10 Haziran 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

10 Haziran 1935 CUMHTJllfYET F e n n l n dolToll D a a c Dil ftserinde v rızıgı Odun • kömür petrol havagazi elektrik Salih Murad Aga ocaklannm her tarafı amyantla Tarihçiler her devri hususî bir isimle anmaktadır. Içinde yaşadığımız bu devtecrid edılmiş olup hararetin beyhude yere de makine ve elektrik asrı divenler var re ziyaına meydan verilmez. Dört fırınlı Makinelerin kudreti bir seküden diğer ve bir kaç gözlü olan bu ocaklar gece ve şekle sokan veya kudreti bir verden dığer gündüz yanmak üzere senede 30 liralık bir yere nakleden vasıta düşiinülürse bu kok yakarak 16 kişilik bir ailenin yedevir kudret ve daha doğru«u mahru meğini pişirmeğe kâfi hararet verir. Bu ocaklar geceleyin banyo suyunu hazırla kat devridir. maktadır. Bunlar mutfak işini azaltıp Bu medeniyet makineve istir.ad etti ğine göre tabiî kudret membalarır.ın kıy randman arttınr. Tabiî bu ocakların ıslameti gittikçe artmaktadır. însanlar çok es hında diğer endüstrideki tekâmülden istiki zamanlarda odunu yakmışlar ve odun fade edilmektedir... Emayeli yüzü ve dan hararet kudretini almıslardir. Bu kurumla kaplanmış madenî aksamile bu hararetle vücudlerini ısıtmıslar, gıdalarını ocaklar hem temiz ve hem randmanlıdır. pişirmişlerdir. Tabiî kömürün kullanılma Günde iki defa doldurulan bu ocaklar sı daha sonradır. Tabiî kömürün ilk ev sule veya duman sızdırmadığı gibi mut vel Ingilterede yakıldığı söyleniyorsa da fakta yemek kokusunu kaldırmıştır. Bu tarihi pek belli değildır. Her halde 12 nevi ocaklarda her türlü yemek pişirile nci asırda Ingilterede kömür havzaların bilir. Ayni tekâmül odun sobalannda da dan kömür çıkarılması için müsaade ahn görülüyor. Odun kömüre nazaran ucuz dığına dair vesikalar var. Kömürün keş ve kolay tedarik edilen yerlerde odun file oduna büyük bir rakib çıkmış ve çok sobalarının tercihi tabiidir. Mutfak ocaksonradan kesfedilen petrol da kömürün lanna yemekten maada bir iş daha ve büyük bir rakıbi olmuştur. Bu memleketin riliyor ki o da banyo suyunu hazırlamakormanlan, kömür ve petrol membaları en tır. büyük tabiî servet membalandır. Bir ta 3u ocaklann mükemmel hale getiril raftan mahrukat sarfiyatı arttıkça. diğer mesini lâboratuarlarda yapılan araş taraftan kımyevî kudret membaları tırmalara borçluyuz. Ingiltere gibi kömünı daha yüksek randmanla yakmak üze rü bol olan memleketlerde bir taraftan re ocaklarda da mühim ıslahat ve tadi hükumet ve diğer taraftan ocak fabrikalât yapılmıştır. Vaktile kömür şömine lan lâboratuarları kömürü ucuza maletlerde yakıldığı halde sonradan sobalar ve mek ve kömür ocaklannm randmanını kaloriferler meydana gelmiştir. yükseltmek için her gün araştırmalar yap§ömine kömürün kimyevî kudretini makta ve bu yüzden faydalı neticeler harurî radyasyon kudretine tahvil eder. meydana gelmektedir. Bu halde kömür Şöminelerde kudretin çoğu bacadan git meselesi bir taraftan kömür çıkarma metiği gibi yanma fiilinin tam olmamasından «elesine ve diğer taraftan kömürü randdolayı kül içinde yanmamış bir alav kö manlı yakma meselesine irca edilebilir. mür bulunur. Şöminelerin azamî rand Bizde kalorifer daha yakın zamanlarda manı yüzde 50 yi bulursa da vasatî rand taammüm etmektedir. Kaloriferi olmı manı yüzde 25 kadardır. Şömineler rand van yerlerde ya odun veya kömür soba manlarının düşük olmasına rağmen, göze lan kullanılıvor. Evi ısıtma meselesi yalhoş görülmesinden dolayı, bırçok mem nız hararet membaı meselesi değil, ayni leketlerde ve bilhassa Ingilterede şömine zamanda bina meselesidir. Bugün bircok ler muhafaza edılmektedır. Kömürün ha memleketlerde binaların hararet ve akosrurî kıymeti vasatî olarak 7500 kalori ^e tik bakımından ıslahı için bir alay araşodunun harurî kıymeti ise 5000 kalori ka tırmalar yapılmaktadır. Bizde beş odalı dardır. Harurî kıymetten maksad bir ki bir apartımanın bir kısmmı ısıtabilmek logram kömürün tam yanmasile verdiği icin saJamandıra tipinden bir sobada bir Kılavuz için çahşmalar OQ UEOGÜN BÎD FIURA Davet etmek = Çağırmak Davet = Çağrı (dikkat ediniz, «ı» yoktur.) Davetiye = Çağrılık Med'u = Çağnk, çağrılı Dış Bakanhğı geçen akşam yüz kişilik bir çağrı yaptı. Siz bu şölene çağnk değil miydi niz? Hayır, protokoldan çağnlık almadım. Dün akşamki çağrıklannız arasında kimler vardı? *** Bizim bugünkü duyuklanmız, dün Ankaradan gelen haberlere uygun değildir. En iyi gazete, çok değil, doğru bilget verendir. Kelime karşılıklan: Haber = ( T . Kö.) Duyuk = Mesmu Bilget = Havadis *** Harim = Gizey Atatürk demişti ki: «Düşmani yurdun arığ gizeyinde boğacağız = Düşmanı vatanm harimi ismetinde boğacağız.» •*« Japonyada ev kadını yetiştiren mektebler Genc kızlar ziraat aleti tanziminden erkeklerin sakallarını tıraş etmiye, yemek pişirmekten sebze alım ve satımına kadar herşeyi öğreniyorlar Kızmaya görsün! Bundan evvel, bir fıkrasını daha na£» letmiş olduğumuz şair Haşmet, zama « nında, saraya serbestçe girip çıkar, saray erkânile lâübali görüjür ve türlü mülâ • hazalar ederdi. Odasına devam ettiği büyüklerin içerisinde, Kızlarağası Anber Ağa, Haş • mete en ziyade yüz verenlerden biri idi. Fevkalâde sıcak bir günde, sarayın denize bakan pencerelerinden birinin onüne oturmuş olan Kızlarağası, serinlemek için, karşısında, Haşmete yelpaze sallatıyordu. O aralık, sarayın önünden kayıkla geçen aşinalanndan biri Haşmeti bu vaziyette görünce: Ne yapıyorsun Haşmet Efendi? diye seslendi. Nülrte yapmak fırsahm ele geçiren Haşmet, hemen şu cevabı verdi: Marsık kızdırıyorurrr! Fakat, nüktedanlık ve hazırcevablılc hususunda Haşmetten aşağı kalmıyajl, Kızlarağası, derhal döndü, ve: Ulan, haltetme.. Kızarsam, yal nm!.. dedi. Bu hesabmızı özürütmü, yoksa ha mürüt üzerinden mi yürütüyorsunuz? Mısırda harb tutsağı idim; yurd özleAmerika, artık harikalar memleketi ol sı önünde toplanırlar. Büyük Japon baymi ne olduğunu orada gördüm. maktan çıktı. Onun yerine Japonya kaim raklarının gölgesinde hep bir ağızdan Senden uzak, dostlardan uzak. gön luyor. On sene evvel müthiş bir yer sar ulusal şarkılar söylenir. Sabah yemeğinlüm göresi ateşi içinde yandı, durdu. sınlısı neticesi harab olan «Tokyo» Ja den sonra başka işler başlar: Alım, sa Bir saltanat görkem uğruna yurd ve ponlann bitip tükenmez faaliyetleri ne tım... Her talebe muhtelif eşyanın de halk sırtından neler bağışlamaz? icesi bugün büyüklükte dünyanın üçiin ğerlerini, yapılırken kaça mal edildikleRadio Corporation isimli Amerikan Savsa bağışlanmaz; unutsalık hos. gö ü gelen bir şehri ve kültür, ekonomi nok rini, kaca satılmalan, yahud kaça a!ınşirketin direktörü M. David Sarnof, telerülür. asından en mühim bir merkezi halini al maları lâzım geleceğini öğrenirler. Bu suvizyonun yakında deneme sahasından çıretle içlerinden satıcı olacaklar da, aile Atatürk en büyük ayatçımızdır. mıştır. kacağını ve halkın, bundan on, on iki ay Ismet Inönü Türk Hava Kurumu KuJaponya son seneler rarfında kendi kadını olacaklar da kendilerine lüzumlu sonra, televizyondan istifadeye baslıya • rultayında en kıymetli aytalarından birini ine birçok müstemlekeler edinerek ana malumatı almış olurlar. Bu mekteblerin cağını, şirket hissedarlanna bildirmiştir. verdi. 'atandaki mahsullerin ve muallimlerin o bütçeleri devlet bütçesile alâkadar değilAncak M. Sarnof, televizyonun, radyoOnu, hiçbir işte, kendime aytıç edine ralarda sürümünü temin etmek, bu suretle dir. Her hizmeti talebe kendisi yaptığı yu tamamlıyacak bir cihazdan ibaret oendüstrisini ilerletmek gayesini takib et için hizmetçi ve saire masrafı yoktur. Tarcek kadar küçülmiyeceğim. lup, başlıbaşına onun yerini tutamıya • Iş Bankasından adınıza 100 liralık bir mektedir. Bizzat kendisinin yeni yarat lada yetişen mahsul, elde yapılan eşya sa cağını söylemiştir. mış olduğu Mançukko devleti bunların f '!arak diğer masraflar temin edilir. gönderi geldi. Direktörün bu sözleri, hissedarlar» Isyarlarımızı saltanat yönetgelerinin İki ve ayni zamanda en mühimmidir. Bu mekteblerde yukarıda saydıklaı nance (teminat) vermek için söylenil « göndericilik hastalığından sağıtmalıvız. Fakat şunu itiraf etmelidir ki bilgi, emiştir. Çünkü, Ingiltereden gelen bazı haBu misallerde geçen kelime karşıl'.k konomi, kültür ve endüstn alanında bu berlere göre, Ingilteredeki radyo merak[an: kadar ilerlemiş olan Japonya hâlâ çok lılan, yalnız ses değil, ayni zamanda remuhafazakâr, ve eski an'anelerine bağh Özürüt = Hasılatı safiyt sim de nakledeceği söylenen yeni makibir diyardır. Erkeklerin yabancı kızlarla Hamürüt = Hasılatı gayri safiye neler piyasaya çıkıncıya kadar, radyo ma» evlenmelerinin fena görüldüğü kadar kızTutsak = Esir kınesi almamak nıyetindedırler. lann yabancı erkeklerle izdivac etmeleÖzlem = Hasret Televizyon için Nevyorkta yapılacak rine de müsaade olunmamaktadır. Göresi = Iştiyak ilk tesisat takriben bir milyon dolara mal Halbuki bu vaziyet büyük müstemlehdidreuir. D u lıaıaıct Lü^UL LeJorî yö CLörlcem = iktiçam u!acak.lır. Tasavvuı cdilcu oou J m . ^ ka çulc ton antra'it yaktl»yx>r. B u nntrnkelere sahib bir memleket için tatbiki nündendir. Petrolun harurî kıymeti ise sit parasile. 20 çekiden fazla odun yakı nşık sistemin mükemmel bir şekilde ayarUnutsalık = Zühul v .,, ,. gayrikabil bir esastır. Oralara gidecek er1 1,000 kalori kadardır. Petrol harurî labilir. Bu kadar odun da iki çini sobada lı olarak işliyebilmesi bir sene zamana Aytaç = Hatib eklerin kendilerine hangi milletten olurkıymetinin, kömür harurî kıymetinin bir yakılırsa bütün kış geçirilebilir. Şu mubağlıdır. Ayta = Hitabe sa olsun bir arkadaş bulmalanna nasıl buçuk misli kadar olmasından ve pet hakkaktır ki evlerimizde M. Sarnof, önceleri, televizyon servikullandığımız Aytıç = Muhatab mâni olunabilir? rolun kömür gibi kül ve pasakül bırak sobalann çoğu randmansız olduçu ftibi Gönderi = Havale sinin biraz mahdud olacağını söylemiş ve Işte bunu düşünen Japonya hükumeti mamasından dolayı mutfaklarda bir za sıhhî de değildir. Ayni zamanda bu so «göreceğiniz rcimler, sokaktan geçen bir Japon kızlarının diğer milletlerin kızla manlar petrol ocaklan kömür ocakla balar ev kadınına bir alay iş çıkanyor. kafilenin damJan seyredilişini, yahud bir rından daha üstün yetişmelerini temin rına tercih edilmekte idi. Hatta petrolu Odun sobalarile odayı ısıtmak istersek beyzbol maçmın, stadın en arka sırasmda çin memleket içerisinde yüzlerce, bin bol olan yerlerde şehir haricinde (yani yükün çoğu borulara biner. Çini sobanın oturan bir seyirci tarafından görülüşünü erce mekteb açmıştır. Oralarda bilhassa havagazinden mahrnm olan) evlerin mut radyasyon tarikile verdiği hararet (soba andıracaktır» demiştir. ev işleri, dıkiş, tarla işleri ve saire gösfaklarmda petrol ocakları kullanılmakta sathının küçük ve suhunet derecesinın Tahmın edıldiğine göre, altı metrelik 1 İktifa etmek = Izdemek. terilmektedir. Buralara yalnız vücudleri dır. Bu yüzden kömür ve petrol ocak düsük olmasından dolayı) azdır. Demir kadar çok kısa mevceler kullanılacak ve Ev Kadınt* mektebine bunlar, ancak kırk kilometroluk mesafesağlam, sıhhatleri yerinde kızlar alınmak iMiikemmel larını yapan fabrikalar arasında büyük sobalara gelince bunlar da fayrap edilinTılmiz, şakirdimarifet = İzyapılan <Kaz ye ulaşabılecektir. tadır. Bundan maksad da o kadınlann girerken ve çıkarken rekabetler baş gösterdı. Bu fabrikalann ce oda birdenbire ısınır ve sönünce oda demen. hemen her iste kocalarına yardım edebilma merasimi* nden bir intıba lâboratuarlannda yapılan ilmî araştır bırdenbire soğur. Suhunetteki bu seri deBu sebeble, şimdilik bir «ulusal serÖrnekler: 1 Biz bütün devmelerini ve hatta icab ettiği zaman on malarla iyi neticeler elde edildi. Bir tağişiklik sıhhate pek muzırdır. Odalan mızdan maada genc kızlara sıhhat işleri, vis» mevzuubahs değildir. M. Samol, rim davalarında Atatürkü lann yerine kaim olmalarmı temin et raftan mavi suleli petrol ocakları ve son petrol ocaklarıle ısıtmak ta doğru değilelbise biçip dikmek sade kadın elbisesi program meselesinden bahsederek, halizdemekteyiz. mektir. radan mutfaklara mahsus, hava tazyikı dir. Petrol lâmbalan tam ihtirakla yandeğil, erkek elbisesi de saç kesmek, sa kın zevkinin simdiden kestirilemiyeceğini, 2 Akıl öğretmeyi bırakıBöyle bir kadına sahib olacağını kat'ialtında petrol yakan primos tıpinden, o madığı gibi H nın ihtirakile hasıl olan herkes için alâkalı olacağına şüphe olmıkal tıraş etmek te öğretilir. nız; eğer onun iyi bir izdeyetle bilen her genc ister memlekette caklar meydana geldiği gibi kömür ya su da odanın rutubet mikdarını arttınr. Yemeklerini bizzat kendileri pişirdik yan önemli hâdiselerden başka, ne gibi meni olursanız, bu şeref te kalsın, isterse müstemlekeye gitsin, derhal kan ocaklarda da mühim tadilât yapıldı. Buna mukabil salamandıra tipinden so lerı ıcin ahcılığı mecburî surette öğrenirler. mevzuların halkın hoşuna gidebıleceğınin size yeter. evlenmektedir. Odalan ısıtmak için kullamlan yüksek balar da odadaki rutubeti azaltır. Her Musiki ve dans ta ihmal edilmez. Hem bugünden tahmini kabil olmadığını söyle2 tktifa etmek = Yeter bulrandmanlı sobalar meydana geldiği gibi, ikisi de sıhhat bakımından iyi değildır. Bakın o mekteblerde gündelik hayat Avrupa musikisi ve dans] an, hem de eski miştir. mak, yetsinmek. bilhassa mutfak ocaklarında mühim ta Zengin kömür memleketi olan memlekenasıl geçer? Bu hususta tutulacak yol ancak de • Japon havalan ders programına dahildilât yapıldı. Kömür havzalan zengin timizde kömürden hakkıle istifade etmek Örnekler: 1 Hiçbirimiz, nemelerle bulunabilecektir. Ancak şu • Sabahleyin saat 5 te talebe kapısız, dir. olan şimal memleketlerinde birçok fabri istiyorsak ilk yapılacak iş ocaklanmızı ve hava savgamız için, 200 ka penceresiz oldukları için çok havadar oBir kadının ahlâkî ve mane\î vazife rası muhakkaktır ki, televizyonun şümulii kalar bu ocaklarda mühim ıslahat yap sobalarımızı ıslah etmek ve bunlan fennî nadı yeter bulmayız. dalannı terketmekte, doğru tarlaya gide lerıni de hatırlamıya muayyen bir zaman ve gösterdiği imkânlar radyodan çok mışlardır. Bunlar arasında Isveçli bir fi esaslara bağlamaktır. 2 Kendisini hoş kullanırrek, sapan sürme, ekme ve orak biçme tahsis etmek icab eylediği cihetle saat fazladır. Psikolojik noktadan, görme sazikçi tarafından yapılıp muhteriine Nosanız, vermek istediğiniz paile meşgul olmaktadırlar. Malum ya, pivedide bütün kızlar beş dakika başlannı hasının, dinleme sahasından çok daha Kaloriferin faydalarından biri hararet bel mükâfatı kazandıran Aga adh ocakranın yarısile de yetsineceğirinç ziraati Japonyanın başlıca tarla iş önlerine iğerek sakin ve sakit öyle du zengin olduğu kanaati beslenmektedir. larda randman çok yükselmiş ve kömür membaını merkezî kılmak ve dîğeri sune şüphe etmiyorum. Radio Corporationun, neşriyatını Nevlerinden biridir. Genc kızlar orada hicbir rurlar. Kendi kendilerine vicdanlannı, sarfiyatı asgarî hadde indirilmiştir. Bü huneti sabit tutmaktır. Yeni binalar kü 3 İktisab etmek = Edinmek. yorkun en yüksek binası olan 80 katlı iş istisna edilmemek şartile her şeyi öğ ruhlarını tahlıl ederler. tün bu ıslahatta gözönünde tutulan nok çük ve büyük kalorifer tesısatile müceh renmektedirler. Hatta, ziraat aletlerini Mektebe ilk giren talebelerle, diploma «Empire state Building» binasından yahez olduğu gibi Kanada gibi bazı memMukteseb = Edinik. talar şunlardır: tamir etmesini ve yapmasını bile.. alıp çıkan talebeler arasında adına «kaz pacağı meselesi de çok enteresan bir nokleketlerde bir sokaktaki evlerin kalorifer îktisab = Edinç. Bundan sonra toprağın cinsini tayin et ma bayramı» denilen merasim yapılır. ilk tadır. Bu bina, çok güzel olmasına rağ1 Ocak randmanını artürmak, kö radyatörlerine bir merkezden buhar ve Müktesebat = Edinçler. mek, hangi toprağa hangi cins mahsul e giren talebeler kazmalar omuzlarında men, finansal noktadan tam bir kayıp teşmür sarfiyatını azaltmak, rilmektedir. Kalorifer her hususta sobaya Örnekler: 1 Hukuku mükkilmesi lâzım geldiğini bilmek, bostan mektebin bahçesinde dolaşıp sarkı söy kil etmiş, halk bütün gayretlere rağmen tercih edilir. Temizlik ve sıhhî faydala 2 Temizlik, tesebe = Edinik haklar. larda sebze yetiştirmek, aile bahçeleri lerler. Diploma alıp çıkanlar ise gene o bu binaya hiç rağbet göstermemi? ve birından maada kolay idare edilişi, rand 3 Ucuzluk. 2 İlim edinçleri oldukça tanzim etmek, çiçek büyütmek, domuzla muzlannda kazmalar olduğu halde mun na, hemen hemen bos kalmıştır. RokfelBu mükemmel ocaklann fiatleri beş al manlı ve ucuz olması tercih sebeblerin eksik olan bu adam... ra, tavsanlara, tavuklara bakmak bahis tazam bir tabur halinde mektebi terke lerin yaptırdığı binadan sonra, burası, b yüz lirayı bulursa da senelik sarfiyatı dendir. Mahrukata aid tafsilâtı diğer bir 4 Imtihan = Sınaç. Ieri gelir. derler. Hulâsa bu mekteblerde bir kadı kiracılarını büsbütün kaybetmiştir. makaleye bırakıyorum. pek düşüktür. Eifel kulesi bir zamanlar Paris için ne Örnek: Bir talebenin sınaç Saat 8 de bütün talebe mektebin kapı nın neler öğrenmesi lâzım geliyor, a' l a | idise, bugün bu bina da, Nevyork için usüllerinden yanıp yakıldığıodur. Fakat telsiz sayesinde Eifel nasıl nı gördüğünüzde, sınaç usulelzem bir bina haline geldiyse, giinün bileri değil, talebenin bilgisi rinde Empire State Buildingin de tele « hakkında şüpheye düşünüz. vizyon sayesinde ayni şekli alması ve de5 İktidar = Erk (Puissance). ğer kazanması ihtimali vardır. Mevkii iktidar = Erke (Pouvoir). ni ve kocasını mes'ud etmek için neler bü" Sahibi iktidar = Erkmen mesi icab ediyorsa bunlar öğretilir. Bu (Puissant). mektebler mezunlannın hemen hepıine Örnekler: 1 Bir devlet birkaç ay içinde muhtelif talibler çıkmakiçin en büyük erk kaynağı, ta gecikmez. Onlar da seçtikleri, beğenekonomik gelışimdir. dikleri delikanlılarla mes'ud bir yuva ku2 Bir şefin asıl erkesi, halrarlar, sıhhatli ve cesaretli, ayni zamankm sevgisidir. '• da her hususta bilgıli oldukları için ko « 3 Erkmen, küçüklerin kucalanna her işte maddî ve manevî yar • surlarmı hoş görür. dımda bulunmaktan geri kalmazlar. «Mükemmel Ev Kadını» mektebinde taç ketmeği, tıraş etmeği öğrenen Japon kızları ÖTÜKÇÜ Televizyon Amerikada tatbiki için hazırlık yapılıyor Hergün 5 kelime Yirmi üçüncü liste Küplü ilkmektebinde verilen bir müsamere Büeciğe bağh Küplü nahiyesi ilkmekteb talebeleri güzel bir mü samerc vermişlerdir. Yukarıki resim, bu müsamerede zeybek oynı • yan yavruları göstermektedir. Not: Gazetemıze gönderilecek yazılarda bu kelimelerin osmankcaları kullanılmamasını rıca ederız. 'iMükemmel ~Eo Kadını» mektebinde çiçek yetiştirme ve büket yapma derslerine bilhatta ehemmiyet verilir Çok defa mektebde geçirdikleri za « rnanları hatırlarlar ve sınıflannda asıh levhalardan bırı gözlerinia önüne gelir: «Mes'ud olmak istiyorsan çali| ve koc*na yardım et!»