününe dayanarak yüriirse sa'ğlam ileriliyebilir. Alelâde san'atlerde bile dedelerden torunlara doğru uzun çalışmamn atavik etkileri (tesirleri) vardır. Nerede kaldı ki güzel san'atlerde olmasın. Biz hayata yeni doğmadık. Bizim yalnız düCumhuriyet devrimleri her alanda gö nümüz ve evvelki günümür değil, yüzler•zel san'atleri yükseltmekle derinlere kök ce yüzytikra uzanan büyük bir ulus ha yabmız vardır. Baştanbaşa medeniyet olan o eski hayatı önemle ve sevgi ile göz önünde tutmağı bılmeliyiz ki dedelerimizi geçen yeni ve ulusal eserler yaratmağa yeterlik gösterebilelim. Zaten medeniyetli insanlar olarak geçmişin yalnız kendimizin olan eserlerine değil, bütün medeniyet eserlerine ayni saygı ile bakmağı da bilmeliyiz. MedeniHükumetimizin gayrimübadiller le yet oba hayatından ayrılarak bütün in htne esaslt ve canlı kararlar alacağınsanlık âlemi ile ilgılenen geniş bir anlayış da ümidivıiz emniyet derecesinde kuuvetltdtr. demektır. * * YUNUS NADİ Zaten gayrimübadil bonolarının er geç satıhğa çıkanlacak emlâk ve arazi bedellerile karştlanacağt bizce şüphe sizdir. O kadar ki eğer gayrimübadiller ihtiyac sevkile ellerindeki kâğıdlan satılığa çıkarmıyarak bekliyebilselerdi bu kâğıdlar kiymetlerinden pek büyük birşey kaybetmiyeceklerdi. Henüz ellerınde bono bulunan gayrımübadıller de kendi aralmnnda ittihaz edecekleri bir kararla sözbirliği ederek bile kâğıdlanntn kıymetini yükseltebilirler. Caz maMkelerinin tulh zamamnda ve tttanbtılda kullanıldıği yerler